De morte et varia moriendi ratione

301쪽

S. sipo. Si vero Venenum venereum topice haerens noni enervatur, & e corpore eliminatur, tandem assii nitationet inter virus venereum & partem absorbentem degeneratam orta ab absorbentibus id hauritur, & ad massam sangui-ileam desertur, cum vitali latice per totum vehitur corpus, ac omnes partes eo inquinantur, imprimis syste na absorbens& secernens afficiuntur, convertuntur glandulae conglobatae quasi in totidem organa virus venereum secernentia; systematam absorbens quam secernens a praeternaturali stimulo adactionem concitata patitur motus abnormes, hinc materies morbosa metastatice ad varias corporis partes dcfertur, & oriuntur ulcera saucium, quae saniem stilla ' , proserpunt, ac partes vicinas depascuntur, varia ossa, imprimis tenuiora palati, oculorum, nassi, carie consumuntur, unde visus,

olfactus ac loquelae nascitur dissicultas, aut desectus; cutis interstinguithir maculis lividis dein rubescentibus, tandem crustosis, scabie, ulceribus variis , nascuntur dolor capitis intolerabilis S rheumatismus V 'nereus, ossium adest dolor , noctu exacerbatu S, tument ossa, oriuntur tophinodi, gummata; demum ipsam firmitatem amittunt ossa,

suntque fragilia os); de die in diem exacerbantur illa symptomata, & oritur denique Febris hectica, non, uti optime probavit GIRTANNER Us o 6 ex resorpto viro venereo, nam illud .virus jam per longum tempus cum mas a sanguinea fuit commixtum, sed ex stimulo morboso

302쪽

DE MORTE

boso continuo solida irritante, cujus stimuli effectus est, ut solida plurimum debilitentur, illorum fabrica ingentem

subeat mutationem. atque illa tandem tantam patiantur de generationem, ut hujus sequela numquam non sit mors . quae simili modo ac in Phthysi pedetentim vitam exstinguit. Quin aliqnando, qui Lue venerea pereunt, ex vera Phthysimoriantur, ubi nimirum aut Mercurialia, ac imprimis murias Oxygenatus Hydrargyri imprudenter sunt exhibita, aut aegrotorum pulmoneS suerunt jam antea solito debiliores; hi tamen casus non ita frequenter occurrunt, & bis tantum eos observaverat BENNET Us, ut ex ejus scriptis patet et si bis morbi indici virus in thoracis capacitatem refluum is animadverti, conquiescente signorum flagellantium ca- is terva, quibus Lues stipata venit, immaniter vero saeviense te Phthysi, unde anhelitus foetor nequissimus, ac pulis monum fere totalis per putredinem devastatio, quod ex ,, aperto utriusque patuit cadavere 4o J V Unde liquet, Phthysin veneream rarisssime accidere sed si contingat, eam magis saevire, omnique alia Phthysi citius inferre mortem.

GENUS QUARTUM.

LEPRA.

minus recte in hoc ordine ille morbus est positus, sed quum semper ulcera Febrim hecticam hunc

303쪽

l In orbum concomitantem praecedant, nec aptiorem invenires potuerim locum, Lepram hic retuli. Leprae natura spis sis obfunditur tenebris, ac parum certi de hoc morbo, i tantum non apud nos obsoleto, novimus; describam ta-l men breviter hunc morbum , prout apud optimos eius . commentatores invenerim , ac illius rationem agendi, quantum potero, addam. Prima Leprae symptomata sunt mutatus cutis color in corporis parte, in qua malum erumpit cum partis affectae insensilitate , occupat promiscue quidem omnes partes, sed in nulla parte se prodit, quin sequentes tres regiones simul infestet, nempe plagas pilis obsitas sub axillis, regionem pubis, & omnium maxime nates, ubi musculi glutei multa pinguedine tecta jacent ψo8b: macula coloris est pallidi aut albi ad colorem

flavum lividum, aut rubrum tendens; illa macula sensi in increscit, prodit nunc sese etiam in aliis partibus malum, oritur deformitas faciei horrenda; genae rubrae, quae pe detentim coeruleum S lividum assumunt colorem, rugae frontis leoninae; visus fixus, oculi rotundi; nares foetidae crassae, intus obstructae, cutis sit elephantina, dura, unctuosa, aspera, squamosa, rugosa, rimosia, pilis destituta; maculae leprosae a facie per universu in corpus ad plantae pedes usque erumpunt, quae in nodos & tubercula surgentes habitum mirifice deformant; universum corporis tegumentum turgescit, induratur, atque perspiratio insensibilis sere penitus sistitur, aegroti sunt melancholici, viti

4o8 Vid. s. d. scri L LINGII de Lepra Gmmentationes, quem

ἰibellum edidit & cum praelatione donavit Celeb. I. D. HAHN, p. Io.

