장음표시 사용
21쪽
c pulsationi sisisti conuenit: ubi uero coeperit pedem rescire, cedere aut sugere mox depellendi cessat necessatas , nisi pedem rcferat animo sese ad redintegranadam pugnam colligendi. Et idcirco si cedentem fugi temue insequimur, non ita propulsare, sed uim,seu uindictam lacere dicimur . Probantur haec ultra doctoarum traditiones, hoc solo uerbo propulsamus. Imminentem uim dixi, quoniam Accursi, Barioli, Baldi,α omnium contena su non debet expectari percusso,sed sufficere armorum terrorem. Immo si praecedant inquit Bartolus,signa 5c actus martifestae uoluntatis nocendi, etiam solae minae ab eo qui consumit exequi,si Accurso oc Cyno credimus. Quod elegans ter Baldus ita demum admittendum putat,si minas sequantur actus re argumenta ad nocendum. Plus notaui apud Iasonem scripssse Baldum, licere aduersaria praeueniendo caedere,quando uidet praeparamenta ad offendendum, ec ita ex facto iudicanim. Idem Accursus Sc Haldus in eadem I. i. 5c Ang. Aret. in malae. exemplificat in eo qui post minas iussi uocari socios, ec praestolatur: ex quibus decidi posse arbitror,si uidero inimicum ex pharetra sagittam educere antequam incuruct arcum,praeuenire etia percutiendo licere, similiter ne lanceam uel aliud telum capiat. Et dedit generaliter ex eorunde sententia definiendum ubi cunactatio periculosa est,praeuenire semper iustae defensionis este. Caius ad I. aquili. Si seruum tuum latronem mihi insidiantem occidero, securus ero. Nam aduerasus periculum naturalis ratio permittit se defendere. Ex eisdem etiam deciditur quod dixi,si aduersarium retrocedente pergis peracutere,intelligendum uindictam non desensionem esse,nisi ille ex industria pede reserat,animo uires resumendi ad acrius pugnandum, quo casu iustissimaest deis sensio quae praeripit nocendi facultatem, & ideo urgere cedentem inimicum &esus consilia praeuenire,ne uires neue spiritus resumere ad offendendum ualeat, D defendentis esse. Recte ergo Bar. putat percusso licere repercutere, & occidere quando iuste timet iterum percuti: iustum ueriam metum in incerio pta mi discunt omnes,si instat inimicus.
Ex hac definitione liquet non solum quid est defendere, uerumctiam quid est
inculpate defendere. Nota ergo non solum uim ui repellere Iicere,utrumetiam iniuriam, α iniuria
qui facit, offendere,& iniuriam qui propulsat, defendere. Item non satis fore propulsatam este vim, nisi ct iniuria propulsetur : εc sic exui propulsata,non intelligitur iniuria propulsata. New recipiendam illam omissitione arbitror, Vt uim alm iniuria,pro ui iniuriosa, alioquin a furioso uis illata propulsari non quiret: necp nitoris iuris consultori est sic loqui. immo ineptiae incusari posset,& contra naturam interiectae dictionis At'. Nulliprosecto duis hium sciui et iureconsultus contra uim iniuriosam dicere si uoluisset,& interpretationem quae cum uerbis pugnet rei jciendam. Similiter ineptior est illa, Tutela est uis ac potestas,id est,uiolenta potestas. De duobus saepe multumet dubitaui. Primum est,utrum uere propulsari uera balis queat iniuria. Secundit,quae defensio claris hominibus sit aduersus humiliores, uim uesconuicium iacientes. Verbalis ira primo mouet dubitationem, quod no sic conuicialis uti alia offensio ualitm- repelli: fieri enim potest Miandendo,ut necp te,necp tua percussor tangat ,quod uere est propulsare. Vesta aut contumeliosa quin mox te dilacerent ficii non potest, eodem utim momento emissa latiunt existimationem,uerecundia,& digni talem nostram,nec nisi post susceptam contumeliam remedium adhiritur,quod
suapte natura uindicta potius quam defensio ercistimati solet.
