De motu grauium, & leuium

181쪽

retiae reclamat Aristoteles libro secundo Fh icomparticula septima. A multigrauissim; argumentis Antisontem aceγrime vetet, qui datur materiam tantum, in nonformam esse naturam;viae necessario sequιbatur a materia, o non a forma motum dici naturalem: ideo particula duodecim acta comparatione inter materiam, informam naturam eγtriusque dici constanti ime af mauit eorimo,atqueρο-rissimum deforma postremo de materia; idque non uno tantum, sed multi argumentis confirmari pote quorumprimum illud est.

Casum infortunam, quae Arcasia,quaepe accidens peratur, ad naturam perindeac ad causam per se Aristoteles redigit. Arro casus est causa efficiens, o non materialis ergo' natura,adquam casus redigitur, erit causa e ciens: ergo natura non tantum de eo frincipio, quodpatitur,sed de eo,quo agit tacitur: Aristoteles intextu ita aperte loquitur; ut fugere nemo post, qui credat, deceptumsuisse, qui contΜarium sentis: idque non mori affrmat, sed inargumento efficaci confirmat dicens Unaquaque res tum denique diciatur esse,cum re ipsa, actu spotius quam cum spe potest.

Ergoforma, cuius causea res tu actu est, natu potius nomine, quam materi propter quam res se tantumsoleis, π- pelianda est: ex quibus quis non sideat naturam primo, potis Imum dici deforma, πρψDemo de materia, propter

forma, non propter materia,tantum,motu dici naturale

Secuurigeneratio est natura, quia est via, quae duci ad

naturam,ut generatio non ad materiam,sed adformam u-cit, quo forma Ermn materia ultimus enerationis termi

182쪽

potissimum natura, forma motus naturalis appessatur. Tenio; si natura de materiali tam frincipio diceretur, terra naturaliter ascenderet, O ignis naturaliter descend

ret,quia terrae materiasii comparata est, ut ascenderepsit, quis materiasic inuituta est,ut descendere valeat Materia non minus ad num quam datam motu, priori non raro contrarium naturalem inclinationem habet esse ma eaos quae ad hunc peti Vm motu rope ionem materiaepraeenat, in qu orma materiae iris, non magis adhuc,quem ad iliam motum inclinatur. Nec proptereaforma a materia

non cohercetur, sed utramque modo tamen Eiuerso cohercet. Forma, materiam ad omnem motum suapte natura propensam admotum unum, eumdemque determinatum coozbet. Materia e contra formam, quae neque loco id a qua est ad quem,aut tempori, fer quo moueat,obnoxia Hicertum nitumque locum, empus contrahit: ita ut altera ab aliso contrahatur huius reissimilitudinem in numeris persicue intueri licet, in quorum quoubet unita multitudinem, ne adrindeterminata infinitatem de at compescit: e contra mulmiitudo ad certam definitamque naturam unitatem definit, contrahit illo uicena de numeroseptemnari dimiseptem sunt tantum septem . non duo , quinque nec tri,

quatuor ne ex myntam, quia unitas uisitudinem compescit; certamque ei natura a septemnarium numerum triabuit,quae alioqui indeterminata est. Dicissim multitudo,nitate cohercet, utpropriaseptemnari numeri fiat, ita ut abis numeri non accomodetur. Eadem ferme ratis informa, materia emitur Forma infinitam materia,ad omnem morum inclinatam ad unum cohibet Materia icisi forma ad omnem locum . ad omne tempus repensam, cohercet:

183쪽

m G ad huuc terminu sine cohibente materia moueret,quia metas interminatis materiae coeuudimebouibus materiaefm ma coniungitur m propter easdem ab uno adὶnumper, terminatur, atque nitur contra materiapuapte natura indefinita af mente,ac terminanteforma, cra dimensiouibus terminatis,quae in materi ormam consequuntur,acfiniunt, terminatur, atque nitur ut copiosi ime docuit uerroes, capite primo dei antia orbis, o saepenumero alibi. Quarto. quilibet violentus elementorum motus esset nat ratis, cum in quolibet elemento siit materia apta adquemure

motum,vel etiam violentum at Simplicim ratus est eleme torum motum a materia, ropter materiam dici naturalem ergo deceptus. Quinto mors io nia esset naturalis, sinatura de materia, tuantum aut potissimum diceretur, O si propter m teriam motus esset naturalis quapropter animal aut mucrone traiectum, aut a lapide ictum, aut ulmine tactum, aut ab igne Dasium,aut que seu pensiim, aut in mare demese

sum ita ut ad extremu interitum duceretur, naturaliter moneretur, quod in eos materia, quae hanc violentam morte.

alterum quo non agitprincipium, se solummodo palmtur, excipitia quo patiente Nocipio motum naturalem

ci putant.

