장음표시 사용
311쪽
i a Hemici de Cocceii Commentarius
ia Noae datae sint, praeter legem de idolo nonis comedendo , quae lex ipsa naturalis est.
Quia satis eras ad ipsus iussi utum in. 3- Sensus est, Mosen in historia Noae non
,, Omnes recensu illa leges huic a Deo datas, is quia superfluum ipti visum fuit mentionem, , earum eo loco facere, cuni easdem suis lese gibus inseruerit, idque ad institutum i Iosis, se declarandi nimirum prohibitionem divinam, satis suisse. At dictum est, nullam legem , se praeter eam de sanguine idoli non comeden-- do, & quae ipsa naturalis est, Noae datamo esse, nec dari opus fuisse, quia omnes,ri quae ad jus Noachicum referri solent leges, is ex ipsa ratione naturali satis cognitae erant, , , quod in singulis videbimus. AI ersus uuptias inces, legem veterem
exsistisse apparet J Quia gentes ob id crimense eiectae dicuntur. Lev. XVIII. v. 27. seq. At nuptias incestas ipsa ratione naturali pro- , , hiberi, alibi probavimus. Vid. l. a. c. q. f. II. adeoque haec lex nulla ratione ad leo ges positivas divinas Noae datas referri po- is teli. A. . Diis. Pr. XII. S. II 6. O loco 3 - Nimirum in historia Noae. Ut nou homicidia tantum I ri Diximus in , . praecedentibus, legem Noae datam non imri qui de homicidio . sed de comestione sano guinis idoli, huic autem crimini eandemri poenam a Deo decerni, quae homicidio: curi jus rei rationem explicavimus ibidem. Seu M auuluria J , , poena mortis in adulti isteros ipsa naturali ratione statuta est , quod is late exposui inus in Dufrt. Prois,' NIL S.I42. f. Concribitus ιmun J ,, In quibusdam gradi-
, , bus pinna mortis jure Mosaico statuta est: at eam vel jure naturae, vel lege Noachica is sancitam esse, probari nequit. Violenta rapiui J o Poena mortis in rapis tores jure civili statuta est. non autem jureis natum , nec jure Noachico. Rationes a jucit, quis optici alior popHor uoumlaris in. Da ut J - Adeoque ubi eadem esto prohibendi ratio : si proinde ratio illa apud ri Hebraeos lassicit ad poenam mortiis infligenis dam , alii populi tuto imitari hunc morem
M possunt. Diat. XVIII a . 2ς. 27. 28. J ,, Gentes is enim danN .it .e, ejeciae , ac deletae ideo di- cuntur, quia omnibus criminibus, quori rum catalogum praemilii, sese contaminanis sent: Si proinde apud alios populos quidam, , eorundem criminum rei sunt, eadem Ps
,, na tuto dictari poterit. Psabn. CL S. Proo. o. g. 3 ,, His loci, is in genere traditur, delendos esse impios :,, at sanctionibus his capitalibus nullae adji-
Et peculiariter de homicilias dicitur terra
non posse expiari nis sanguiue homicidi suo Jri Sanguis enim clamare dicitur , & apud se Deum pollulare vindictam. Gen. IV. Io.- Sed & huic piaculo obligari ipsam terram .is i. c. omnes regionis incolas, certum est; ,, quia in statu populari, qualis erat statusis Israelitarum , toti populo imperium , adeo- , , que & jus puniendi competebat, quod si se negligeret, merito a tota terra, i. c. abis integro Populo, sanguinem illum reposcit
Praeterea Misi dum cogisatu es J A Nullari enim ratio dari potest cur poenae capitales , is & bella apud Hebraeos licita , apud alias, , autem gentes illicita sint.