22쪽
IN LEGEM UT UIN. 86 Quomodo ergo Florentinus insimam propulsandam dixit nunquid eonu actum conuicio repellitur iuxta L ae omnia. infra de procur. quod forte inter pares admittendum est,& similiter si honestior humiliori conuicietur, ille tune retro male dicat ec ex eo quod confestim recriminatio fit, depulsationi magis uidetur adseribenda. Altera dubitatio. Plebeius uirum patritium uel alium coseime dignitatis conuiciis insectatur, nam maledictis digladiandii cum linguaci forte, aut inuerecunado nebulone,quo cum hoc istud soli1 uerbis cotendere ignominiosium est. Nulla prosecto uerbalis defensio cum eo est,cui nec par commelia referri potest, nisi forte citis maledicina male uapulando retundat. Quid si idem sine conuiciis irruens uim facere, repulsus, no potuerit an ueluti uis est reiecta, pariter columelia propulsata cestatur c subsisto. Aliquid omnino uelle uidetur haec uerba, Vt uimati iniuriam propulsi mus, quod non satis sit propulsatam esse uim,nisi 8c intuoriam propulset. Aulus praeterea ille irreueres 5c dignitas ignominiose Iacessita aliquid supra uulgarem depulsionem mereri uidetur,ut iniuria possit dici propulsata crescere. Vlpia. ti adit iniuriam cx persona facietis: Sc Imp. Iustiniae atrocem definit, si seo In I. iniuriatinatori ab humili iacta sit iniuria,aut parenti, patronoue scit a liberis, uel libertis. iuri Difficultas ergo stat, utrum sola ui reiecta satisfactum sit ignominiae:& Utrum In in h. de ira noni tui intersit nobilem ab ignobiIi uel pari contumeliose invadi. E t aduerte animum quod de propulsanda non aute uindicanda iniuria loqui, mur:& uindicta non propulsat,sed uindicat,nisi aequius censeatur,ubi uere proapultatio fieri non potest uindicta ex continenti falsa pro defensone sit. Quid aut statuendum sit,nondu didici uerum sic ratiocinati fortassis haud ino B conuenit: Grauior honoris est iactura Φ rerum, sed pro rebus defendendis licet
percutere,fortius ergo pro honore conseruando licet Percutere: sic assiumentas I.i. c. unde ui. batur Bart. in I.i.C. Vnde ui. σc.simo
Rursus aeque iusta causa est honoris Ac uitae conseruandar,sed pro uita tuenda drem de boni. iuste aduersarius percutitur,similiter 5c pro honore tuendo iuste uapulabit. Unde consequens seri uidetur in his speciebus, cum obscurae coditionis conuiciatore uel aggrestbreuerberibus iustior fiat defensio, ubinet maledictis, cpsola repulsa susceptae iniuriae fit satis. His etia praestat argumentum,quod ubi contumelia ob egestatem peccatoris pecunia uindicari nequit, poena corporali uindicatur. Maetum contermina Ac cognata sunt defenso dc uindicta, dc unum pro altero usurpatu in multis iuris paratibus uidemUS.
Et ideo de uno sertassis ad alterii argumeta ducere aliquado no est incongruu. Quae omnia dilutationis gratia spargere ad excitanda argutoru ingenia,Operae
Precium uisum mit. Iam de inculpata tutela uideamUS. Accursus tres eius partes costituit. Prima, ut inermis cum inermi,armatus est
armato oc pari teloru genere. Vnde Bal. inseret,petente te telo no licere arcu dea pellere.S unda,in ilico fiat. Tertiam quod ad defensone d c no uindicta. Qua Acciisj traditione omnes sequutur, mihi aut iniqua aut seste periculosa uidetur. N am duo postrema haec,ut ex continenti sat, Θ non ad uindictam, sunt adeo
propria propulsationis,quod sine ipsis non est desensio, dc ideo nihil ad modera
tionem,nisi quod ubi defenso no est nequit consistere moderationis qualitas. Hoc ultimum Bariolus,Baldus, Sc caeteri intelligilt quod defendendi animQ, ec non taci*endi fiat,ipse uero subsisto.
Quonia defensio plus secti habet eb iuris,silere leges inter defensoria arma fas
23쪽
MARII fALOMONII cΟMMENT.c pienter dixit Cicero, ct consessione omnisi idcirco arbitraria est cognitio, ipsi
quippe factum in ea spectamus,no animum,alioquin qui aggressorem suum inissequitur, fugientem putans defensonis iure sibi licere,unes non excederet. Et ex diuerso,qui urgentem uim repellit,si se ulcisci crederet, no esset desensio. Diuus Aquinus secuda secundae q. lxxxiiij. art. v. Qui occidit animo se defendendi,nci Peccat qui uero hoc agit ut defendendo occidat, peccat: quod intelligit,si necesi sana fuerit occisio, re quod deo peccat,non Iegibus. moderati de Idem Baldus moderatam delansionem definit non plus sacere quam oportet, D io, quae ueriissima est definitio sed id ipsim, quantum oporteat, haud parui nego . est decernere, & ideo ad primum caput Accursianum redeo, quod exigit aequo mane resisti,quod contra desensionis natura csse mihi persuadeo, ne quisquales mere aut arroganter dictu putet prius Q iusta statera librauerit. Facis l. idem Consideret uelim sequus lecstor ex ea doestrina multa incommoda sutura,ec in eum eodem. I. primis in arbitrio insesos aggressoris fieri,quibus telis, ec an armatus, uel inera quod murae. - ouis se protegat, si non dissimili 8c aptiori ad nocendu tela defensor secti uti infra ἐς iari potest. Item si manu uacua me petat aliquis, ego sorteserrima telam teneo, abii, - - ciendil est telum ut iusta sit defenso: aut Hispano pugiunculo inuavit, ego enasem stringere prohibeor,s inculpata est tutela ouae longiori fit telo.Ergosi in ax duo sto aduersarius ex iniquo adoritur loco,debeo in plana descendere, ne loes iniquitas culpet defensionem at haec duellaris sunt pugnat,non aute deseruoriae.. ' Cicero pro Milone dixit gladiu ad occidendum hominem ab ipsis legibus porario se defendentibus. Accursus uero ista ratione eripit. Caeterum modum tutelarem desinit lpiantis,quando aliter quis se tueri non ' potest, quod eleganter intelligit Bar. ab iniuria personali uel rem, de sequitur D etiam inerines telo repelli iure posse. Pono cum manu uacua, uel pari telo quisse defendit,securus estie non potest,tametsi uiribus sit potior,ne offendatur. Vbi
manus conseruntur,proculdubio ictus 5c caedes inuicem uitari non possimi. At si uerum amamus,non propulsare hoc essetata colluctari, rixari , cuius exit in manu sortunae esse solet,non in defensionis robore. Nullo enim iure cogimur nosmetipsos discriminibus obiectare,ubi salutaris uia no deest. Stultu, me dem,
ec periculosium foret ancipiti marte,si possis ualidioribus armis colligere,& cerata potiri uictoria, cum eo qui propriae saluti insidiatur. Stulta sane ec periculose DL IU Ieges non iubent. Extat diui Gordiani constitutio,his uerbis: Si quis percussore
qumc in ad se uenientem gladio repulerit,no teneatur homicidij. VIp.Qui ferro se petenfra ad LAP i tem occiderit,non uidetur iniuria occidisse. Obserua ibiumentem, hic petenteno expectata percussione occisum, & in ipso repellendi actu iure occisum, ne D tac v se Gordiana distinxisse,armatus uel inermis ueniat,sed gladio iure occisum ac qui id erias c se gladio occidit,dicitur uim repellere. sinar sφ H Hinc omniti una,etia ipsi mei Acculsi sententia, quod expectari no debet,
iij lio uel diuito te pulset aggressor,sed omni nixu , & arte uitanda iniuriosa percus P. H ς si γ' ' Hinc idem Bal.alapa gladio repellere non illicirum prodidit ec si eo ictu uuls hq ςGU neratus ceciderit, etsi no teneri. Quod Ang. in males. Nex.5 Aretinus libris
in i i Responsorum probant,nec est qui contradicat. Ratio: quod post receptam pexa custionem,repercutere uindicta est,non de so: quippe desensionis est prmienire, uere,protegere,resistere evapules.
