M. Tullii, Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita

71쪽

librorum argumentum exponetatem secit 'I. Egregio Cicero in his libris dicentem induxit Scipionem Aemi

lianum, Virum unum aetatis suae raestantissimum atque celebemmum, qui erimiam civitatis scivitiam eximia morum sanctimonia cumulatam habuit , , 'gumentum horum librorum xeriter, at eleganter,

signavit Bemardi in scriptione o Ciceronis libris do publica, o fiagmentis aliisque scriptis restitutis ). Continent enim hi dialogi historicam picturam

manOxum institutorum, et de gravissimis ethices atqus politices quaestionibus disquisitiones, Veluti de origine societatis, de natura legis et officii, de aeterno boni atque mali iscrimine, fundamentis scilicet Publicas et privatae felicitatis reperiuntur etiam in iis celebrata illa carneadea argumenta contra justitiam acrius

ubris e Cicerone congessit indvieton Liscor Cicero T. II. a. 6 p. 84 H. L. infra de Politica.

72쪽

VIII. DE LIBRIS DR LEGIBUS.

Posteaquam Cicero in libris de Republica, qualis

esset optimus reipublicae Status, inposuerat, scribe

dum etiam sibi putavit de optimis legibus, illi civitatis generi, qu9 in illis libris exquisiverat, consen taneis ). Consecit igitur libro de legibus, qui tamen

nec Omnes ad nos pervenerunt ), neque integri. Usus est in iis philosophorum more, non rectrum illorum, nempe Socraticorum, et qui a latone Profecti sunt Academicorum et . Peripateticorum, Sed eorum, qui quasi officinas instruxerunt sapientiae ): quae fuse olim disputabantur a veteribus illis ac liabere, ea Ciceronia temporibus a Stoicis inprimis articulatim distincteque dicebantur: qui quidem, Satisfieri huic de legibus loco non posse, contendebarit, nisi separatim hoc ipsum, naturae serius, disputaretur Totam universi juris ac legum causSamita complecti instituit, ut hoc civile, quod dicebatur, in arvum quendam et angustum locum concludere tur Nam ximo naturam juria explicuit, eamque ab

V. C. in vers.

73쪽

laominis repetiit natura tum considerarit leges, quibus civitates regi debeant quo facto, haec tractavit quae composita erant et descripta jura quaedam et jussa Populorum, in quibus romani Praecipue populi jura interpretanda eorumque rudentiam exponendam

sibi sumsit ) Ad tempus, quo hi libri a Cicerone conscripti sint, quod attinet, ii in annum DCC u. c. in LV Ciceronis aetatis incidere ridenti' post Clodii igitur interitum et quidem ante bellum civile DCCIVorium ). Tudiebus, hos libros statim quidem post illos de Republica scriptos, sed post Caesaris demum

mortem publicatos esse, et quidem imperfectos ad- mo judicavit quare eos Ciceronem in uitio libri secundi de Divinatione, ubi eleganter sane sua ipse seripta philosophica Percenset, non memorasse. Hi enim libri quamquam sententiarum Maritate, et Vera sermonis suavitate egregie sese commendant, et imaginem quasi quandam Ciceronis ingenii animique lu-

s V. Rathii praefat. p. X sq. et Goer ait introd. p. XVIII sq. Illitiemaruio V. C., in Emisiture . . eaetae desiis. p. 20. et in Anm. P. 314. ob egs. I, 20. ruit videntur hi libri brevi anto libros de . . et M. consoripti; quum ipse Cic. Legg. I, 19. in argumentum V libri Tusc. u. transierit, quaa sortasse Paullo aut scripserit. Dimmo etiam sos Ciceronis mortem. In inaum quoquo sententiam discessit V. CeI Goerena in Introd. Iaud. P. XVII.

74쪽

culente expressam exhibent id tamen apparet, eos ab ipsa Ciceronis manu haud elimatos atque Per politos esse 'A- εντέα denique horum librorum, quae apud nonnullos Viro doctos in suspicionem ii cidit, egregie tuitus Videtur Rathius in praefatione, horum librorum editioni Praefixa )

Anno DCCVIII. u. c. LXII aetatis quum Cicero

republica remotus in οἰitudine Viveret, et legendo scribendoque se consolari studeret, in medio moerore et dolore Consolationis librum conscripsit ), quodque vetat Chrysippus, ad recentes quasi tumores animi

O . doctissam Introductionem Goerenaticia libros de ore.