Neque tamen Reger eos , aut genses riviseram
a Prophetis actinouitos 3 ., Admonituri autem fuissent, si sanctiones capitales illicitas is credidissent. Sicili ιte aliis peccatis admoniti saepe Diri dis Exemplum est in Ninive iacolis : Dua
Redie,.pie μιuras sinse Maskises, a i tu id Ibi exemplum peterem J ,, Dixit enim , , Auctor supra L. I. c. I. s. II. M 3. licere se nunc his, qui imperium inter Christianosis obtinent, leges set re ejus sensus, cujus sunt, , leges per Mosen dae X. mia certe Graecor, Atticos praesertim , s esse creat bile es J ,, Imo nec de eo constat , ., neu Opus fuit ab aliis gentibus exempla pe- , , tere, quia ratio satis haec dictabat. , , Equidem Tertullianus in apol. - . Vt.,, 4ς. gentes ita alloquitur : statis , ipj. ris quoque leges velisas , qua videntur ad im- ,, uocenti. a pergere, de divistia lege tit aut ι-- quiori forma mutuatas. Sane PlaIovem . ,, communem Graeciae legislatorem , apudia iugyptios, vicinosque populos diu victitasse, si ibique leges & jura didicisse, communiso fama est : idque ex Judaeis Arisopiatis Ris Josephur, ex philosophis Nimieuiris, ex
,, patribus Jussistiti Mart , Clemens Auxaninis drinus, Lusebitis, Carilius Alexandria is urar, ct Theia ristit testantur apud Stant ei. is His. vet. phil. P. IV. DL 28 . vide II. Len- ,, fiant in Disserti speciali, quae inserta esti, biblioth. Cormau. rom. t. art. q. Sed & de
312쪽
Gut d. I. At fabulam hane solidissimisse rationibus refellit idem Lentant d. l. de tauta in jure veteri Attico, δ' Romano XII. Tri'. omnlegibita Hebrais Amiliendo est 3is Certum est, ius Atticum cum Romano in se pluribus convenire , quod integris tractari tibus demonstraverunt Meilotas in Themio de Attica , Petistis in legibus Atticis , Pra. rejus in jurisprud. vet. seu Comment. in Isis ges Draconis . & Solonis. Miters istis in se collatione actionum Atticarum, & Roma- narum. Molde ibit ius in principiis iurisse Rom. i. e. de legibus Draconis , & Solo- ,, nis. Sed & Lacedamouiorum leges clim Romano jure apprime conveniunt, quod is Cragius in libro de republ. Laced. probat.
Denique jus Atticum, & Romanum simili-
, , tudinem aliquam habere cum legibus Mosi, apparet ex fragmentis juris civilis cum legi.,, bus Molis collatis a Pythaeo. Nec mirum id
,, est, quia una ratio est naturalis omnibus h , , minibus communis, cujus proinde principiari inter omnes gentes aeque conspirant. Ut appareat legem Noa . Iam nou eum habere seno rem, quem volunt, qui hel m. Die
eo a mnemo impugnaut 3 is Qui quod de re- poscendo sanguine dicitur, generalissime intelligunt f & alterum de effundendo vivis cis lim sanguine comminationem esse vo-- lunt, non approbationem. Viu.sup. u.
,, Diximus enim, legem Noae datam loqui deis singuine idoli, quod Deus comedere pro-- hibet sub poena capitali. homicidis statuta: ,, adeoque judicia capitalia ex hoc loco aperte, , Prubantur.
x spv igra majorem talent Uc. JAuctor probaturus lege Evangelii bella licita esse , va rias opiniones de obligatione, quae ex Christi
lege oritur, recenset. Alii enim dicunt, omnia praecepta Servatoris esse jus naturae , praeter ritus, & res salutis; alii e contrario statuunt, Omnia ejus dogmata continere saltem interpretationem legum Mosaicarum Utrum. que refellit Auctor, & tertiam refert opini
nem , leges scit. Servatoris majorem nobis sanctimoniam praecipere, quam solum jus naturae , vel leges Mosis exigunt. Audisse. ,, Doctrinam de lege Evangelii, eiusque ,, obligatione, late exposui tir Dissert. prosem. ,, II. cap. M.
stua ex Et Neelio/3 is Evangelium nonis improbat bella tanquam justitiae naturaliri contraria, sed tanquam pugnantia cum is summa persectione. Additis.., Auctor jam improbavit hanc sententiam is in proleg. S. hic rationes affert: Nihil uobis in Gangelio praecipi, quod non znaturalem babeat Mue1 asem J is Servator non ,, pNecipit per modum legis, sed exponit praecepta juris naturae, promittit praemia
se observatoribus illorum jurium, & minaturri Pinnas aeternas immoriger is.
Sed uou ulteritis nos obligari legibus Chri
cur concedam , non video J ,, Conced se re tamen necessario debet. Cum enim Se
,, vator Christianis id praescribat, quod ipsa se ratio naturalis dictat, nihil superest cui , , ulterius homo obligari possit : ius naturaeri enim omnia complectitur officia tum in- ,, tuitu Dei, tum intuitu hominum inter se. D qui aditer seritismi J,, I. e. qui ajunt, ,, omnia, quae in novo scedere praecipiuntur , se esse juris naturalis. Ut probent qua Gangelio vetantur ipso iure natura esse Eeuad , , Equidem per modumis legis nihil vetatur in Evangelio , adeoque is nec concubinatus , nec divortium : &c. - Et hactenus merito dissentientes notantur. At Omnes hos actus ipso iure naturae esse illi is citus . ideo a Servatore improbati , conis tra Auctorem asserimus, de suis locis pro-
is babimus. Ut coractibiliatum 2 ,, Si de concubinatu ,, temporario loquitur, verum omnino est,s, eum non tantum cum jure divino , sed ,, etiam cum jure naturali pugnare : Perpe- is tuus autem neutro jure prohibetur.