cos. x xiiij. Praeterea si lex permittit, ec natura docet uim ξc iniuriam pro I pellere, nee Praescribit quo armora genere propellas, ergo quoquo modo poteris propulacare docet. Quod quis 3, Florentinus ait ob tutelam sui corporis secerit,iure Discisse existimatur, nec quicquam excipit, ueluti illud quod principi placita Lec
Iud Iesu ad Petrum,Quodam cy ligaueris,quodcunq; solueris. . Ergo
24쪽
A Ergo siue inerme, siue armatu aggressore tuu repuleris, ueI suste, uel adio,
uel lancea, uel saxis, uel arcu, uel his omnibus,ritilla lege prohiberis, nec ad aliutissim intacta sunt arma, quae ab arceda ui&iniuria dieta meminit Var.in lib. de δε φlingua latina. Quid ei mali facto,si pro tutela corporis uel reni mearii aduerissus impetu faciente, hasta uerto, ne me invadas oppono,Wsi contra niteris resastendo serio,nec ad rem sis inermis,ain minori telo pergas quis enim te perpulit me armatu petere,& caeca nocedi rabie, in mea tela irruere .ppter Eld necio definiri magis possi,nu temerario tuo obieetia corporis,an tutelari meo feriaris ictu. Facit glo. inf. Adde qiu aggreditur praemeditato. solet consilio ad omnes casus parato inua des quis priadere, re is in quem impetus sit, impossibile est, primo praesertim congrcssu,quin prex ne fio
paueat,trepidet,aut ira non excandescat, re in ipso pauore,aut irae furore non ina latem . debanops sit consili j ct ubi consili4 capiundi tempus superesse non sola, in quodcunq;
telu inciderit, re quaecunm expediendae salutis ratio sese obtulerit, defensionem culpare no debet. In iis discriminibus flere leges inter arma, nessi se expectari tu Panor. me. q. hent, ad iudices pro Milone dixit Cicero. 5 cursius delectu telorii habendu deui. o bone. iubet. No animaduertit in tumultuaria trepidatione aggressor, animo ct costio clari. Bal ine longe superior sit est necesse, quae quide inaequalitas uix potest ullo armoru ge, i de pM.tafrinere aequari.Et propterea dum aequalitate se inducere putat Accursus, maxima Ast Pa. iniquitate induxit. nec plura, quia sentiuntur ista. Cocludo ita* quocunm armo Notus er rixarum genere non inhibitu uim repellere,& hoc ueri iuris esse non dubito, quavis Glantis perio consentiant omnes, re defensionem in ipso propulsandi duntaxat actu cosistere, culi tollit st extra uero eum actum,aut esse uim si piaecedat, aut uindictam si subsequatur. cobuli Nec his reseagatvrc. significasti. de homi.quoniam ibi Papa loquitur de sacer drliberandi, Leote uindicante animo occidendi, quod ad uindi stam patet ex eo quod non per Gracchin GD Ossiis repercussi, animum occidendi Papa colligit ex parte corporis per ita, goltc. in qua leuis inam plaga letifera esse solet: accessi oc teli qualitas. s. ligonis sos, Parior in si som,quae sua grauitate capiti innoxia:&sc non telum propter ipsium telu dete, - ἐς statur, sed propter caput co petitum, adeo quod si alia pars corporis uapulasset, hQmi ligonis ratio habita non futilet, nili aliud studiose nobile membrum stegisset. Aca is f rore Similiter nem obstat q-eum igitur, ubi scriptum csh, armatos armis poste re, iracundis non Pelli,quia non propterea sequitur,inermes armis non polle repelli. Casus ille ra p.
tione naturali septus,contra se a contrario sensu non admittit argumentum. t m Vim I.
