Bartholomaei Camerarij Beneuentani, In psalmum 118. explicatio. Beatus quem tu erudieris Domine, & de lege tua docueris eum

71쪽

ur ille e qui ad huc nec incarnatus, nec pals s est, tametsi uirtute ab initio mundi occisus fuerit: uoniam susscit mihi uirtute mecum adese: Hanc enim ob causam minime dixit, ueniat, sed copulam praemisit insquiens, Et ueniat: quo misericord iam tribulationis, cum misericors

dia per Christum , saluta re nostrum facta , coniungi debere una petie rit. Obserua lector quaeso , quanta prudentia psaltes utatur. siquitem non simpliciter dixit, veniat tribulatio , quae considerata fragilitate humana omnino fugienda est, quemadmodum Chrisus docuit, quando tanquam homo orans dixit: Transtat ,si possibile est, calix ille. eralibi paulus: opto apud Deum , in modico et in magno, non tantum

te ,sed etiam omnes qui audiunt haec, fieri tales qualis ego sum , excespiis uinculis his. quasi tune acceptanda sit cum offertur. 9 illi copus latiue gratia Dei additur, qua certi reddimur finem ad flutem tendeare, iuxta illud Pauli, ut faciat ex tentatione prouentum; illius in lar, qui amarum pharmacum bibit, uel membrum sibi abscindi propter imatius corporis salutem patitur. Sic enim intelligenda sunt , uerba illa, Paratus sum , is non sum turbatus, hoc en si oferatur. Nam Iacoσbus minime dixit, orate gaudentes, ut uobis tribulationes adueniant, sed se ait: omne gaudium fratres exillimate, cum in tentationes uas

rias incideritis c audi, incideritis scientes quod probatio fidei uestrae,

patientiam operatur: patientia autem opus perfectum habet: ut sitis pejecti , integri, in nullo deficientes. docens nos his uerbis, bonam ipsam ttibulationem esse secundum ordinem ad finem, non autem sinspliciter propter se. cuius finis causa, iterum iesius dixit: Disterio dessieraui comedere paycha uobiscum . Hinc sane Propheta in unoquoque uersu a copula ir, incipit, ut salutis finem ipsi tribulationi coniungat: ad quem gratia Dei, sicut pausa ante diximus, per Christum perues ni re Jerat, non autem quod de propriis uiribus conlidat, absit : Cosputatiue nanque tentari , uincere simul optat: quasi tribulatio haudae aquam propter se diligenda sit,sci propter 1 iritualia , quae ex ea

72쪽

proueniunt . Non quidem aliter sancti 'viri tribulationes sustinent,quam

propter terrorem malorum , ac meriti augmentum . Animaduertunt

plane hac uia tribulatio m infinita benescia cognosci, quae Deus iae tempore homini confert . Per has item tribulationes, stem in corde flutis aeterme stabiliri: ἐγ cum adueniunt, summa cum patientia iblui suscipiunt .

Ε T , ubi utraque misericordia mecum aderit, RESPONDEBO cors de , dum extrinsecus tentatus, intrinsecus quoque a bligar . Restonsileba , ore ,β3s satanae Ex PROBRANTIBUS M HI VERBvΜ patris incarnatum , ne propter Chrisum mala tanta perpeti uellem, quod non solum ab hac temporali aerumna , uerum etiam in aeternum

per iesum Christum fluus ero, b hoc propter uerbum tuum nobis promissum , cui ego credo, quoi nobiscum in tribulatione eris . eripies O glorificabis. ipsi enim perpetuo persuadere mihi filiciti erunt, uerabi incarnationem, Christi pagyonem, O rcfκrressionem , clametram quandam esse, tes ueracem non esic in bis, quae promimi : nunc pusillianimitatem c ob propria demerita cordi meo reponentes: nunc uero quod particularium rerum , b persequutionum nostrarum , tu qui immensus es, curam' non habeas c quemadmodum Boetium balios deceperunt quibus nihil aliud restondebo, rusi uvi A pirps tuo SPERAVi Ide, quae stem subnare facit, i N s E RGMONI Bus T v I s. in i is enim lego, tribulationes tu lorum multas esse e sed in omnibus bis liberari nos a daemonio, atque me omnia pol se 'in eo, qui confortat me. sic enim charitate Dei comite omnia credo, omnia spero, uti promitti fore: quoniam lex tua vera, iudicia quoque tua ueritas . Et tu , qui me sperare delicti, salutem quoque prolabis: quemadmodum , Thobias cum lachomis orans, dixit: Iustus es Domine, b omnia iudicia tua uera sunt, om nes uiae tuae misericordiae , ἐπ ueritas , iudicium . Sic enim Forboratum cor meum, quod surpe improperium expectausit, nubilis'

