장음표시 사용
341쪽
De quarto raecepto. Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longaevus super terram, quam Dominus Deus tuus dabis tibi. QUAESTIO I.
duae si huius praeeepti dignitas, et quomodo cum superioribus
duum in superioribus praeceptis summa sit vis et dignitas, merito, quae nunc persequimur, quia minime neeessaria sunt, proximum locum btinenti Nam illa suem, qui Deus est, Ontinuo spectant, haec nos ad proximi aritatem erudiunt, etsi longius progressa ad Deum, id est illud extremum, cuius gratia proximum ipsum diligimus, perducunt. Quamobrem Christus Dominust praeeepta illa duo de diligendo Deo et proximo similia inter se esse dixit. Ille autem locus diei vix potest, quantas habeat utilitates, quum et suos fructus serat, uberes illos quidem ae praestantes, et sit tanquam signum, ex quo primi praecepti bedientia et cultus elucet. Qui non diligit, inquit divus Ioannes ), fratrem suum, quem videt: Deum, quem non videt, quomodo potest diligerer Ad eundem modum, si parentes, quos secundum Deum diligere debemus, non Veneramur et colimus, quum nobis in conspectu sero
semper sint Deo summo parenti et optimo, qui nullum sub aspectum cadit, quem honorem, quem ultum tribuemus Ex quo perspicuum est, utraque praecepta inter se congruere. 'QUAESTIO II.
Quam Iale pateat huius praecepi vis, et quantum parentes ex hoc praecepto adiuventur.
Huius autem praecepti usus latissime patet; nam praeter eos, qui nos genuerunt, multi praeterea sunt, quos in parentum loco colere debemus, vel potestatis, vel dignitatis, vel utilitatis, vel praestantis alicuius muneris et mei nomine. Parentum praeterea maiorumque omnium laborem levat duum enim id inprimis curent, ut, quos habent in sua potestate, ii reet et divinae legi convenienter vivant erit haec cura e lacilis, si omnes intelligant, Deo auctore et monitore summum honorem parentibus tribui portere quod ut praestare possi-
342쪽
nius, necesse est, nosse quandam differentiam, quae est inter
praeeepta primae et secundae tabulae. QUAESTI III.
Praeceptorum egis in duas tabuIas quorsum facta sit distinctio.
Ergo haec primum a parocho sunt explicanda idque inprimis moneat, divina deealogi praecepta suisse in duabus tabulis incisa in quarum altera, quemadmodum a sanctis Patribus aecepimus, tria illa eontinebantur, quae iam sunt exposita, reliqua vero in alteram tabulam erant inerum. Atque haee nobis perapposita sui deseriptio, ut praeceptorum rationem ordo ipse distingueret; nam quiequid in aeris literis divina lege iubetur aut vetatur, id duorum generum oritur ex altero; aut enim erga Deum aut erga homines aritas in omni meto spectatur. Et quidem aritatem in Deum superiora tria praecepta Oeent; quod vero ad hominum coniunctionem et meietatem pertinet, id reliquis septem praeceptis continetur. Quocirca non sine causa eiusmodi est saeta distinctio, ut alia ad priorem, alia ad alteram tabulam praecepta reserantur. QUAESTI VI.
Quo modo caritas erga Deum tribus primis praeceptis, et caritas erga proximum caeteris contineatur, et quae sit inter u raque disterentia.
Nam superioribus tribus praeceptis, de quibus dictum est, quasi subiecta materies, quam tractent, est Deus, id est summum bonum ceteris vero proximi bonum. Illis summus, his proximus amor est propositus illa suem, haec autem ea, quae . ad sinem reseruntur, spectant. Praeterea caritas Dei ex ipso pendet Deus enim per se, non alterius rei causa, summe diligendus est caritas autem proximi a caritate Dei ortum ha-bset, atque ad eam tanquam ad certam regulam dirigenda est. Nam si parentes caros habemus, si dominis paremus, si dignitate antecedentes reveremur id ea re maxime faciendum est, quod eorum proereator est Deus, eosque aliis praeesse ο-Iuit, quorum opera eeteros homines regit ac tuetur; qui, quum nobis auetor sit, ut eiusmodi personas vereamur, idcirco id
praestare debemus, quia a De hoe ipso honore dignantur. Ex quo si, ut honor, quem parentibus habemus, Deo potius, quam hominibus haberi videatur. Si enim apud sanctum Matthaeum est, quum de observantia in superiores agitur ,:,,Qui reeipit vos, me recipit; et Apostolus in epistola ad
343쪽
aa CATECHISMI AD AROCHOS Ephesiosi , servos instituens: Servi, inquit, Obeditera minis carnalibus eum timore et tremore, in simplicitate eordis vestri, sicut Christo; non ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed ut servi Christi. 'QUAESTI V.