Et quia moderatae defensionis exccstus quaerimus, tollcndum est aequivocii, in quo plures cespitalle uidentur, re ideo admonendi sumus no idem tile exces, is νεις sum defensionis,oc inculpatae defensonis. Differutcnim inter se, quod excesssus 'inculpatae defensionis ni fallor no est extra defensione, nam immoderata defensio utim est defensio sed excessus defensonis est extra defensionem, & transit in aliud peccati nomen,quod in uindicta. E xemptu:qui suum aggressore fugiente ' insequitur, uerberatae, transitendo tutelares limites uindicare dicitur:sed qui se defendendo cum possit non occidere, dc occidit,cum possit leui plaga uim repellere,& letali caedit, is modii defensionis transgreditur,no tame defensione transi, lit,quia repellendo facit. Et ideo Vlpianus in eo,qui se tuendo oculii Modit diis stinguit an ex proposio effodit, quasi dicat, cum potu:sset citra oculi effossione se tueri ec est odit, modii non custodisse: secus si imprudenter estodit. Finge arismatu invadi ab inermi, oc quamuis telo repelli no puto inhibitu, nihilominus si conuersa in se cusipide substiterit,i et ue cedat, si pergis percutere, modus cxceditur, satis tibi est, no audeat offendere. Aliud quippe quando repelli no potest nisi occidatur,aliud 'uando sine caede repelli potest: primo casu malui lle repella Facit L edet alere quam Occidere,fecundo casu maluisse Occidere quam repellere creditur. instauit. Hi
Inculpata ita F tutela non stat in genere armoru, sed in ut propulsanda,ut ubi
25쪽
mrflarim ra a I aquil. NARII, ALOMONII cori MENT. sine caede, aut Irin plaga aduersarius repelli potest, non pIus fiat quam oportet, vare quamuis hoc uerbo propulsandi omnia compendiose sῖniscentur ad inculis patam tutelam pertinentia,nihilominus Bar. 8c Bal. consessione, nulla certa regula tradi potest.Elegater igitur Panor. dixit: Habebit arbitrati aequus iudex,ansteterit in meris finibus desensionis.
Vt uimato iniuriam propulsemus.
Hinc stulta semper mihi uisa est illa dubitatio utru culpet tutelam qui mauuli resistere quam fugere. Porro Omnia iura uim ui repellendam dicunt non fugiendam. Congruunt,non repugnant illa Vlpiani uerba, cum aliter se tueri non po test tueri uerbum no iugiendi, sed defendendi significationem habet. E t propuli sandi uerbo usus est no protegendi, quasi aliquid plus facere liccat quam se tegeare. Plus quidem est propulsare quam tegere,& longe plus ut, quod inuiolenter aut sortiter repellere: alterum uiri sortis, alterum pauidae mulierculae esse nere Idubitatiqui protegit nihil in aduersarium lacit, sed qui propulsat, nimirum si inadulgetur id in odium nelarie insidanus contra ius humanae cogyationis. Excipiendi sorte in sortem domini uocati, quando sine periculo fugiendi codit occasio quicquid dixerit Panormita. in c. secundo de uita& honestate cleri corum fugere prosecto debent, ne sanguine aut pulsatione cuiusquam sacrae manus polluantur, qui bonum pro malo reddere iubentur. Attamen pro periculo duntaxat mortis uitando occidere non inhibitum clericis,uideo in clementi. i.dehomi. N on aute pro leui offensione, neq; rebus tuendis, quibus gloriosium esse uindictam non quaerere Impp. Via dc Theod. rc psout in Uiquis in hoc genus .de epist.& clcri. Quae causa est pro rebus tuendis aeque ut corpore liceat caedere occidere tanquod sineris adiumetis uita cosistere non ualet c natura docet quaerere ec quasi ita tueri ad uita necessaria. Hinc prodigis interdici bonis inductu est: prodigae ut crest cosumere. Aristoteles Et hic. iiij. Estini prodigus, qui seipsum perdita Videtur em seipsum podoe qui patrimoniu disipat,ex quo uita ducere dcbet. Quid si non inculpate quispiam se defendit omnes conueniunt de eo Iantum quod plus secerit citra mortem arbitrio iudicatis mulctandii di si dolo plus secit. Bal quia dissicillinii est iracundiae calore tum copr:mci c. Papinianus in I. si adulterisi.de adul. rcfert Ditium Anto. Pium rescripsisse in haec uerba,cum qui uxore in adulterio deprchensam se occidisse non negat, ultimum supplicium remitti potest, dissicilinium enim est iustum dolorem temperare, ec magis quia plus secerit quam quia se uindicare non debuerit, puniendus est. Sed si non modii sed ipsam defensone transgredi , eade a cultas suadet habendam irritati animi ratione. Hinc recepta est Iacobi de Arena sententia: Si quis aggrestare situm fugiente occidit,citra mortem puniendu nam ignoscendu est ei iauoluit se ulcisci.puocatus.I.'uita maior Os Iibertus .fidebo. lib.At Decius hie contendit omnino homicidii tenoi eum qui excedendo occidit,arm. domino Iec praeceptorii,qui si occidunt moda emendationis transilientes, occisi obliga riir. No ergo diuersum putat de eo qui defensione excedit re occidit. Mihi u 'Ionge diuersa moderationis 5c excellia ratio exi da uidetur ab iis,qui iniuriata γ ν cessi iracsidiae semore aut iusto dolore perturbati caedui, echs qui nulla iniuria - prouocati simiunt. Desensio sine perturbatione fieti no potest, α ideo difficiliamum cin modum tenere: emendatio tranquilli 5c innocens animi esse debet. Architas Tarentinus Pythagoreus in strusi male meritum dixit, rusi iratus essem uapularcs Dclandentibus extricanda sua salut: s causa latuire cst pomissum,quini nullo casu corripientibus indulgetur,ec igitur dckndctibus nullum teloru penua denegatum est , corrigctibus aut praeter lora di flagella nullu concessum. Duua . Constan.
