장음표시 사용
371쪽
dieare potest, ex testimoni Habacuet Prophetae lieet intelligere inquit enim: Vae ei, qui multiplicat non sua usquequo, et aggravat ontra se densum lutum. Lutum appellat densum rerum alienarum possessionem, unde emergere et expedire se homines dissicile possint. Furtorum autem tam multa sunt genera, ut ea dinumerare sit dissicillimum. Quare de his duobus, suri et rapinis, dixisse satis erit, ad quae tanquam ad caput, reliqua, quae dicemus, reseruntur. Ad ea igitur detestanda, et ad fidelem populuinis scelesto facinore deterrendum, conserent omnem curam ac diligentiam parochi. Verum huius generis partes persequamur. QUAESTI IX.
Quae sint praecipua furtorum genera, quique furibus sint annumerandi
Sunt igitur lares etiam, qui surto sublatas res emunt, vel aliquo modo inventas, ecupatas aut ademptas retinent ait enim sanctus Augustinus'): Si invenisti, et non reddidisti, rapuisti. Quod si rerum dominus nulla ratibne inveniri potest, illa sunt bona in usus pauperum conserenda. Quae ut restituat qui adduci non potest, ea re saeile probat, se undique ablaturum mnia, si possit. Eodem se alligant scelere, qui in emendis vendendisque rebus fraudes adhibent, et vanitatem orationis horum fraudes vindicabit Dominus Graviores et iniquiores in hoc furtorum genere sunt ii, qui allaces et eorruptas merees vendunt pro veris et integris quive pondere, mensura, numer et regula deeipiunt emptores. st enim in Deuteronomio δ), Non habebis in saeeulo diversa
pondera; et in Levitico'): Nolite laeero iniquum aliquid
in iudieio, in regula, in pondere, in mensura statera iusta, et aequa sint pondera, iustus modius, aequusque sextarius. Est et ali loco β): Abominatio est apud Dominum pondus et pondus statera dolosa non est bona. Furtum etiam apertum est operariorum et artificum, qui totam et integram mer-eedem exigunt ab iis, quibus ipsi iustam et debitam peram non dederunt. Nec ver distinguuntur a laribus servi dominorum, rerumque ustodes insidi quin etiam eo sunt detestabiliores, quam reliqui lares, qui clavibus exeluduntur, quod surae servo nihil domi obsignatum aut occlusum esse potest. Furium praeterea sacere videntur, qui fietis simulatisque ver
372쪽
ΡARS L CAPUT VIlI. actabis, quive saliae mendicitate pecuniam extorquent; quorum eo gravius est peccatum, quod furtum mendacio cumulant. Illi quoque in surum numero reponendi sunt, qui, quum ad privatum aliquod vel publicum officium Ondueti sunt, nullam
vel parvam peram navantes munus negligunt, mercede tantum ae pretio ruuntur. Reliquam surtorum multitudinem a sollerti avaritia, quae omnes pecuniae vias novit, excogitatam,
persequi longum est, et, ut diximus, dissicillimum. 'QUAESTIO X.
Quae sint rapinarum genera, quique raptores dicendi.
Itaque de rapinis, quod est alterum horum scelerum caput, dicendum videtur, si prius monuerit parochus Christianum populum ut meminerit illius Apostoli sententiae i): Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem et in laqueum diaboli. Nee ullo sibi loe patiatur excidere praeceptum hoe δ): Quaecunque vultis ut laciant vobis homines, et vos facite illis. illud ogitent perpetuo δ): Quod ab alio deris fieri tibi vide ne tu aliquando alteri facias. Rapinae igitur patent latius; nam qui debitam perariis mercedem non persolvunt, sunt rapaees, quos sanetus aeobus ad poenitentiam invitat illis verbis ): Agite nunc divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quae advenient vobis. Cuius poenitentiae causam subiungit: Ecce enim merces operariorum, qui messuerunt regiones vestras, quae Daudata est a vobis, clamat, et clamor eorum in aures Domini Sabaoth introivit. Quod genus rapinarum in Levitico β), in Deuteronomio si), apud Malachiam 3 et apud Tobiam' vehementer improbatur. In hoe erimine rapacitatis ineluduntur, qui, quae ecclesiae praesidibus et magistratibus debentur, vectigalia, tributa, decimas, et reliqua huius generis non dissolvunt vel interve tunt, et ad se transferunt.' QUAESTI XI.
Foenerari est rapinam eommittere, et quam gravo scelus illud sit.
