M. Tullii, Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita

201쪽

Cicinonis in his libris fuisse hoc onmuni quod etiam an praelatione duit, ut 1 incipum tum phil sophicarum disciplinarum do intur deorum sente tias in medio poneret, neu tomen Ho em dirimeret atque dijudicaret. Θω Midem eousilium 'm. Academicomun ratisne egregie eon.entit atque conspirati Atque hae quidem ratione in impugnandis destruendisque erroribus ad Verum resteriuridum muru est via. Quaerimina ita e P in rint, nemio. sa , lud cor ip4 de hoc bilvisophiste las oenserit .mque statuerit, in his libris equite aperte et Priami

Ciceronis de divina natura sententia quanaquam in libris domi tura Deorum non de industria exposita est tamen ex aliis ejusdem philosophi libris, quid ipse de hoc argumento senserit, meridiana luce clarius illucesci Huc quoque reserenda sunt ea,

1 Quod idem significavit Tullius N. D. I. 5. his verbis iovi autem requirunt, quid quaqire de re issi sentiamus, curiosius id faciunt, quam neceas est.2 Veluti ex libris de Logg. de Rop., inprimis e Somnio Scipionis, o Tusc. u. , ex libello de Senectute, aliis.

202쪽

quae in librorum dematura Deorum prooemio non ex interlocutorum, sed ex ipsius Ciceronis ore atque persona dicta sunt. In orationibus atque et totis quomodo versandum sit, supra indicavimus. In epistolis ad semilares et ad Atticum scriptis Praeclara nonnunquam de hoc philosophiae loco Ciceronis se a m signata atque expressa leguntur. Quae in prooemio ad libros de Natura Deorum in suo Uisio os Protulit, Harissime ostendant, Ciceronisiisse persuasissimum, deos esse, et omnes duce naturae vehi Sunt philosophi, ita pergit Cicero,

et suerunt, qui omnino nullam habere censerent humanarum uerum Procurationem deos Quorum si vera sententia est, qua Potest esse pietis quae an ilias, quae religior haec enim omnia pure ac castetribuenda deorum numini ita Mint, si animadvertuntur ab his, et si est aliquid a diis immortalibus hominuma hori tributum mum reliqua inegligenda sunt, ubi, deo sublato, fidem et justitiam tolli, et fluere inde multa, 'quae repugnent, disertissimis verbis Cicero pronunciat cum quibus alia in iisdem libris loca

conserenda sunt ' .a N. D. I. I. O . D. I. . id Velati N. D. I. 22. UΙ. 3. 4. 47. 25. - Quae inmmis Academicorum a Cieerons dista sunt, nihil prob4re

203쪽

Ex ceteris Ciceronis acriptis philosophicis hi recensetidis explanandisque insiginoribus tontum locis, quae clarissimam huic disputationi loco essundent lucem acquiescamus Pulcherrimus locus legitur in Tusculatiis Quaestionibus ' ex Cousolatione ε Νeo vero deus ipse, qui intelligitur a nobis, alio modo intelligi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,

segregata ab omni concretione moriali, mutaque aentiens et movens, ipsaque praediis motu sempiterno.

Atque alibi in eodem libro τ): non enim temine poseituito sati et creati sumua sed profecto fuit quaedam Vis, quae generi consuleret humano nec id gigneret aut aleret, quod quum exantiavisset nites labores tum incideret in mortis malum sempiternum.

Alia praestantissima loca in Somnio Scipionis, in libello de Senectute, in libris de motis, de Legibus contiignata

sunt quae Ciceronem firmiter animo menteque sua

possunt, eum nihil de his rebus statuisset enimvero his libris acadenaico mors disputat contra eos qui do robus phrsicia sententiam suam sine ulla dubitatione pronunciaut Cicero autem in his rebus Probabilitatem tantum arquendam esse dicit.

II. 1 et friusigniora tantum lora signiscare satis ducimus, v. e. Somnis Scip. VIII. Ollic IlI, 6 10. cum vero jurato sententia D

204쪽

comprehensum habuisse, esse deos, extra Omnem ponunt i dubitationem.

