M. Tullii, Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita

101쪽

sententias, quam quibus eas cori firmare satagebant aris gumenta, loragissime nonnunquam arcessita, πrehe clito Secutidum latonem Cicero Aristotelem summa semper prosequutus est admiratione ejusque multa

derecta in libris de Republico, de Legibus, de ossiciis

mirifice amplexus est ). Flatonis, Aristotelis, Theo

philosophicis diiudicandia proh tenenda sunt, 4ndicaudactvidentur. Ac primum quidein de iis ipsa eius philos

Phlea scripta adeunda atquo consulenda sunt. Etenu in orationibus non semper aua ipse e romsit alasaa, stere Caussae suae et temPori inseruiit. Audiamus ipsum inor pro Cluenti c. 49. Sed, ait, ereat vehementer, a mi in orationibus nostris, quas in judiciis habemus,aucsoritates nostras consignatas se habere arbitratur. Omnes enim illae orationes carissaru et temporinu sunt. non hominum Psorum a Patronorum. Tum ero eo

ex epistolis, nulla habita ratione eorum, ad quo Wripta. aum. Ciceronia vera sententia petenda est. Nam in Hanaepius sententihm, quam de philosophia argumentia tenebat, mus e Posuit, nequct exponere voluit; sed inutia dixit, quae sibi ad eorum ad quos scripsit Personam, ingenium ac rationem apta videbantur. Denique in ipsis phi-Iosophicis scriptis caute circumspecteque versandum. Primum quidem accurate advertamus necesse est ad por-aon disputantes, num ipse Cicero, an interloquutores disserant. Deinde, quae eademico in Ciceronis libris disputantur, in iis semper animadvertenda est academica diMerendi ratio, de qua supra. s. mitelib. de veterum Philosophorum sententia de inimorum immortalitato P. 58 sq. Quae hoc verbo tetigimus, talia exemplis Per- . inultis confirmabimus.

4 Peripateticam philosophiam quum a Socraticis si Platoni- eis haud multum dimidero putaret, illius et aaeePtioueo

102쪽

phrasti aliorumque Peripateticorum et veterum Ac demicorum scripta Ciceroni, magno Romanorum tori, non solum ob argumenti in iis tractati gravit tem aedis orationis ubertatem atque splendorem videntur Perplacuisse ε . Tum vero etiam peripat

tici atque academici philosophi nostro philosopho id curco proba 4 debebant, quod illi eum locum, qui

erat de rerum publicarum gubernatione, graviter et copiose tractaverant ' : quod Ciceroni, qui rempubli- eam auo ipse moderamine Texerat, et de optimo reip. statu ac legibus scripsit, gratissimum esse debebat. In theoreticis denique quae dicuntur philosophiae contemplationibus Academicorum de probabilitato

doctrinam sequutus t. - At Rimvero contra epi cuream disciplinam ejus ingenium tam vehementer exarserat, ut, ubicunque Potuit, incesseret eam atque traduceret. Cujus rei caussa haud longe est petenda. Cicero enim de patriae civiumque salute maxime O

quasdam in doctrina de ossiciis admiscuit. s. Ossie. I, 1.

nostra egena, non multum a Peripatetiei dissidentia; quoniam utrique et Socratici et Platonici esse volumus: tibi v. eier.

5 CL de in IV. 3. Brut. c. 31. R I. 1. de orat. I. M. II. 38. III. 35. De optimo genere rati . 6. Orat. 13, 19. de Iuvent. II. . . I. R. morbecke Dissert Philos in Annal. Acad. Lugd. at 1818 P. 10.

103쪽

licitus, Epiculum, in hortulis molliter et delicatulo recubantem eos, qui se huic Philosophiae tradiderint,

a procuranda republica avocme, et pristinas Roman rum hetines desuetine, ibi habuit persuasissimum 7 .

