장음표시 사용
31쪽
tibus, ut secutidae res tenent, ita adversae dissolvent -- nisi Gallos et Germanos et pudet dictu Britannorum plerosque, licet dominationi alienae sanguinem commodent, diutius tamen OSte quam Servos, fide et affectu teneri putatis. eius a terror est, in sfirma vincla caritatis; quae ubi removeris, qui timere desierint, ovisse incipient. Omnia victoriae inh111men apro nobis sunt nullae RomanOS, Conjuge a Cendunt, nulli parentes fugam exorobrasuri Sunt aut nulla plerisque patria, aut alia' est Paucos numero, trepido io norantia, caelum ipsum ac mare et silvas ignota omnia Circumspectantes, Clauso quodammodo a vinctos dii nobis tradiderunt. Ne terreat anus Spectu et auri fulgor atque argenti, quod neque tegit neque vulnerat. In ipsa hostium acie inveniemus noStra manus is agnoscent Britanni suam causam, recordabuntur Galli
priorem libertatem, deserent illos ceteri Germani, tamquam nuper Usipi reliquerunt. Nec quicquam ultra
formidinis vacua castella, senum Coloniae, inter male parentes et injuste imperantes aegra municipia et dis in cordantia. Hic dux, hic exercitus ibi tributa et metalla et ceterae servientium poenae, qua in aeternum perferre aut statim ulcisci in hoc campo est. Proinde ituri in aciem et majores vestros et Postero cogitate V XXXIII. xc epere orationem sacres, ut barbaris moris, cantu fremituque et clamoribus dissonis. Jamque agmina et armorum fulgores audentissimi cujusque procursu 'simissi sestruebatur acies, cum Agricola, quamquam lae um et vix munimentis coercitum militem is acci naelidum adhuc ratus, ita disset uit:
'Octavus annus est, commilitones, ex quo virtute et
auspiciis imperii Romani fide atque opera vestra Britanniam vicistis tot expeditionibus, tot proeliis, seu fortitudine adversus hostes seu patientia ac labore paene cis
32쪽
adversus 19Sam remam naturam Pu fuit, nequς me
militum neque ' ducis paenituit Ergo egri si ego
veterum e 1brum, vos priorum exercituum ti rminos, finem Britanniae non fama ne rumore, Sed castris et armis tenemus. Inventa Britannia et subacta. Equidem saepe in a Inw, Cum o Paludes montesve et flumina fatigarent, fortissimi cujusque voces asia1esar :quando dabitur hostis, quando acieS V emunt, e late- ' laris uis ExtruSI et Vota VirtuSaue In Perto, Omniaque, prona Vic foribiis, atque eadem fili adversλ Nam, ut superasse nantum ItinerIS SIlVaS, VaSISSe tranSISAeaestuaria pulchrum ac decorum a frontem ita fugientibus periculosissima, quae modi: proSperrima sunt. Neque enim nobis aut locorram eadem notitia aut com-' meatuum eadem abundantia; sed manus et arma et in
his omnia ' Qu6 ad me attinet Gam prinem nu a
cretum est neque exercitu neque ducis terga tuta esse. Hoinde et honesta mors turpi vita potior, et in resumitas aclaedus eodem loco sita Sunt nec inglorium fuerit inuo ipso terrarum ac naturae fine Cecidisse. XXXIV. Si novae gente atque ignota acie Constitisset, aliorume xercituum exempli Vo hortarer; nunc vestra decora recenSete, VeStro oculo inte rogate. Hi sunt quos
proximo anno sinam legione durio nocti. aggressos as clamore ebessastsὴ hi ceterorum Britannorum fuga ei simi, ideoque tam diu insperstites Quonibeo silvas i saltusque penes 1 ntibus lartissimuni quodque animal
contra ruere, pavida et inertia ipso agminis ono pelle bantur, sic acerrimi Britannorum jam prido cee ah 3 runt, reliquii est numerus ignaVorum et metuentium. Quos quod tandem invenistis, non restiterunt, sed de prehensi sunt; novissimae res et extremo metu drpora defixere aciem in his vestigiis in quibus pulchram et spectabilem victoriam ederetis Transigite cum expe- ditionibus cimponite quinquaginta annis magnum diem;
33쪽