Iam sequitur, ut, quibus argumentis atque ratio nibus hanc sententiam ProbaVerit Tullius, inponamus. Cujus rei argumenta quum in nullo Ciceronis libro philosophico omnia congesta reperiantur, atque adeo singula ex singulis ejus scriptis colligenda sint, hunc disputationis lacum dissicillimos habere explicatus, Visceat, quod moneata . Ac primum quidem idemque gravissimum argumentum in Timaei agmentis nobis est servatum: quod ex latonis cognomine libro desumtum haud dubie probavit Cicero. De mundo id primum consideremus, semperno uerit, nullo generatus ortu, an ortus sit, an ab aliquo temporis principatu ortus est, quandoquidem cernitur et tangitur et est undique.

eenda sit meminerit, deuu se adhibere testem i. ., ut a bitror, i utem suam, qua niliu homini dedit deus ipse divinius ubi es Heussing8r. Legg. L . ΙΙ. . alia. s Timaei fragm. 3. ΙΙ. quocum Ioco conspiraudi quam a

Chrysippo dicuntur in II libro des N. D.

205쪽

corporatos. Omnia autem talia aensum movent ae Susque moventia quae sunt, eadem in opinione con-3idunt, quae ortum habere gignique diximus nihil autem gigni osas sine caussis. - Neque adeo homines in e sui caussam continere eo probare studet, quod, quum quisque ex suis pamnsibus dicatur Pr genitus esse, ista ratio in immensum serpeare nequeat δε quidem eo tandem deyeniendum, ut prois parotes desint Cujus rei rationem inde reddit, quod omne corpus sic dividuum adeoque dirimi oc distrahi posin: quoniam omne animal patibilem naturam ha keat nec ullum sit, quod inugiat accipiendi aliquid extrinsecuit, i. e. quasi serendi Det patiendi necessitatem; et quod omnia, quae sunt, quibus inmota constant, mutabilia sint Quum igitur, nihil inmundo a se esse nec Aarium, statuerit Cicero, --

dei mei aliquod divinum, mundoque melius, quod eum effecerit, Osuisse, sponte apparere idetur ) Porro Cicerom omnium gentium atque nationum consentiens de diis opinio, sit missimur προ-

206쪽

mentuIn cur deos esse credamus, asseri, videtur ). In horninibus enim nulla gens neque tam inunansueta est neque tam sera quae non, etiamsi Ignoret, qua lem deum habere deceat, tamen habendum sciati

Multi quidem do diis prave sentiunt; id enim viti

a more essici solet omnes tamen esse vim et naturam diVinam arbitrantur nec vero id collocutio hominum aut consensus essicit, non institutis opinio est confirmata, non legibus omni autem in re consensio Omnium gentium lex naturae putanda est q). - Deos igitur esse natura opinamur, sed quales sint ratione

Cognoscim Ex quo emcitur illud, ut is axno. t deum, qui, uude, ortus sit, quasi recordetura nos Ex hac omnium gentium in statuendo aliquo divino numine consensione atque ouspiratione emitur, nos insitas dei vel potius innatas cognitiones' habere quod alia hujus rei idorie ratio reddi nequiti Tummi do rorem coelestium atque mira totius mundi

M Legg. I. 8. Iabi v. Davis et Turneb. Sext. EmP. O. Mathem. IX, 61 ibiq. Fabrie. Conferonaus os praeclarissimus atque omni laudatione sublimior de numius diviai locus, a Cicerone in praestanti illa promitoli oratioue P. 30 31 consignatus. CL. Tuae. Du. I, 28.

207쪽

pulchritudo cogit confiteri, esse Praestantem aliquam aetereamque naturam, et eam auspiciendam admirandamque hominum 'neri Haec enim sunt ejusmodi, ut, quum Poclam candoremque coeli videmus, caelestiaque contemplamur, deinde conversionis et ritatem tantam, quantam cogitare non Possumus, tum vicissitudines temporum, et figuris animantium solertem subtilemque descriptionem partium, et 1