Quo modo earitas Dei nullo fine, earlias vero proximi suis finthus eire--
Aeeedit, quod Deo nullus honor, nulla pietas, nullus ultus satis digne tribuitur, in quem amor augeri infinite potest, proptereaque nostra erga illum caritas in dies fiat ardentior necesse est quem eius iussu ), ex toto corde, ex tota anima, ex omnibus viribus amare debemus. At caritas, qua proximum complectimur, suis nibus circumscribitur iubet
enim Dominus y proximos diligere sicut nos ipsos. Quod si quis hos fines egressus fuerit, ita ut parem Deo et proximis amorem tribuat is maximum scelus admittit. Si quis venit ad me, inquit Dominus in, et non dit patrem suum, et
matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et sorores, adhue autem animam suam, non potest meus esse discipulus; inquam sententiam item dictum est β): Sine, ut mortui sepeliant mortuos suos, quum quidam primum humaru patrem vellet, postea Christum sequi cuius rei dilueidior illa apua S. Matthaeum explicati est q): Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me dignus. , QUAESTIO VI.
euomodo parentes sint amandi, quaque ex ausa inis subinde non obtemperandum sit.
Ne tamen ulla dubitatio est, qui parentes vehementer amandi observandique sint; sed ad pietatem inprimis necessarium est, Deo, qui parens et effector est omnium, praecipuum honorem et ultum tribui ideoque mortales parentes amari, ut ad coelestem sempiternumque patrem tota amoris vis reseratur. Quod si interdum parentum iussa Dei praeceptis repugnent non dubium est, quin liberi parentum cupiditati Dei voluntatem anteferre debeant, divinae illius sententiae memores ): 0bedire portet De magis, quam ho
344쪽
duld in huius praecepti sententia proprie nonorandi vox denotet.
Quibus rebus expositis, parochus verba praecepti interpretabitur, atque illud primum, honorare inuid sit. Est enim de aliquo honorifice sentire, et quae illius sunt, maximi putare omnia. Huic autem honori haec Omnia coniuncta sunt: amor, observantia obedientia et ultus. Scite autem in lege posita est honoris vox, non amoris aut metus, etiamsi valde amandi ac metuendi parentes sint; etenim qui amat non semper observat et veneratur, qui metuit non semper diligit quem vero aliquis ex animo honorat, item amat et veretur. Haec quum parochus explicarit, tum aget de patribus, quique sint ii, qui vocentur hoc nomine. 'QUAESTI VIII.
uulnam patris nomine hie intelligantur.
Nam etsi de iis praecipue patribus lex loquitur, ex quibus
generati sumus, tamen ad alios quoque pertinet hoc nomen, quos etiam complecti lex videtur; quemadmodum ex pluribus divinae Scripturae locis facile colligimus. Praeter illos igitur, qui nos procrearunt, patrum genera item alia sunt in sa. cris literis, quod antea attigimus, quibus singulis suus honor debetur. Ac primum ecclesiae praesides et pastores et facem dotes patres dicuntur; quemadmodum ex Apostolo constat, qui ad Corinthios scribens ): Non, inquit, ut confundam vos, haec scribo, sed ut sitos meos carissimos moneo. Nam si decem millia paedagogorum habeatis in Christo, sed non multos patres; nam in Christo Iesu per Evangelium ego vos genui. Et tu Ecclesiastieo scriptum est se Laudemus viros
gloriosos, et parentes nostros in generatione sua. Deinde
ii, quibus aut imperium, aut magistratus, aut potestas om- missa est, qui rempublieam gubernant, patres oppellantur. Si Naaman. a famulis pater vocabatur. Praeterea patres eos dicimus, quorum procurationi, sidet, probitati, sapientiaeque alii commendantur; cuiusmodi sunt tutores et curatores, paedagogi et magistri. Quare tiam et Elisaeum filii
Prophetarum εὶ patrem vocabant. Postremo patres dicimus senes et aetate consectos, quos etiam vereri debemus.
Atque hoc in parochi praeceptis maximum sit, ut doceat, pa-
345쪽
tres, cuiusque sint generis, praesertim ver eos, ex quibus nati sumus, a nobis honorandos, de quibus divina lex praeeipue loquitur. QUAESTI IX.
Cariarentibus seeundum carnem Cliristianorum filii praecipuum honorem impendere debeant.