Ηue etiam reseruntur oeneratores in rapinis acerrimi et acerbissimi, qui miseram plebem ompilant ac trucidant usuris. Est autem usura, quicquid praeter sortem et aput illud, quod datui est, aecipitur; sive pecunia sit, sive quidvis
373쪽
Ezechielem seriptum est Usuram et superabundantiam non acceperit, et Dominus apud Lucam ): Mutuum date, nihil inde sperantes. Gravissimum semper hoc suit lacinus, etiam apud gentes et maxime diosum. in illud δ) ,,Quid enerari duid hominem, inquit, Occiderer Nam qui laenerantur, bis idem vendunt, aut id vendunt, quod non est. Q UAESTIO XII.
Iudices venales et creditorum fraudatores rapinas commiliunt. v
Item rapinas laciunt nummarii iudices, qui venalia habent iudicia, et pretio muneribusque deliniti ptimas tenuiorum et egentium ausas evertunt. Fraudatores creditorum o insciatores, quique sumpto temporis spatio ad solvendum sua vel aliena fide merces emunt, neque sidem liberant, damnabuntur eodem crimine rapinarum; quorum etiam delictum gravius est, quod mercatores illorum destitutionis ac raudationis e-casione magno detrimento civitatis vendunt omnia carius in quos illa Davidis sententia videtur convenire ): Mutuabitur
LocupIetes, qui ablatis pignorihus pauperes comprimunt, inter raptores
Quid de loeupletibus dicemus iis, qui ab illis, qui solvendo non sunt, quod commodarunt exigunt acerbius, et pignora etiam ea auserunt contra Dei interdictum, quae ad eorum corpus tuendum sunt necessaria Inquit eni in Deus β): Si pignus a proximo tuo acceperis vestimentum, ante solis occasum reddes ei; ipsum enim est solum, quo peritur, indumentum carnis eius, nec habet aliud in quo dormiat. Si clamaverit ad me, exaudiam eum, quia misericors sum. Ῥοrum exactionis acerbitatem iure rapacitatem, atque adeo rapinas oppellabimus. QUAESTI XIV.
Frumenta necessitatis tempore comprimentes sunt raptores v
EX numero eorum, qui raptores dicuntur a sanctis Patribus, sunt, qui in frugum inopia coinprimunt frumentum, sa-eiuntque, ut sua culpa carior ae durior sit annona, quod etiam
374쪽
valet in rebus omnibus ad victum et ad vitam necessariis; ad iios illa Salomonis pertinet exsecratio ): Qui abseοndit frumenta, maledicetur in populis. duos, suorum scelerum admonitos, parochi liberius accusabunt, ac propositas illis peccatis poenas explicabunt uberius. Hae de vetitis; nunc ad iussa veniamus, in quibus satisfactio vel restitutio primnm locum habet. Peccatum enim non dimittitur, nisi
Quosnam ad restitutionem obligari iudieandum sit. .
Sed quoniam non is solum, qui furtum fecit ei, cui su ratus est, id debet restituere, sed omnes praeterea, qui furti participes fuerunt, hac lege restitutionis tenentur aperiendunt est, qui sint illi, qui hanc satisfaciendi vel restituendi nece sitatem effugere non possint. Sunt autem plura hominum genera ac primum est eorum, qui furari imperant, qui non modo sunt ipsi furtorum socii et auctores, sed etiam in illo surum genere deterrimi Alterum genus, par voluntate primis, potestate dispar, in eodem tamen surum gradu ponendum,
eorum, qui, quum iubere non possint, suasores sunt atque impulsores furtorum. Tertium genus est eorum, qui cum suribus consentiunt. Quartum genus est eorum, qui participes
furtorum inde lucrum ipsi etiam laciunt, si uerum dicendum est, quod, nisi resipuerint, eos addicit aeternis eruciatibus; de quibus sic loquitur David ): Si videbas larem, eurrebas
enm eo. Quintum genus est furum, qui, quum surta possint prohibere, tantum abest, ut illis Occurrant et obsistant, ut eorum licentiam permittant atque concedant. Sextum genus est eorum, qui, quum et furtum lactum, et ubi actum sit, certo seiant, non indieant rem, sed eam se scire dissimulant. Postremum genus est, quod omnes complectitur furtorum adiutores, custodes, patronos, quique illis receptaculum praebe a domicilium; qui omnes et satisfacere debent iis, suibus aliquid detractum est, et ad illud necessarium officium vehemento cohortandi sunt. Ne huius quidem seeleris omnino sunt expertes approbatores furtorum et laudatores. Nec vero etiam ab eadem culpa sunt alieni stillanii lias et uxores, qui pecunias a patribus et viris surripiunt.
