장음표시 사용
241쪽
by si a RI L. MUL. IDIO P. iss n.3 j se min. acetosae, portui. & lactuc. ras eborist margaritarum & coralli rubri an . 3 si cum strupode nenuphare cogantur omnia in mediam consistentiam. Capiat 3 ij vel iij mane superbibendo parum aquae acetota lactucae vel nenupharis. Ex eadem omnino materia si loco strupi ponatur sacesiarum fiet conditum dictum pulueris electar. diatriasantal. J si seminis acetois portulac. S lacttic.an.3. i. rasurae eboris maris garitarum & corall.rub.an. 3 s pulueratis puluerabilibus misceantur omnia cum saccharo aquae aceto sar,vel lactucae vel rosarum soluto; fiatque electarium solidum tabellatum. Ex eadem omnino materia,sormula fiat remedii interni quodconditum vocatur , hoc solo discrimine, quod in hoc pro syrupo sacchari pulueri saticonueniens modus adhibeatur mixtis etiam auri vel argenti q. aut sex bracteolis. Sicuti electarium durum a molli differt: quod in hoc puluerum quarta pars melli aut saccharo misceatur, id est tres m
uni, 3 ii 3 j adiungantur: in illo 3 j ad fi i agere-
His electariis ingratioribus fortasse . utiliter subiti tuatur aut lac asininum aut serum caprillum per cocturam bene repurgatum in cuius m j per totam noctem foliorum cichorij m.j.Qb dio maduerit in quo post colaturam sacchari rositi momentum dissoluatur. Sic succi cichorij destillatione per
trum pursati & saccharati ij iiij vel vj prosint:vel
denique lusculum incoctis lactucae portulacae & acetolae tolus alteratum & per xx dies aut mensem eontinenter potatum in exitu lecti.' . n i
242쪽
66 LIBER II. Exemplum balnei resti erantis. c. rad. altheae lapath. acuti cum suis foliis an . lis ij sol. emollientium, cannarum vitium salicis cucumerariae melonum, cucurbitae sonchi rostri porcini,dentis leonis, cichorij, betae, & mercurial. an. m.iiij. siue fasciculum j florum trium communium dc nenu pharis an.p. ij. coquantur in aqua dulci probalneo quod post colaturam factam ingrediatur
mulier mento tenus, vacuo Ventriculo mane & vesperi tepide & sine sudore, in eoque maneat per duas horas singulis vicibus & per triduum in uno quoque mense aestiuo.
unguenti refrigerantis Gai. J vj applieetur subfrigide toti spinae hypochondriis & uteri regi
ni cum momento aceti albi post detersum balnei madorem in lecto, idque multum fricando. Quod si a balneis aegra mulier abhorreat,ex eadem mat ria fotus concinnetur iisdem horis, moxque a se tu uteri, eidem idem unguentum applicetur. Fo- tum quoque suppleat tum insessus aut semicupium, ' ut evaporatio etiam per sellam deiectoriam. His omnibus externis remediis,clyster uterinus ex e rundem herbarum decoctis, vel succis vehementer prosit. Atque haec sit curatio relictae intemperiei calidae uteri per costraria alterantia satis exposita: quorum magnitudo intemperiei ipsi spatio potius curationis longioris quam gradu aequiparanda est: cum enim contumacior sit intemperies insta non tam vehementibus: ne utero intemperiem priori contrariam .i .frigidam asciscant quam diuturnis saepiusque repetitis debilioribus remediis absolue-da est. Proinde cum vere medio inchoata haec fu rit curatio, ea quidem in totam aestatem primamq;
243쪽
autumni partem proroganda est, reuocatis semel, vel bis, balneis & topi cis praescriptis praemissaque Purgatiuncula. Adhuc intemperiei calidae uteri sympathicae &vniuersalis totique corpori communis methodus. Gurativa exposita est. Nunc eiusdem intemperiei 6mpathicae& particularis, ex visceris alicuius sublimioris ut hepat his sympathia exponatur: hanc' autem propria hepatis calidioris signa libro de arte parua Galeni proposita testantur.
