장음표시 사용
561쪽
LIBER III. c ut non distendi partem quia impleatur, neq;cotv a hi, quod inaniatur: sed quia vapore aliunde irruera te, vel in se genito stimulatur, quem quod prae imbecillitate ditio luere aut arcere nequeat, modo dilatari moda contrahi in sese putant. De palpitatione cordis.
Cordis autem affectus alij sunt idio pathici, ali isympathici. Idio pathici quid c ut intemperies
tum simpLces tu humorales, ut obsti uetiones cor dis sinuum,&arteris maioris iuxta suu initiu, necnotumores praeter naturam, saltem incipientes: necatcnim in suo incremeto aegros: ut eryti pelas, phleg-mωne, tuberculum, solutio unitatis: item ulcera Scvulnera, salteiri non penetrantia. Sympathaei sunt
lipo thymia, syncope, palpitatio , quae tamen tria symptomata aliquando etiam idio pathicos propi iosque cordis a tactus sequuntur. Quando autemper sympathiam excitantur, id fit nonnumqua conia sensis' pericardij sero citrino repleti , motumque cordis pne adstrictione impedientis: nonnunquam
totius corporis consensu, dum sanguine multo, &statuoso abundat, ut melacholico, pituitoso,atrabi-lario cordis ventriculos implente: qualis sympath a adolescenti,&altcri cuidam ineunte vere quotannis molesta fuit,tademque funesta apud Galenucap. . lib. . de locis . alias fit vitio praecordiorum dc visceris alicuius: ut ventriculi, hepatia, lienis, v-teri, e quorum vitiosis humoribus incandescentibus quacuq; occasione impensus calefaciente, ut exercitatione vehementi, iracundia, inedia, vino meraco, eduliis, & condimentis acribus, copiosus de statuosus vapor sublatus per arterias,
562쪽
venasque in cordis sinus subit , quos ut pulsationi suae noxios cor excutiat,indiu sue cocutit, donec Iiberum assequatur motum suum, illis extrusis, vel omnino deficiat: unde saepe syncope aut mors re pentina palpitationem consequitur: praesertim si flatum hunc semper praesenteni , & in se genitum, inclusumque prae valida intemperie frigida habeat. Hinc spleniticis, ictericis, hysteiicis, me lancholicis, hypochondriacis,& quibuscumque ca-chexta laborantibus viris, foeminisque grauis esse solat palpitatio. Palpitat io ergo cordis praegnantium foeminarum
recens, nec ante conceptum molesta, non ex i-
dio pathia, propriaque cordis intεperie,sed ex sym .pathia uteri saepius oritur, suppressique menstrui
noxa, dum ab utero refluente illo totum corpus
opprimitur, venaeque maiores,& sinus cordis pene implentur, vel quaedam viscera in praeeordiis ab eodem priuatim obsidentur, hepar praesertim, & lien, pancreas ,& epiploum , ex quo aestuan. ut ante dictum est vapores per alterias in cordis ventriculos transiuisti, 'nec prae crassitie, & copia sua, aut cordis substantiae densitate, celeriter di iacussi palpitationem eius intus suscitant uentque. Curatur duobus instrumentis, diaeta, &pharmacia: Illa sit calida, siccaque, tenuis & attenuans. magis vel minus pro diuersa sanguinis evaporan- tis specie, saepius pituitosi, & melancholici in praegnantibus, rarius atrabitaris & qualis iam saepe descripta est in stomaehi symptomatis:Hscvero sit vacuans, alteransque: illa quidem duplex , una per ph Iebotamiam, altera per purgationem. illa eis nim sangui oem redundautem in toto corpore, VaI
563쪽
in viscere aliquo, vaporemque eius cor lacessentem exhaurit, ex praeci iis venis cubiti dextri vel sinistri: pro varia sede affecti ab utero visceris: Huic phlC- botomit praemittatur clyster molliens, tergen S, T C- solucias paucusque,& mediocris deambulatio, quae torpidum sanguinem ad fluxum exsuscitet. Purgatio quoque clemens & innocens, omnisque venenatae qualitatis & acrimoniae, quae foetui infensae 1l et . expers, crebraque, & bis, aut ter reuocata,& alternatim in hebdomade phlebotomiae quamprimum substituatur , quae cacochymis statuosae kecie in impune detrahat, eaque per interualla duarum , aut trium purgationum sensim coquatur, Scexpulsioni apparetur . Materia tum coecionis, tum praepat attonis accurate satis exposita est capitibus
de symptomatis stomachi & ventriculi. Vbi autem causa antecedens, & materialis his vacuationis differentiis phlebotomiae ,& purgationis submota fuerit, tum demum causa coniuncta, id est, vaporum reliquit,viscerumque intemperies frigida medicamentis calidis sic eisque roborantibus & digerentibus deinceps expugnanda erit: intus quidem theriacae & mithridatij veteris quotidiana & matutina dosi ad 3 j per se, vel cum 3 ij conteruae rosar.