Sunt enim immortalis Dei quasi quaedam simulacra, in iisque ortus nostri imaginen intuemur ab iis vita nobis data est iis Deus usus est, uti nobis animum mentemque impertiret ab iis ad meramenta deducti, ad religionem, ad humanum ultum civilemque instituti, ad morum integritatem et sanetitatem eruditi sumus. Doceat vero parochus, merito nomen matris cin hoc praecepto expressum, ut eius beneficia et merita erga nos consideremus, quanta cura et sollicitudine nos in uter gesserit, quant cum labore et dolore pepererit et educarit. 'QUAESTIO X.
uuihus rationibus honore afficiantur carniaes parentes.
Porro ita observandi parentes sunt, ut, quem eis tribuimus, honor, ex amore atque intimo animi sensu depromptus videatur; quibus hoe officium debetur maxime, quum erga nos sint ita affecti, nullum ut laborem, nullam contentionem, nuIla pericula nostra causa refugiant, nihilque illis accidere possit iucundius, quam, ut filiis caros se esse sentiant, quos maxime
diligunt. Ioseph i), quum in Aegypt honore et amplitudine
regi esset proximus, patrem, qui in Aegyptum venerat, honorifie excepit, et Salomons matri advenienti assurrexit, eamque veneratus regio in solio ad dexteram collocavit. Alia praeterea sunt honoris officia, quae in parentes conferri debent. Nam eos tum etiam honoramus, quum a Deo suppliciter petimus, ut iisdem bene et elliciter omnia eveniant ut in maxima gratia et honore sint apud homines ut ipsi Deo ac sanctis, qui in coelis sunt, commendatissimi sint. Item parentes honoramus, quum nostras rationes ad eorum arbitrium voluntatemque conserimus cuius rei suasor Salomon δ): ,Audi, inquit, fili mi, diseiplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuae, ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo. Cuiusmodi sunt etiam D. Pauli Ohortationes j ,,Filii, Obedite parentibus vestris in Domino; hoc enim iustum est;
346쪽
tum est in Domino. Et sanctissimorum hominum exempliseonfirmatur. Etenim Isaae ), quum a patre ad aeriseium vinciretur, lodeste ac sine recusatione paruit, et Beehabitae ), ne a patris consili unquam disereparent, vino se in perpetuum abstinuerunt. Item parentes honoramus, quum eο-rum recte facta moresque imitamur. Iis enim plurimum tribuere videmur, quorum esse volumus quam simillimi Item parentes honoramus, quorum consilia non modo exquirimus, veram etiam sequimur. QUAESTI XI.
ouo modo parentibus lineeessitate constitutis ait subveniendum, et maxime in mortis periculo.
Item, quibus subvenimus ea impertientes, quae victus cultusque desiderat; quod Christi testimonio comprobatur, qui Pharisaeorum impietatem redarguens ε): , Quare et vos, ait, transgredimini mandatum Dei propter traditionem vestram 8 Nam Deus dixit Honora patrem et matrem, et Qui maledixerit patri vel matri, morte moriatur. Vos autem dicitis: Quicunque dixerit patri vel matri: Munus quodcunque est ex me, tibi proderit, et non honorifieabit patrem suum, aut matrem suam, et irritum feeistis mandatum Dei propter traditionem vestram. honoris quidem mei parentibus tribuere semper debemus, te tum maxime, quum periculose aegrotant; danda enim pera est, ne quid praetermittant, quod vel ad peccatorum onsessionem attinet, vel ad reliqua saeramenta, quae a Christianis hominibus percipi debent, quum mors appropinquat, idque nobis eurae sit, ut pii religiosique homines eos erebro intervisant, qui vel imbecillos eonfirment, et consili iuvent, vel optime animatos ad spem erigant immortalitatis, ut, quum mentem a rebus humanis exeitarint, totam eoniiciant in Deum. Si set, ut fidei, spei et earitatis beatissimo comitatu, ac religionis praesidio muniti mortem non modo non pertimescendam, quum necessaria sit, sed quum aditum ad aeternitatem expediat, etiam appetendam censeant.' QUAESTI XII.
duo modo mortuis pareninus honorem exhibeamus.'
Postremo vel mortuis parentibus honor tribuitur, si iis su-nus lacimus, si exsequias cohonestamus, si honorem sepultu
347쪽
- CATECHISΜI AD AROCHO Srae impertimus; si iusta et saeriscia anniversaria curamus, si, quae ab iis legata sunt, d ligenter persolvimus. 'QUAESTIO XIII.