Sexto quae ab artes uni, quatenus artificis a fiunt, nut rati motu cierentur: quia in eis est materia, a qua auctore Si ficio, motus naturalis nuncupatur. Septimo aqua naturaliter calefieret: mi ni frigiditisse natura contraheret, cu in aquasit materia, sic a natura comparata, ut caliditat m acciperet is, O in me sit materia

184쪽

adfrigiditatem excipiendam pari modo propeus . Oetam. riuoteles quarto libro P bicorum particula octuagesima mota uisus est dixisse grauitatem c leuitate,

ex parte repugnantiae contrariα, quae is ipsis inuenitur,repugnantium motu esse causas agentes ergo elementorum mo-- ab oprincipio, suo flatitur, naturalis solummodo non dicitur,sed longe etnim magis ab agent . Nono Dristoteles ulrosecundo de caelo articula centet imaquarta scriptum rei quisi norem grauitatem a maiorigrauitate impelli at nonpederet nisi xtprincipis, quod facit, impelleret ergo propter idfrincipium, quo facit, elementorum motus est naturalis.

Tecimo in natura elementorum estprincipium, quo patitur ergo rincipium, quo agit: constequentlaprobatur exparticula duodevigessima terti' libri de anima in anima gentis intesiectus necessitatem ristotelesprobat quod

in ea, qu patitur intelis spossibilisfropterea nuncupatus, inuereatur ergos in natura elementorum se principium

motus, quod agit si in ea estprincipium motus, quo patitur, illud non est materia: Egoforma; ergo a forma motus naturalis dicitur Confirmatur cuilibetper se agentifrincipis principium quodper e patitur e regione opponitur de sententia ri Το- telis libro quinto tumorumparticula decimaseptima, e iuelementis eis, quod patitur principium: ergo in istisprinci . pium id etiam erit, quod agit. Undecimo Aristoteles libro quinto Diuinorum avticula quinta de natura verba facit, hunc non leuem erroren iunditus uertit; ita ut miranaum fuerit, cursemper bis. Oculati mus implicius eudem non , iderit Tocet enim

185쪽

natu, am Aci quinque moas Tertiin ira se qui omneserupulum tollit icui non uerroes solum eic lexanderim complures alidi non vulgares philosephisubscripserunt, mineam,quam Aristoteles ibistri se pedibus uere sententiam: si sexandrisit liber idae, qui sub Alexabi nomine circumfertur; oenon Michaelisa haesit, quem magis quam lex Eru redolet icumque tame res sese haseat locus dignus est qui ad verbum mature legatur eumdem nos huc non adducimus , ne argumentorum multitudo lectoribus nauseam moueatra ne eosdem ad nostra ab Aristotele uocemus. De Simplicitargumenta aliivo momentu habent; quadoquidem triqueprincipis,m ei certequod agitio ei, quod patitur insit motus licet ratione diuersa in eo,quod agit,principi inest motus,quia agens principium motumfacit: impotiente rincipis inesetiam motus, quia quo aliturprincia pium motum ab agente principio factum excipit visanum de medicamentosanitatemfacientem; σδε animal actam sanitatem accipiente dicitur ex quarto ur Tiuinorum particulasecunda. In utroque etia principio, sed tisne didari natura inuenitur, id quod tum argumentis magnorumphilosophorum,tum etiam Arist teli potissmum,auctoritates s probauimus. Dirumque principium est intrinsecum quo

niam corpora omnia,quae natura conssant, ex troque rin

cipis confantur: ex materia certe, quae est rincipium, quod patiturici exforma,quae e alterum principium, quod FaGr Omnia naturalia corpora principium habent, non tantum ut moueantur,sed ut moueant etiam:nonsecus ac philosophiae

principium O in eo ess,qui docet, in eo, qui addiscit, licearatione diuersa: hancinatus B ergo Simplicias,o eius a remeta neniant alsitate, sed: debilitate,ssia lausitat.