vel tabelis unius electar ij diagalangs Naromat .rosat .ad pondus 3 ij. vel iij. superbibendo cochlear v
num, vel duo vini: oppugnanda etiam matutina po-
tione vini absinthitis vel decocti eiusdem ad 3 ij. Item si pituitosa materia sit, visceraque impensus pei frigerata,sumpto cochleari uno, vel duobus aquae vitae, praesertim cum aniso destillatae, imperialis, caelestis, theriacalis, cinnamomi aut eius aquae, quae ex duobus, vel tribus cordibus, sicuti
564쪽
ryophyll. Z in Zibere transfixis, tostisque, &compressis elicitur: vel eius, quae ex iisdem eordibus per taleolas minimas sectis, additisque pulueris utriusque galangae 3 vj. & seminis basiliconis,
Diacis, & cinnamomi an a gis. Alior. borra g. bu-glois. meliis ana m. ij. post temperationem in vino generoso destilletur. Foris autem regionicordis palpitantis applieetur theriaca, aut inithridati uiri, bis aut ter in die, cum Pauca aqua vitae, vel nodulus camphora repletus: vel sacculus pul- , uere aromatico farctus , & ante applicationem aqua vitae respersus. Vt, V. radi c. utriusque galangat 5 ij. cubebarum, se minis hi geli. roman. rutae, basiliconis ana 3 ij. einnamomi, caryophyll. macis, santal. citrini, corticis citri an a 33. fiat puluis, excipiatur pauco cotone moscato,& serico rubro, fiat sacculus interpunctus, qui gestetur super regionem cordis suspensus de collo cum filo charmesino. Quod si quando palpitationis, & dyspnoeae magnitudo ad sustocationem usque creverit, ex commotis grauiter vaporum tumultibus: cordisque motum intercipienis
tib vel ex agitata pericard ij aqua, ut post choreas, vehemete exercitatione puellis cache hicis cotingere solet: tu primu solutis vestib.-erectis corpolit, . libera respiratio in loco amplo frigid6q. remota onini hominum turba, cocili ada est, moxq; Vapo- res deorsu reuellendi per fricationes,&deligationes
tibiarii,& clysteres acriores. Vapores d cniq; ipsi c5sestim digeredi,potione alicii ius aquq stillatilitantea prescripti,Vel optati.Puellis aute nubilib' viduiss
565쪽
tici, ut opii occursum , aut cale ctione per autum caesi, stuphae, balnei, unguenti: tum oppressione &suffocatione per timorem ingentem, tristitia, mroerorem, anxietatem & prohibitam respirationem. Eadem vis est causarum internarum in mutanda
caloris eiusdem fluentis temperie, & substantia. sic enim corrumpitur, & incenditur ab acutis febribus earumq; symptomatis, fastidio,vigiliis, diarrhoeis: alteratur a frigidis , siccis, eorumque vaporibus vel simplicibus , vel etiam venenatis. Atque his quidem modis spiritus, calorque vitalis laeditur. Quae laesio si communicetur partibus solidis, fiet syncope, alias lipothymia tantum,vel etiam exolutio. Huius fgna fiant oscitatio , pandidilatio , tenebrae oculis obiectae. Lipothymiae &syncopes: cuius illa principium est, sicuti lipothymiae, exolutio: signa communia sunt frigiditas, sensus, motusque , & pulsus priuatio. Syncopae proprius est sudor frigidus , & viscosus e fronte temporibus, collo , & thorace effusus. Sequuntur autem haec caloris influentis & insiti vitia, tum Idiopathicos cordis affectust ut intemperiem se tem,phlegmonem,erysipelas, tuberculum, tuneque cardiaca diculur: & vulnus:tu sympathicos,ut oris vetriculi eos de affectus: unde stomachica vocatus &praeterea dolore eiusde a morsu,vel bilis, vel pituiti salsae,acidaeue,vel ab aggravatione, & oppressione ut et crassis, lentis, humidis ,&srigidis humoribus , cruditatibus, vel a venenata aspiratione ,sequuntur denique totius corporis affectus,cuius ple- thora statuo,ι obruitur, vel etiam alicuius visce
ris, a quo emissa vapore quodam venenoso , spirituque insecto vit omnis vitalis conuellitur.