Quo paci episcopi et sacerdotes sint honorandi v
Honorandi autem sunt non modo ii, ex quibus nati sumus, verum etiam alii, qui patres appellantur, ut episcopi et sacerdotes, ut reges, ut principes, ut magistratus, ut tutores, ut curatores, ut magistri, ut paedagogi, ut senes et ceteri eiusmodi digni enim sunt, qui ex caritate, ex obedientia, ex Ope nostra senetus percipiant; sed alius ali magis. De episcopis ot aliis pastoribus ita scriptum est in ,, qui bene praesunt presbyteri, duplici honore digni habeantur maxime qui laborant in verbo et doctrina. Iam vero, quanti erga Apostolumnmoris documenta Galatae dederunt quibus is praeclarum illud benevolentiae testimonium tribuit ) ,,Testimonium enim perhibeo vobis, quia, si fieri posset, culos vestros eruissetis, et dedissetis mihi. quo AESTIO IV.
0uo modo sacerdotibus necessaria ad Vietum suppeditari debeant. ο
ὐ uin etiam sacerdotibus ea suppeditanda sunt, quae ad vitae usus necessarios requiruntur. Quare Apostolus δ): Quis, inquit, militat suis stipendiis unquam Τ in eclesiastico scriptum est 3 , Honorisca sacerdotes, et propum te cum brachiis; da illis partem, sicut mandatum est tibi, primitiarum et purgationis. Illis etiam obtemperandum esse doeet Ap stolus ): obedite, inquit, praepositis vestris, et subiacete eis; ipsi enim pervigilant, quasi rationem pro animabus vestris reddituri. Quin potius a Christo Domino praeceptum est, ut vel improbis pastoribus obtemperemus, quum dicat sit: Super cathedram Moysi sederunt scribae et Pharisaei. Omnia ergo, quaecunque dixerint vobis, servate et tacite; secundum opera vero eorum nolite laeere dicunt enim, et non faciunt. 'QUAESTI M.
Magistratibus politicis honor deferendus ostenditur. v
Idem de regibus, de principibus, de magistratibus et reliquis, quorum potestati subiicimur, dicendum est. Iis vero quod honoris, cultus, observantiae genus tribuendum sit, Apo
348쪽
stolus ad Romanos i late explicat pro quibus etiam orandum esse monet 3. Et divus Petrus δὶ: Subiecit, Inquit, estote omni humanae creaturae propter Deum sive regi, quasi prae-eellenti, sive ducibus, tanquam ab eo missis. Nam si quem eius ultum tribuimus, is ad Deum refertur habet enim venerationem hominum excellens dignitatis gradus, quia divinae potestatis est instar in qu etiam Dei providentiam veneramur, qui publici muneris procurationem eis attribuit, quibusque utitur tanquam potestatis suae ministris. 'QUAESTIO XVI.
cur magistratibus politieis etiam improbis sit obtemperandum, et quando non sit.'
Nec enim hominum improbitatem aut nequitiam, si tales sunt magistratus, sed divinam auctoritatem, quae in illis est reveremur, ut, quod permirum Artasse videatur, quamvis in nos sint inimico infensoque animo, quamvis implaeabiles, i me non satis digna causa sit, cur eos non perofficiose M servemus. Nam et Davidis magna in Saulem mei exstit runt, quum ei tamen esset offensior quod innuit illis verbis33: Cum iis, qui oderunt pacem, eram paeificus. At vero siquid improbe, si quid inique imperent, quum id non ex potestate, sed ex iniustitia atque animi perversitate agant, omnino non sunt audiendi. Ubi haec paroelius sigillatim exposuerit, deinceps consideret, quodnam praemium, quamque consent neum eis propositum sit, qui divino huic praecepto obediunt. QUAESTIO XVII.
Quod praemium obedientiae in parentes divinitus sit propositum.
Nam in eo fructus est maximus, ut diu vivant propterea quod digni sunt, qui benefici quam diutissime perfruantur,
cuius memoriam perpetuo conservant. Quum igitur, qui parentes colunt, eis gratiam reserant, a quibus lucis et vitae usuram habent iure et merit vitam ad summam senectutem perducunt. Tum adiungenda est divinae promissionis illustris explanatio neque enim solum sempiternae a beatae, sed huius etiam, quam in terris agimus, vitae usus promittitur; cuius sententiae interpres est D. Paulus, quum inquit δ): Pietas ad omnia utilis est, promissionem habens vitae, quae nunc
349쪽
Diuturna vitae promissi quanti hic laetenda. .