26쪽
IN LEGTΜ UT VI Μ. io A Constanti eum qui non loris neq; flagellis aut leuius caedit, seruire rescripsi.
Nam hoc iure euenit, ut quod quis ob tutelam sui corporis sece rit, iure fecisse existimetur.
Quare non omnium animantium iure hoc idem, quia iuste facere nequicquaeaetera animantia nouerunt: Alioquin iustitia esset in brutis , ut enim rationis sic etiam iuris sunt expertia,& propterea quamuis a comuni natura sit defenso, n5men ab eadem est iusta defensio. Occidens occidatur, etiam si se defendendo occiderit. Quaestionis est,utrum usu receptibilis sit haec lex. Florianus in l. ita . ad I. Aquil. ex quoi sumtium esse traditur putat lege tolli posse defensionem. Ex diuerio urget quod defensio unum praecipuu eorsi est, quae natura omnia animalia docuit ad conseruatione cuius Q,qd tantae uis est, ut ne Imperatoris po a testate tolli posse Papa declarauerit in cle. pastoralis.de re M. ec per hoc neet misi qua lege net ita iuris gentiu est defensio quin sit 8c animantium, ueluti no ita quis est homo quin sit animal. Lex autem Civilis illa iuri etium obruere potest quae tota sua sunt hominum, non quae cum muri sunt cmunia. Actus quidem defensionis a communi natura est,iustitiae adiectio humano inuentu . E t ideo te, ge induci potest, ut quoquo modo quis defendendo occidat cut in fit re nocturismo.l.xij .rab. constitutum fuit non culpetur occisio, sed quod quis periculum capius a se non impune auertat, nullo iure fieri potest. Plus dixit Ioannes Lignanus in eo libro, quem de bello inscripsit, cum qui se occidi patitur, cum pollit defendendo facere ne occidatur, reum gehennae esse non minus Φ si semct occideret, no illepida ratione charitatis, qua quis obstringi
itum charitatis peccat. Adiecitq;, si lacerdos inter sacra missam aggrestarem suae defendendo occidit,mox redire ad stare,intermissaq; facillicia no prohibetur, quod Panori probati in c. clericis. de ui.& hone. cleri. Ex his sortissimum concipio argumetum ad illam maestionem,utrum homo homini defensionem debeat: si nobis defensionem debemus, consequens fit,ct Proximo debeamus,quem non secus quam nosmetipsos diligere cogimur. Suadetet ratio cognationis humanae, qua uiolare nefas esse hic monemur,nostram interest beneficiis alios obstringere,ad opem nobis serenda. Solon dictitare solebat, aram illam Iccmpub. in qua qiusq; iniuriam alterius suam existima, ret. Hinc sapienter maiores nostri publicas accusationes populares actiones quasdam este uoluerunt. Apud Aegyptiosproditur reos mortis fieri, qui iniuria patienti opem non serunt:quod si non possunt,accusare iniurios debent: quod si non secerint,plagis re triduana inedia castigantur, quod institutum,arctis limum societatis humanae uinculum esse credebant. Quida dicunt licere, G aut oportere eo argumeto sid licet pacisci, recte ac, cipitur pro defensioe alterius.I.metum quod met.cau. quod si homo homini de sensionem deberet, no recte acciperetur. Alij putant deberi si auxilium petitur.
a socio iniuria si potest,cb ille qui facit.
pulo societatis occultat,qui manifesto facinore desinit obviare. Aurel. Augusti, ius in psal.Qui desinit obviareo potest, consentit.Cic. i. ori Aut ira aut aliqua penurnatione incitatus is quasi manus uioleter uidetur assene socio, qui aut non
de dit,nec obsistit, si potest,iniuriae,iam est in uitio * si pareres, aut amicos, aut patriam destrat.
27쪽
MARII fALOMONII co MMEN o Multi satioin hac quaestione hos sanctos patres, uitio imputare*criminia
conscios coniectura habere eos qui opem non serunt, quod si nullo iure auxilia deberetur,iniuria quidem peccato desertae defensionis illigarent. Archidiaconus in c. negligere.q. q.vij. Putat generale esse praeceptit m propulsanctae iniuriae,A ad omes spectare. Velinus in c. quato.d. sen excom. iure porist e a uscio,tantum ligari scribit,quia deum offendit. Abbas Siculus putat, si clericus' sis. fur. kiuri Pro necessaria desensione proximi clerici uel non clerici inuasorem occidat, iuxilia, iuvire t . irregularitatis notam subire. Diuinus Ambri comendat Mosen,quod Aegyptia hetis. euota Hebraeo uim iacientem Occidit. Vnde arguere licet sanctos quoq; uiros Mena modem s. sionis Onereno esse immunes,cum omnis defenso charitatis filo pendeat. Porroiae. q. uiti non diligit proximum sicut seipsum, qui proximum non defendit sicut seipsum'
Inclino tandem non obligari uinculo efficaci ut conueniri possit, quia non Ieagitur actio aut poena in his speciebus constituta. sed humanitatis, & si ciuis est, etiam ciuilis secietatis nexu teneri non dubito, quatenus homo homini, 5c ciuis ciui officium debet. E numerant tamen quasdam per nas, quibus defensorem deberi fatemur. ec obserua ex supradictis turpiter accipi ab ijs quibus desensio debetur, re acceptu Ida Abb- eoi redhibendum Sc ei qui defensionem debet. Debetur autem,ni fallor omnibus liose Ore aggrestarem impune etiam occidere, quando aliter qui caeditur liberari non n- -- potest plus ex uerbis Martiam didici, periclitantibus etia inuitis atm prohibenatibus opem serenda ratione humanitatis suaderi, in I. no tantumde apella. de palam tit non crcpinandam opis petitionem.