Constat autem haec eodem remediorum genere alterantiam vacuantiumque .i .cholagogorum: cum' utriusque partis idem sit excrementum biliosumtum hepatis generantis mandantisque: tum recipientis uteri. Itaque ab uniuersali sympathiae me thodo differt, usu solo& usurpatione externorum alterantium; quod hqc non toti corpori ut balneu, sed hepatis yantum uterique regioni necesse sit ad hiberi, ut litum, unguentum &c. internorum en,m tum quae bilem vacuent: tum quae alterando humorem vacuationi praeparent, viasique aperiant: tum denique quae propriam pamtis, utriusque uteri & hepatis intemperiem nudamu vacuatione relictam emendant, usus idem omnino est. Haec autem intemperiei species affectio v
rius est, quam affectus, nisi postquam diutius inualuit & a diutina sympathia confirmata est. Iam intemperies uteri idiopathica rara quidem insita: is piusque est aduentitia a cause alicuius externae calidae exuperantia , ut insessus suffitus unguenti&c .contracta. Generis eiusdem remediorualterantium & vacuantium indicatio eadem est, ab
244쪽
398 LI B E R ΙΙ. isque intemperie calida: in usu tantum discrimeri est, & a parte indicatur siue de admouendis siue
assumenuis immittendis sermo si x. Acassumenda quidem alterantia vacuantiaque antea sunt exposita: semper enim particulari vacuationi uniue salis primae secundaeque regionis excrementorum praemittenda est. Immittenda autem constant iniectionibus refrigerantibus & tergentibus mixtis cholagogis,sive etiam pessariis, deinde refrigerantibus leuiterque coarctantibus laxiorem ab immmodico calore matricem. Admouenda quoque topica eadem sunt nςmpe refrigerantia &astrine gentia. Simplices intemperies quia vix unquam folitariae reperiantur, simplici curatione non egent e sed cognatis intemperiebus semper iunguntur,ut caliditas siccitatiJrigiditas humiditati, prassertim ubi iam morbo e euaserunt. mare proximus curationis locus erit tumorum uteri praeter naturam par tint , ut qui utriusque generis morborum naturae participes sint similarium & organicorum. De Veteri tumoribuό.
Exposita omnium intemperierum Uteri methoedo curativa, proxime subiicienda est ea quae ad
tumores dirigitur, quorum omni genere uterus exerceri solet &quidem tam naturalium quam non- naturalium. Vocantur autem illi naturaica quicunque ex aliqua sanguinis parte ab aliis secreta effusaque excitantur, quoru sunt principes quide species Phlegmone, Oedema,Scirrhus,Erysipelas eorumq; differentiae, ut phlegmone orysipelatodes scirro-
245쪽
des&c. Nonnaturales contra dicuntur qui ex humore excrementitio exaggerantur ut inflatio, h1drops, herpetes cancri &c. Caeterum cum uteri partes quatuor distinguantur fundum, eiusque interius orificium, siue os matricis , ceruix siue collum, & pudendum , seu orificium colli: nunc morborum tumorumque fundi methodum aggredimur, moN de aliarum partium aegritudinibus acturi. Phlegmone igitur uter quae tamen ceruicem eius carnosam potius quam reliquum membran O- sum corpus exangue densuntque infestare solet, a
communibus fluxionum causis commouetur tum
internis vi plethora siue uniuersali siue particulari ab utraque enim obstructis cotyledonisus non in cauitatem uteri sanguis illabitur: sed in eius substantiam totam diffunditur tum externis quaecunque vel prae ingenti dolore praecipitem sanguinis
cursum proritant,ut sunt ictus,casus, occursus violentus, aborsus: vel prae frigore,terrore, ira inchoatum sanguinis cursum cohibent, aut lochiorum etiam in puerperis: aura enim frigidior subiens sicuti & potatio gelida,acetabula astringit: scuti &terror coacto ad cor calore,ira foras impellit sanguinem cum spiritu ab utero reuocatum.
