장음표시 사용
221쪽
tandum. Beatus denaque deus eat, qui suam ipsius Praestantiam persectionemque cognitam habes a que Perspectam. Beatitas autem non in otio posita est, neque in animi Voluptate, quae proficiscitur a corpor et redit tu corpus ), quorum nihil in deum cadere potest, qui nihil habeatis P ei virtus autem ei adscribenda est eaque actuosa Utatur enim deus sui bonis Portet, fruatur, qui beatus est γ. CAPUT QUARTUM.
Μundi auctor est deus ' ; omnia igitur quae sunt- ad deum omnium rerum Pareutem atque essectorem reserenda sunt x Marmavit autem mundum ex aeterna quadam materia. Frimuin igitur non est probabile, eam materiam rerum, unde orta sunt omnia, esse divina providentia effectam; sed habere et habuisse vim ei naturam suam. Ut igitu faber, eum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae it Parata, fictorque item cera sic
5 Ouod Epicurus statuebat, Montra quem Hisputat Cotta V. N. D. I. e. 41. Fiu. II, 27, 34. 6 Ν. D. I. 40. N. D. I. M. GL Tusc. u. V. 13.
222쪽
isti providentiae divinae materiam praesto esse ΟΡ--'tuit, noli quam ipse faceret, sed quam haberet Par tam Quodsi non est a deo materia secta, ne terim quidem et aqua et aer et gnis a deo factus est
Deum non solum mundum et Oae in eo eo tinentur res creasse, Verum etiam sapientissime Tegere atque administrare moderarique, Cicero statuit. Haec est divina providentia, quae et in universi omnino et rerum omnium cum maximarum tum mira maraim et omnium hominum ea petua conservistiora cur a et administratione gubernationeque conspicua rati
Sententia de divina providentia a Cicerone in se D-do libro de Legibus Drapnaessa atque consignes CSt longe magnificentissima. imit igitur jam hoc a Pa-1 Cic. , D. III. p. Lact. Inst. Div. II, 9. Quod Cicero
dixit, ne quatuor lamenta a deo osse essecta atquBessoriuata, id academice contra Stoico disputatum est. Etenim in hoc quoque philosophiae loco Ciceronem Ua- tollis amplexatum fuiss sententiam, ex iis, quae MPm diximus, probabit esse videtur. s. Tusc. u. I. 28. . Ceter u hic de materia aeterea error inter vineres Philosophos origo dissitus fuit arius propagatus. Ex nihiloariam nihil fieri posse senti aut Divis II 16 Fat. C. s. ubi v. Turn . et avis. V. Barte Diotion hiat erit. a. v. Spinoaa. m. X.
223쪽
cipio persuasum civibus, domino esse omnium rerum ac moderatores deos eaque quae gruuntur eorum
geri judicio ac numine, eosdemque de genere hominum bene mereris et sic porro. Modestiam quandam cognitio rerum caelestium affert sis qui rideant, quanta sit etiam Pud deo moderatio, quantus ordo se magnitudinem animi, mirum opera et facta cernentibus justitiam etiam, cum . cognitum habeas, quid sit summi rectoris et domini numen, quod consilium, quae Voluntas, cuius ad naturam apta ratio Vera illa et summa lex a philosophis dicitu Hinc Cicero,
tantam remam ubertatem in hominum commoditates et usus deum largitum esse, ut ea, quae gignuntur, donata consulto nobis, non soriuit nata Videantur,.
diserte pronunciat ' Haec igitur loca, quibus multa
M in IV. 5. et Legg. II. 4. O mg. L . Tusc. u. I. 49. Praeter Ioca citata adit Fin V. 11. Somn. Seip. o. II et VII Legg. II. 4. I. . III. 1. Tusc. u. I. 25. N. D. I. 2 ulu cf. aris. P.
Meuaeri P. 14. N. D. III. 10. Nequo tamen obstant ea mine eademica ratione contra Stoicorum Providentiam inoeeronis seriptis disseruntur. V. quae suPra mouuimusa Iuu . . m. 35. Divin. I 12. 17. et alibi. Porro Ciceronis de divina providentia ententia confirmatur inulti praestantissimis de hoc argumento Ioeia a Ciceron in orationibus et ii epistolis perscriptis. V. Sohesten. I. c. p. 55 sq. V. c. Catil. 4. Pro Marcello III.
ad tue. I, 16 ad Divers. V. 16. alia. Addo actaui dosala religioue L . 24.
224쪽
alia addi possint, manifestissutia atque apertissima Exhibent indicia, e quibus appareat, Ciceronem hanc firmissime tenuis:se erumtiam , ut non olum mundus divini nnminis providentia administraretur, eminetiam idem consuleret rebus humanis et universis et singulis. VAPUT QUINTUM.