Pulchra non negligenda superest quaestio de qua uarie tractatum Iegimus. Bannitus qui impune ossiendi lege potes, si se defendendo percussorem occiis D dat,nunquid de homicidio si securus Quod in id recidit, utrum qui lege permictente offenditur, ius habeat defensionis r Baldus in utran parie hic disputat,&non decidit. Bar. eorum accedit sententiae,qui baianito non impune cedere arbia trantur,quia popularis est,& quiscp legis minister, i repugnare non licet. Accursus in l. accusationis. C. quod met. u. quem uel nemo ueI perpauci .nullus. g.Lc. non sequuntur,tradit solum iudicem csse legis ministrum,no priuatos homines.ssibulas. Accedit l.non est singulis. de reg. iur. Praeterea iudici lex praecipit, priuato peramittit. iudex inuitus sicit, priuatus uolens. non ogo parua in disserentia.
Subiungit idem Bari. iniustam esse desensionem quando iusta cst offenso: si Iege ostenditur bannitus,ergo inuitis legibus se des dere no potest: citatq; muli si erum. c. tas leges,quae,ut mea scri opinio,alio spectant. Nam seruus ad ecclesiam temere Obt rixa adeo confugiens, nullam uim patitur, sed magis est ut seciat aduersus dominum ius in cons suum siue imperium agentem.Nec eadem cause est serui aduersus dominum, ecl. milites rv. liberi hominis aduersus alios suae conditionis. Si miles coercenti Tribuno non s. hereueres.de cedit. & ob id asperius castigariir, non magis uim patitur quam qui causa cognirema. ta a iudice iugulatur. Caetera ex pla de latronibus,agroru populatoribus, nos cturnis furibus atm adulteris, ad rem no pertinent, ea in primis ratione, quod nolicet occidere cos, qui latrocinati, aut iurati, adulterati hic sunt, scut nec cos qui Dim secerunt: sed cos tantii qui inlatrocinio, populatione furto, adultinoue deo prehenduntur,ueluti illi qui uim siciunt. Non dissident haec cxempla, sed magis . est ut congruant, quia tales uidentur se & sua defendendo occidere,non aute osa fendere. Natura non patitur defensio sit offenso,sed offensionis depulsio. Lex permittit occidere,noninde sequitiir prohibitam defensionem, non haec permissi natura in. Siquidem permittitur mihi agere, no per hoc aduersario dea
negatur excipere: ideo si permittit occidae,non illi aduersus me si repta desenasionem
28쪽
A sionem uideo nam ex permisso sit Iicitum, no autem honestum. Paulus in rem. . . tur. Non omne quod licet,honestum est, Θc ideo post licitum non necessarios ea quitur illicitum nisi idem sit etiam non honestum. Satis superq; satis mecum praerogatiuae habes quod in me saeuire impune priuatus uir possis no propterea sequitur,quod tibi iugulanda porrigere ceruicem debeam,quod horrct natura:Tota enim ex sensuum aculeis derivat ista defensio, quam qui tollere uolet sensus ipsos tollat necesse est. Bariolus denim in disputatione illa,statuto Lucan.ciuitatis, & hie dc ubiq; nosortiori nititur argumento, * quod hamitos hostes esse contendiuquae quidem argumentatio in contrarium,ni fallor, plus ualet, quit quod omni iure permissa, non denegata hostibus defensio non ignoratur, tum quod si hostis est,necessatiosequatur non ligari legibus suorum hostium.
Praeterea ridiculosum est hostes eos desitare, qui,ut euitarent uincula, neces, ignominias, quae a legibus constitutae sunt, pere nane, nec quicquam in Patria imoliuntur. Mouetur Bar.uerbis Up. in I. amimone. de p. nu. dicentis caui . deficiunt,capite minuuntur. deficere autem dicuntur, qui ab iis,quorum sub irrisperio sunt, desistunt,ec hostium numero se conserunt. Et obserua,quod etiam Bannotat ad hoc, ut numero hostium habeantur,no
satis esse deficere nisi ec ad hostes desciscatur.Banniti,inquit,descivi ab imperio iciuitatis suae, & ad alios hamitos migrant, qui sunt hostes, ergo ec ipsi hannici sunt hostes. Haec consequentia no quadrat, nisi prius doceatur bannitos, quibus seiungunt,hostes esse,& a uero abest bannitos deficere, qui poenas quas pro nagi ris merentur fuga subterfugiunt. Adest in hoc mihi BI arti. in l. mili. r.de remit. Eius, inquit, fuga, qui cum sub custodia uel carcere est discesserit, in numeron desertorum non computandum Menander dixit,quia custodiae refuga, non mia
liti, desertor est sic bannitus poenarii refuga, no desector aut hostis imperil est. Aliud quod exigitur est,ad hostes se conserant id est,ad alios hamitos,inquit Bart.Sed quid si nulli alii supersint hanniti, ad quos desciscat, aut unus hinnitus in diuersas migret regiones, ibim uel negocietur,nesp aliis se bamus immi eat, proculdubio ista ratione non hostis erit: si non hostis, ergo nec impune offendi
Postremo non didici ab iis hostes occidi posse,qui militiae sacramento non reanentur,cuius rei prudentiores nos facit Cic. i. Osti. his uerbis: Pompilius Impeis tor tenebat prouinciam,in ius exercitu Catonis filius tyro militabat quis aut Pompilio uideretur unam dimittere legionem, Catonis quo filium,qui in ea legione militabat dimisit,sed cum amore pugnandi in exercitu remasisset,Cato ad Pompilium scripsit,ut si eum pateretur in exercitu remanere,fecundo eum obli caret militiae sacramento,quia priore amisso, iure pugnare cum hostibus non poterat. M. quidem Catonis senis est epistola ad filium, in qua setipsit se audiui illa cum missum factu esse a Consule quum in Macedonia bello Persico miles esset.