186쪽

ipsis active non moueri , sedo aliis extrinsecis, eris ea sinitiit ab extrinseco, ab intrinseco simul moueri Osit principium enim extrinsecum elementa mouens, ab illis principiuintrinsecum a quo moueautur, nou excludit: in lapide, quod exsuperiore loco deorsum violentia truditur, est truquestrincipium, quod extrinsecus i infert, ac truditiesio lapi is natura quaecumque sit ista, quae lapidem deorsium sponte ducit,ergo extrinsecumprincipium, domesticu, atyue intrinsecum principium secum tolerat. , Falpum es etiam id quod constantissime af rmauerat

dum dixerat corpora naturalia haberestrincipium at m,o ineantur a iuum; quia facultatem habent, oec non enim propter eam sola acultatem, qua elemeta moueri ossiunt, eadem principium habent a moueantur, sed propter vim agens mouentem, naturalia corpora habent, i ab eadem

smouendifacultate moueantur.

Ealpum en etiam id, quod dixerat: philosephum non habereprincipium, ut aliumphilosophumfaciat, sed tantum ut ipsae alphil ophin: Cum experientia rerum ma IEra, nos doceat lonum citharoedum non nisi a bono citharoedo flexi,

, rei philosephu non nisi a bono philoseph feri, aut Theo phrastus ab Aristotele, ri toteles a Plutones eu Fiat ad utr/te didicit, boni posterioresphilosophi a lonis priori- 'Imphilo ophis facti fuerunt. Huc a ferri quam apti ime potest duae, quod veteriprouersio fertur Soni corvi bonum ouum . hilosophus itaque, qui aptus est natura a philosiophiam, non solum habet principium, ut ipsae flat hilosophus,

sed etiam, alium philosephum faciat hos quam imae prius factis est bilos phus sit, risioteles ulro primo nuino

187쪽

rum δixit:signumscientis est aliosposse docer . eritate tamen aliquando coactus Simplicius dixit.

meu motus esse commune multorum, tam eius scilicet quod mouet; quam eius,quod mouetur.

Cur ergo Simplici, motorem intrinsecum ab elementis χρὼ it motus nodantu de mobili, sed etia de motore tacitur' Cur motum propter motorem, nonpropter mobile tantum

naturalem esse affirmauit valeat ergo cum mon usa hac sua opinione Simplicius. Theodorus elochises, qui sententiam eamdem robauit, ibi psi aduersatur dum dicit. Quando accepto habi-- ω, Arima forma operatur, per ipsium citra impedimentum,

*t si leue factuseratursursum no repraesum ab aliquo, quod Obsistat, tunc mouetur secundo modo aforma,quae est actu in ipso secundum naturamproximepou mutationem, motu, esui' ab eo, quo agit, paulgopost idem repetit um dicit. admouetur ex habitu,siue eo, quod Epotectate secundo muri ad operandum id quo ecundum naturam estpropriu,

mouetur ab ipsa,quae inerat perfectasorma, e P mouendiρο- tenate praedita. c. Quae omnia totai, aiunt iam ιν illis aduersantur,quae verissima utat, dum,cum Simpli prio dicit motum elementorum esse naturalem, propter ra' cipiumsolum quo patitur, non autem ropter orincipin, auod agit. Cum elementu actum ab aforma moueri dicatur,cuitu munere habet vis it invi moueatur. cuius est agere de siententia Arinotelis libro secundo degeneratione. Nihil est etiam,quod de materia,quaesemper est eadem, S aqua propterea sumitur nomen ut flato dixit, quia quanqua iaeti in alteratione verissimum, in qua, quae alterantur nomen non perdunt, in ortu autem, oe interit id perum esse ne quit:

188쪽

quis est quibus ea, praegenerantur, atque intereunt,forma Aqua nomen sumitur, omnino amittunt: ideo nomen muta rur, ut ricuit Aristoteles libro secundo de physico auditu, inia quae ab arte . in his quae a naturas uni Idis auri mutationsectatur,quae necgeneratio,nec interitu dicipotest. Se alteratis tantum qua in mutatione rinoteles etiam subiectum nomen suum seruare concedit, quo in his, quae oriuntur, atque intereunt ieri negat Eam ob rem non ab elementorum Omnium communi materia,dum elementagignu-tur ea nomen, e motum accipiunt; sed aforma, quae ingeneratione mutatur limentorum nomen accipitur . eorumdem motin naturalis Ventur. Neganda ergo consequentia est; dum dicitur. Ium cum alteratur emper est idem :ergo a materia nomen accipitur, aqua motum accipi di cibis immo nulla ratione creditur. Deterrimi illi Poetae,ut Orphaeus, oe Lodus, qui Theologi nuncupabantur, multograui-peccauerunt: qui relus mobilibus visunt elementa, in os motores adhibuerunt, sed noctem uniuersitatisparentem, a qua elementorum caete- Marum omnium rerum natura m motus excitaretur, in huc