Si divinum numen tale esse credimus, quale descripsimiν, hujus Persectionum, Virtutum actionumque cogitatio, si pie illud sancteque Mamus, nos cohortari atque 'mmonere debeti Divinus autem cultus oritur atque enascitur e de ejusque praestaratiae cognitione ): omnia igitur superstiti et persersa de deo opini ab illo quam longissime remota esse de bet ' . Cultu autem duplex est, internus, qui in officiis erga deum perficiendis Versatur, atque Aternus 7 , qui est quasi significatio quaedam atque testi-
5 CL Sene op. XCV. f. 47-51. cujus verba e Platone hausta videntur Rulikophio onuot ad h. I. - L. Cic. N. D. II. 28. O Divin. II, 2. Divin. I. 4, LQuod eo signisi re videtur Cicero Invetit. lib. II. quod religionem dico esse in metu et aerimonia deorum.
225쪽
ficatio erga deum ossiciorum per Hermes quasdam actiones, caerimonias, Titus, SacrB. Internus cultus iuperspiciendis imitandisquo sumni dei virtutibus, et in praestando ejus voluntqti legibusque obsequio conj,isti ossicia erga deum non in eo Posita unt, ut homines mortales immortali deo aliquid praestare debeant, quod per Virium nostiarum imbecillitatem fieri nequit, sed in eo, ut recte erga deum atque uti fas est agat. Primum igitur nos, divini numinis Virtutibus exsectionibusque cognitis, lino cogitatione ita simus agitati atque percussi, ut deum immortalem
summa Prosequam Te mentia, eamque sensibus,
actionibusque dei reverentiam exprimentibus, testificemur oportet ' . Atque ex hac dei reverentia pietas atque sanctitas existit. ulla enim est erga duos pietas, nisi honesta de numine divino ac Meliteolaidio, quum expeti nihil ab iis, quod sit injustum
atque inhonestum, arbitrere ). Sanctitas est scientia eolendorum deserum Ii igitur sunt sancti, qui meritam diis immortalibus gratiam justis otioribus et memori mente persolvunt Quum igitur deus
226쪽
omniurn bonorum sit auctor atque larem, mandum ejusque pMetes gubernet modereturque, atque humano teneri χ'nsulat, Pietas sanctitas, religio Pure deo a caste tribuenda sunt In specie autem fictae simulationis sicut reliquae Virtutes, ita pietas inesse non potest cum qua simul et sanctitatem et religionem tolli necesse est quibus sublatis, perturbatio Vitae sequitur et magna confusio Gratissimo igitur Purissimoque animo divinam bonitatem apientiamque agnoscere atque pie Venerari, animumque
gratum obsequio dei voluntati legibusque praestando testificari debemus. Sed nulla dei colendi Venerandiaque ratio praestantior est, quam fiducia in deo p
alta, quae in eo consistit, ut nobis ait Perauaaum, nos in divina tutela atque roridentia acquiescentea, sellae fore, semperque nobis in eo ςonsultum iri. Quam quidem sententiam expressit Cicero his verbis: Ne se intelligunt homities eas consanguineos et ub-jectos Omnes sub unam eandemque tutelam quod si
teneretur, deorum Prosecto Vitam Omnes Viveremus ' . O . D. I. 2. I. Os . I 4. Deos placatos pieta inciet
O . D. Q prooem. Praecla e de deorum cultu sententiae eonthientur in Lem. Ι 8. 10. ubi Liav. et Tum us. Parad. I. 3. Similia hi Platon Alcib. II. . 459.6 ap. Lact. V. 8. CL Minn. Scip. III. V. VIII. Tusc. u. L30. V. 25. Aeodem. II, 41. -- Ceterum sultum eriternuin
227쪽
Loeus, quem de divina natura pertractaVimus, nos monet, ut quaestionem de divinatione, quanti peculiari ScriΡtione prolixe et acute exposuit Cicero, dissicilem illam quidem atque impeditam breviter et dilucide, quantimi in nobis est, enucleemus atque exPlanemus. Divinatio, ut ab ejus definitione exordiar, est rerum ut axum Praesensio et praesignificatio. aeo de divinatione superstitio, longe lateque tum Propagatant quasi dissita, a Plurimis philosophis, apprime vero a Stoicis, Hebrata erat ). Cicero igitur in primo de Divinatione libro Quintum, Batrem, ese
manum Stoicum divinationis ratiocinium suscipior tem eamque ex Stoicorum ratione acerrime defendentem induxit ipse vero in alter o libro hanc superstitionem Consulare. atque convellere conatus est Stoici
Cicero Socratis nemplo reipublicas atque Patriorum io-ruxv et histitutorum masorum gratia retin-dum, serva
dum colendumque esas statuisa videtur. Divin. II. 12 33. 2. Legg. H. 8 sq. V. reuaer ad . D. III. 2. P. 496. CL Aetiophoni. Μ. S. I. 3, 1. IV. 3, 16. et tibi. Praeea etiam, tino e fiducia in deo 'sita et lunato omnibuaselicitatis desiderio existunt, et vel utra animum . Continent, Θ verbia etiam inprimuntur, diis immortaIinua adhibendas esse censuit. CL ad Divers. I. P. 3. Iu orationibus aπε adhibuit Preces, v. o. Pro Rosc. - 11 CL Scholt. l. c. P. 6. DCf. Tenuemauit Gesta de Phil. T. V. P. 121.