,, ra parte invita fit divortium, omnino re- , , pugnat juri naturali. Via. L et c. D f. 9. Matrimonium cum pluribus Aemi tis 3 ., Nam, , Polygamiam , qua uns flamina plures ducitis maritos, contrariari iuri naturae, demonstra- , , bitur d. l. Σ. c. s. S. 9.
Abynuere bone ius e ste iactet ipsa ratio Iri Adeoque Grotius nec ex iure naturae uri , , ri has prohibitiones oriri statuit, quia exis ejus hypothesi jus naturae laxius non perin, , tinet ad ea , quae honesta quidem sunt, at ,, non obligantia. L I. c. I. S 9. B S. zo. ,, n. 3. Isinu ex lege divina voluntaria de- , mum has proli ibitiones deducit, quia legesis divinas in eo maxime occupari solere, ait,
,, ut id quod per se laudabile tantum est , R 3 o e iam
313쪽
,, etiam debeti IncipIati L. r. c. a. f. I. u.
M 3. L 2. c. a. I. u. 2. Quae principia
. . fatis alibi resutavimus. Cons. Disert. Pr aenti II. At non talia, ut alsique lege ditiva nequis illis appareat J o Imo nefas in illis acti-ri bus apparet ex ipsa ratione naturali. Alia is igitur ratione impugnanda haec est dissen-- tientium opinio , & dicendum , Servato-o rem plane non leges seu iura statue te, M sed jura a natura statuta tum intuitu Dei, ,. tum intuita hominum inter se , Judaeis, , exponere, illustrare, & observantiam hu-- jus juris eis inculcare.
Quod Chrisiana lex praecipit 3 ,, Vitam
is pro alterius salute exponere cli lex natu-- intuitu Dei: adeoque haec lex non a, , Servatore statuta est, sed is legem natu D ra statutam laudat, ct commendat, confis i. epis. Iob. III. v. 16. Ald. Rom. V. D. T. ,. Sane Ethnicis quoque glaiiosum visumis fuit pro patria, pro parentibus, pro ami-
M rat. I. 2. Vid. TUn. h. Ditis dicat, itso iure visura uos obligariJ-- Homines ipso jure naturae tenentur imita-
,, ri persectiones divinas : at haec obligatio,, saltem obtinet intuitu Dei, qui praemium M cuique actui persecto destinavit. Dissis morem. II. f. 36.
Secundum naturam videre eius es,qtii norm
m credidit J Ex hoc dicto Iustini insert,, Auctor. aliud esse jus naturae, aliud jusis Evangelii: at ex ipsa inspectione apparet, is Justinum jus naturae opponere non legio Evangelii. sed satui gratia per Evangeri lium revelatae. Homo igitur, qui secundum
naturam, i. e. rationi convenienter vivit,
se distinguitur ab eo cui Evangelium revelais tum est, qui fidem habet Christo , adeo- is que qui credit in Christum: non qua le- ,. gislatorem . sed qua Prophetam, & NH.
M mediatorem inter Deum & homines. 1 Chryhim scit iu tradeuis praeceptis iurei pretem tautum regere legis 3 Recte Auctor rejicit illos, qui ajunt Servatorem praeceptis suis tantum interpretari legem Mosis; Rationes ejus hae sunt : r. quia Servator suas leges opponit legibus Mosis : z. quia lex anti tua
duo continet, jus ipsum, & mentis puritatem ; hanc solam restaurare Servatorem, ait, indeque 3. concludit. Servatoris verba non continere nudam interpretationem, sed eum
mentis puritatem majori gradu praecidete. Ut vero constet , quaenam sit auctorita Evangelii in traditione juris naturae, dicimus Chrilium veterem, S suam doctrinam perpetuo distinguere, quod illa de jure, haec de virtute, majorique persectione agat: In praeceptis ergo quae Matth. V. exstant, Christus non interpretatur legem Mosis , utpote quod legislatoris, S superioris est; sed ait, legem non lassicere ad salutem, indeque alia media salutis suppeditat, & doctrinam persectionum populo praedicando ex. plicat. Praeterea hortatur Auditores, ne metu poenae leges observent, sed ut ultro. &amore austitiae id faciant, atque hoc ipsum perspicuum maxime fiet ex exemplis quibus Servator utitur : ubi postquam veterum doctrinam .seu jus recensuit, statim opponit novam suam doctrinam, quae plane legis partem non facit, sed virtutum regulas.