XXII. DE PROPRIO CICERONIS PHILOSOPHANDI GENERE.

Iam vero, si Ciceronis libros philosophicos, et quam in iis inivit philosophandi rationem altius Per

acrutamur, Praeclare intelligemus, eam saepissimo ploxime accedere ad socraticam rationem Enimvero, quum Cicero argumentum aliquod milibus ex partibus excusserit atque examinave it, turn, si ex allatis a se aliorum Philosopliorum sententiis, discrepantihua inter seque dissidentibus, aliquid veri, et certe vero simile elici posset, relictis philosophicamina disciplinarum subtilitatibus, et sano quo instructus erat mentis judicio in consilium vocato, tentavit ). Quam quidem ingressu rationem praeclarissimas saepe Proposuit sententias Sana igitur mons, cum morali quodam judiciora et Bruineri Histor phil. T. II. p. 48. I. Tusc. V. 11,arumn V 26, 76. LIII. 4, 20. - 7 33. Addo Thorbeckium

in cominent saepius iam laud. i. 26.8 V. Frank uber de philosophistaen hamiser de Ciceroni-achen Esicher on de Natiar de Gottor Attona u. MiPa. 1799. Pag. 164. -

104쪽

oonjuncta, quae nulli disςiplinae adstringendam se tradit, in Ciceronis philosophicis scriptis maxime elucet. Itaque, ut firmo hac in re incederet pede, acade . mico more philosophos contra Philosophos disputantes

inducens, ad rem accurate excutiendam veritatemque inquirendam in utramque partem disserit ut, quid in utraque parte recte atque probabiliter, quid parum recte disputatum sit, ex hoc quasi sententiarum earumque argumentorum ac rationum conflictu inveniri possit , Socratis morem, quem Carneades quoque acutissime copiosissimeque tenuit, sequutus, Suam ipse Sententiam texit, errore alios Ioare, et in omni disputatione quid esset simillimum veri, risiaerere istuduit,

et, qui requirant, quid quaque de res ipse sentiat,

MAEI. Μoiners Merm. hi Sehri M. T. I. . 292. Disertissiniis hac de re verbis ipse Cicero exposuit Tusc. u. I, 4. fiebat autem ita, ut, quum is, qui aussire ellet dimisset, quid sibi videretur, tum ego colura dicerem haec est enim, ut acta, vetus et socratica ratio contra alterius opse nionem disserendi nam ita facillime, quid verisimillimum esset, iuveniri posse Socrates, arbitrabatur.' - CL Tuscul. Qu. V. c. 4. Cujus se Socratis multiplex ratio disputandi, rerumque varietas et ingenii magnitudo Platonis memoria et Iitteris consecrata, plura genera effecit dissentientium philosophorunt. E quibus nos id Potissimum

Consecuti sumus quo Socratem usum arbitramur, ut nostran, ipsi sententiam tegisremus, Brrore Iios QuareIuus,

et in omni disputatiotis, quid esset simillimum eri quae

reremus.

105쪽

curiosius id facere dixit ), quam necesse sit non enim tam auctoritatis in disputando, quam rationis momonis quaerenda esse quin etiam obesse plerumque iis, qui discere Velint, auctoritatem eorum, qui se docea e profiteantur desinere enim illos suum iudicium adlaibere, et id taber ratum, quod ab eo, quem probant, judicatum Videant. Ex iis igitur, qua de Ciceronis philosoΡhandi ratione exposuimus,

Ciceronem academicum Socraticum Potius, quam solum novae Academiae asseclam dicendum esse, con- cludi posse videtur ). CAPUT QUARTUM.

DE CICER IS PHILOSOPHICA ORATIOΝE.

His expositis, sequitur, ut, quomodo Cicero doconformanda lingua latina ad philosophiae usum exitus Sit, exponamus. - Cicero, uti omnino linguam lati nam ad summam persectionem absolutionemque excoluit; ita eandem ad philosphiam ejusque notiones se Primendas egregie consormavit. Quam innumerabilia ei in suscipiendo hoc et peragendo labore objecta sierint obstacula atque impedimenta, Vix est quod mo-

