장음표시 사용
381쪽
symptomata increscunt, dum e Contra sub aere sicco calido morbus imminuitur. Probant hoc porro Scorbuti symptomata, quae pro magna parte tanquam cujusdanistis muli effectus apparent, confirmat id dein ejus per vegetabilia curatio, quae absque dubio tollendo stimulo morbo se operantur, utpote plurimum omni vi roborante prosesus destituta. 4'. Huncce morbum a glandularum conglobatarum d generatione natales ducere, Scor buticorum dissectiones demonstrant, in ejusmodi enim cadaveribus semper me senterii, hepatis & lienis glandulae degeneratae, solito majores, distentae, imo saepe prorsus induratae vel & ulceratae inveniuntur, eosdem sere essectus in pulmonum & renum glandulis a metastasi materiae imorbosae observare haud
rarum est phaenomenon 5 O , omnia de primaria morbi sede nullum relinquunt dubium. S. 328. Erravit itaque cUL LENOs Scorbuti indolem
quaerens in nimia evolutione materiae salinae ex humoribus, a victu animali praecipue inducta, ejusque nimia propensio 'ne ad putredinem, nam praeterquam quod CULLENIANA
sententia in Naturae facta haud quadrare ex antedie lis jam constet, talem opinionem nullis niti fundamentis, sequentia, ni fallor, docebunt. . IL Morbi incipientis symptomata accusiant quidem primcipii vitalis torporem, solidorumque debilitatem, sed nullum humorum apparet vitium, nisi iis in partibus, ubi mo bus
382쪽
bus magnos iam fecit progressus; v. g. in gingivis, &stricto sensu illa gingivarum morbosa affectio jam ad se-cniadum morbi stadium pertinet, dum in primo stadio plerumque gingivae apparent senae 54i .
29. Ingens datur differentia inter symptomata, quae Scor-butum vulgo concomitantur, & inter illa, quae a se di ta acrimonia humorum putrida nasci solent. In morbis putridis nempe semper prostratus est appetitus, ac fere numquam non primarum viarum adsunt sordes; in Scorbulo e contra saepe omnia saburrae indicia desiderantur,& haud raro ad mortem usque viget appetitus 542 P. 3'. Nec minus utriusque morbi effectus differunt, semper enim putridam, ut sunt, humorum acrimoniam con- comitantur motus febriles, quae interim in Scorbulo simplici, si1ve cum alio morbo haud complicato in ultimo licet gradu plerumque plane absunt 543 P.
R. Scorbutus, ut supra jam monui, succis plantarum recentium cito curatur, ac usu illorum liberali brevi restituitur pristina sanitas, neque, ut MACARI DII verbis utar, se magni interest, cujus generis plantae illae sint, ,, modo recentes, ejusque Naturae, quae copiosum ipsa-o rum usum permittat, acidi&ol calescentes, lenes & acres, ,, dulces & amarae, Scorbutum ex aequo sanant, quam- , , vis qualitates illarum, quae sub sensus veniunt, inter
s41 Vid. sTOLL l. l. T. I. Cap. I. p. a. & MAc BRI DEI. l. Vol. II. Lib. VIII. Cap. VI. p. 385.
383쪽
se contrariae, effectusque quos alias in corporibus prae- stant, diversi sunt 54 b. BΙssEΤUs, Lis nius &cu LLκ Nus, etsi malorum aurantiorum vel limonum succum ceteris palmam praeripere doceant, asserunt tamen, alias plantas, imo vulgo dictas alcat inaS quae, licet alcati nudum haud contineant, tamen in putredinem admodum 'sunt propensae, etiam egregio inservire usui, imo ad plenariam Scorbuti curationem eorum usum sussicere cs s). qui interim fiat, ut ejusmodi plantae acrimoniam alcatinam putridam tollant, alcatinae acrimoniae fautores huc usque nondum explicuerunt. Ex his itaque satis superque constat, Scorbutum Scrosularum & Rhachitides adinstar oriri, quotiescumque prae- dispositae glandulae conglobatae a stimulis morbosis ita assiciuntur, ut determinatam quamdam degenerationem passae secernant materiem peculiarem , Scorbuticam dictam. g. 329. Scorbutica autem degeneratio systematis lymphatici sequentes exserit effectus.1'. Spastica lymphaticorum contractione ac eorum motu irregulari resorptio secretae materiae impeditur, ipsa lymphatica vasa ab hausto liquore turgida propter debilitatem illum tarde admodum promovent, vel & propter motum abnormem absorptam materiem aliquem in locum effundunt: hinc hoc in morbo crura semper apparent oedoematosia, saepe illum concomitatur Anas arca, atque Hydro
384쪽
Quum a specisce mutatis glandulis conglobatis continuo materies Scorbutica creetur, chylus in itinere ad systema sanguiferum glandulas salutans illa inquinatur, in sectus tali modo chylus sanguinem intrat, & cum vitali latice per totum corpus vectus specifice agit in solida , quae insolito modo stimulata speciscam reactionem instituunt, cujus sequela est, ut, tota humorum crasi mutata, nascatur 'peculiaris sanguinis diathesis, quae vulgo Scorbutica di
aso. Ejus effectus sunt sequentes. 1'. Materies Scorbutica, per totum corpus quasi volans, sparsim aggreditur nervos nunc hic, nunc illic, excitatque variarum partium dolores vagos; ob sensilitatem cor poris morbose auctam Scorbutici facillime morbum epi-demicum aut aliam morbosum conditionem contrahunt, atque inde peti debet ratio, cur Scorbutus plerumque ob servetur cum alio morbo complicatus, atque quare illi, qui olim graviori S corbuli gradu laboraverunt, saepe postea certis vitae periodis Rheumatismo chronico, articulorumque dolori & rigori sint obnoxii 5 7 . Summa vi
agit in systema sanguiferum, mutatque sanguinem in liquorem tenuem dissolutum coccinei coloris, illius serum virio descit, ac saporis deprehenditur acris 548 . Natura tamen s46 CL BIssET I. l. I. I9. p. 27. LIND l. l. P. II. cap. II.