P. XV. . .

M p. V sqq. -- iusemarinus in isdeit a. d. Vehera. d. a P. 20 sq. et P. 89. et in Praelat, ad Ac. u. P. 13. Quas hos libros recentior aevo a quolam sorte Patre seu monacho docto conglutinatos esse. Cui quidem sententia 4 equidem calculum meum qualomcunque haud adjecerim. Prooemium horum librorum, quod desiderant nonnulli H. D. minime deest, sed tu initio Primi libri depro henditur, sinu imitations PIatonici prooemii in clibro de Legg. V. Beck. Repertor 1824. 1. B. 2. St. Vohomo, ter dolui, Ondum mihi licuisso usurpare editionem Cico rouis librorum de Legibus a Meuaero et inooero curatam.

1 cie ad Att. XII. 14. 15.

75쪽

remediis adlistere, id e seri se ait ). Murae enim vim attulit, ut magmtudini medicinae doloris magnitudo cederet . Eodem tempore edidit Hortes sium in honorem mortui amici, dialogica forma conscriptum, atque in eo libro philosophiam contra Hortensium, quem illud studium reprehendentem indvicit, defendere a tueri, et, ut minime potuit, cives ad philosophiam cohortari studuit 3. Profecto dolendum est quam maxime, temporis tuiquitatem nobis invidisse hunc de laudibus philosophiae librum quem quidemessicae stimulo animum uum ad quaerendam sapie tiam excitavisse, latetur Augustinus aeque tam V hementer solitum esse hunc brum admirari, nihil ut in eo requireret amplius, quam Jesu Christi nomen '

Tum sequviatur Academicorum libri duo, quos eodem tempore DCCVIII. u. c. scripsit: qui utriquo mutilati ad nos pervenerunt In his libris

desina eo doctissimo disputantos, Mulsemannum in prael. maius tamen sententiae de his libris omni in parte

76쪽

academicum philosophan genus, minime arrogaris maximeque et constans et elegans ab eo praedicatum, mira quadam suavitate ac subtilitate illustravit atque Persequutus est ' , animique sententiam luculentus . me expressit. In Primi libri fragmento Varro indoeitur, qui, inde a Socrate repetens, usque ad Arces Iam philosophiae rationem exponit, deinde ipse Cicero ab Arcesila incipit et in Cameade desinit τὶ Altero libro, qui inscriptus est Lucullus, hic ino ditur disputationem contra Academicos et hilonem, ab Antiocho acceptam. -- De critica horum libri rumquum et multa et acutissima disputata sint a viris doctissimis, nihil addendum existimo ' .

MALORUM

Cum Cicero, Socratis exemplo, totam sere Phil mphiam ad vitam moresque referret, et philosophiae sundamentum positum esset in finibus bonorum et malorum, Perpurgatus est is locus ab illo quinque

haud accedere possum, et Goeretiatum iri introduci ad hos Ithro p. XIII. et ad L. II. p. I sqq. itemque Schinati prolem in hos libros p. 4 sqq. M Cic. Divin. II, 1 ad Attae. XIII, 13 et 19ὸ Des Argum in edit. Ernest. 8 V. illaean. et Goerena. u. c.

77쪽

libris, ut, quid a qu0que et quid contra quemque philosophum diceretur, intelligi posset Qui γλ

in libri admirabili apumine et ar secundia, et gantia ac perspicuitate enuescunt, μισοτεχεω more conscripti atque jure meritoque ob viam atque xationem, qaiam in iis equutus est, in optimis elaboratissimisque ejus philosophicis scriptis numerantur. Doctrina autem de finibus bonorum et malarum di sistit in explicandis notionibus, id quas et morum et malarum 9mma reseratur Ergo finia summi boni est, ad quem nitamur, ad quem omnia νου sacta dictaqM eserantur Seneca ' Principium exisplicat bene recteque visendi, quo omnia, quae recto fiunt, reseruntur, neque id ipsum usquam es tur.

si Divin. II, 1. aedlat Iasa r Cicer T. II, 4 8. P. 3583q De pruin Reprvin scription editioneque et do tem re, quo Borua seritiones habiti sanguntur, sustuadi utari moere ius V. CH. in utrod. ad 'a lato P. XII. I Cie ad Avic XIII, 19. 2 Ae Qu. II. 42, 129. Hy I, 4

3 Seuec. P. m. a. Cic. in II. 2. V Boieri ad Ossic. I, 2. P. i1 qq. Adde Stob. o. in n. c. 3. ' Ceterum de verbo ne copiose contra Scaligerum, qui iuud Perperan intellerit, disputa it Davis in Praes edit auae cicer' enim Graec's, qui τέλος, quod sat in quoque a summMm, appellant, imitatus verbum nis adhinuit. V. qui. I, e 12.