73쪽

damento Christo haerens, scandalum ipsis, mihi uero Dei virtus, ἐν Rientia patris, haudquaquam trepidabit; immo si omnes mundi tris

bulationes aduersus me unum coniungantur, cor meum non timebit,

hoc flo adiutum tutamine, quia steraui in sermonibus tuis . ubi si ei nostrae cin Deum magnitudinem expendere poterimur, de qua alibi fusius diximus. Sat est prouentum hoc quod a lege euangelica Propiasta haurit, hoe in loco obseruare: ut dictus de pro ijs uiribus , me ritis, gratia Dei per Iesum Christum, omnibus tentationibus in ipsa persequutione aduenturis, minime resfiere ambigat. sic enim Propheta alibi securumst reddit, dicens: Domine non confundar Iuia exquis sui te . in te silerari. est enim a Deo stes mea, quam non daret, s

nos tutari nollet . V.

, T E T NE AUFERAS DE ORE MEO ULMBUM VERITATIS USQUEQUAQUE, VIA IN IUDICII S,T V IS SUPER

SPERAVI. quas Acat: ET propterea , quia hoc modo , non aliter me praemissa consummaturum stero, obsecro mi domine,ut tu, qui legem Nei,donia stiritur tui plenam in corde meo posuini: NE AUFERAs DE ORE MEO UERBVΜ VERITATIs. hoc est Nem, vere uerbum ueritatis, quod loquuta es ipsa ueritas, cum legem euans gelicam in corde meo positam promulgauit, , per illud adsidem ausdiendo, animam meam traxit . Et dicit, ne auferas de ore meo,psq; stabilis in corde manet , quas dicat: Age mi domine, ut fias in corde meo remens, ὰ charitate tua concomitata, in restondendo operose sis: . O eo modo, quo corde ad tu litiam credidi,ac credo, ore quoq; ea quae paulo ante enarraui confitendo, opus iustitiae consummem: nefrte non constendo, quantulibet praemispa omnia credam, in hac tribulatione propter angustias conjundar usquidemscile es homini, quavis sceles rato uitam mutare ,sed ualde disscite in nouitate uitae ambulare:quod Propheta optabat, ut beatus in uia esse quiret, non pauco tempore, sed

74쪽

simper, quoisne feri non potuisbet nisi verbum ueritatis ab ore eius non auferretur USQUEQV AQVE , id est nunquam: quandoquidem parum esset Dei ἐν non semper oblatam crucem si linere, Chri glodicente, semper oblatam crucem tollere nos oportere, illumq; fluum stre, qui usque ad finem perseuerauerit. Quapropter Hieronymus uoscem hanc , usquequaque , vertit . in totum. sic enim mihi feri stero, QUI A IN IUDICIIS TvIS . iudicia uocans promissiones ipsis, quas dicat: Tu domine dixisti: Nolite cogitare quid loquamini. non enim uos estis qui loquimini,sed stiritus patris uestri, qui loquitur in uobis. ob quae uerba sv PERSPER Aus . per hanc notulam, stet magnitudisnem commonstrans . Siquidem tunc Propheta hoc uerbo utitur, cum nouam stem praecedenti si ei addere intendit , sperauerat nans posse exprobrantibus uerbum respondere: nunc uero ἐν aliud supersperat, nimirum ut gratia Dei in ipsa nominis Christi confisione possδι etiam uisi ad mortem perseuerare: id in summa petens,nempe ut gratia per

fuerandi usque in finem, adueniat, hocsne proscopo babet, hoc per petu petit .

f E T, sigratia tua non auferetur a me usquequali, C vsTODIAM LEGEM TUAM, tum mandatorum, tum etiam euangelicam , praeclapientem nobis ut ore in loco peregrinastonis cminime crucis mortem iis mentes nomen Iesu Christi palam confiteamur. sΕMpΕst, id est aemtempore uitae meae, non ut eo modo illam cu lodiam, quo fraelitae te gemsectorum metu poenae struant,sed ut euklodiast iN sECvLvM, donec uiuam, ET IN SECvLVM SECvM. per quae uerba uitam aeternam scriptura commonssraresolet.

