장음표시 사용
621쪽
DE STERI L. MUL. s Υ M P. foetus prqsertim foemineus qui tardius formari&adolescere mouer q; in utero solet ob seminum uterique frigidiorem constitutione. Alioqui foeminae
Cxtra uterum citius quam mares crescunt,& maturatur corpore & animo: qui tam e crassissimi & in ximi scelus sui non solii in diuerso brutorsi generer sed in eade etia specie tardius perficiuntur di veluti serius maturatur, atq; in luce proferutur. Hinc forte fabula orta est de Iouis cu Semele per tres dies noctesq;cotinuato cocubitu,Herculis gignendi causa. Secuda nota speetat ad figura foetus ex utero exeuntis: si primo pronoq;capite mani b. ad eoxas reflexista mas qua stamina elabatur. idq; non ponderis ratione, sed facilitatis gratia, & ut vitetur periculum frangendoru artuum: violandiq; matris,&matricis. Ideoque apud vetet es Romanos moris erat ut cadauera pedib primi sesterretur, cotraria scilicet corporis figura ei, qua pueri primu luce aspexerunt. Situs tame in utero foetus humani est sursu versus: sic enim conglobatus est ut calces natibus, manus genibus Opprimatur, caput vero mediis genibus inferatur auriti tenus: hac enim artuu contorsione grauiditati foetus& angustis locellorii muliebriu consultu esse oportuit. Ideoq; molliores cereosq;& fi xibiles artus natura cffinxi te minoriq; spacio oecu pando idoneos. Neq; vero soliditate eorunde artuufirmitate & constantia exigebat ambulationis post partu necessitas quaeritandi vietus de indagadae marris gratiae quae praesto futura erat foetus sui alendi, seruandiq;studiosissima. Quadrupedum autem scelus figura est extensa, ob uteri amplitudine artuuq; soliditatem ad victu extra uterum illic a partu capessenduna. At ex pedum ut pisciu ob promissa cor- poris uteriq; longitudinem, utus foetuum obliquior
622쪽
est ad angustiae damna farcienda, paradumq; foetu granditati spatiu. Bipedu deniq; volucruq; contractus situs cst, ob tests qua clausa sunt roluditate aergo humani foetus patius naturalis est, ut primo pro Moq; cap te exeatino naturalis vero & vitiosus quadruplex emi' si in nascedo no caput,sed pes aut alter,aut Vterq. primus ex lucrit: 2'estii manu una,vel ambab. primit: s' si alici utro latere eli euerso velvetre, vel spina prodeat. Illis natura lib. partu b. dea Prosam no naturalib. Postvorta vetus Romaenorureligio praefecit.Tertia nota est a sympto malis,dolorcscilicet, foetaeq;& eius offensione, qu bus leuis. simis & breuissimis partus naturalis constat, quum sit partus κελως quida specios. C qterum dolores ini nascuntur ex diuulsione membranarum foetum contincntium allanto idis amnij& chorij, vasorum que ab acetabulis venaru&arteriaium ut cri disiun et onerox quibus umbilicalia duo constituutur quae foetum sanεuinis materni commeatu ciusdemq; ca
lotis fotu sustentare& fouere possint. Nascuntur prsterea ex orificij intcrioris uteri,eiusque neruosqceruicisviolenta dilatatione, ossiumque coxygis distraetione, necno intestini crassi prestu violentiori rvt bberior ampliorque emersuro fortui via pateat. Quodsi graui & diuturno dolore, magnaq; matris&matricis iniuria foetus exeat, partus hic iam naturalis non est sed vitiosus & dissicilis. Quarta nota ab
euacuationibus necessariis sumitur, aquarum sciliget & lochiorum. Porro aquarum origo est ex urina foetus, non per urethra quidem, sed per oυραχον inter amnium & chorium, refusa.Nihil enim materiae alienae inter altanto idem& amnion intercurrit, si qui de iii pauca admodum aqua nomimestri gestationis spacio congeritur, eo quod matemus sanguis
623쪽
a sero aquoso antea perpurgatus sit, quim ab umbilicalibus vasis ad hepar foetus raptus sit. Excremeta foetus primae coctionis nulla sunt: neque enim in foetu quandiu utero continetur, aut ventriculus, aut intestina, aut anus aliquo munere langulum. nisi fortasse nigricans quiddam atroque sanguini persimile ex hepat e rcfluens, ex intestinis, edito statim laetu,erupat. becudae coctionis excrementu prster urina pauca nullum est: secreta ante biic&melacho lia ab hepate materno. Tertiae denique nullum est, praeter sudores& mucos quosda: quibus internae partium naturalium inanitates obsessist, totusq; habitus circumlitus conspicitur. Mulierum vulgus seu male materia concreta falso suspicatur,ex recenti concubitu,qua prolabens scelus e muliebri sinu vel cerui ce eiusdem corraserit .Haec tamen neque ibi diutius haerere, ne q. subire praegnatis sinu potest obsignato orificio interiori: neq. si haereat,co crescere solet: sed potius liquescet & diffluet spiritu &calore exolescere. Neq; rutius cor spiritui elaborado,aut pulmones aeri trahendo emittedoque inseruiunt, dum foetus est in utero. Horum defectus suppletur a matre.Sc-sium quoque nulliis est usus: Hinc vita plantae ante motum foetui tribuitur. Lochia denique puerperia vel purgamenta muliebria latini vocat reliquiae sunt impuri me strui sanguinis ex alimeto scelus lacti'. in uberibus elaboratione,quq reliquiae in ut crinis vasis: vel potius in cava vena coaceruatur,&patefactis acetabulis ex utero proruput per plures dies, vel pauciores, pro puritate vel impuritate puerpera ru, victu,& natura,teperanti magis vel inteperanti: at q. adeo pro sexus varietate: na ex partu maris lochiorum ad 3o. dies vacuatio ad sumu producitur: .