Baule o Mons Graupius. Iapprobate reipublicae numquam eiercitui imputariis tuisse aut moras belli aut causas rebellandi.'' xxxv, Et alloquente adhuc AgricoIa militum ardor eminethat, et finem orationis iligens Macritas consecuta est statimque ad arma ris cursilia instinctos en stesque ita spbinrt tum auxilia, quae octo milium erant, mediam acilem mima erit equitum tria milia cornibus nunderentur legiones Iro vallo detere, ingens victoriae decus citra Romanum sati inem bellandi, et ii iiiin, si Alerentur Britannorum acies, in Pe ara
ciem simul ac te orem editi ribus locis c sestiferat ita,
ut primum agmen aequo, Ceteri Per EcliVe Jugum
nexi velut insurgi hnt; media campi ovi inarius et Rhesis repitu ac, disclirsu complebat. Tum Agricola superante hostium multitudine veritus, ne in frontς is simul et latera suorum pugnaretur, 'diducti m ilhabu ,
quamquam uerrectior ficies futura erat et arcessendas plerique legiohes admonebant, ' promptior in spem et
firmus adversis, dimisso equo pedes ante exilla Constitit a XXXVI. Ac primo congreSSu eminus Certabatur simulque Const*ntia simul arte Britanni ingentibus gladiis et
brevibus fetris missilia nostrorum Vitare Vel excutere, atque ipsi magnam vim telorum superfundere, donec Agricola Batavorum cohortes a Tungrorum dua CO Hhortatus est, ut rem ad mucrone a manu adducerent; quod et ipsis vetustate militiae exercitatum, et hostibus inhabile parva scuta et enormes gladios gerentibus. Nam Britannorum gladii sine mucrone compleXum armorum et in arto pugnam non tolerabant. Igitur, ut Batavi omiscere ictus, ferire umbonibus, ora foedare, et stratis qui in aequo astiterant erigere in colles aciem coepere, ceterae cohortes, aemulatione et impetu coniSae, proximo quoSque caedere ac plerique semineces aut integri festinatione victoriae relinquebantur. Interim equitum 4s
34쪽
turmae fugere covinnarii peditum Se proelio miscuere, et, quanquam recentem terrorem intulerant, densis tamen hostium agminibus et inaequalibus locis haerebant; minimeque equestris ea jam pugnae facies erat, Cum aegre clivo Stantes simul equorum Corporibus impellerentur a Saepe agi currus, exterriti sine rectoribus equi, ut quemque formido tulerat, transversos aut obvios incursabant. XXXVII. Et Britanni, qui adhuc pugnae expertes summa collium insederant et paucitatem nosio trorum acui spernebant, degredi paulatim et circumire terga vincentium coeperant, ni id ipsum veritus Agricola, quattuor equitum alas, ad subita belli retentas, veniuentibus opposuisset, quantoque ferocius accucurrerant, tanto acrius pulsos in fugam disjecisset Ita consilium, Britannorum in ipsos versum tranSVeCtaeque praecepto ducis a fronte pugnantium alae, mersam hostium aciem invasere. Tum vero patentibus locis grande et atrox Spectaculum; Sequi, Vulnerare, Capere atque eosdem
oblatis aliis etrucidare Jam hostium, prout cuiqueo ingenium erat, catervae armatorum paucioribus terga praestare, quidam inerme ultro mere ac se morti offerre passim arma et corpora et lacer artus et crisenta humus; et aliquando etiam victis ira Virtusque. Postquam silvis appropinquaverunt, identidem primosas sequentium incautos Collecti et locorum gnari circumveniebant. Quod ni frequens ubique Agricola validas et expeditas cohortes indaginis modo, et, sicubi artiora erant, partem equitum dimissis equis, simul rariores silvas equitem persultare jussisset, acceptum aliquod a vulnus per nimiam fiduciam foret. Ceterum ubi compositos firmis ordinibus sequi rursus Videre, in fugam versi, non agminibus, ut Prius, nec alius alium respectantes, rari et vitabundi invicem, longinqua atque avia petiere Finis sequendi nox et satietas fuit.,. Caesa hostium ad decem milia; nostrorum trecenti
35쪽
ments afer iste Battia. 23 sexag1nta cecidere, in quis Aulus Atticus praefectus cohortis, juvenili ardore et ferocia equi hostibus illatus.