304쪽

vitae pertaes, admodum salaces, dein tubercula abeunt in ulcera prolanda putrida proserpentia, ossa nasi imprimis& digitorum redduntur cariosa, decidua, oriuntur nonnun quam tumores glandulosi; sanguis e vena detractus apparet distatutus , putridumque spirat halitum , nascitur vox rauca nas alis, dyspnoea, Febris hectica, quibus horrendis malis denique exoptata mors sinem imponit 4o9 .f. stra. Morbus hic est contagiosus, i & a parente ad filios transit, imo ad quartam generationem propagari po se perhibent io . In praedispositis prava diaetae, carnes semiputridqe imprimis piscinae, usus aquae impurae Sc. malum eXcitant, aut jam praesens augent. Leprae prognosis est admodum ominosa , imo Celeb. viri CALLis ΕΝ & IOANNis 41 malum immedicabile 'censent, memorat tamen sc HIL LINGIUS malum inlinitio curari posse, inveterato autem morbo debellando nullum remedium esse par 4 ia) curationem praecipue per laxantia. purgantia, balnea repida, sudorisera, amaraque absolvit vir egregius ; omnia vero Mercurii praeparata hocce in morbo pessime nocere, observavit ig).

305쪽

S. 11 a. causam autem hujus morbi proximam nini iam lymphae visciditatem e crasso saΠguine natam, & perspirationis inde pendentem desectum esse, censet Ch. s Cui L-Lirusi Us i ); per se patet, illam opinionem tum morbi symptomatibus, tum ipsis viri egregii observationibus contrariam in calculum venire haud posse; non interim ita facile fit in re obscura in locum incongruae hypotheseos aliam rei diaturae magis accommodatam substi- 'tuere: in quantum tamen ex morbi symptomatibus concludere licet, verosimile videtur, quod a parentibus chara, ter ille Leprosus infantibus imprimatur , id est , quod cum tenerrimis eorum corpusculis communicetur talis solido rum dispositio, qua apta fiunt ad Lepram producendam, si potentia quaedam morbosa accesserit; & sane nostra opinio confirmatur ex eo, quod teste sCHILLINGlo is binfantes a parentibus leprosis nati saepe nullam patiantur labem, alacres & vegeti crescant ad pubertatem Usqua, quando cito lepra cum solitis 'phaenomenis sese prodit, manifesto, si quid video, indicio, neutiquam morbum qua talem , sed tantum illius induci praedispositionem , quin alio loco ipse scHIL LINGI Us nostram opinionem amplecti videatur, dicens se infantibus , quorum parentes morbo hoc laborant, si sanis nutricibus traduntur, ac se in salubrem frigidiore inque aerem transferuntur, saepe se ab hoc morbo immunes manent etiamsi ejus seminium , in se gerant, quod interdum post plures annoS, cum is essent

306쪽

,, essent in calidam patriam reversi, propuli asse demum

S. 27 . Simili modo res sese habet, quando morbu

per contagium cnm sano Communicatur; tunc nempe etiam haud communicatur Lepra qua taljs, verum unice illius imprimitur praedispositio, atque ex hoc fonte videtur esse petendum, cur, non obstante hujus morbi contagio, nihilo- secius foeminae si sanae sint,& justa vitae, victusque regimine utantur, non tantum teste sciat L LINGIo ir)diu saepe absque manifestis suscepti veneni indiciis cum leprosis maritis vivere possint, sed etiam observante Jo AN-Nis i8b: haud raro numquam Lepra assiciantur, quum scilicet, etiamsi a maritis cum conjugibus character leprosus sit communicatus, tamen justa illarum vivendi ratione impediatur, quominus illa praedisposita solida Lepram pro

ducere Valeant.

g. 275. Quod si autem potentia quaedam morbosa accesserit, praedis possita solida in tales inducantur motus, quorum sequela esst secretio cujusdam peculiaris materiae indolis admodum venenatae, quam Leprosam dicimus; si nunc aegroti sunt admodum robusti, & vegeti, tunc quandoque ipsa Natura nulla arte adjuta morbum vincit, quo in casu secreta illa matelles per vires Naturae medicatrices plane subacta a masa humorum separatur, ab interioribus ad corporis superficiem defertur, atque ibi in crustas 4i6 Cf. l. l. p. 38. 4i Cf. l. l. p. 34. 4i8 Cf. l. l. P. 2o4.

307쪽

EIUSQUE CAUSIS. styr

stas commutatum squamarum specie decidit. - Atque hoc Iudaeorum legislatori MOYSI jam suo tempore innotuerat, postquam enim jussu Divino b is Α LLi-τ1s tales interdiXisIet cibos, quorum usus sub climate ea lidiori seminium Leprosum in actum ducere valebat, dein de ipsa Lepra, si scilicet per insortunium jam esset contracta , leges statuens sic loquitur: si sin autem illa Le- ., pra omnino in ejus cute essiorescit, tenetque illa Lepra ,, totam cutim assecti a capite usque ad pedes ejus, se quocumque inspicient oculi sacerdotis. Si viderit, saceris dos, quod texit Lepra illa totam carnem ejus, tum se mundum declarabit ille assectum, tota plaga mutata est, , in album, mundus est igitur 4 I9b. V Ρerspexerat nempe vir callidissimus, hoc in casu materiem Leprosam selici crisi ad summam cutim deponi, ibique a vasis secernentibus incrustas efformari, quae paulatim deciduae morbum solvebant. S. 276. Sed plerumque vires Naturae atrocissimo illi veneno debellando haud sunt pares, opponit tamen assidue se ei Natura, ac ejus reactione magna pars materiei mo hosae metastatice ad aliquam corporis partem desertur, quae stimulo Leproso brevi plane degenerata solita Leprae phaenomena exhibet, manente interim ad aspectum satis sano reliquo corpore , quod probatur nota tantum ex corporis secretionibus, quae in principio morbi satis naturaliter peraguntur 422b, sola excepta urina, illa enim solet ab initio esse pallida, atque odore suae muriam, in qua ha-