385쪽
men, scuti semper sese a materia morbosa liberare tentat,ac eam pro parte ad corporis superficiem deponit, ubi pro varia .organorum secernentium reactione varia forma sese prodit, hinc exanthema Scorbuticum potest esse maculosum, coerulescens, latum, purpurascens, petechisorme, mit, forme, leprisorine, eri sypelatodes &c. 5 U),-Verbo, tot diversas formas assumere valet, quot dantur diversiae organorum reactiones ad potentiam nocentem: depravato autem ita vitali latice, non potest , quin etiam systematis secretorii actio plurimum turbetur, hinc foetet anima, sudor, si adest, es: viscidus, ac valde olens, pessimi odoris sunt alvi dejectiones, lotium quoque male olet, ac plerumque valde rubrum est 55o immo depravantur secretiones ad unum omneS.st'. Agit in glandulas conglobatas, easque saepe assicit Inflammatione chronica, quae haud rara suppuratione, aut destructione totius organicae compositionis terminatur, insuper eX analogia cum praecedentibus morbis videtur etiam lymphae propensionem ad spissitudinem inducere, quod tamen desectu observationum asserere non ausim. sq. Oriuntur metastases materiae morbosiae versus varia
organa imprimis ad pulmones & renes: hinc violentissimae pectoris constrictiones, validi ejus dolores , ac respirandidissicultas sunt explicanda, nec non saevae illae strangu
386쪽
riae, quae toties hoc in morbo observantur, & quae non raro adserunt mortem 55 .f. 33Ι. Praeter symptomata, quae in Scorbuti definitione jam retuli, provectiorem illius gradum concomisantur cru
rum maculosorum vehementer audius tumor; omnium sun
tionum languor, facile animi deliquium , variarum partium haemorrhagiae, ulcera gingivarum, crurum, aliisque in locis, quae pessimum ichorem fundunt, ossium caries, Dysente riae torminosae, Tabes aut Phthγsis ex viscerum vitiis, violentissimae pectoris constrictiones, insequente subitanea saepe morte, teipo thymiae saepe subito lethales ex mutato aere armosphaerico, epiphyses di apophyses, imo cartilagines ab ossibus separantur, ipsorumque ossium adest fragilitas, demum durissima ossa emollitionem patiuntur 5SQ. Unde nascuntur fracturae sic dictae ostium spontaneae, Vela causa interna ortae, quarum illustre exemplum descripsit , delineavitque BoNNius 553); imo refert LINDI Us exemplum Scorbutici, cui callus fracturae pedis, quae jam per longum tempus. erat consolidata, iterum resolvebatur, ita, ut fractura videretur esse recens 55 ), quod
387쪽
quod phaenomenon nostra ex sententia aeque ac in Rachitide partim ex resorptione substantiae osseae per vasa lymphatica , partim ex secretione materiae peculiaris id bonum os haud convertendae explicari debet.