Communia uteri phlegmones & reliquaru partium signa diagnostica sunt, tumor, ardor, rubor, durities & renitentia , dolorque pulsans eius partis eui in utero insidet, siue anteriori siue posteriori, siue laterali. Multo plura sunt aliarum partium. symptomata , quae suscitat per sympathiam atque transmissionem vaporis,humorisye, vel per contagionem tantum & generis cognationemralligatur
246쪽
II. enam eum recto intestino &vesica per villos ςomis plures: cum osse sacro pube & ilibus, per tunicam a peritoneo ductam & per vincula laxa quidem emoueri distendique uterus facilius possit sed ta. men valida a processitum lateribus orta per coXas inguina ad os usque pubis delata. Hepati per venas spermaticas &hypogastricas,cordi per arterias, cerebro & neruoso generi per spinalem medulla,
cui validis vinculis annectitur, perque neru S tum a sexta coniugatione tu a rachitide exortos: itaqu ex anteriori parte inflammata non solam pubem&imum ventrem dolor ardorque excruc at, sed stranguria quoque vel dysuria urget oppressa ab inflammationis mole vesicae cci vice. Posteriori parte inflammata dolor idem ardorque lumbos grauiter exercet & saecum retentio ab eadem intestini oppressione. A latcrali parte & ligametis inflammatis maior inguinum dolor & coxarum , aegraque ambulatio, aut claudicatio etiam femoris vicini aegram molestat.
Ab antica quoque inflammata uteri regione, phrenitis delirium cephalalgia intolerabilis usque ad radicem oculorum sinciput exercet delatis per iugulares venas & arterias eo desinentes aporibus, a quibus Panniculi cerebri per futuras rariores cum tenuium vasorum copia foras emicantes N pericranio annexas vehementius distenduntur& diuelluntur. Est quoque os ipsum maxime fistulosum,hinc a sincipite fere sudor oriri solet. A postica parte dolor idem ardorque per spinalem medullam sine ulla tamen vaporum translatione, sed sola contagione & sympathia communicatur totique neruoso generi, ex qua ceruix brachia
247쪽
chia manus digiti crura convelluntur, diaphragma reuellitur,cum difficili respiratione,stomachus singultit,dolet,vomitque praesertim a pastu.Sic affecto corde per arterias venasque uteri lipo rhymiae, sudorque frigidus frontis & extremarum partium
Ρ' Ilegmone uteri quanto maior tanto periculosior,ob acuta magis grauemque ab ampla quam ab exigua phlegmone febrem & symptomata su-nesta phrenitim,delirium,cephalalgiam, stim, iactationem. Quod si phlegmone uterum praegnantiSobsederit,certa mortis formula foetae foetuique est: hic enim calore febre aut inedia necatur vel a tumore seras eliditur: Illa ab ardonte febre, abortu grauibusque symptomatis de quibus Hippocrat. aptior. Α3. lib. V. Mothodus eurativa Phlegmonarum
PUlegmone morbus est ex immoderata maiorum minorumque Venarum repletione.Ιndicatio curativa est evacuatio, eaque duplex: tum antecedentis eausae , quae sanguis est fluens vel mox stu-xurus: tam conium aequi sanguis est vasa omnia implens & distendens Ptior illa revulsione & deriuatione constat, utraque obtinetur per phlebotomiam , sed illa in parte contraria magisque vicina secundum rectitudinem : haec in venis tali siue malleoli fieri debet. Posterior alias manifesta est, ut per apertionem , per haemorrhoi dum fluxum, per hirudinum morsum,per scarifi-
248쪽
2 2 LIR ΙΙ.cationem aut phoenigmum: alias obscura est,& i senstis quae digestione aut repercussione constat: haec quidem posteriori ordine celebranda est: ne facta iam fluxio prae calore aut dolore, noua fluxione augeatur, aut, ne repercussa pleno corpore& turgentibus venis maioribus repellatur & iri parte subsistat , gangraenam aut scirrhum excita
ΡRimum instrumentum profligandae uteri phle
gmones diaeta est refrigerans incrassans & attenuans, ut fluxionis incitatrices causae tenuitas caliditas& copia sanguinis subducatitur. Itaque per aestatem ver & autumni primam partem quiescat aegra in conclaui aquiloniis ventis perflato,aut frigida irrigato, aut ramis foliisque frigidarum plantarum strato : per hyemem in eodem bene clausor sed ignibus tamen luculentis subinotis. Vigilias prolixiores adhibeat, somnum sugiat, iram omnemque animi aegritudinem, spiritus &sanguinis perturbatricem declinet. Motus omnes femorum & tibiarum compescat, brachiorum agitationem fricationemque permittat. Cibi frigidi humidique parsimoniam colat, non tamen integram tridui inardiam, quam Aetius Paulusque praecipiunt, voraetori nostro saeculo non serendam. Vestatur ergo pane toto coctoque cum hydrelaeo, lacte amygdalino & hordeato cum aqua& saccharo elixatis. Aut si aegram horum Obsoniorum tardeat, insculis pullorum alteratis, foliis o-xclidis bu glossi endi uiat borrag.& omphacio, pr nis
249쪽
nis & pomis coctis iisque semel vel bis in die, neque enim temere sanorum pascendi pristina consuetudo,aegrotantibus illis mutanda est Hippocrate authore de Vict. ac ut .
