De morte et varia moriendi ratione

421쪽

BI UsQUE CAUSIS.

positio, ut stimuli illi morbosi Teianum producere valeant, id adhuc latet; hinc de Vera hujus morbi indole nihil certi determinari potest : statuit quidem Celebris ligust-TκLous illam in quadam solidorum relaxatione consist re 6apb: sin autem ad Tetani causas Securate attendamus, parum firmo talo illam sententiam niti, ac virum egregium morbi causam cum illius effectu qui numquam non solidorum est relaxatio, b confundisse, constabit. Quomodo quaeso a vermibus, a primarum Viarum saburra, ab ossium fracturis, a levi partis tendineae punctura solidis potest induci relaxatio 7 an animi pathel nata, quae etiam aliquoties in hujus morbi sunt causa c628); solida relaxando operantur qui demum sit, si scilicet Tetani natura in solidorum relaxatione consistat, quod viri prae seminis hunc morbum patiantur, quodque viri, quo sunt robustiores, eo magis de Teiano periclitentur Τ ignoramus itaque huc usque Tetani naturam, & praestat sane potius ignorantiam fateri, quam fictae de illius indole hypothesi morbi curam superstruere velle. S. 36o. Tetani prognosis est in universum ominosa, nam morbus est periculosissimus, atqne eo correpti plerumque e vita tolluntur; differt tamen prognostis.

donner lieu a cette maladie, comine cause et Oignee ou praedispo-Dante, mais sa cause immediatu est te relachement des solides, suitu Becenire d'une trop grande irritation. HEuR TELO VP l. l. p. a.

422쪽

DE MORTE

I'. Pro varia Tetani causa: qui enim a frigore nascitur, minus inseri periculum, quam qui fracturis orginem debet, a vulneribus vero ortus est omnium periculosissi

Pro vehementia symptomatum: quo v. g. lentioripede obrepsit, eo major salutis spes est; in illo, qui interdum, relaXatis cum remissione dolorum musculis, inducias patitur, ceteris paribus, major salutis affulget spes, ac quando morbus semper aequali saevit vehementia; potest tamen malum jam jam imminutum cum summa vehementia recurrere, mortemque inferre 65ob. 39. Pro ratione aetatis & partium, quas praecipue oc cupat, etenim insantes ante diem nonum Teiano & Trismo correpti teste C A L L Is E No vix unquam evadunt O ,& Teianus, qui pcctus occupat, monente HEURTE Loop 632b, est ceteris periculosior neque mirum, dum hoc in casu respirationis functio, sine ingenti dissicultate non peragi potest. 4'. Pro morbi duratione, quum Teianus subito accedens saepe intra spatium 24, 36, 48. horarum homines necet, hinc jam HIPPOCRATRs dixit: si qui Tetano cor- ripiuntur, intra qu2tuor dies pereunt, quos si effuge-

631 Cf. l. l. f. 396. 63 et Cf. l. I. P. 21.

423쪽

,, rint, sani fiunt c633 .' interea Teianus, etsi

minus acutus, etiam Post: quartum diem morbus pericul

sus: quani obrem ipse Venerandus seneta alio loco de hujus morbi prognosi sic loquitur: ,, tertio, aut quinto, aut sep- , , timo, aut decimo quarto die perit, quos si effugerit, se convalescit 634 V: in universum tamen, uti jure merito monet M AC BRIDIus, si quis nonum, decimumve diem

evasit, is sere semper convalescit 633).36 I. Indicationes pro hujus mali curatiose sunt duae.1'. Tetani causa est tollenda. sto. Nimia nervosi systematis Irritabilitas imminui debet. Prima indicatio pro varia morbi causa variis remediis est absolvenda: sed ubi ipsa causae sublatio, sicuti saepe accl-dit, Tetano graviori tollendo fuit impar, quando causa Tetani latet, aut si ille nullam causam materialem agnoscat, effectum irritamenti, seu nervorum nimiam sensilitatem inhibere medicum oportet: idque vero sit Opio larga quantitate & brevi intervallo exhibito 636); sic e. c. Cl. CL Z-PHANE Trismum ex laesione apon eurosis plantae pedis ortum eXhibendo omni bihorio unum Opii granum seliciter

sustulit 637 ; & Cl. PAR R in opisthotono summo cum

424쪽

DE MORTE

cum successu aegro intra diei spatium plus quam 'viginti ii grana exhibuit 638); monendum tamen, quod, licetiti universum Tetano correpti tantas Opii doses absque ullo sopore sufferre valeant, tamen ad tam largam optidosin numquam sit adscendendum, nisi in antecessum primarum dosium tolerantia probe fuerit eXplorata, ne temerario opii usu, quod saepe vidit B URSERI Us) cum morbo aegroti vita exstinguatur 639b; atque ut, morbo imminuto , parciori quoque manu mox Opium sit exhibendum, quum illi, qui vigente Teiano largissimas opii doses optime serunt, morbo ad sinem vergente easdam doses absque vitae periculo minime tolerare valeant; frictione unguenti mercurialis sub cujus usu absque ullo alio remedio Tetanum saepe suisse debellatum, testatur H E U R T E-