mundum introduxerunt :siue istis densissimis primae materiae tenebris,sive obscurissimo nihilo sime Chaos antiquo per quadamsimilitudinem nomen noctis ascripserint. Quonia neque lateres,neque arenae,neque lapides sine architecto edificatis-nem aliquam moliuntur: neque ad artu formandos sol ae- minas fit neque terrafrondes, Hirpes, marbores parturire, variasquefruges, a ructusparereposset, nisi emina conciperet ita elementas in motoribus directa non feruntur Elementorum ergo motores,eo emque intrinsecos adin

uenire coguntur, Viprecto sint omnibuτ,sine quorum Ut mo

uent

189쪽

DIs PUTATIONIS. Is ruent nul us est motus quos Tinuenire non possistetrου risima densi imasique noctu tenebras, ne cientes quo te

dant, incautiferuntur.

Forma elementi materiam eiusdem elementimo uetes est octaua propositio. Cap. XXXIIII. FORMA M elementi eiu em elimenti mouere materiam scripsit uerroes bibro quarto hysicorum commentatione septuagesiimur aeso, bibro tertio de caelo commentatione vigesima ecunda innon raro alibi: idque ex Theophran protatur in tertio suorum naturalium, dicente Ea quaesunt aut a simili, ut homo ab homine: aut a dissimili, E contrario, vjulmina, ulgura, quorum ignis ab aeris frigiditate gignitur, aut ab eo, quod actu est, seu ἐν M 'α , t homo a sole sit qui ei nec est silmilis, nec contrarius, sed elementorum motus a contrario non fit motus ιnim deorsum a contrario motusursum nongenitur,nec motussursum a contrario motu deorsum nascitur: nonsit etiam elementorum motus asimili quia motus Aursum motum umsum, motus deorsum motum deorsum similem nonfacit ergo uterque motus susum, γ' deorsum ab ἐν λεχμα iis actusit, sed ἐν nMMα, seu actus elementorum eis eorumdem forma ergo ab elementiformas motus elementi; quatenus eiusdem elementi materiam mouet, in qua enfaculta

actu contrarii: sh ad hunc motum ab hac formasactum

excipiendum idonea. Modus , quo materia aforma mouetur Vocatus Usupra, minfra uberius expucabitur nunciae dixisse sat erit. ateruim exse non moueri cum non nisi

190쪽

propterformam in materia acceptam motuisu iciatur; vae materiaZri squam moueatur, formam accipit, naturasa rem, Virgine, mi non tempore rim, materia tamen ectherse mobilis, natura eius est, δ' moueatur, σfrius quam forma: quia forma non sit quatenus eis in materia moti,

mouetur non nisi quatenμ materia est principium primum, quo patitur quodsi materiae, adhoc ut motuisubiiciatur, necessaria forma est hoc non est, quia forma si matefia ratios cipiendi motum d quia forma dat materiae act

exictendi, me quo materia moueri nequit; oecum quo moueνi potest: dat etiam forma materiae inclinationem ad hunc vel tam motum, sine quas a inclinante materia non magis a mum, quam alium motum, . etiam contrarium accipere potin ut ecce materiaprima, quae vi naturaque sua O sursum P deorsum rect Erri valet: haec eadem materia agrauitat orma inclinationem habet ad motum torsum; GP. aforma leuitatisfit, ut materia suapte natura a omnem motum accipiendum idonea, ad solum motum sursumsit propensa, id tamen non essemue se formaliter tantum ut ita di- eam o intestigi debet forma enim elemento ex mate ia, ex forma ocreto dat motum essemue materiae eiusdem elementi dat motumformaliteris sic loqui licet, iden forma, forma motum dat materiae: O forma, ut efficiens motum dat elemento aliorum enim more aliquando loqui coriamur Materia igitur ea est,quae si me inclinatione eidem a forma prae Pita, quemlibet motum,etiam contrarium vi naturaquesua exciperetotest; a forana vero inclinationem at riae praeHante materia habet, ut ad hunc, non aditam motum incunetur Forma etiam tueorma in quamlilotae differιmiam fugi vias mouet: Ieda materia, cui co μυ-

tura