altu ad in o. dies. Quod spatiu sumu puerperat ε
624쪽
76 LIBER III. quieti in thalamo Hippocrates designauit.Ergo naturalis partus est, quem necessariae vacuationes an siccesserunt ; ut aquarum, vel subsequutae sunt; ve rmembranarum dc lochiorum. Non naturalis contra
in quo aliquid earum materiarum in utero , Vel eiusuem venis relictum retentumque est.
De parthus tutomatis. Est igitur naturalis partus, ut cuiustibet actionis,
noxa triplex : una abolitio, quae fit vel matre mortua , incolumi foetu:vel hoc ipso enecto , matre uiuente vel utroque simul emortuo. Altera di minutio,quae difficilis partus antea vocabatur, fitq; masno cum dolore , grauique. foetus & foetae o sensione. Tertia deprauatio est,ut cum partus anti- .cipat ad sextum usque mensem abortum voca mus vel cum indecenti figura foetus prosilit r. hic-que vitiosus& piaeposterus appellatur: vel cum retinentur aut membranae aut lochia , unde uteriphlegmone ex eorum circa ut eruiu mora & cuia .ctationc, vel febres ardentiores ex eorundem intra venas maiores corruptela.
De prima daprauati part u θecie. ABortus symptoma est reiciat r1cis uteri secuL-tatis;nepe immatura & alite septimum mensem, foetus formati,vitatisq; exclusio. Effluxio enim vocatur seminum commixtorum & coagulatorum
prolapsio sub membranarum, concretiq; sanguinis specie laeta vulgus obstetricu salsum germe vocat. Causae sunt & intcrnae & externae: hae quidem naultiplices.Talia sunt,qui sce tui alimentu suum detrahunt; aut humoralem,aut spirituosum allunt qui de detrahunt inodia, vigiliae, labor immodicus, purgatio vehemes,profluuiu alui quodcunq; immoder
625쪽
ea quae calorom matris ad scelum mentem impensius re frigerat ut aer boreali potus niuatus raut quae calorem eundein dissoluunt,ut inuosum caelum vaporq;thermarum,&MInei calidioris cuiuslibet, Iat titia, si sus minus estu suseaut quae calorem eunde ad suum principium,id est cor maternum reuocant,uttinio inde ror,lipothymia, syncope: aut deniq; eundem suffocant,ut inspiratio aeris sumos, crassiq;&olidi , ut ab extinctis candelis , obstruit enim praees assini e vapor umbilicalia vasa,&transpiratione to Li;suffocat quoq; crapula x ingluuies. Ad externas
quoque causas spectant ea,quae ligamenta scelus dis. Ioluuiit,ut qailibet motus corporis animiq.v iolenitor, cursus, lapsus,ictus contundens,coitus post septimum mensem .internae cauta sunt, vel moibi, tulcommunes:M dcs sint acuti, sue cum febre siue sine febre lege aphor. Io. &.. 3. lib.F-tum utero PT prij ut intemperieru specieSOmnes,vlaus, rumor,&Hippocrati lib. de sterilib.paruitas uteri & magnutudor sed i Ila augmentum potius icetus prohibent,
uam vitam exemplo catellorum inclusorum: haec nat tua sit robusta quoque est,artoque circa sint ucotrahituriat aduetiti ex praegressis partubus labiriosis,uter u debilitat. Cocurrui denique causi mo bificae ut plet hora suffocans, & cacochymia inepta ad alendum vel salte ligameta molliens&dissolues, ut mucosa pituita. de qua vide aph.qs.libri quinti. Diagnostiea signa causarum externarum ex aegrae minae reIationerinternarum ex habitu praegresso
626쪽
378 LIBER III. hsumenda sunt: tum ex propriis morborum eiusdem symptomatis, tum ex tempore abortusmam primis diebus fit vel extenui nimis aquosoq. virili sper ma- te, vel ex lubrico utero humidoque: vel ex laxiori orificio eiusdem. At 2.3. . . & 6. magis a cacochymia prouesit. Prognostica signa abortus suturi duo sunt comuniaHippocrati; unu lactis multi eHuxus e mamis &spotaneus . vide aphorda .lib.1. fit enim ab abudatia lactis & sanguinis ex utero redundatis, que sanus firmusque foetus nutritione propria no coficit. Alterum est in amaru gracilitas vel utriusq; vel alterius tantum,pro foetuu numero situq. vide lib.1.aph.37.