375쪽
uuid de eIeemosynis, quae involute hie etiam praescribluitur, sentiendum. ο
Iam vero huic praecepto illa subiecta sententia est, vi pauperum et inopum misereamur, eorumque dissicultates ei angustias nostris saeuitatibus et ossiciis sublevemus. Quod amgumentum, quia saepissime et copiosissime tractandum est, petent ea parochi ex virorum sanctissimorum Cypriani, Ioannis Chrysostonii, Gregorii Naaianzeni et aliorum libris, qui de eleemosyna praeclare scripserunt, quibus huic muneri satisfaciant. Sunt enim inflammandi fideles ad studium et ala-eritatem opitulandi iis, quibus aliena misericordia vivendum est Sunt vero etiam docendi, quantam habeat necessitatem eleemosyna ut videlicet re ea opera nostra in gentes simns liberales, verissimo illo argumento, quod summi iudieii die detestaturus sit eos Deus, et sempiternis ignibus addicturus, qui eleemosynae ossicia praetermiserint ae neglexerint illos autem allaudatos in patriam coelestem introducturus, qui benigne fecerint indigentibus. st utraque Christi Domini re pronunciata sententia ): Venite benedicti Patris mei; possidete paratum vobis regnum, et: Discedite a me maledicti
Quibus modis populi ad eIeemosynam excitandi. .
Utentur praeterea sacerdotes accommodatis illis ad pe suadendum locis ): Date et dabitur vobis. Proserent Dei promissum, quo nihil uberius, nihil magnificentius ne ogitari quidem potes ): Nemo est, qui reliquerit etc., qui non aecipiet, centies tantum nune in tempore hoc et in saeculo futuro vitam aeternam. Adiicient illud, quod a Christo D mino dictum est 3: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis, ut, quum defeceritis, reeipiant vos in aeterna tabernacula. uius vero necessarii muneris partes exponent, ut,
qui a giri non possunt egentibns, quo vitam sustentent, saltem commodent pauperi iuxta Christi Domini praescriptum β): Mutuum date, nihil inde sperantes. Atque huius rei selieitatem beatus David expressit si): Iucundus homo, qui mise
376쪽
Ad Iargienda Meemosynas, otiique vitandi causa Iaborandum est.
Est autem Christianae pietatis, nisi sit aliunde facultas bene merendi de iis, quibus ad victum aliena misericordia opus est, vitandi etiam otii causa labore, opera ac manibus ea quaerere, quibus inopum indigentiam levare possint. Ad id omnes suo exemplo hortatur in epistola ad Thessalonicenses Apostolus illis verbis ): Ipsi enim scitis, quemadmodum oporteat imitari nos; citem ad eosdem ): 0peram detis, ut quieti sitis, et ut vestrum negotium agatis, et operamini manibus vestris, sicut praecepimus vobis; et ad Ephesios ): Qui furabatur, iam non laretur magis autem laboret, perando manibus quod bonum est, ut habeat, unde tribuat ne-eessitatem patienti. 'QUAE ATIO XIX.
Pare vivendum est ad aIlorum suhIevandam inopiam
Est etiam regalitati onsulendum, pareendumque bonis alienis, ne ceteris graves aut molesti simus; quae temperantia sanequam elucet in omnibus Apostolis, sed maxime eminet in divo Paulo, cuius illud est ad Thessalonicenses Memores estis, fratres, laboris nostri et satigationis nocte et die perantes, ne quem Vestrum gravaremus, praedicavimus in vobis vangelium Dei. Atque idem alio loco Apostolus δ): In labore et satigatione nocte et die operantes,
Quibus rationibus populus Christianus in detestationem furtorum et studium henignitatis addueendus sit.