Loop 64o ; quin Celeb. ΡLBNK refert binos causos, ubi, opto & Cortice frustra exhibitis, unguento mercuriali sanitas aegroto feliciter fuit restituta 6 i); balneis tepidis& frigidis; largiori dosi C. P., illud pharmacum in medendo Tetano plurimum praestare allatis exemplis non tantum probavit PLENRI Us, sed etiam Corticem hoc in morbo opto esse praestantiorem , judicat 6 et , quod interim, sit pace tanti viri dictum, ex illius observationibus

638 Vid. l. l. Vol. IV. Art. 7. p. 98. 639 Cf. l. l. Cap. VIII. s. 276. P. 239. 6 o) Cf. l. l. p. 32. 6 i Uid. Atr. Acaderitae Caes. Reg. Josephinae Medico chirut

425쪽

ΕJUSQUE CAUSIS. εορ

bus haud videtur sequi: facile largiamur, C. P. in Tetano bene multis in cassibus vi sua tonica summo estis usui, quando nimirum, aut aegri fuerunt debiles, aut ubi Teianus vulneribus gangren Osis, vel amputationibus supervenit, uno verbo omnibus in casibus, in quibus vel convulsiones ex totius corporis debilitate, & inde turbato virium vitalium aequilibrio fuerunt ortae , vel ubi, licet Tetanus ex corporis debilitate natales non traxerit, nihilominus potentiae nocentis violentia corporis tonus suit fractus: tali sub rerum conditione corticem plurimum pro desse & ratio suadet, & PLEN RH observationes extra dubium ponunt. Quomodo autem ex illis justa potuerit formari concluso, quod Cortex valeat, ubi Opium nullius reperitur esse usus, id nobis non ita liquet, eoque minus, quum in Teiano, a memoratis causis licet orto, semper tamen Corticem cun Opio jungere, ratum julicaverit ipse ΡLENRI Us, ita ut nulla cura absque Opio su rit absoluta si s): memorat quidem PLENRIUS , ex Opio, tantum ad tria grana per diem cum Cortice exhibito, egregium allatum suisse auxilium, sed e contra alios, quibus usque ad duodecim grana Opium eodem temporis

spatio exhibitum fuit, mortem non evasiilse 64ή). Siti

autem consideremus, Tetanum a variis causis oriri posse, illiusque curam, prout a varia causa fuerit orta, etiam

magis vel minus esse dissicilem; sique insuper animadvertamus, non esse vero simile, in utroque casu Teiano labo

rana

426쪽

rantium temperamenta fuisse similia, ac quanta quoad do- sim detur differentia in medendo morbo, ex eadem causa licet orto, in hominibus diverso temperamento praeditis, patebit, ex allato casu nullam posse deduci conclusionem, quod Cortex virtute medendi spasmis Opio palmam praeripiat. Quin ipse PLBNKI Us eadem in dissertatione docere videatur, non ubique, sed tantummodo in Teiano, a memoratis causis orto, Corticem praestare auxilium 645).s6a. Ceterum in Teiano, & reliquis morbis tonucis nocent calida, stimulantia interne data, imo ipsa vesi- .catoria malum augent 6 6J, neque ejusmodi morbi per se sanguinis missionem poscunt, dum sanguis e venis detractus semper apparet dissolutus, ejusque detractio nullum adfert levamen 6 7 . . Haec licet in universum ita stat, possunt tamen quandoque morbi tonici a tali oriri causa, quae Opii usuin reprobat, vel saltem impedit, quominus illud non nisi plast

praegressas debitas evacuationes aegrotis possit exhiberi, quaeque causa e contra strenuam curam antiphlogisticam poscit, sic: e. g. Tetanum a ventriculi Inflammatione natum iterata V. S. tolli docet B URs E GUs 6 8 , & Gas- tritidem cum Hydrophobia, aliisque insolitis symptomatibus 64s Cf. l. l. p. 63. ct 63.

427쪽

EIUSQUE CAUSIS. 4 II

bus stipatam largissima phlebotomia curavit CL Ioli NINNEs, ita quidem, ut spatio septem dierum sanguis aduncias centum & sedecim aegroto suerit detractus 6 9 .f. s63. Quod si vero Teianus mederi nesciat, Spas-

morum reditus acceleratur , malum in horaS exasperatur,& sub finem morbi aegrotus miserrime cruciatur, tam cel riter enim redeunt Spasmi, ut vix ulla observari possit intermissio. Tandem musculi non tantum motui voluntario, sed etiam vitali & naturali dicato in consensum rapiuntur, turgent, ac rigidae fiunt omnes partes musculosae, musculi abdominales adeo contrahuntur, ut omnia intestina sursum thoracem versus urgeantur, dissicillime trahitur spiritus, pulsus arteriarum sunt parvi, celeres, irregulares, corque tanta vi palpitat, ut motus ipsius perspicue in oculos incurrant, supprimuntur alvi , & Vesicae excretiones, cor

pus sudoribus stigidis diffuit. Maxillae tam aretae pra clusae sunt, ut plane nihil ori ingeri possit, corrugatur frons, luscitant oculi immobiles fixi, genae & os vario modo vellicantur, vultus ad adspectum est horridus; d nique tragoediam claudit insultus convulsivus, gravissimus,