3. 332. Scorbuti prognosis pro vario morbi stadio, pro varia illius cum aliis morbis complicatione, & pro variis subjectis differt: in universum tamen in primo &secundo stadio satis facile vegetabilium usu curatur; in ultimo vero morbi stadio su nam a pectoris oppressio , &ingens respirandi dissicultas saepe Phthysin aut Hydropem imminere indicant 553 . Complicationes , etsi in
genere omnes Scorbutum graviorem reddant , illius tamen cum Febre putrida complicatio deprehenditur omnium pes-sma 556 . Tandem ad variam corporis diathesin pla rimum est: attendendum, quum, ceteris paribus , subjecta, quorum solidorum tonus per praegrestas morbos jam fuit stactus, longe minus Scorbuti vim sufferre valeant, quam corpora sana & robusta. Ceterum Scorbutici, si curantur, multo citius sanitatem recuperant quam ex ullo alio morbo 557 , exceptis tamen iis casibus, ubi ab inveterato Scorbtuo solidorum tonus jam fuit fractus, tunc enim non nisi pedetentim di tarde adi nodum integra rest,
g. 333. Indicationes pro therapeia mali Scorbutici sunt
388쪽
I'. Character Scorbuticus est tollendus, ac solida ita sunt disponenda, ut materies morbosa subigatur & e massa humorum separetur. 29. Materies illa morbosa sudoriseris, diureticis, & leniter alvum ducentibus e corpore est expellenda. 39. Solida contra novum potentiae nocentis impetum rite sunt munienda, ac debitis cautelis impediendum, quominus ea in posterum a potentiis nocentibus adeo la. cile assiciantur.
In primo & secundo stadio hujus morbi omnes istas indicationes Vegetabilibus absolvuntur, nam, simul ac per ea character Scorbuticus fuerit sublatus, brevi solidorum languor evanescit, ac illa, iterum sui juris facta, sua sponte
materiam morbosam e corpore expellunt, sicque malum sanant, illorum ope igitur in Scorbulo praecipua curatio absolvitur, hinc, si succi recentes ecficiant, eorum in locum substitui debent conservae ex illis herbis paratae. - Provectiore Vero morbi gradu per eadem remedia quidem etiam absolvitur prima indicatio, sed tunc ad secundam perageγdam plerumque ars Naturae succurrere debet moderato salis polychresti usu , leviter laxantibus, resolventibus, sudoriseris, diureticis &c.; ceterum Scorbutus nullo tempore
exinanitiones largas sustinet, aut desiderat, loquimur hic de Scorbulo simplici) sanguinis itaque detractio, vomitorio rum, & purgantium usus nocent s58 , & quid dicam de usu acidorum mineralium hoc in morbo Τ sane eorum in
389쪽
an Scorbulo sanando laudes videntur potius deberi salsae auctorum de acrimonia putrida opinioni , qualia quidem experientiae, immo ipse CUL LRNUS, acrimoniae putridae licet fautor, eandide tamen fatetur, illa parum admodum in Scorbulo praestare; MACBRiDI Us illa silentio praeis termittit, ac BIs s E TUs & LINDI Us de iis in transitu modo mentionem faciunt 559 , unde ergo jure est: co cludendum , ista absque ullo aegrotantium damno posse Ommitti; sim autem inveterato malo Scorbulo solidis jamjam major debilitas fuerit inducta, paulo aliter est proc dendum, tunc enim, mox quando character Scorbuticus fuerit deletus, aut una cum antiscorbuticis Cortex per vianus, Amara, & Aromata sunt exhibenda, vel, Scorbuto profligato, memoratorum usu solidorum tonus est restituendus, aliter vero si procedatur, aut tarde admodum Curantur aegri, aut, malo licet profligato, nihilominus ad Scorbutum dispositi manent illi valetudinarii, & simulae cum debilibus eorum corporibus de novo stimulus fuerit communicatus, malum recidivat 56ob: praeter pharmaca autem, quae enumeravi, morbi symptomata haud raro collutoria & gargarismata antis corbutica, nec non involventia & adstringentia requirunt, ubinam autem & quando
390쪽
do unumquodque illorum usui venit, pulchre docuit Lin
334. Ratio vero moriendi in Scorbulo est multiplex , praeterquam enim illi, qui Hydropis quadam specie pereunt, aut cujusdam visceris Tabe aut Phthysi correpti diem obeunt supremum, potesst mori S corbuticus. - EX Diarrhoea colliquativa c. 562 b. Ex Haemorrhagiis, quo in casu sanguis per totam superficiem alicujus organi quasi per spongiam copiose essunditur, licet, detersiis partibus, vix vestigium & via manifesta, unde sanguis etfuit, visui appareat; dum autem non ita sa-cilis talis Haemorrhagia sistitur, nil mirum, quod miseri, tot tantisque malis perpessis, haud amplius jacturam ingentis sanguinis copiae tolerare valentes saepe una cum sanguine animam reddant 563 . . Ex Suffocatione, quae sit duplici modo, vel quando pulmones , di athesi Scorbutica jam admodum debilitati, Insam
matione corripiuntur, qua spuria vis vitalis incitatione extensi respirationem impediendo subitanea es adserunt mortem, vel ubi eorum Insammatio fessus one seri ad cavum thoracicum terminatur, nam tunc serum illud acre pulmones stimulando & comprimendo etiam liberam intercipit respirationem, sicque homines necat 564. .