Bromatologia seu doctrina de esculentis et potulentis

61쪽

Sunt vegetabilia esculenta, quae cocta comeduntur. ODOR nullus. SAPOR tener, Oleraceus, propriuS. Divisio in radices, folia, turiones, discos & legumina viridia. 'ViRTUs. Principio gummoso, Vel amylaceo , vel se charino nutriunt, at minus quam cerealia & legumina. Et utut tenera sentiantur, flatulenta tamen & digestu longe dissiciliora sunt quam caro animalis. At tenue & aquosum dant alimentum, quod refrigerat, transpirationem & stim tum veneris minuit, vi saponacea alvum aperit, viscerum obstructiones & lentorem humorum resolvit, atque scorbulum curat. Hinc atrabitariis , emphracticis , scorbuticis , alvo dura aut lentore humorum laborantibus olera

conveniunt.

Usus. Cum aqua elixata & dein jusculo butyraceo e- hemmata comedi solent.

subacriS ' De methodo olera recentia in usum hyemalem sicca di vide IlI. BERGII mat. med. p. 373.

62쪽

VIRTVs nutriens, parum fatu lenta, carnes laxiores,li mores mites generans, alvum apertam servans, antiscor butica, pecto latis, diuretica. USUS. Rapae in aqua elixatae & postea cum embemmate butyraceo aut cum lacte in pultem cOctar cibum praebent facillimae digestionis, edulcorantem , salubrem, non adeo flatulentum, ut Vulgo putatur. Rapae a quihusdam etiam cruda& tosta comeduntur.

Don subfragrans; SAPOR dulcescens , nullam fere acredinem habens. VIRTVs nutriens, at flatulenta. Usus prioris.

NAPO BRASSIC A. BRASSICA Napobrassica L. RohIriibe seu

rube. Onon fere brassicae albae; SAPOR subdulcescens. UARIETAs lutescens praestantior atque dulcior est. VIRTVs nutriens, edulcorans , antis Orbutica. '

63쪽

ODOR rapae. SAPon dulcescens Napobrassicae sapidior. Radix junior delicatissima. Radices majoreS Ca riosae & tenaces utplurimum sunt. UIRTUs nutrienS , antis corbutica , & flatulenta. Usus. Radices in aqua elixantur & juxta carnes eduntur. Incoquuntur etiam jusculis.

CAULO. RAPA. BRASSICA Gongyloris L. ODOR rapae; SAPOR dulcescens Napo brassicae , sed post coctionem magis tenerescit & sapidior, dulcio

que est. IVIRI Us nutrien S. Usus. Editur decorticata more NapObrassicae.

ODou subaromaticus non ingratus. SAPost' dulcescens, subaromaticuS. UIRTUs nutriens, aperiens, diuretica, antiscorbutica, anthelminthica. Usus. Radix cum jure carnium cocta gratum ac salubrem exhibet cibum, qui hystericis, scrophulosis, phthisicis , aphthosis & calculosis commen

datur.

Radix eruda scorbuticis & pueris verminosis ' conducit. Ephem. N. C. ι73 o. p. 4 9

64쪽

Suecus expressus valde laudatur in tussi sicca, phthy si & contra vermeS. '

STI, Sisarum L. Suferivuries. ΟDon debilior in radicem petroselini incidens. SAPOR . subdulcescens, gratuS.

nutrit. Urinae & seminis secretionem quandoque promovet. UsUs. Radix recens jusculis incoquitur aut elixata cum butyro & aromate paratur,

scen S. VIRTUS nutriens aperiens, temperans humores

acres.

UsUs. Radix in aqua elixata cum embemmate butyraceo vel acidulo mensis apponitur. . Hamb. Maga in. 8. B. 6. St. . φ Libra civilis dimidia siccatae radicis gi 3 dat sacchari. Ces. MARGGRAF in Memoires de PAeadenti de Berlin. Ann. 1747 CH. CARTHEUS ERI dis . de radgeibus esculensis in genere q. radicis suppeditat 3 v. substantiae mu-cilagineae nutrientis.

65쪽

TR AGO P o Gos pratense L. Toctόbartiae uriel. ODOR nullus. SAPOR subdulcescens ut asparagi, sed ali

quantum amarican S.

VIRTUS nutriens, ' aperiens, humores acres blandos reddens. iUsUs. Radix aqua elixata cum embemmate ut asparagus comeditur. Folia primo vere erumpentia , pro pe radicem resecta inter saturas herbarum sapidas

locum tenent.

PAST1NACA fativa L. ODOR fragrans. SAPost dulcescens, subaromaticus. Primo vere dulcior. VIRI Us egregie nutriens, diuretica, minus rapis sa-

tulerita ' Haec radix est, qua IULIUS CAESAR suum exercitum a POΜPEIO cinctum per longum tempus unice aluisses dicitur. Ol. ERHART Oeconom. ψ anienhistorie a. p. IAT.' ' Quandoque primo vere, antequam soli a progerminant radices bo iami vel cicutae vel cynapii pro pastina cis in foro venduntur. Hinc caveant sibi coqui.

66쪽

Usus. Radix recens incoquitur jusculis carnium vel elixatur in aqua dc cum embemniate ex butyro. acidulato editur. Annosa radices pastinacae habentur venenatae.

RAPUNCULUS.

CAMPANULA Rapunculus L. Tapunies.

ODon nullus. SAPOR dulcescens. UIRTUs nutriens, appetitum excitans, lac augens. Usus. Radix ut asparagus cum embemmate butyraceo editur cocta.

PETRO SE LINUM.APID M Petroselinum L. Peteriit Iie.

ODOR radicis subaromaticus. SAPOR dulcescens, aromaticus. Radix vere & autumno praestantissima. Sed cave, ne Cum venenata cicutae radice confundaS.