XXXuIII. Et nox quidem gaudio praedaque laeta victoribus Britanni palantes mistoque virorum mulienamque ploratu, trahere VulneratOS, VOCare integros, deserere domo ac per iram ultro incendere; eligere latebras et statim relinquere miscere invicem consilia aliqua, dein separare aliquando frangi aspectu pignorum Suorum, Saepius concitari satisque constabat saevisse quosdam in conjuge a liberos, tamquam is xoerarentur. Proximus dies faciem victoriae latius aperuit vastum ubique silentium, secreti colles, fumantia proCul tecta, nemo exploratoribus obvius. Quibus in omnem partem dimissis, ubi incerta fugae vestigia neque usquam conglobari hoste compertum et exacta jam is
aestate spargi bellum nequibat, in fines Borestorum exercitum deducit. Ibi acceptis obsidibus, praefecto classis circumvehi Britanniam praecipit. Datae ad id
vires, et PraeceSSerat terror. Ipse peditem atque equites lento itinere, quo novarum gentium animi ipsa tran insitus mora terrerentur, in hibernis locavit. Et simul classis secunda tempestate ac fama Trutulensem portum tenuit, unde proximo Britanniae latere lecto omni redierat. XXXIX. Munc rerum cursum qumquam nulla Verbo os rum jactanti epistulis Agricolae auctum, ut Domitiano i moris erat, fronte laetus, pectore anxius excepit. Inerat conscientia aerisii fuisse uper falsum e Germania triumphum, emptis Per commerCia, quorum habitus et crines in captivorum speciem formarentur; at nunc ἈοVeram magnamque victoriam tot milibus hostium cae-
sis ingenti fama celebrari. Id sibi maxime formidolo-Sum, o Vati homini nomen AEupra principis attolli; frustra Mugia pri et civilium artium decus in silentium acta, i militarem gloriam alius occuparet; et cetera M
36쪽
utcumque facilius mskimulari, ducis dii imperatoriam
virtutem esse. Talibus Curi exercituS, quodque saevae fasti is indicium erat secreto Suo SatiatuS, Ptimum in praesentia citatui ἹRγόnes odium, donec impetus famae et favor exercitus languesCeret; nam etiamtum Agricola Britanniam obtineba
XL. Igitur triumphalia ornamenta et illustris statuae honorem et quicquid pro triumpho datur, multo verborum honore mih dat decim in senatu jubet, addiqueio insuper opinionem, Syriam provinciam Agricolae destinari, vacuam tum morte Atilii Rufi obnsularis et majoribus reservatam. Credidere plerique libertum ex se illisoribus imisIsteriis missum ad Agricolam codicillos, quibus ei Syria dabatur, tuliSSe cum Praecepto ut, i, si in Britannia foret, traderentur eumque libertum in ipso fret Oceani obvium Agricolae, ne appellato quidem eo ad Domitianum remeasse sive verum istud, sive ex ingenio principis hium ac compositum est. Tradiderat interim Agricola successori suo provinciam
uo quietam tutamque A ne notabilis celebritate et frequentia occurrentium introitus esset, vitato amicorum ossicio, noctu in urbem, noctu in Palatium, ita ut praeceptum erat, Venit exceptusque brevi osculo et nullo sermone turbae servientium immistus est Ceterum, utus militare nomen, grave inter otiosos, aliis virtutibus temperaret, tranquillitatem atque otium penitus auxit, cultu modicus sermone facilis, uno aut altero amicorum comitatus, adeo ut plerique quibus magnos Viros per ambitionem aestimare mos St, ViSo Spectoque Agricola,so quaererent famam, pauci interpretarentur. XLI. Crebro per eos dies apud Domitianum absens accusatus, abSen abSOlutus est. Causa periculi non