1 f ET AMBULABAM IN L ΑΤΙΤVDl NE, QUONIAM MANDATA TUA EXQUISIVI.

Haec secunda pars illius octonari, est, in qua actu uitam contemplabuam ingreditur, inquiens: ET AMBvLABAM , bac copula, γ, grastias, quas pesserat obtentas iam, cum iba persequutione Saulis,quam

75쪽

A Inet, coniungens. At dices , ubi persequutionis historia nullum quidem uerbum a flictionis hic legimus. Fateor: sed ordinem prophe tae expendas obsecro: qui cum non posset his paucis uersibus integrum Saulis persecutionem , , fructus , quos in ira collegit, minutatim re censere, ipsam historiam, quam in albs psalmissu iusscripserat, tacet:

itidem , mirabilia Dei, hoc temporesbi reuelata quae cum non pos sint propter angustiam loci hic cumulari, in ultimis octonarijs,sub liateris, quae aptius rei huic congruunt, narranda reliquit e quo in loco pers icue omnia cernes. Hic autem e spectus duntaxat donorum, quibus potitus est ,summatim praedicat, inquiens, ET AMBvLAB AM , his donis armatus, IN LATITUDINE, tum persequutionis, quam latam voco, iuxta illud, Latum mandatum tuum minis, quo crucem subire iubes: tum etiam in latitudine charitatis tuae, qua cum, uiam mandato rum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum . sic lenim alibi hoc sdeclarauit, quando dixit: Die tribulatione inuocaui dominu et Zaeau diuit me in latitudine: b alio in loco, in tribulatione dilanili mihi. Stant nanet hae duae latitudines contrariae tanquam β liolo 9 diallos te animam conferuantes, dum timor naturae pauentis cor confisingit, gaudium uero Spiritus sincti cor dilatat . N en tamen perpetuo latitudo haec hunc in modum capitur ,sed plerunq; pro abun3atia bonorum ἐκ quieti uita ascriptu a usurpatur quam linus Deus hune in mi lii elars gitur. ipse flans; principio bona nobis confer propter quae invidos ins cos nobis coparavius: ut inuidia moti, sicut miserorum est ut malevolentes inuideant, occultes; principio calliniari incipiant,cal 3sq, adinsuentis nimicos si e palam ais a pictores simul ostendat. quibus bonusi Deus resistit, dilutans semen bonum tor nostrii, ut in pace si per ter ra in qua D. quietis latitudine uiciamus. Sic enim cum Isaac dominus xD munera set per inuidum Abimelech expulsus suit eoq; at eunte, passer sGerarae cali nias adinvenerunt paulo , post publici inimici secti sunt: et post ista cotentiones cessaruns ta ut diceret:sit nomen putei inius latis tudo

76쪽

mJo, quia nunc Dominus dilatauit nos, em scit crescere super tres ram. Quae omnia ad nostram doctrinam scripta sunt, ut in medio os

Ddlionum sequentia uerba concinamus, Deus nyler refugium tir uitatus , adiutor in tribulationibus, quae inuenerunt nos nimis, proptereanρn timebimus dum turbabitur terra , b transfrentur montes in cormaris . scientes, eundem, qui nos stoliari terrenis bonis iussit, caelesnia praeparasse, quibus absque tribulationibus glis frui nequaquam

ualeremus. Deinde uero causam exprimit,ob quam dignus factussiesrit in hae duplici latitudine ambulare, QUIA MANDATA TvA EXIQV i si vi . id quidem , quod tu ab homine requiris, ut a te uocatus, mandata tua cinter quae mandatum crucis es diligenter cum Chrioso quaerat, qui dixit, Ecce uento : in capite libri scriptum est de me, ut jaciam Deus uoluntatem tuam . quas dicat, Hoc quidemsci; is propterea me ambulare in latitudine praestitigii.

ca in constectu Saulis satellites meos increpui, propter tellimonia tua, quae uetant inimicos pq se occidi, utrum etiam summa cum charitate paulo post issum saulem alloquutus sum. in conspectu item regum insfrni me tentantium , quibus cum intereadum ipsi uerbum tuum tenstando exprobrabant,de testimoniis tuis mecum isse cillis restondens loquebar, ET NON CONPvNDEB AR . quas dicat, non confinde abar illis me perdere nitentibus.