& 38. Oritur enim extenuatio hic ex inopia sanguinis, vel ab acuto morbo,vel ab inedia matνis, sensim cosumpti,vel ad uteru a quocuque affectu obsessum, ut erisipelate, phlegmone,aut colusione, bito couersi,vel salte a robusto foetu absupi ,quialimeti inopia laborare deinceps cogitur.Tertiuest certa mesu periodus. In statis abortus signa sunt,lateru & superioris ventris coarctatio, lumborum coxarumq; grauitas,motus omnis languidior,descendente, prementeq; infimas matris partes, eius mole. Deniq; mulieres omnes per abortu magis qua verum partu laborant,& periclitantur: foetu nihil iuuante matris conatus. Minus tamen quae sanae sunt mulieres,media aetate,aluo lubrica,& quae vel plures, vel paucos sed grandiores enixae sunt pueros. Contra accidere solet iunioribus & primiparis aut etiam senioribus
puerperi S. De abortus praeautione ante conreptum.
Bori' praecautio duplex est una ante cOceptu,
627쪽
cuius finis est: vi mulieres sanae cocipiat: altera post coeeptum, cuius finis est, ut incolumi matre scelus incolumis proseratur in nonu usque in ensem. Ρraecautio prior constat neutrius mulierum status cora rectione, & ani otione vitiorum abortu prouocaniatium,qualis est habitus obesitas, plethorica, aut tenuitas immodica. Illa victu pauco & attenuate, hic copios in incrassate emedatur: uterq; sane foetui futuro funestus est, ille alimenti excrementosa copia,llic sanguinis&seminis inopia. Cacochymia quoq; siue toti corpori c5munis, sueutero aut alicui visceri propria, ut ventriculo,hepati, lien , cerebro, cuius excremetis uterus ipse inquinetur: haec, inqua caco-chymia deleda cIt, ubi species et ex causs internis, aetate & natura,&externis: vi victu pregresso cxplorata ad amussim fuerit:Illi enim primu dista cotra ria, deinde pharmacia opponetur: tum alterans,quq
concoquat eam: tu euacuas que cococta in eandem materia, expurget. Alterationis & vacuationis humo xu materia methoduq; annotauimus cap. de sup- prcstione mesu. Dilari inen tame est purgada: caco
chymiae, qui si uniuersalis sit, uniuersali tant si egeat
vacuatione. sin particularis,duplice exigit &uniuersale priorem,& particularem posteriore tum mandantis visceris, tum recipientis uteri. Postremus alterationis scopus est roborare tum viscus, tum vic-rum ipsum . sicuti leges capite de fluorc albo. Praecautio abortus post conceptum. ΡRae cautio abortus post conceptu constat praeter victum grauidarum antea descriptum: primit in
declinatione causaru externaru tu alimetum foetus
subducet tu, quales lut inedia, labor,vigilis, vacuatio insignis. tu calore spirituu q. mat cria foetui eripien- Oo a
628쪽
tium: vel extinguedo refrigerandoqliqualis est aer borealis,& potus niuatus. vel calefaciendo impensius digerendόque,qualis thcrinarum istus: vel reuocando ad principium suum, qualis moeror est, de metus: tuin deniq; liga. neta foetus diuelletium,qualis motus saltusque est vehementior. Costat deinde hic ipsa praecautio internarum causarum correctioisne, quae morbi sunt , grauioraque sympto mala: aut habitus venter, qualis est plethoricus, vel tenuis nimis & macilentus .Horu ille praeter victu attenuantem phlebotomia quoque cubiti demendus est:primis praesertim quatuor mensibus, hic plena & inarassante diaeta indiget. Sic cacochymia uniuersalis frigida, victu contrario, & purgatione sola tollitur: sed calida, ut biliosa, praeter victum contrarium dc purgationem,phlebotomia quoque indicat. Morbi autem vel communes sunt, vel particulares: illi vel acuti vel diuturni : hi solo victu contrario protrahuntur saepe ad partus tempus legitimum: illi Ruictu& vacuatione indiget; victu quide contrario, sed no pleno. neque rursus tenuissimo, sed tenui t tum, id est paulo parciori,quam esset ante morbum