Sed ut ab universo hoc genere nefariorum saeinorum abhorreat delis populus, parochis a Prophetis petere, et a reliquis divinis libris sumere par erit destationem furtorum et rapinarum, et horribiles minas a Deo propositas iis, qui illa scelera ommittunt. Clamat Amos Propheta β): Audite hoc, qui conteritis pauperem, et descere tacitis egenos terrae, di-eentes: Quando transibit mensis, et venundabimus merces, et sabbatum, et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram, et augeamus telum, et supponamus stateras dolosas7 Sunt
377쪽
i eadem sententia multa apud Hieremiam, in Proverbiis et apud Ecclesiasticum. Ne vero dubitandum est, quin haeernatorem semina, quibus malis opprimitur haec aetas, magna ex parte in his inclusa sint causis Verum ut assuescant Chri .stiani homines prosequi omni liberalitatis ac benignitatis ossi- ei egentes et mendicos, quod ad alteram huius praecepti partem pertinet proserent parochi maxima praemia, quae benefieis et largis et in hac et in altera vita daturum se Deus pollicetur. QUAESTIO XXI.
uuid de illis sentiendum sit, qui vano praetextu sua furia et sacrilegia
Sed quia non desunt, qui etiam se in furtis excusent: admonendi sunt, lare, ut nullam eorum peccati excusationem necipiat Deus; immo ver laturum, ut illa purgatione non modo non levetur peecatum, sed mirum in modum augeatur. Ecce, nobilium hominum non serendae deliciae, qui culpam, extenuare sibi videntur, si se affirmarint non eupiditate aut avaritia ad detrahendum alteri sua descendere, sed tuendae causa amplitudinis familiae, et maiorum suorum, quorum existimatio ac dignitas rueret, nisi rerum alienarum accessione sulciretur. Quibus perniciosus error eripiendus est, simulque demonstrandum, unam esse rationem conservandi et ainpliss- candi opias et opes, maiorumque gloriam, si Dei voluntati paruerint, si eius praecepta servarint, quibus contemptis sun- datae et optime constitutae pes evertuntur, reges ex regio solio et summo gradu honoris praecipites exturbantur, in quο-rum Oeum in sini interdum homines, et qui summo in odio illis suerunt, divinitus vocantur. Incredibile est, quantopere his succenseat Deus; cuius rei testis est Isaias, apud quem sunt illa Dei verba ) Principes tui infideles, socii furum: omnes diligunt munera, sequuntur retributiones. Propter hoc ait Dominus Deus exereituum sortis Israel: heu, consolabor super hostibus meis, et vindicabor de nimieis meis, et on- Vertam manum meam ad te, et exeoquam ad purum scoriam
Quo modo iis respondendum, qui commoditate ae ad aliena rapienda adigi asarmant.
Non desunt, qui non iam illam asserant causam splendoris et gloriae, sed victus et vitae commodiorem facultatem
378쪽
PARS III. CAPUT VIII. τη et elegantiam; qui refellendi sunt, Oeendique, quam impia
sit eorum et actio et oratio, qui ullam ommoditatem anteferant Dei voluntati et gloriae, quem negligendo eius praecepta, ostendimus mirandum in modum. Etsi quae potest esse in furto commoditas, quod summa incommoda consequuntur' Super larem enim, inquit eclesiasticus i , est confusio et poenitentia. Sed fac esse, ut cum illis non agatur incommode dedecorat fur divinum nomen, repugnat eius sanctissimae voluntati, salutaria ipsius praecepta contemnit. duo ex fonte omnis error, omnis improbitas, omnis uit impietas. 'QUAERTI XXIII.
uuid dicendum sit iis, qui loeuoleilbus spoliandis, veLeonsuetudine sua furta obtegunt. v
Quid, quod audire licet interdum lares, qui nihil se eo peccare eontendant, quod detrahant aliquid locupletibus et copiosis hominibus, qui ea detraetione nihil damni laetant, ne
sentiant quidem misera sane et pestifera defensio. Putat alius, satisfactionem suam aecipi debere, quod eam furandi consuetudinem cepit, ut non laeti possit ab illa mente et actione desistere; qui nisi audierit Apostolum in dicentem: Quies
rabatur, iam non furetur: velit, nolit, etiam consuetudinem capiet aeternorum suppliciorum.
Quid rursus illis dicendum sti, qui vel occasione, vel uleiseendi libidine ad surandum induci causantur.
Nonnulli sunt, qui excusant se Oceasione data alteri aliquid ademisse est enim illud tritum sermone proverbium: lares, qui non sint, seri occasione qui hac ratione sunt de nefaria sententia deducendi resistendum esse pravis eupidi- talibus. Nam si continuo est re perficiendum id, quod libido persuaserit quis modus, quis finis erit scelerum ac flagitiorum' Turpissima igitur est illa defensio, vel summae potius intemperantiae et iniustitiae eonsessio. Nam qui dieit, se non ideo peceare, quia nullam habet peccandi occasionem idem propemodum latetur, se semper oblata ecasione peccaturum.