ν f ΕΤ MEDITABAR IN MANDATIS TVis

QUAE DILEXI per aduciatum sapientiae Apernae, quae si

cum charitatem ducit, qua tu sic diligis nos, ut te , mandata tua res damare queamus. Sla enim mandata tua dilexi ut oblatam crucem prospter mandata tua complexus sm , perinde ac si diceret, Non solum losquebar ra crucem amplecti promptus eram, uerum etiam mecum ipse meditabar in mandatis tuis, cum actu gratias tuas mihi collatas comes

77쪽

s E X et i . ora rabam. admiratus quid Moi ipse homo sit, quae item bonitas. tua ct in tantis O semper memor sis eius. Meditabar praeterea in ipsa tribu latione, uitae contemplativae initium expendendi mirabilia tua nos haubere: quandoquidem tunc legem maxime scrutamur,cum ob necessitastem,ut adiuvemur', cum medico nollro Christo , at i doctore, in lege nobis loquente ratiocinamur , doctrinam hi cipientes medicamina, quibus in bolis uulneribus sua eratia medemur.

ET, LEVAVI MAN US MEAS AD MAN DATA TUA, AE DILEXI: ET'EXER CEBOR IN IUSUFICATIONIBUS 1 Ut S. Et non

modo meditabar in mandatis tuis, quae antea dilexi, sed ET LEvAs. I MANUS MEAs AD MANDATA TvA QUAE DILEXI, iuxta sis Iud , in noctibus cides in tribulationibus 9 extollite manus uesras in sancta , , benedicite dominum. Sic enim ego in ipsa tribulatione oras bam , , pollea quoq; subiunxi: o domine , bonum mihi, quia humis basti me, ne austeras de ore meo uerbum ueritatis usquequaque. Talia nanque ego tunc adiutoria sensi, φ si noua offeratur tribulatio, rursum in ea exerceri minime negem, ut sequitur, ET , non flum tunc lcuauimanus meas; sid 9 adhuc EXERCEBOR, hoc eli paratus sum exerceri a te,qui bis mediis animam meam exerces, IN IUSTiFICA Tlos

NI Bus TvIS . iussi cationes uocans ipsas tribulationes, quas Christi amore homo sustinet: eo ιν interea dum patitur, gratia Dei comite mandata eius animam iustificantia , ad crucem gl;seruat. sie enim alibi dicebat: Tenta me : si adhue uia iniquitatis in me adest, deduc me in uia aeterna, quemadmodum succest per aliam persequutionem Absalonis iterum Ulligi , quam paulo pol l idem Propheta narrat.Quibus ad hunc modum explicares, expende nunc lector quis nam poeta stiper liteσra vas, , copula ipsa dulcius ac copiosius ludere potui fet, dum per siquutionem,quae non ademat, cum gratia, quae etsi uirtute aderat,non tamen adhuc aduenerat, tu tum cum gaudio, ac latitudincm tribulatio

78쪽

nis eum latirudine charitatis copulauit: nos item , C illum .ita quiadem ut alia uox, quae sequitur, salutare: salutem, Iesum saluantem comprehendat olatumq; praesentem, is quo re persequutionem pasis ur, cum Diuro, dum ad patimium prompti sumus, coniungens sterndeinde , rem, us ita fictum siι: sicut ipse si erauit. Humanam proterea sapientiam, qua mandata exquisiuit, , donum sapientiae siversnae, qua media mandata dilexit, coniuηgendo. corde insuper ad iussis istam, ore vero ad salutem credendo. corde item sibi is, ore uero alijs re frendendo: tentationem insupersevictoriam a manu Dei copulative nccipiendo. num maiora uel alia potuit pro litergivau interpretatione simul iungere Hactentu prima para tertiae partis Ualmi. V T