consuetus. Purgatio autem primis menssibus id esti. 1.3. & vltimis id est 7. 8.&9. mitissima celebre tutaidque maxime si materia turgeat:at mediis me-sibus ut . .& 6. fortior concedatur, mistis quibus- 'da diagrediatis, aut colocynthi satis cu benignioribus, iisque vel simplicibus vel compositis, quae e posita sunt cap. de victu grauidarum e admiscendum tamen semper est, roboradi foetus causa,astringens quoddain medicamelum.Si vero materia non
turgeat: sed fixa impactaque sit alicui visceri mitioribus potius iis per epicrasim usurpatis, quam vi lentis
629쪽
lentis & semel ,expurganda est cacochymia.Videa-phori sinum I. lib. . Phlebotomiae quoque quantitas quam morbus
acutus indicarit, hoc modo temperanda est: tum ex viribus matris habituque,tum foetus, necnon ex aetate, nam in uniuersum potius primis mensibus matre sana atque eus arca,quam ultimis,matreque tenui sanguis detrahendus. Semper autem cx venis bra-
cliij, nunquam poplitis aut malleoli in grauidis
phlebotomia tentetur , ne citatis mcnsibus, foetus praecipitetur.Ιn quo sensu exponedus est aphorismus Hippocratis lib. .vel certe de largiori phlebotomia in cubito, ubi ait, Mulier misso sanguine
abortit. Particulares morbi fiant saepe mitiores: Tales sunt ventriculi intemperies , eorumque symptomata, fastidium, pica, malacia, nausea, vomitio, dolor & singultus: quorum omnium curativa methodus exposita est.Talia sunt capitis symptomata ex sympathia impuri vetriculi grauidarum: ut ver tigo,epi lepsia, somnolentia,torpor mentiS, & co poris,quoru ibidem exposita est curatio.Talia ventris & intestinorum : ut diarrhoea,tenesmus, dysenteria,quibus omnib. vacuatione & alteratione est succurredum. Illa suscipiatur tu ex clysteribus primum tergentibus,deinde agglutinatibus, & astringentibus. tum ex potionibus medicamentorum,benignorum vocatorum,de quibus antea quoq; transactu est. Alteratio electuariis costet solidis ac mollibus , pulveribus, emplastris, sotibus & unguentis: quoru omniu sormulet sub ex eplo vetriculi frigidioris curadi,expostq sunt.Talia deniq; sunt uteri,pul monis pectorisq;propria symptomata,vi tussis,d3Lyncea,periodica meliu fluxio, fluor albus, uteri de-
630쪽
scensus ad pudedum sumborum dolor ardorq. quibus fluxus inc struus ultimis praesertim inessibus co-primedus est,tu victu frigido liccoque, tum reuelletibus remediis ut phlebotomia in cubito dextro, deligationibus & fri onibus brachiorum, cucurbitulis sub mamis appositis: tu deni q. remediis internis externis'. topicis adstringentibus, de quibus lege caput de redundantia me struoru : fluoris quoq. albi curatione eo de cap .lcges. Denique desce sus v- teri na de ardore & dolore paulo post ) ob molli item ligamentoru curabitur quoq; per purgatione benigniorem ex rhabarbari puluere & infusione e I roborantibus internis & extern is, de quibus
m ox in corroboratione lumborum. Tertia praecautionis ratici constat corroboratione liga metor uvieri, foetusq; vinculo ru, hqcq; locum habet in omni ab ortus causiuidq. per medicamenta astringentia, id est siccae dc terrenae substati l ,quaeque vel calida vel frigida sint,calida enim frigidis: calidis vero naturis S re pestatib. frigida accomodetur quq substantiaco trahant ali a humiditate co su in-pta. Ea vero intuε foris'. usurpatur toto grauiditatis teporo in suspectis abortus nomine mulierculisthuius generis prostant in ossicinis emplastrum pro matrice,&hnguctum comitisi, vulgatissimum&c.
Quorum omnium ςxemplo alia etia comparentur,
mixtis cum astringentibus quibusdam aromaticis
penci rationis&odoris causa. ut,
ladani puri 3 ij. calami arom.boli armen , sanguinis draconis, terret sigillat dapid. magnet. cora
li rubr. corticis maior. granator. an. 5 j g. acaciae, hypocisti d. an.3 si picis naualis & gummi arabici an .Jj, terebint. q. s. fiat emplastrum. Vel