Admonet igitur ut caueat,ne praelium ineat,negat mim ius esse et,qui miles non
sit, pugnare cum hoste.Nota igitur contra illos,qui nullo stipendio, nullo iureiurando exercitus hodie sequuntur praedae tantum causa,quod non habent ius Iacessendi hostes,nem agendi praedas, ec ideo praedonum uel grassatorum poenas teneri. Veteres uiolari putabant ius cognationis humanae ab iis qui nulla legum necessitate sponte se lupos hominibus praebenti λὰ Vae tibi idcirco Bariote,qui in animos hominu infixisti, ius esse hamitos etia In Ias, y rupto pacis scedere occidendi. No me praeterit Martianum respondisse,pansiuis l. cor. desta gas,ubicunm inuenti fuerint,quasi hostes interficere licere: quod dupliciter intelligi debet, uel inueti a magistratibus, nec remittessi sunt ad maiores magistratus,
29쪽
' MARII fALOMON lI co MMENT.C 8c congruit timio qui loquitur de iudicio puniendis: uel a militibus,qui uinculo sacrameti tenentur occidere.No e rum Martia.dicit a priuatis intersciendos,nez quicqj cogit eam interpretatione facere,quae repug. I. non est singulis in.d. rc iur.5c I. nullus. C. de Iudaeis. Lignanus in eo Ii. de l. ex uerbis costitutiois iudicadu putat si lex ait, bannitus possit impune offendi,banito desensione no relinqui, quia Io no uult esse delictum sin autem ait offendens no puniatur, no prohibita existimat defensione. Castren . hic sequitur. At conccxcij. comitum lentire uidetur mihi autem no liquet quid inter hos sermones sit, impune possit offendi. 5c offendens no punia, i i- isi ἐς rri tui : Magis sorte quaerendum esset inter legem praecipiente re legem Permittenηm eZ i. U tem sed utra propterea surrepta sit desensionis facultas,no satis costa cum corrat p 'is' tra iuris renuas sit in absentes cita requisitos commaces capitalem sententia dic t. qua inge. re, ec Romanis legibus semper inuisum:&propterea durit uidetur per subaudisti m de cap. tos intellectus sanguinoletas leges reddere, quae interpretatioc molliendae sunt et post ficit i. eccos intellectus admittere,qui naturae comuni repugnat. Defensionis aduersus sic.co. i. cum periculu cap.tolledae,uariauit Bar.umi expresse prohiberi dc Moueseat, aliud
oportet. g. f. hic re aliud in i cum mulier sol. mat. 8c l. facilitas detur. fis lib. x. Vtrum autem dc .s, lib. I. iniusta si lex & per hoc non lex,quae priuato cui in permittit aut iubet occidoc illud. c. de Legulei sere omnes legem ualida defendunt, Canoristat ucro contradicunt cod. i. inter se multi quia peccandi souet licentia, addo quod ciuiles inimicitias serit,quo nihil hos, si ima, pemiciosius fieri enim no potest quin cognati Zc agnati ait amici occisorum inibς s quissimo serat animo:dominicum utina non haberemus exemplii Romae, quae post proscriptiones nunq; quieuit, ego aut in usu fuisse tales leges didicim xime aduerius proscriptos,& lege Tribunitia siccauchamnD Si quis eum qui eo plebiscito facer sit occidoni, paricida no sit, sacrum iudi, rcio damnanim ueteres dicere solebat. Meminit Liuius legem lata, ne quis ullum magistratum sine prouocatione crearet,qui creasset cum ius fas cssici Occidi. L. Sylla occisoribus proscriptorum primia costituit. Adbannitos redeo, dispiciendum quom in numero sint ec an in usu antiquitus fuerint,alibue nomie appellaisti. re recte Bandocet nel deportatis ness relegatis aequiparandos. Adde qd deis portationis di relegatiois poenarii sunt nomina, baritio uero secus.Banniti uox noua & Gotica est,& no differre a ὐscriptis mihi persuadeo,&ucre proscriptos nominati posse,si conserantur rationes uocabulorum. Prosempti ab eo quod da, innati: eorum nomina scribebantur in tabulis quae publice pro rostas appendeo
hantur,ab eo quod proscribere est publice scribere. Vlpia. in I.sed θc si pupillus, de uerb.sign. Proscribere sic accipimus palam claris literis ut de plano recte legi
possit,ante taberna uel ante eum locum in quo negociatio exercetur, no in loco. remoto,sed euidenti. 8c loquitur VIp.de proscribcndis mercibus. Proscribi etiadicuntur domus,Mado pudiice uenales uel locandae signantis ,aut sisto inseruntur. Banniti a banno dicuntur, quod palam uoce preconis uel magistratus da, tranati pronunciantur Romae foro publico existente, in nonullis locis in tabellis pro ualuis curiae maiusculis literis scribuntur omnibus legendi.