crimen ullum aut querella laesi cujusquam, sed infensus virtutibus princeps et gloria Viri ac pessimum inimico-as rum genus, laudantes Et ea insecuta sunt reipublicae
37쪽
Rerum o Rome astempora, quae sileri Agricolam non sinerent tot exercitus in oesia Daciaque et Germania et Pannonia, temeritate aut per ignaviam ducum amissi tot militares viri cum tot cohortibus expugnati et capti; nec
jam de limite imperii et ripa, sed de hibernis legionum se possessione dubitatum. Ita cum damna damni Continuarentur atque omnis annus funeribus et cladibus insigniretur, poscebatur ore vulgi dux Agricola, Comparantibus cunctis vigorem et constantiam et expertum bellis animum cum inertia et formidine ceterorum. io
Quibus sermonibus satis constat Domitiani quoque aure verberatas, dum optimus quisque libertorum amore et fide, pessimi malignitate et livore pronum deterioribus principem exstimulabant. Sic Agricola simul suis virtutibus, simul vitiis aliorum in ipsam glo is
riam praecep agebatur. XLII. Aderat jam annus, quo proconsulatum Asiae et Africae sortiretur, et occiso Civica nuper nec Agricolae consilium deerat, nec Domitiano exemplum. Accessere quidam cogitationum principis periti, qui , iturusne esset in provinciam ultro Agricolam interrogarent. Ac primo occultius quietem et otium laudare, mox operam Suam in approbanda excusatione offerre; postremo non jam obscuri suadentes simul terrentesque pertraxere ad Domitianum. Qui paratus Simu- , latione, in arrogantiam compositus, et audiit preces eXCuSantiS, et Cum annuisset, agi sibi gratias passus est, nec erubuit beneficii invidia. Salarium tamen, Proconsuli consulari solitum offerri et quibusdam a se ipso concessum Agricolae non dedit; sive offensus non mPetitum, SiVe e conscientia, ne quod vetuerat Videretur emisse. Proprium humani ingenii est odisse quem laeseri Domitiani vero natura, praeceps in iram, et quo obscurior, eo irrevocabilior, moderatione tamen prudentiaque Agricolae leniebatur, quia non contumacia ris
38쪽
neque inam actatione libertatis famam fatumque provocabat Sciant, quibus moris est illicita mirari posse
etiam sub malis principibus magno Viro eSSe, bSequiumque ac modestiam, Si industria ac vigor adsint, eo laudis excedere, quo plerique per abrupta, Sed in nullum reipublicae usum, ambitiosa morte inclaruerunt. XLIII. Finis vitae ejus nobis luctuosus, amicis tristis, extraneis etiam ignotisque non sine cura fuit Vulgus quoque et hic ali ud agens populus et ventitavere ad xo domum et per fora et circulo locuti sunt nec quisquam audita morte Agricolae aut laetatus est aut statim oblitus. Augebat ise ationem ConStans rumor Veneno interceptum nobis nihil comperti affrmare ausim. Ceterum per omnem Valetudinem ejus, crebrius quam M X more principatu, per nuntios visentis, et libertorum
primi et medicorum intimi venere sive cura illud sive inquisitio erat. Supremo quidem die momenta ipsa deficientis per dispositos cursores nuntiata constabat, nullo credente sic accelerari quae tristis audiret Speciems tamen doloris animo Vultuque prae se tulit, securus amodii, et qui facilius dissimularet gaudium quam metum. Satis constabat, lecto testamento Agricolae, quo Coheredem optimae uxori et piissimae filiae Domitianum scripsit, laetatum eum velut honor judicioque clamus caeca et Corrupta mens assiduis adulationibus erat, ut