Gi literam hanc ita interpretari debemus,huc, duce te, recte Ambrosius inquit Dominum esse, qui post saulispersequutionem Dauidi dicit huc duc te .se enim alibi balli: venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, ego resciam uos,quietem pos pallas aerumnas,his uerbis sollicens, e, olet ain septima litera es in ordine alphabetico : tir siptima quos die dominus ab opere requieuit. Magis tamen literae congruet, si dixea rimus, Dauidem hic loqui, qui cum uerborum domini meminissctique do dixit ' Cum ipso sum in tribulatione, eripiam eum , ἐπ glorificas gbo eum: videns se a domino ereptum , a ternam gloriam assequi in fablibiliter c quod aiunt supersperauit. Hic plane optimus o lictionis fructus est,ut per illum aeternam salutem senili uiri hcrent, per quem ,

79쪽

temporalem eos spequutos esse cernuηt.b quo hanc stem tum a uerabis legis, eui omnia Propheta ipse tribuit, tum a charitate a domino infisa, non autem a natura, proucnisse commonstraret, proindeq; eum semere non posse , sequentes causes, ne temeritatis culsa notetur,dos mino ,sibi proposuit. nih

Yἡm i TMEMOR EsΤO VERBI TUI SERVO ΤUO, IN QUO MIHI SPEM DED STI.2M . HAEC ME CONsOLATA EsT IN HUMILITATE MEA, QUIA ELOQUIUM T v UM VIVIFICAVIT ME., in , SUPERBI INIQUE AGEBANT USQUE, QUAQUE: A LEGE AUTEM TvΑNON DECLINAVI. .iM . MEMOR FUI IUDITIORUM TUORVM A SECULO DOMINE; ET CONSO LATUS S V M. Mn 1 DEFECTIO TENUIT ME PRO PECO CΑΤORIB Us DERELINQUENTIBUS

LEGEM TUAM. Eala ε CANTABILES MIHI ERANΤ IVs Τυ. FICATIONES TUAE IN LOCO PE REGRINATIONIS MEAE. etain ν ΜΕΜΟR FUI NOCTE NOMINIS TVI

DOMINE, ET CUSTODIUI LEGEM

. f MEMOR ESTO VERBI TUI, IN QVO

80쪽

MIHI SPEM DEDISTI . quando dixissi, Deus sua perbis resiliit , humilibus uero dat gratiam c secundum quosdam

Tu autem dic ut quo modo sancti uiri, pos legitime certarunt, stem Iuturae flutis incorde reponunt, eodem post superatum Saulem, hyems virve salutis in anima Dauidis esse ortam : quam in allibilem c ut aiunt jore, multis rationibus, quas narrat, existimauit, inquiens: MEMOR ESTO VERBI TvI , non apa Dei memoria uerbum sime lemispum exciderit: sta potius sic loquitur, ut a uerbo Dei hanc in alalibilem stem esse ortam ollendat . IN QVO MIHI SPEM DED1STI, quando dixisti, Eripiam eum, glorificabo eum, Duo enim contines bant uerba illa: alterum, φ me eriperes, , hocsectum ell: alterum vero, glorificares, O hoc infit ibi liter stero. uasi cum iacobo dicat: Tu domine dixissi benefacturum te mihi,infallibilis ergo stes mea est. Paulo nanq; placuit, hanc ob causam a temporari,s lictionibus grastia Dei,nossviuscule liberari,ut intrepide aeternamsalutem inde steraremus.Hactenus prima cassa quare inse ibilem stem hane esse censit.

HAEC ME CONSOLATA EST IN HUMI, LITATE MEA, QUIA ELOQUIVM ΤOM

VlVIFICAUIT ME . quasi dicat, Cur in allibilis non erit tDuo sane,spes mea, quae a uerbis tuis orta est, continebat, ereptios nem nimirum, ἐγ salutem. Primum se impletum ess , ut nonsolum ereptus ferim, uerum etiam stes HAEC, a uerbis tuis orta ME CONSOLATA EST , quanto IN HvMlLITATE MEA , dum se dolore maximo cruciabar,ut renueret consolari anima mea. Tunc enim, scut eraui dictum est, QUIA ELOQVivM TOM , id es quod in elos quio continebatur tuo ut me per Christum eriperes a manu persequenta num me, iam VIVIFICAvi T ME simimortuum in hac saulis perses

quutione. Quois ita est, quare spes haec secundasturae uiuifcationisset de , in allibilis non eriι nonne uerba , quae tu loqueris opiritus O uita sunι t degradu in gradum secundum Ambrosum ad maior