106쪽

neam ). Etenim ante Ciceionem doctrinae philosophi cae apud Romanos Iraecis tantum litterim continobantur: rc lana juventus graecis erudiebatur institu

tionibus, nec ullus sere Romanorum latina Ingua ad philosophandum utebatur Minc mira erat romanae linguae penuria atque egeεta6 Cicero igitur, quum omnes philosophiam parte, latinii litterii illustrandi cepisset consilium, novam quasi asi latine philosophandum creare et effingere orationem coactus erat. Et vis in hac quoque re princePs atque summus extitit artifex. multa enim nOV Vocasula et terminos, quihus graeca in Patrium Sermonem OnVerteret, ingeniosissime invenit, atque adeo novis Tebus nova nomina posuit ' , alia Verba Philosophica notione dona vit, et mnino philosophicam iuguam mirum in modum auxit atque ditavit' ) et u studio ita excoluit ac perfecit, ut de omnibus philosophiae quaestionibus dilucide eleganterque disputari Posset Quam-M CLmsisiers eramachi pha Schristen T. I. P. 28 sq. qui sane quam eleganter de his dissicultatibus exponit. 4 cf. Cic. in III. i. 2.5 CL Funccium de virili aetato L. L. . II p. 65. et 121 sq. st Ieriaci Leric Philos. 6 Saspius ac d re nimium gloriatur cf. N. D. I, 4. Fin III, 2. Tusc. u. I. 3. II, 15. Plutarch. Vit Cicer. C. 37. V. Myttenbach ad Cic. . . . . P. 18. P.

107쪽

quam, quod facile ei condonandum, nonnunquam invertendis graecis vocabulis incertus fluitat, nec satis accurate diversa verba distingui Neque hoc negari potest, vel ipsam Ciceronis orationem in enucleandis atque exponendis subtilioribus notionibus saepe numero Perspicuitate, facilitate, mobilitato destitutam esse; sed, si nobiscum reputamus, Ciceronem primum suisse, qui latinam linguam ad philosophiae usum conformare aggressus sit, ipsam vero latinam linguam ad exprimondas Philosophicas notiones haud natam factamque esse, nemo Prosecto huius rei culpam in Ciceronem transferet. Ceteram in philosophicis scriptis ejus ingenium, Deseo veneribus, omniumque doctrinarum arietate et copia aturatum et philosophiae subtilitate subactum, ejusque ubinate imilitum praeclare enitescit Enimvero in conjun-

V. c. sic in uno loco dicit, nosci, perripi, omprehendS; tu altero comprehensi, pereepti, cogniti distinguit alua locis has voces eadem significatious adhibet, et ετ ainis vertit e cognitionem, e Percutionem, e comprehensi nem dic non satis sibi constitit Cicero in tutorpretandia graecis verbis. ιροιεν et Μωσsαι quo in illud Herumque t appetere, hoc eripetere ὁρμὴ respondet ero nostro: Tristi, non emerdo in. e. - risis atque vitiosa est , spe significat vehementiorem animi motum CL. Litie eomment. I. de Stoicor phii morali P. 51. V omnino de hae redoetissimam adnotatiouem eur. Stephia ad Sant. Emp. I. 2. p. 199. Fabr.

108쪽

gendis sobrie modetateque orandi praeceptis ' cum Uulosophiae gravitate atque austeritate admitabilom quandam ariem probavit. Inter publicam enim eloquentiam et contritum vulgaremque, atque tetricum ac difficilem sermonem quum semper medium tenere studuerit, aequabile quoddam et temperatum quietumque extitit orationis genus ). Verum, etsi Plerumque in Philosophicis disquisitionibus ejus sermo placidi fluminis instar decurrat, Amper tamen madenter stilum ad rei quam extraremit momentum conciri naat In subtilioribus enim argumentis inpone