308쪽

leces conservantur, exprimit sti); sed etiam eae eo, quod, si membri affecti amputatio ad notabilem a parte Corrupta distantiam instituatur, appareat, ceteras partes satis secundum naturam se habere; neque mirum, quum relicta veneni portio sit adeo parva, ut illius effectus in reliquum corpus sub nostris sensibus non cadant; hinc tales aegri, si modo adhuedum justo vitae vidiusque regimine uti velint, saepe per Viginti annos satis commode vis vere possunt; sin e contra genio suo indulgentes regulas diaeteticas prorsus negligant, materies illa relicta accessu potentiae nocentis de novo quasi animata nunc multo majore cum vi in solida agit, quae priori congressu jam debilitata novo insultu rosistendo sunt imparia, atque conti nuo stimulo morboso incitata penitus degenerant; nunc demum depravati deprehenduntur secreti humores, ac intolerabilem spargunt foetorem 22b; nascitur porro Febrisbectica & moria Quod autem Leprosorum moriendi ratio perfecte cum Tabidis & Phthysicis conveniat, hoc asserere non ausim, memorat enim Cl. IOANNIS , Deminam cujus conjux ex Lepra perierat, sibi retulisse, ejus maritum post labem contractam multo magis ad Venerem fuisse propensum quam vigente illius sanitate; quin viginti horas, antequam animam cssiaret, se nolente, cum ipsa summo impetu plus quem

semel coitum celebrasse et a). interim Tabe vel Phthysi

309쪽

EIUSQUE CAUSI s. 293

consedit nychthemeri spatio ante mortem coitum iterata vice talistbiere valerent, plurimum dubito.

ORDO SECUNDUS.

ATROPHIAE.

GENUS PRIMUM.

S. st r. Si aliquam ob causiam, solis ulceribus eraceptis, nutritio minus rite procedat, ac corpus macie &debilitate conficiatur, hicce corporis statas dicitur Tabes. Ex hacce definitione apparet, Omnia organa, quae coroporis nutritioni inserviunt, illius in causa esse posse: quidquid igitur deglutitionis nixum impedire, deglutitorum inventriculum descensum prohibere, actionem ventriculi &intestinorum in ingesta instingere, systema absorbens, sanguiferum, & secernens morbose assicere, viscerum degenerationem producere, aut denique corpus nostrum praeternaturaliter stimulare valet, id omne Tabem generare potest: possunt tamen Tabis causae. si ad illarum agendi rationem respiciamus, ad quatuor sequentes reduci. I'. Ad eas, quae Tabem inducunt tali depravata solidorum agendi ratione, cujus effectus sunt sic dictae humorum acritateS. Huc pertinent omnes, quae vulgo sub nomine Phthystoa secundariae occurrunt, uti v. g. Scrosulosiae, Rha-

310쪽

DE MORTE

Chiticae, Scorbuticae, Leprosae, Uenereae &c., Τabes illa numquam non alius morbi est effectus seu symptoma, hinc jure merito symptomatica dici potest.2'. Ad illas, quae a depravata actione cujusdam organi pendent. Hujus loci sunt omnium viscerum morbosae assectiones varicosae obstructiones , depravatae secretiOnes, primarum viarum languor &c. a'. Ad degenerationem ipsius organicae compositionis cujusdam corporis partis, cujus lanetio ad vitam sustentandam est necessaria. Huc spectant organorum assectiones schirrosae, quae non ita raro occurrere, exsequentibus speciminibus concludere est: Sic e. c., observante TULPIO, tumor durus inter oesophagum & asperam arteriam aliqumdo se infercns primum coarctat & delia penitus occu- dat gulam, ita ut, denegato alimentis omni transitu, certo

certius pessum det hominem c 2 Similes casus bene multos memorant Cl. V AN GEUNs & Cl. NAHUYs 425 . Refert Cl. Ρ R I N G L E casum viri cujusdam , Tabe defuncti, cujus in cadavere inveniebatur tumor durus glandulosus, qui a medio Oesophagi ad cardiam usque adeo exacte replebat totum cavum , ut specillum vix in ventriculum protrudi posset 426 Tumorem schirrosum partem superiorem Ventriculi occupantem observavit a. TAYLOR 27 . Cl. SIMPSON in foetarina, ob de