566쪽
I8 LIBER III. Curaturus ergo haec tria symptomata medicus,
causas externas, internasque diligenti studio inquirat,distinguatque, & singulis sua remedia per otiuopponat. Grauidis aut e mulieribus familiaris, frequensque est exolutio, aut lipo thymia acacochymia ventriculi biliosa,vel pituitosa,ob victum improbabile ante & post conceptu vel ex mestruo ab
uxero in ventriculum redundante, unde mordetur
vel opprimitur, vellicatur corde ob vicinia con dolescente) forasque spiritum, & calorem sinente. effluere. Rarissima enim est venenatε auri exspiratio abutero praegnantium, vasis eius undiquaque obsessi eorumque orificiis secudinarum tam arcto nexu obstrictis, ut nihil omnino aut vaporis, aut humoris admittere, aut transmittere sursum posse sit.
Primum igitur symptomati isti tam pra cipiti,
horrendoque,& urgenti,ne veram syncopen, mors tem, aut abortum saltem inducat, illico succurrendum emtum vitalium spirituum instaur sic ne per sumenda, ut cochlearia duo aut tria aquae boglossi vel borraginis,& melissae, vel potius per cochlear dimidium aquae imperialis,vel caelestis, vel mithridatij,aut theriacet 3j.eum aqua melisset, vel cosectionis a therm.&de hyacintho 3 ij. cum vino generoso, vel hippocratico pauco. Est enim calidorum,
acriumque valde aperientium remediorum in praegnantibus magna dosis metue 'da, fluxus mensum nomine. Admouendorum quoique magna vis est in spiritibus augendis, ut odorament Iim Vaporosorum ad pares:cuiusmodi sunt panis a recenti , coctione,aut assatione cales,vinoqoc calido, & gqneroso metios: aqua rosacea, visumq; generasum
567쪽
faciei aspersum; aceti ochr acrioris vires excuscitat maribus vellicatis : & diplomata aqua vitae imbutar cordisq; regioni admota:Mosci&amistae aqua ni e- Iisset solutorum , naribusque admotorum, vel etiam illi torum maxima vis est ad spirituum instaurationem. Postremo praecipitanda vestiumi solutio , &corporis ad sessionem erectio,iacilioris respiratio, nis causa. Symplomate sic mitigato affectus e iusdem author curandus est, intemperies nempe ventriculi , si praecipua eius noxa sit , & caco chymia ex eo omnis tum biliosa tum pituitosii imprimis exturbanda est , sensimque & per in terualla coquenda per alterutram purgationis speciem,vomitoriae scilicet vel deiectoriae, pro aegrae naturae & humoris propensione. Postremo corroborandus est ventriculus remediis internis externi'; frigidam eius intemperiem oppugnantibus. rumlomnium materia formaq; pluribus antea capitibus expressa est .Quod si sine ulla venit culi noxa, lienis aut 'cuiuslibet visceris sy mpathia intercedat, a quo putridi humoris tetra exspiratici spiritum vitalemque calorem exolvat: eiusdem visceris temperatio confirmati*que, symptomate prius lenito,animoque reuocato, post cacochymiae putridae expurgationem suscipienda est.
De febribin praegnantium. FEbres omnes vel intermittentes, vel crifitinu sunt,& acutae.Illi quide vel simplices sunt, ab v-nius humoris uno in loco extra venas putredinersaepe tame euadut duplices,triplices'; vel ob copia excrenisti iij humor vel ob diuersa in sede: aliae sunt copositae e duoru humorsi concurrente putredine,
568쪽
vel in diuersa sede,& implicitae dicuntur, cuiuia
modi sani η υτριταῖοι, vel in eadem & consuta νο- cantur: no,n autem a consuetis periodis trahunt, ut quotidianae, tertianae,quartanae,sed nothae dicuritur Caeterum ex intermittentibus quaedam erraticet
occurru quae ineertis diebus,horisq; accedunt: vel quod e di rsis humorib. quoru sit suus & propriuscuiusque motus, eade sede putrescentibus accedan- tuc sic ex sanguine putrescente tertiana quartanaq; inducuntur, dum ustione in stauam bilem, atramquconuertitum vel quod ex iisdem accendatur in eadep/rte,ad quam vicissim, & per varia interualla, vela toto corpore, vela partibus quibusdam,redundantes amandantur.