dis oratio Plerumque pura est atque dilucida ), nullis adhibitis sermonis illecebris ac lenociniis quum Veromis Cic. de clar orat. m. in II, 5. f. tine ius . . p. 115 sq. Cic. OTH, 1 ubi v. eier. in I, 3. Ps Cicero hau Perfectam philosophiam judicavit, quae de maximis quaestionibus copiose Posset maleque dicere. V. Tusc. u. I, 3. 4. O CL Cic. ossic. I, 1. p. 8 edit Beter. 1 Tanquam nemplar sibi hac in re propusuissct videtur Platonem et veteres Academicos ac Peripateticos, qui iPsa illa , qua subtiliter disserenda erant, Polite apteque Mosre studebaut deinde, quae requirebant ratiouem ornatam et gravetii, magnifice dicta sunt ab illis atque splendide: graudia ruate, enucleate minora dicere volabant. in IV, 3. 2 Cic. in III 5. ubi addit omne quod do re hona dilucido dicitur, mihi praeclaro dici videtur istius modi autem res dicere ornate velle, puerile est Plane autem et PersPictieenpedire posse, docti et intelligentia viri. --

109쪽

de rebus grandioribias, veluti de divino lumine ejusque vitetutibus, de mundi pulchritudine, ordine atque ornatu. de morasis doctrinae gravissimis argumentis

verba iacit atque ipsae res verba raPiunt: Oxatio sublimiore quasi spiritu exsurgit, et summo romani sermonis splendore ac majestate, et beatissima quadam ingenii ubertate elucet. omnino omnia Ciceroma philosophica scripta miro quodam lepore, Veri state, urbanitate, attico sale facetiisque ornata sunt. Reriun difficultatem sermonis elegantia atque sumitate

elevare studuit ). Inprimis mirifica quadam pulchritudine inque magnificentia seso commendant quibus philosophica sua scripta exordiri solet prooemia: in quibus principem haud dubio loeum obtinent et illud, quo secundum academicorum librorum, et illud, quo quintum librum de Finibus Bonorum et alorum a spicatui Quam quidem omni si perpendimus,

η et Ernesti Dedicat ad chr. Lud Stigilatum p. LXIII.

4 memorabilis Iocus de Ciceronis prooemiis extat tu P. ad Attic. XVI, 6. Nunc, inquit, negligentiam meam cognosce. De Gloria librum ad te misi; at in eo prooemium id est, quod in Academico tertio. Id evenit ob

eam Tem, quod habeo volumen prooemiorum coriseci id in eum librum, quem tibi misi. Cum autem in navi Iegerem Academicos, agnovi erratum meum, itaque statim novum Prooemium enaravi tibi misi.' de quo Ioc recte

disputa it iddietori Lis os Cicero, in aut1olt. . IV. a. IX. P. 258 sq. - Celeium de Ciceronis in phil scriptis

110쪽

Ciceronem praestantissima latonia monumenta, in quibus divina sapientiae praecepta divino quodam orationis genere tradita sunt, tanquam exemplaria, imitanda non solum sibi Proposuisse, Verum etiam mPead illa,cessisse, dilucide videtur apparet'. In eo

vero summa antiquitatis Perfectio atque absolatio cla-l iissime exsplendescit, quod tam arcto argumentum cum orationis forma unxerunt Vinculo, ut totum quoddam pulchrum, omnibu suis numeris absolutum, inde moresceret.

oration hoc mihi videtur adjiciendum, quod duplici

modo orationa suam an iis excoluit atque exornavit; aevera iam Philosophiae argumenta et disquisitione ver astus ex poetis admiscendia exhilarare, et nemplis ex historia petitis illustrare studuit. In qua quidem re Philonem, qui et Iecta Poemata et loco adjungebat, --quutus, mirum delectum adhibuit miramque elegantiam. V. Tusc. u. II, II. ubi addit postquam adainavi hario quasi senilem declamationem, studiose equidem utor Poetis nostris ae sicubi illi defeeerunt, verti multa dagraecis, ne u ornamento tu hoc genere disputationis careret latina oratio.' Item in exemplis en historia haustis laudaudis inaguum acumen probavit; saepius igitur earpit Chr3sippum, quem in omni historia curiosum quidam esse dicit, Propterea quod saepe in scriptis suis se- multa quidem collegerit, sed ita tetra quaedani, ut ea fugiat et resormidet oratio. V. Trisc. u. I, 45. Diviti. I, 20. H. 56. 65. 70. Cf. axe de Posidonio ejusque reliquiis. l. 31.