Moritur igitur homo Tetano correptus exstinctione primcipii vitalis prae nimia solidorum reactione ad stimulum morbosum: hoc adeo verum, ut aegri, qui ex hoc mor bo

428쪽

ho emergunt, diu tamen debiles, atque infirmi maneant; jure suo ergo monet MACERIDI Us: ,, eam esse omnium D spasmorum naturam, ut summam fibrarum musculosa- ,, rum laxitatem relinquant 65 V quam debilitatem,s scilicet morbus fuerit gravior, Celerrimeque recurrunt insultus, brevi excipit Virtutis muscularis uti & ceterarum virium exstinctio. Trismum, Catochum, Hydrophobiam primariam, ceterosque morbos tonicos silentio praetermittam, quum quoad causas, prognosin, curam, moriendique rationem, uno verbo quoad omnia cum Teiano satis conveniant, ita μque illa, quae de hoc morbo monui, etiam mutatiS m tandis quoad ceteros Valent.

16 . Epilepsia dicitur motus convulsivus plerorumque

corporis musculorum, quo subito considunt aegroti omnis omnino sensus ut plurimum expertes 65a r Causae, quae Epilepsiam producunt, dividuntur in prodi sumenas & procatharcticas: proegumenae consistunt in justo 631ὶ Cf. l. l. p. 3Q6- sis ab CL MAc B RIDE l. l. Vol. II. Lib V. M. P. 3IO , Ea D Y κ' XXVII. S. I

429쪽

EIUSQUE CAUSIS.

to majore cerebri mobilitate a quadam organica solidorum dispositione derivanda, qua sit, ut ejusmodi homines vehementissime Melantur ab iis stimulis , qui alios homines parum vel & plane non movere solent; haec esst illa prae- dispositio hereditaria, illa diathesis Epileptica, de qua auctores tantum loquuntur 653):. hinc facile intelligere est cur homines si bra tenera delicata praediti, seminae, &insantes prae reliquis systematis nervosi vitiis laborent, cur, ceteris paribus, temperamenta sanguinea, ad morbos hosce inclinent, dum nimirum mobilibus eorum solidis lacillime alicujus stimuli character imprimitur. 365. Causae occasionales duplici modo agunt, nempe aut cerebrum & nervos nimium incitando motus eno mes irregulares excitant , aut debilitando totum corpus nervosi systematis energetam turbant, sicque essiciunt , ut Natura , turbatum virium vitalium aequilibrum restituere tentans, in motus ruat irregulares, hoc est, ut nascantur convulsiones. Inter priores recensentur capitis laesiones externae, ossium fragmenta, eXostoses, ossis cationes, tumoresque varii intra cavitatem cranii, metastasis materiae morbosae Vel a morbis acutis, aut a retropulsa

quadam materia culanea petenda c654 , vermes, primarum viarum saburra cis3 s) plet hora, animi pathemat &c.: inter posteriores hypochondriorum, Uteri, alio

430쪽

DE MORTErumque abdominis viscerum labes 656 , haemorrhagiae

graviores, nec non venena, quum mortem ab illis indu tam sere semper praecedant convulsiones 3 366. Oritur igitur noster morbus a causis sibi ex diametro Oppositis, neque mirum, nam quoties cum ni mis irritabilibus cerebri & nervorum staminibus potentia quaecumque morbosa fuerit communicata , toties mobilia illa stamina abnormes motus patiuntur, ac oriuntur motus convulsivi, quibus pro vario vehementiae gradu varia nomina imponuntur. Licet itinue a quacumque demum causa Epilepsia fuerit orta, illius indoles semper sibi reperiatur similis, utpote quae numquam non in certa & determinata turba functionum systematis nervosi consistit, oportet tamen ejus causas occasionales distinguere in eas, quae a tensione, & in illas, quae a relaxatione oriri solent, quum illa distinctio quoad medendi methodum in praxi maximae sit utilitatis, atque idcirco de ista fecimus mentionem : ceterum robustissimi homines praegressis morbis, animi pathematibus, Haemorrhagiisque illam systematis nervosi mobilitatem, talemque ad morbos convulsi vos praedispositionem possunt contrahere, sicuti e contra prae. dispositione ad morbos nervosos potius mulctati , quam donati, justa vitae victusque ratione per totam vitam a vitiis