228쪽
male ita argumentabantur: Si di sunt, eat vivinatio;
aurit autem dii est ergo divinatio ' : nam si sunt dii, neque 4nte declarant bominibus quae sutura sunt; aut non diligunt homines, aut quid eventurum sit ignorant aut existimam, nihil interesso hominem scire quid sit futurum, aut non censent eas suae majestatis, praesignificare hominibus, quae sint futura,
aut ea ne ipsi quidem dii significare possunt. At nihil horum de diis cogitari potest; est igitur divinatio 3. Priori conciuolani ita respondit, ut aeque bene concludi posse diseret multo est probabilius, non est autem divinatio nou sunt ergo dii. Vide inquit Tullius noster, quam temere committant Stoici, ait, si nulla sit divinatio, nulli sint dii divinatio enim perspicue tollitur deos esse etinendum est. Si ponimus, dixerunt Stoici, esse quandam divinam vim, quae in mundo omnia regit atque gubernat, facile cogitari potest, qua ratione homines eatis, ostentis aliisque minibus scientiam quandam erum futurarum sibi comparare possint. am et ad hostiam deligendam potest dux esse Vis illa divina, quae est toto
confusa mundo et mi ipsam cum immolare velis,
extorum fieri mutatio potest, ut mi absit aliquid aut
229쪽
tupersit ). Et ut deorum animi sine sensuum usu quid quisque sentiat, quid tacitus optet, inter se se tiunt ita animi hominum, cum aut somno abluti Vacant corpore aut mente permoti per se ipsi liberi invitati moventur, emunt ea, quae Permixti eum Fore animi Videre non possunt ). Si autem id volebant hominibus significare, quae sint sutura, ei 3igna, ex quibus ea concludantur, obscvi' sint et ancipitia, etiam, ne sine consilio agerent, maeare deabebant, ut homines haberont, quibus bacura detegerent, et hac de caussa homines quosdam singularibus facultatibus, somnia, oracula, Vaticinia aliaque signa pignandi, instruxerunt φ . His Stoicorum de divi
natione rationibus Cicero, carneade usus argumento, ita respondit, ut Primum, nullam esse divinationia materiam, doceret. Etenim si divinatio nec est earum rerum, quae sensibus subjectae Sunt, nec earum, qua artibus continentur, nec earum, qua in philo-3ophia disseruntur, nec earum, quae in republica Versantur, tantummodo rerum fortuitarum esse Potest. Permulta autem, quae sunt ortuita, artibus atque litteris sunt subjecta. Divinatio rigitur earum rerum esse deberet quam nec ratione, meo 1 liv. L 2. ' ha Div. I. T. . 'M Div. I. 51ι
230쪽
arte provideri Possunt, quod in sertuna positae sunt. Quae igitur nihil rationi habent, quare suturae sint, earum nulla potest esse praesensio Si res fortuitae nullam habent caussam, quare suturae sint, eas nubius homo, ne deus quidem praesentire potest; nama eas Praesciret deus, necessario fieri deberent; n que igitur amplius soletuitae essent. Sin autem omnia caussas extas haberit nullae sunt res fortuitae, adeoque nec divinatio. Si satum continet omnia, nilail divinatio prodest, quum res sat constitutae haud immutari aut Prudentia Vitari Possint. eque vero utilis hominibus est futurarum rerum scientia. ). Denique in Stoicorum ratione, qua divinationem esse concludant, mi ait ea, quorum iis nihil conced tu Deos esse, concludunt ex praedictionibus et oraculis haec autem ex eo x ant, quod esse deo'
sumunt. - eque deos esse erga humanum genus
beneficos, ex divinatione probari potest. Nam si divinati hominibus beneficium esse debeat, latura non tam obscure atque ambigue significanda erant. γque esse caussam, si eua ista visa nobis providendi caussa dat, mur non vigilantibus potius et, quam dormientibus. - Alia argumenta, quibus singula di vinationum gonera excussit Cicero, et quare Uiciend.