runcam membrorum admirabilem Consideramus --

haec rigitum edi alia innumerabilia quum cernimus, nihil videtin tam apertum esse tamque Pervinuum, quam es. aliquod numen, quod haec emeerit, rivo regat gubernetque Commoda porro et reortuni tates hominum aeneri a diis cumulate uenterque impertitae deum esse Ioqisantur me enim i εignis omnium rerum ratio, modum et disciplina et connexa inter se utilitas sine caussa fieri non minis;

est est aliquis, qui praesidi omnibus, atque omni- divina providentia moderetur Deinde rati is atques Divin. 4I, 2. I. Fabrici a Sora Emp. - th. IX. 26 - 28. p. 354. Probat inuti cruor Bala Stoici argu- auontum in libro II dom. D. a Tuac. u. I, 28. CL quas disputat Balbus in Iibi secundo de Nat. Deor. i. Adcle orat pro harusp. respou.

208쪽

'O Fin. IV. 14. --. Ceterum quod alia argumenta, quibuarecentioris aevi Philosophi, sae deum, demonstrare Constri unt, nondum in. Ciceronis scripti philosophicis mPeriantur, non est, me miremur. Argumentum ab inuata dei notione desumtum ciuers quidem Aenuit, sed . liter ac recentiores philosophi Carisaius PrinciP. Phi-Iοβophiae I S. 140, ut jam supra vidimus. Aliud argu-

nentum ex idea de Persectissimi deductum, ea qua esse deum, ueCessario consequatur, scholasti evrua temtuu tempore iuveritum est.

mentis origo x nusquam 4 terra reperiri potest. Alia, quibus cohaerent homines, e moriali genero Immta sunt, quae agilia sunt et maduca Animus est ingeneratus a deo, ex quo ex e et agnalio mo-biscum cocleatibus, vel genus vel stirps appellari Potest. Itaque ex tot Umbum nullum animal Praeter hominem, quod habeat notitisam aliquam dei ). Muc denique accedit evidens Progressi omnium animalium et rerum ad suae naturae conveniem tem exsectionem, inprimis hominis ad rationis P sectionem Hae re sunt argumenta, quibuβ, Cicero, esse deum, ostensum atque commonat tum ivit. me deorum forma, facie atquin loco haud quaerendum esse arbitratus est Si enim, inquit, quod nunquam vidimus, id quale it intelligero. 9 P.

209쪽

sum is, certe deum ipsum cogitatione compleri non

Priusquarii putatio nostra ad rit m physices partem, quae est de Virtutibus persectionibusquE numinis dimini, progredi Potest, quaestioni gravissimae multumque a viris doctis agitatae Utrum Cierim unum tantum deum an Plures esse Putaverit. 'cini orandum nobis erit. Quemadmodum jam supra es riscinae, in leximus, multis in physicae partibus Cicero Platonis Stoicoramque, qui muri ex Platone mutuati sunt de eta, Philo hiam sequutum esset ita in hoc quoque argumento Philosophum nostriam cum Platone Stoicisquo amicissime conspirare, et loca, quorum iam supra montionem iacimus, et multa alia lucidentiatim videntur demonstrare. Plato atque Stoici unum supremum atque principem deum esse statuebant, a minoribus diis longo intervallo atque adeo toto senere distantem ) Unum

210쪽

tantuni supremum deum statuisse Ciceronem , ex e patet, quod Platonis Verba: Principii nulla origo est; nam e principio oriuntur omnia; ipsum autem nulla ex re alia ham Potest miratur et sua facit ' .ulustrissimus locus extat in Legibus ubi supremum deum, qui hominum animos gen-avit, quem et mentem divinanis et Praepotentem deum Vocat, accurate distinxit a diis reliquis, qui rerum unisse intem communem cum hominibus viti civitatem habeant. Atque etiam comparatu dignissima est Cottae tu teri sodo Natura Deorum disputatio contra Stoicorum ma

nam deorum multiiuidinem ). Si di sunt, inquit,

quos colimus et accepimus eur non eodem in nere

Serapim Isimque numeramus quod si iacimus, cur barbarorum deos repudiemus aut cur non omnes omnino res inanimes Paritor atque animantes in de tum numerum o Ptemus Ergo hoc aut in immensum serpet, aut nihil horum recipiemus nec illa infinita ratio super'stitionis probabitur Huc , aviaedii,

2 N. D. III 16 19. AP