78쪽

In his igitur libris Cicero veterum philosophorum, inprimisque Epicuri Stoicorum et Peripateticorum ex cussit atque examinavit sententias. rimi et secundi

libri disputatio in Cumano habita est. Torquatiis in primo libro Epicuri partes suscipit ejusque sententiam exponit in secundo libro Cicero ipse in Epicuri se tentia. rejicienda atque in ejus disciplinae inconstantia

detegenda Versatin'.

Tertio et quarto libro inter Rionem et Ciceronem disputatio habetur in qua Catoni stoicas, sibi PeriPateticas partes tribuit. In quarto libro Cicero apprime demonstratum ivit. Zenonem nihil habuisse, tu mPlatonis, Aristotelis eorumque discipulorum doctrina desciverit: Stoicos verbis potius, et scribendi ac disserendi ratione, quam re ab his dissentire, et in Iuribus Philosophiae moralis partibus sibi Iron ψuslaYE. Accuratam instituit inter stoicam et seripateticam doctrinam tu tribus philosophiae partibus comparationem. Quinto denique libro Academicorum veterum ac Peripateticorum doctrinam inponit Piso, ita qui dem, ut eam ipsi Ciceroni maxime probatam fuisse, facile appareat. Ceterum personae, quae in hoc libro colloquuntur, sunt haec Μ. uti Cicero, ejus frater

Quintus, et Lucius, Antiochus. Pomponius Atticus et Piso Athenis scilicet in Academia.

79쪽

x1L ME TUSCUL IS QUAESTIONIBUS.

Post libros de Fimbus B et, subsequuti sunt libri tusculanarum disputationum quae res ad beate

vivendum maxune necessarias aperuerunt primus enim est de contemnenda morte secundus de tolerando dolore de aegritudine lenienda tertius: quam, tus de reliquis animi perturbationibus quintus eum locum complexus est, qui totam philosophiam maximo illustrat docet enim, ad beate Vivendum Virtutem seipsa esse contentam ). Itaque populariter magis quam subtiliter expositi sunt; sed Praeclarae ac magnificae in iis consignatae sunt sententiae, ita ut eos non pro modi ibus et senilibus tantum declamationibus, quale eos ocitavit ininersius ), reputandos esse censuerim. Ceterum pertinent hi libri ad mesiod

logiam ethicam seu asceticam, DBe, quomodo Tomo'

iis virtutis impedimentis, essiciendum sit, ut appetitus rationi obediant, Praecipit quem quidem cum Cicero breviter Perstrinxit in ossiciis , In iisdem

tusculanis disputationibus complura assinia argumenta pertractantur, Veluti de animorum immortalitate, de divina gubernatioue . de natura ac divisione animi

80쪽

perturbatiunum, de Variis Philosophorum de summo

bon' sententiis.

DE DIVINATI E.

Libris tusculanarum disputati0num editis, quum philosophia moralis arcis qu*dam iuculo cum hysiologia, seu docti in de natura deuxum c stricta est, tres libros de hq 'rgi ment perfecit, in quibus omnis ejus loci quaesti continetur ). Plura de his libris, quum ad Ciceronis physiologiam Pervenerimus, nobis erunt expunenda Ce emam incidunt hi libri in annum DCCIX. a. u. c. t in XIII Ciceronis aetatis Quaestioni de natur deorum ut plenes esset amulateque sati sacrum, e0nfecit Ebm duos do Divinatione seu d Prae4ension ς rerum laturarum scientia in quorum Priore diVinationis pati 'cinium uscipit uiuiua, rater, eamque oratris in e tentia acerrime defendit ac luptur in altero contra ipso Cipero limus cientiae imbecillitatem mira Μacitato detexit, atque Quinti argvinenta confutavit. Hi libri, eodem ann e scripti a in subtilissimis