VIRTVs nutriens, diuretica, aperiens. Epilepticis ' hystericis oculis inflammatis noxia censetur. ''. Ill. MURRAY v. med. T. f. p. 284. . . Ol. HANNEMANNUS in Eph. N. C. Dec. 3. A. 3. p. 78. epilepticum citat qui post petroselinum in ju- . sculis vel aliis ferculis comestum semper graviori pa- . roxysmo corroptuS fuit. Plura exempla similia narrat. Cel. MARIOTI E in Durnal de Medio. T. 23. p. 3 s. . Cel. ALST ONUS lectures On Mat. med. Vol. I. p. 38 ex comesto copiosius petroselino crudo plenitudinem vasorum casulis S levem iliaiammationem ocu-

67쪽

Usus. In culinis radices recentes jusculis carnaum an coquuntur. Etiam quandoque ut Pastinaca pa

rantur.

CARUM CARVI.

CARIM Carvi L. RumineImurbes. ODOR radicis subaromaticus. SAPOR consimilis, gra

VIRTUS nutriens, aperiens. USUS. Radices, adhuc tenerae in Anglia more Pastinacae vel Dauci paratae eduntur. Folia tenera cum oleribus coquuntur.

BULBO CASTANUM. BUNIUM Bulboc anum L. Erbiosten. Castanea

porcina. ODOR radicis tuberosae nullus. SAPOR castaneae aliquantum similis. VIRTUS nutriens, aphrodisiaca. Usus. Radix decorticata incoquitur cum pipere jusculis carnium. Editur etiam cruda.

ODOR seminum nullus. SAPOR dulcescens , oleraceus. VIRTUS nutriens, aestum temperans, antaphrodisiaca. lorum & faciei observavit Ophthalmiam ab est petroselini auctam refori Cel. B o Y LE Morks T. I. p. 3o .

68쪽

Usus. Semina baccarum decorticata cum saccharo Inpultem coquuntur, qui reconvalescentibus refocillans dicitur esse cibus. Rarices coctae vel assatae saporem cynarae Scolymi habent. Veteres ex fabis his panem conficiebant.

CONVOLVULUS Balatas L. Tatatteii. Ubium. Dex ODOR nullus. SAPOR . dulcis, siccus, farinaceus. UIRaeus. Radix farinacea optime sapit, valde nutrit, Optimumque carnis instar nutrimentum est. Cito satiat, stomachum gravat, si nimia ingurgitatur copia. Est frequens Indorum cibus. Usus. Editur cruda in frusta conscissa ad carnes &pisces, vel butyro aut oleo fricta vel forma obsonii loco orygae. Portiagalli ex contrita Sc sac- charo subacta radice Marmodam vel ex cocta &trita radice conficiunt pultem lactis forma inflaralbam, quam Pepadam dicunt.

SOLANUM TUBERO SUM.

ΡYTHAGORAM, ubi dicit, a fabis abstinendum csso, seminst Nolumbi intelligere opinatur III. L I N N AE U S. Vide Acuaenita acad. T. VI. p. 364. ODOR

69쪽

ODOR tuberum recentium subaphrodisiaeus. SAPOR su fatuus. Τ uberum coctorum sapor farinoso -leg mino HS. Ulaetus nutriens, digestu facilis , acidum spontaneum in ventriculo domans. Abusus vero generat abdominis, viscerum & glandularum inserinus pituitos S. USUs. Haec tubera plurimis gentibus primarius sunt cibus. Εsitantur in aqua subsalita vel in jure earnium elixata cum embemmate butyraceo vel cum lardo sive carnibus salitis. Eduntur etiam elixata cum aceto & oleo forma acetarii vel sub cineribus tosta cum butyro & sale. Varia denique alia esculenta e solano tuberoso parantur. Panis ex sola farina solani crudus & insalubris est, si autem farina haec misceatur cum frumentacea, melior ei xnde nascitur panis, quo in Silesia dc Saxonia inferiori multi utuntur homines pro h missimo alimento. 'Amylum e solano tubero .cum addito fermento in fermentationem non abit, hinc panis uide C qui nequit. At ex amylo cum lacte cocto lapida parantur pulmenta S variae sapidae placentae.

Amylum hoc juri carnium additum, gelatinosum hoc reddit, licet limpidum maneat.

HELI ANTHUS TUBEROSUS.

70쪽

ODon nullus. SAPon vix ullus. Tubera haec coctura evadunt tenera, dulcescentia, albida , odore sere pisi cocti. VIRTVs nutriens, subflatulenta, antiscorbutica. 'Usus. Haec tubera incoquuntur jusculis carnium, quibus honum conciliant saporem & ipsa fiunt sapida, sed saepe fatus generant. Etiam butyro

frixa eduntur.

HELI ANTHUS CYNARA.

HELI AN THUS C ara. Erti r Irtifcbocte. Gallice Taupinambour. Est Corona solis parvo flore,

radice tuberosia ΤοURN. ODOR tuberum recentium nullus. SAPOR fatuus. Tubera cocta perfecte fere saporem disci cynarae co

ctae aemulantur.

VIRTVs nutriens, sapidissima , caput parum quando que temulentans. Usus. Tubera haec in taleolos scissa, elixata & dein cum embemmate butyraceo ut asparagus parata delicatum sistunt cibum.

LAT HYRUS TUBEROSUS.

LAT HYANS tuberosus L. Erbnuse. Nuces terra. Panis porcinus. Saubrob. IV. R IC H T E R Chirurg. Biblioth. s. Band I. Stue

P. I 3I. ' Ego saltem aliquoties post hujus cibi pastum sentie-ham levem temulentiam in capite.