Nee vero haec merces aut exigua est, aut contemnenda,
etiamsi sanetissimis viris, ut Iob, ut Davidi, ut Paulo, mors fuerit optabilis, et aerumnosis a miseris hominibus vitae prο- pagatio sit iniucunda nam illorum verborum adiunctio sequam Dominus tuus dabit tibi, non modo temporis diuturnitatem ad vivendum, sed otium, quietem, incolumitatem ad bene vivendum, pollicetur. Nam in Deuteronomioi non solum inquit: Ut longo vivas tempore, sed illud etiam addit ,,ut bene sit tibi, quod deinde ab Apostolo repetitum est. 'QUAESTI XIX.
uuo modo, qui parentes honorant, etiamst eli moriuntur, huius praecepit praemium eapiant.
Hae autem bona eis suppetere dicimus, quorum pietati Deus gratiam reserati Aliter enim divini promissi fides et constantia non erit, quum interdum, qui maiorem pietatem parentibus praestiterunt, iis vita brevior sit quibus id quidem contingit, vel quod iis Optime consulitur, qui prius e vita excedunt, quam a virtutis et officii religione diseedant rapiuntur enim in ne malitia mutet intelleetum eorum, aut ne fetio decipiat animam illorum, vel quia dum pernicies et rerum omnium perturbatio impendet, e corporibus evocantur, ut communium temporum acerbitatem evadant se saei enim malitiae, inquit Propheta' , collectus est iustus; quod sit, ne eorum aut virtus aut salus periclitetur, quum a mortalibus flagitiorum poenas repetit Deus, vel ne tristissimis temporibus ex propinquorum amicorumque calamitatibus acerbissimos luetus sentiant. Quare metuendum est maiorem in modum, quumviris bonis immatura mors accidit. v QUAESTI XX.
Quibus poenis ii afficiantur, qui huius praecepti praevaricatores existuntis
A quemadmodum eis, qui grati in parentes sunt, officii merces et fructus est a Deo propositus si ingrati et impii filii gravissimis poenis reservantur. Scriptum est enim ): Qui maledixerit patri suo vel matri, morte moriatur; et ε): Qui amigit patrem, et suo matrem, ignominiosus est et infelix: et 7): Qui maledicit patri suo vel matri, exstinguetur
350쪽
PARS III. CAPUT V. Iucerna eius in mediis tenebris; et 3: oculum, qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suae, effodiant eum eoru de torrentibus, et comedant eum sit aquilae. uti rentibus iniuriam intulerunt, multos suisse legimus, in quinus ulciscendis Dei iraeundia exarsit. Non enim Davide inultum reliquit, sed seeleri debitas poenas sedit Absalon ), quem ob eius seelus tribus hastis transfixum punivit. De iis vero, qui sacerdotibus non obtemperant, scriptum est δ) ,,Qui superbierit, nolens obedire sacerdotis imperio, qui eo tempore ministrat Domino Deo tuo, ex deeret iudicis morietur homo ille.
uulnus potissimum rationibus parentes se dignos honore illo divinitus praescripto reddere possint.
Et quemadmodum divina lege sancitum est, ut parentibus filii honorem habeant, ut pareant, ut obsequantur: sic parentum propria mei sunt atque munera, ut sanctissimis disciplinis a moribus sitos imbuant, iisque Optima dent vivendi praecepta, ut ad religionem instructi et parati Deum sanete inviolateque venerentur; quod a parentibus Susannae laetum esse legimus. Itaque sacerdos parentes commoneat, ut se liberis magistros praebeant virtutis, aequitatis, continentiae, modestiae et sanctitatis triaque praesertim declinent, in quibus saepe offendere consueverunt: primum, ne quid acerbius in liberos aut loquantur aut statuant, quod Apostolus in epistola ad Colossenses ita praecipit β): Patres, nolite ad indignationem provocare filios vestros, ut non pusillo animo sant; nam periculum est, ne fracto abiectoque animo sint, dum omnia timent. Quare illud praecipiat, ut nimiam severitatem effugiant, malintque liberos corrigere, quam ulcisci. QUAESTIO XXII.
ouo modo parentes erga liberos remissi esse non debeant, nee eis ut nimis amplum patrimonium relinquant, nimis laborare.*
Deinde, si qua culpa commissa est, quum necessaria sit eastigati et obiurgatio, ne quid liberis per indulgentiam di solute remittant saepe enim filii parentum nimia lenitate et Deilitate depravantur. Quamobrem a dissoluta indulgentia deterreat exemplo Heli summi sacerdotissi), qui, quod in liberos indulgentior uerat, maximo supplicio est asseetus. Ρο-