nesciret a bono patre non scribi heredem nisi malum princiPem. XLIV. maius aerat Agricola Gaio Caesare tertium consule Idibus Juniis, excessit quarto et quinquageSa imo anno, decimo Kalendas Septembris, Collega Pris- coque consulibus. Quod si habitum quoque ejus posterinoscere velint, desentior quam sublimior fuit nihil metus et impetus in Vultu, gratia ori Supererat Bonum virum facile crederes, magnum libenter Et ipseas quidem, quamquam medio in spati, integrae aetatis
39쪽
ereptus, quantum ad gloriam, longissimum aevum Pere git quippe et vera bona, quae in virtutibus sita sunt, impleverat, et consulari ac triumphalibus ornamentis praedito quid aliud adstruere lartuna poterat opibus nimiis non gaudebat, Speciosae contigerant. Filia atque suxore superstitibus, potest videri etiam beatus incolumi dignitate florente fama, salvis amnitatibus et amicitiis futura effugisse. Nam sicuti non licuit durare in hanc beatissimi saeculi lucem ac principem Trajanum Videre, quod auratrio votisque apud nostras aure ominabatur ita tistitiatae mortis grande solacium tulit, evaSiSS POS- tremum illud tempus, quo Domitianus non jam per
intervalla ac spiramenta temporum, sed continuo et velut uno ictu rempublicam exhausit XLV. Non vidit os Agricola obsessam curiam et clausum armis Senatum et eadem strage tot consularium caedes, tot nobilissimarum feminarum, exsilj et fugas Una adhuc victori Carus etius censebatur, et intra Albanam arcem Sententia Messalini strepebat, et Massa Baebius tum reus iso erat. mox nostra e duxere Helvidium in carcerem manus, nos aurici Rusticique Visus, nos innocenti sanguine Senecio perfudit Nero tamen subtraxit oculos suos Jussitque scelera, non SpectaVit; praecipua sub Domitiano miseriarum pars erat Videre et SpiCi, cum sSuspiria nostra Subscriberentur, cum denotandis tot hominum palloribus sumceret saevus ille vultus et rubor, quo Se contra pudorem muniebat.
Tu vero felix, Agricola, non vitae tantum claritate, sed etiam opportunitate mortis. Ut perhibent qui interfuerunt novissimis sermonibus tuis, ConStans et Flibens fatum excepisti, tamquam pro Virili portione innocentiam principi donares. Sed mihi filiaeque ejus, praeter acerbitatem parentis erepti, auget maestitiam, quod assidere valetudini, fovere deficientem, satiari vultu
40쪽
data VoceSque, qua penitus animo figeremus. Noster hic dolor, nostrum vulnus nobis tam longae absentiae condicione ante quadriennium amissus est. Omnia sine dubio, optime parentum, SSidente amantiSSima uxore, superfuere honorinuo paucioribus tamen lacrimis comploratu es, et noViSSima in luce desideravere aliquid oculi tui. XLVI. Si qui Piorum manibus locus, si, ut sapientibus placet, non cum Corpore eXStinguuntur magnae animae, placide quieSCAS, OSque domum tuam abi infirmo desiderio et muliebribus lamentis ad contemplationem Virtutum tuarum Voces, quas neque lugeri neque plangi fas est. Admiratione te potius, quam temporalibus laudibus, et, si natura Suppeditet, aemulatione decoremus. Is verus honos, ea conjunctissimiis cujusque pietas. Id filiae quoque uxorique praeceperim, Sic patriS, Si mariti memoriam Venerari, ut omnia facta dictaque ejus secum revolVant, formamque Cfiguram animi magis quam corporis complectantur; non quia intercedendum putem imaginibus, quae marmorem aut aere finguntur; sed ut vultus hominum, ita simulacra vultus imbecilla ac mortalia sunt, forma mentis
aeterna, quam tenere et exprimere non per alienam materiam et artem, sed tuis ipse moribus poSSis. QuiC-
quid ex Agricola amavimus, quicquid mirati sumuS,as manet manSurumque est in animis hominum, in aeternitate temporum, fama rerum. Nam multo Veterum,