Vtraque intcrmittentium specie, constantium, &erraticarum, mulier praegnans conflictari sciet, vel quod retentus menstruus sanguis duplici cacochymia melancholica, & pituitosa sordescat; vel certe quod cum simplex sit, variis tamen interuallis in alias aliasque partes ab utero ablegetur. Acutae denique,& cotinuar,vel primariae sunt, in maioribus venis coneepta putredine: vel synas tomatici ex vise
tum inflamatione, ut phrenitide, angina,peripite monia.Ρorro intermittentes omnes tam cwstantes, quam erraticae, laetus iaetaeq;ati metum diripiunt, bortumq; frequenter sympto matu magnitudine,ut rigoris,horroris,doloris lumboru & capitis atq;iactationis artuti prouocat. Itaq; viri' intermittemiuspeciei accurate in praegnatib' est med edu,prini uni quide dista febri,&cacochymiat ad putredine prOpe cωtrari ut pituito'&melacholicς,wperata P dem, ne cruditate febre frigiditate excelleti c cochymia augeat,attenuate tamen, tergete,& aperiete
569쪽
D FI STERI L. MUL. 'ΥΜ P. I 21
sed omnino modice : ne mensib' comotis abortus fiat:deinfle pharmacia purgate, alterate,& coqucte. Illa quide mitis & crebra sit cuius interuallis ut triuaut quatuor dieru humoris purgadi coctio, vel pri-
Paratio interponatur. Vtriusq; aute tum vacuati Dis, tum coctionis materia, & forma sqpi' antea expressae sunt. Quod si cacochymi sanguinis,plet hora
gravisq; lassitudo urgeat 3ζvenarum tumor emicet, vel vehemetiora symptomata accessionu torqueat, vi rigor cephalalgia, &c. tum moderata &partita potius quam unica, venaru cubiti sectione ante purgationem erigendet,leuandaeque vires sinit, pjaemi L clystere molliente leuiterque tergente. Vr, foliorum botae,agrimon. & absinth. ana m. , hordei integri, seriar.macri,& rosar. ana p.j. semin.
a o sit.J iij fiat clyster. Postremo ventriculus topicis antea descriptis roboretur,si quidem in eo est focus:putredinis:alias affecto visceri,ut hepati,lieni acco modatis remediis coseletust in viduis aute puellis ex eadem mεsium suppressoru putredine febricit tibus remedia omnia efficaciora, tum vacuatia tum alteratia sunt usurpanda; mense ue validius excit disinitimon solum internis valde aperientibus ut ais p netematis ut epis,puluerib S antidotis: sed etia externis quoq; revulsionib'deorsu factis,ut lotionib crimim,femoruque, insessibus, semicupiis, balneis, tibiis embrochationib unctionibus pessarii ,c curbitulis ad inguina affigendis, deligationibus a ctioribus semorum,tibiarumque. de quibus lege caput de suppressione mensium. Febres acutas omnes sue primarias,sive sympto-
570쪽
622 LIBER III. maticas, lethales Hippocratis edicto haberi oportet : ob matris praegnantis , laetusque communem debilitatem necessariorum remediorum impatientem: Illius quidem ob paucu frugi alimentum: quoda 1 ce tu purius & defaecatius ex me nitruo attrahature huius ob mollici cm. Quae autem sunt sine febribus acutae aegri tudines: ut a poplexia, epilepsa, couulsio, eo magis lethales habedae sunt ,quo facultates duas vitale & animale, grauius quam febres labefactent. Curanda tamen eli mulier grauida, si acute qgrotet: neque omnino ob salutis desperationem dese-rcnda est, quoniam Hippocratis prognosticum ex a-phoris. 3 j lib. . non in necessariis, sed frequentibus
tantum casibus numerandum est. Curatio autem ita
temperanda est, ut matri magis, quam foetui subseruiat, cum illius incolumitate huius vita, non contra, contineatur. Ergo sebri acutae diaeta frigida, humidaque, euchyma, & εωπεβος, cuiusmodi saepe antea descripta est, omninoque mediocris opponatur , ne aut alimeti penuria foetum solum,aut copia matrem foetumque aucta febre perimat. Quod ad pharmaciam attinet Hipp.aphoris 2 . lib. s. secundo tertianario, vi q. .6. impraegnationis me se purgationem permittit turgentis prqsertim cacochymi q. Eandem primo & tertio tertianario dissuasit. Huius praecepti rationeGalenus in commeto apposuit, tum matris robur & alacritatem in secundo tertianario a coctionis, & appetentiat symptomatis liberatae, tum firmiorem secundinarum cum cotyledonibus nexu; tum densiore solidioreq; foetus habitu: quibus cotraria omnia in primo tertianario adsuti mater nimis valetudinaria, infirmiora vincula, habitus scelus mollior,&qui a cathartica medicamen