Et utrunm nomen significatum damnati habet: nihil aliud est binitus 5 pro ascriptus, Φ publice damnanis ob aliquod delictum, ut illud Q. Aurelii: Alba.
nauilla mea me proscripsit,id est, damnauit. Verum inter damnatos & prostri,ptos illud interest. Eid omnes proscripti sunt damnati, no aut econtra quia multi damnatur sine stilorscriptionis,ut de bonis proscrip. seu damnatorum.C.uto se absens damnatur, di utrunm nome est generale ad diuersa delicita re diuersas poenas, ct rscripti d cp sicut baiuli antiquatus impune occidebatur. Exepta multa sunt,sed nouissimum Ciciqui ex illa ne a triumuirali Sscripuoe occisus scitur.
30쪽
banniti ergo proscripti dc sunt A diei debent, & nihil commune habent cum
deportatis nem relegatis, cum exulibus uero exilium duntaxat uolutarium: nam
exulis& exilii generale est nomen deportationis exiliv. Similiterct relegationis exilium dicimus, quibus casibus cst poena: similiter& quando nullo alio interdiis dio loco, praeterib quod patria exire iusti sunt cxemplum in l. i. de effractoribus. Est 5 quarta exilii species, S proprie quando non damnati ad exilium, sed ad I. Multi. euitandas poenas si te migrat,sicut banniti re proscripti,et de hoc loquitur Cic. I. eapitisi . pro A.Cecin. Exiliti non est,inquit, suppliciti, sed supplici j profugiu ac Portus. g. iis exutita . Occidi ad meam desensionem. infra paminini aestionis est,utrui scindi haec responsio ualeat,si scinditur,nisi probet descia eri relictis sone reus supplicio afficiet: si no scinditur, curus crit: & licet ius cotrouersum tred. er relag. sit,uicit tamen Bar. opinio,ut reiiciatur defensionis adiectio,ca ratione,quod male de eo ius sentit,nisi probetur defendendo occidisse, iacti atrocitas arguit dolis, damnatur ergo ex coniecturato dolo, 5c ideo praedura decisio,quia possibile est defendendo occidisse. Bal. in I. ij. de legibus no praesumendam malitia tradit ubi potest esse iustitia. citat I. merito. pro linc. Collige ex hac Bar. sententia, responsone qualiscatam poste scindi quando cotra eam stat iuris praesumptio. No ab re fuerit si rutari nua quid perpetuo veru sit hoc, siue essentialis sit qualitas,sue accidentalis: mutu cininterest qualitatis accessu uel recessu remaneat eadem species,uci no remaneat. Porro in proposita q.de delicio facto per homicidiu quartiturinam ubi no est delictu nihil ad latrunculatores,sed qui dicit homicidiu, Gnne dicit delictumibasisto multi enim sunt casus,quibus iure occiditur,ut fur noctiimus,agrorum po pulator in adulterio deprchesus, latro, aggrestar re similes. Ista iram qualitas, odi ad meam defensione, t non esse delictu. Pro Bar.in quod regularito ho l. inrelius. Rmicidiu sonat delictum, licet certi sint casus qui excipititur, re regulaercpugnat, umpi Ut de ideo nullo prasi imptionis adminiculo fulciunt, nisi probctur Ex diuerio VIp. lib.lega. iniuria occisum mento in Iege adiicitur,no enim sufficit occisum, sed oportet inis l. adiuria id esse factu. Considera quod alia q. est,utra reo dicenti,ad mea defensione ι.Aquit. occidi,credatur alia utrum scindi queat talis responsio de qua sola nunc agitur. Esto qui homicidiu dicit loquatur delictu, fateri etiam conuenit, qui dicit ad suam defensionem occidisse dicat no delictum: si detractione huius qualitatis fit delictum,eiusdem pariter adiectione fit non delictu. Manifestum est ut1Qsib, stantialis N inseparabilis haec adiectio sit,quod eadem submota non remanet madem res: non idem prosccto homicidiu est quod pro defensione fit, ic illud qunon desendendo factu est. Et igitur periniquum uidetur in potestate interrogantis sit immutare quicqi de responsione rei propter quod noua inducatur species, id est, de non delicto delictum. Si scindis proculdubio coriumpis at inuertis in id quod no respondi,ta magis in tua sit responsio quam mea. Si dixerat aliquisno potest pro tutela occidi sine occisione qui ergo pro tutela occidisse dicit,occidisse fateatur est necesse re sic no de occiso,sed de qualitate remanci quaestio. Captiosa isthaec argumentatio est,qualitas enim ex qua res accipit forma, inis delictis.s separabilis est a se formata specie, qua detracta alia res est, re ideo occisione qua detram de
ex uobis meis extorquere tentas,non est illa de qua ego loquor: ponomterroga m .
Eo 8c responsio nisi unum re idem respiciant,nihil es icit. Esto de quesitate sola remaneat quaestio, nimiru quod ab ea pendet desinu renon delictum, de hac itaq; qualitate quaestio non de alio inquam de delicto de quo agitur, idcirco qui de homicidio accusatur,de solo delitio quod per homicidium: lactum est accusatur, alioquin si non esset delictum nequiret puniri, ne que accusati. Finge accusator dicat, desero Titium qui inter se defendendum