Sunt, qui furari se dieant ulciscendi causa, quod ab aliis eadem iniuria sint asseeu quibus ita respondendum est primum nemini licere iniurias persequi deinde non posse quemquam
379쪽
rei suae iudicem esse tum multo minus concedi, ut poenas ab aliis repetant eorum, quae alii in eum peccaverunt. 'QUAE SYI XXV.
uuld illis Meendum, qui, ut aere alieno liberentur, furantur. v
Postremo quidam surtum satis illa ratione defensum te-etumque arbitrantur, quod quum sint aere alieno oppressi, aliter eo liberari non possint nisi illud furto dissolvant quibuscum ita agendum est, nullum esse gravius aes alienum, et quo magis prematur humanum genus, quam debitum illud, cuius in divina precatione quotidie meminimus i): Dimitte nobis debita nostra; quare illud insanissimi hominis esse, plus velle Deo dobere, id est plus peccare, ut quod debet hominibus dissolvat, multoque praestare coniici in arcerem, quam mandari supplieiis inserorem sempiternis; Ionge etiam esse gravius Dei, quam hominum, iudici condemnari porro autem suppliees ipsos ad Dei opem a pietatem confugere debere, a quo, quid opus sit, possint impetrare. Sunt alia exeusationum genera, quibus paroelii prudentes a sui osset diligentissimi facile poterunt oecurrere, ut aliquando habeant populum sectatorem bonorum operum.
De et avo Praecepto. Non' loqueris ontra proximum Iuum falsum testimonium.
uuam utilitatem hoc praeeeplum comprehendat. v
Quantam non modo utilitatem, sed etiam necessitatem habeat assidua huius et praecepti explicatio, et ossicii admonitio, nos D. Iacobi monet auctoritas illis verbis δὶ: Si quis in verbo non offendit, hie perlaetus est vir. idem: Lingua modicum quidem membrum est, et magna exaltat escequantus ignis quam magnam silvam incenditi et quae sequuntur in eandem sententiam. Quibus duo monemur primum, latissime patere hoe linguae vitium quod etiam illa
380쪽
Prophetaei sententia confirmatur: omnis homo mendax; ut propemodum sit unum hoc peccatum, quod ad omnes homines pertinere videatur Alterum, inde proficisci mala innumerabilia, quum saepe maledici hominis culpa facultates, fama, vita, animae salus amittatur, vel eius, qui laeditur, quod ontumelias patienter serre non possit, sed eas impotenti animo persu quatur Vel eius, qui laedit, quod pravo pudore et salsaeuiusdam existimationis pinione deterritus, adduci non o sit, ut illi, qui offensus sit, satisfaciat. Quare hoc lo eo monendi deles erunt, ut quantas possunt maximas Deo gratias agant de hoc salutari praecepto non dieendi salsi testimonii; quo non solum ipsi aliis iniuriam sacere vetamur, sed etiam hae obedientia ab aliorum iniuria prohibemur. M QUAESTI II.
uuae sit huie praecepto subleela sententia.
Verum hoc praecepto eadem ratione et via progrediendum est, qua in ceteris progressi sumus ut videlicet animadvertantur in eo duae leges altera prohibens ne salsum dieatur testimonium iubens altera, ut, simulatioue saliaetisque sublatis diei et laeta nostra simpliei veritate metiamur. Cnius ossiet Apostolus Ephesios illis verbis admonuit Veritatem facientes in caritate, rescamus in illo per omnia. v QUAESTIO XII.
uuid maxime hoe praecepto eaveatur.'
Sed prior huitis praeeepti pars habet hanc rationem, ut, quamvis nomine salsi testimonii signiscetur, quicquid in bonam vel in malam partem de alter constanter dicatur, sive in iudiei sive extra iudicium tamen praecipue prohibeatur illud testimonium, quod in iudicio falso dieitur a iurato. Iurat euim per Deum testis, quod ita testiscantis et divinum nomen interponentis rati plurimum dei habet et ponderis. Itaque, quia periculosum est hoc testimonium, idcire praecipue prohibetur iuratos enim testes, nisi exceptionibus legitimis excludantur, aut eorum sit aperta improbitas atque perversitas, ne iudex quidem ipse potest reiicere praesertim quum exstet iussum divinae legis ), ut in re duorum vel trium stet omne verbum. Sed ut praeceptum plane deles intelligant: docendi erunt, quid significet hoes proximi vocabulum, in quem salsum testimonium dicere minime licet.