Alterum instrumentum est chirurgicum,scilicet Phlebotomia duplex, reuulsoria & derivatoria: iula in cubiti dextri flexu praecisa bastica,vel mediana exerceatur, promo quoque die & hora qua accersitus medicus nascentem phlegmonem detexerit; ac constantibus quidem viribus , aetate satis adulta & obeso habitu copiose & ad animi lipothymiam sanguis hauriatur, siquidem fluxio praeceps sit & vehemens. Alias in vices distribuatur quibus vires idoneo alimento recreandae sunt. Sin exigua phlegmone, viresque valde afflictae sint, ut puta a dolore ingenti, abor- tu , dc vacuatione aliqua insigni , tum omissaphlebotomia, solis frictionibus&deligationibus brachiorum & cucurbitulis ad hypochondria apponendis confidendum est. Altera phlebotomia derivatoria uno aut altero die post reuulsoriam, repressumque iam fluxionis impetum iure celebretur in poplitis vel pedis
interna vena, qua coercitus circa uterum venasque
eiusdem minores sanguis adhuc liquidior, diuella
Tertium instrumentum est pharmaceuticum multiplici differentia: quaedam enim antecedenti causae opponuntur e tum vacuantia , tum alterantia et illius speciei est clysteil mollis ex m. j. decocti emollientis & refrigerantis sne maior liquoris copia uterum dolentem premat qui phle-
250쪽
ao LIBER II. hotomiae prsmittatur, vel mox substituatur, ut intestina faecibus & sordibus exonerentur in venas mesenter j exhaustas rapiendis. Huc etiam spectat purgatio praesertim cholagoga leniorque citra nimiam vasorum apertionem ne fluxio augeatur: bi Iis autem e subtiliori sanguine a febre cumulatur quae fluxionem adiuuet.
ΑIterantium species sunt tulepi & apozemata frigida siccaque a quibus sanguinis caliditas febritaque obtundatur,tenuitas incrassetur,eiusque motus de fluxio retardetur. Vtriusque speciei materia Miarma exposita est capite de intemp. calida uteri. Commune antecedentis & coniunctae causae remedium primumque post phlebotomiam, purgationem &iu lepos, est de genere repellentium, quae frigido siccoque temperamento, crassa& terrena substantia, austero acerboque sapore praedita sint, quae non solum refrigerando fluentem sanguinem 'seprimunt e sed astringendo quoque coarctando & comprimendo partis substantiam, sanguinem iam influxum ex parte inflammata exprimunt, & ex venis mini in is in minores, & ex his in medias, tandemque maximas : atque adeo ex ipsis quoque obscuris partis poris remeare cogunt. Ea vero eo usque usurpanda sunt, donec pars liuescere incipiat in externis inflammationibus , aut donec tumor ardor dolorque internarum crescere sentiatur. Cauendum enim
singulariter est ne perfrigeratione sanguis in scirrhum concrescat in quem opportunissimus est uterus t ob substantiae suae crassitiem & densitatem fluxionis retentricem. Vsurpanda insu-