Postquam igitur Servator dixit: Autiqvix dictimi suis mis occiues r statim addit, ego
.ero dico vobis , iram, odium quoque pro
homicidio esse. Servator ergo hic non interpretatur legem Mosis, quasi etiam lex& poena de homicidio ad eum pertineat, qui irascitur fratri, eumque odio habet; quis
enim sanus hoc dixerit sed quod juxta regulas perfectionis, & sensu Ethico, homicidium commisiisse videatur, qui de illo
Pari r4tione ait, legem dixisse non ut
chaheris : ipse autem ait, etiam cogitationes
libidinosis esse a sterium. Non quasi lex ,
ejusque poena etiam ad intentionem inter
pretatione quadam extendi debeat; sed quod is, qui adulterium cogitando persecit, juxta regulas perfectionis ad castitatis praemium aspirare non possit, adeoque hactenus pro adultero habeatur. Haec igitur dogmata Servatoris juri antiquo opposita , non sunt partes juris, nullum inde est vinculum juris , nulla inter homines reparandi necessistas; sed sunt regulae virtutis. quax homines impune negligunt. Sane alius inde effectus non est . quam ut homo eas negligens perdat spem praemii lingulis virtutibus destinati: quae sigillatim illustrabimus infra
Additis., , Christum interpretem ramum agere le- is gis per Mosem datae . statuerunt Cocceitis , de faed. cap. 12. n. 7 s 7. & Alimpius Theoti
a, Heuci. r. 4 II. non ergo novae latorem.
, Lex enim antiqua ex eorum hypotheli itio dem
314쪽
dem divina est, eoque persecta, cui nihil
, , addi, aut detrahi potest, Drui. 4. 2. 2. Ps. 9. v. 8. & quae obedien- , , tiam omnem , non modo externam . sed ,, etiam internam , complectitur , M. tb.
A XXII. v. 38. 9 39. Dem. XXVII. v.
,, 26. eoque & vitam aeternam S: pollicetur, ri& dare potest servantibus. DD. I g. v. Dem. XXX. v. I9. Dic. X. v. et s. Dis 28. collatisque inter se locis ad Min. X. v. q. Gal. III. D. I 2. Conseratur Gron vius in not. h. ubi hanc communem sen-ri tentiam omnium protestantium esse , ait.
Unde negat , legislatorem proprie diciri Christum quatenus medius , ac interpresis novi testamenti est, quia Rosi ejusque is legi opponitur tamquam gratiae & virtutisse auctor. Job. 1. D. II. officiumque habet ,, proferre Evangelium ex sinu patri , in tercedere , & fieri victima pro nobis , &o dato spiritu sancto nos patri reconciliatiri Iob. I. v. I 8. Matre. XX. v. 28. CO- , , risib. V. v. I9. x . II. Addit porro, ad ,, munus Propheticum in erudiendo populo M pertinuisse instaurationem,& vindicationem is legis , remotis pharisaeorum additamentis, ct pravis interpretationibus. Caeterum necis alia legis praecepta tradidisse, sive per, , se, sive per Apostolos , quam Moses; necis aliam explicationem addidisse . quam quaeri a Prophetis tradita est, ct tradi debuit.., Hanc sententiam rejicit Auctor , cujus,. rationes & systema late exposuimus ia, , Disera. Pνο-. III. f. 44 seq. Nostra au tem principia explicavimus ibid. 46.
,, mentum Auctoris hDC est: Servator oppo- is nil sua praecepta illis praeceptis, quae Det a, ribus dudaeis per legem Mosis data sunt: is ergo non agit interpretem harum legum; M quia pugnare videtur , praecepta opponi , , , & tamen esse oppositi interpretationem. Rela praecepta Servatoris, S legis Mosau,, cae hic non opponuntur, sed ejusdem le- ,, gis partes saltem distinguuntur. In omniri enim lege& praecipue in lege Mosis , i, duo continentur I. necessitas agendi. vel ri non agendi intuitu hominum : 2. obliga- , , tio intuitu Dei. qui legem illam vel tu. , , lit, vel approbavit. Legislatores . adeoque, & Moses. circa primam legis partem prin,, cipue solliciti sunt, securitati enim reipu ,, blicae ac civium saltem prospiciunt, ac ,, violatores illius securitatis poenarum aspe-ν, stabilium formidine coercent: Aneram
is autem partem sub legibus quidem suisis comprehendunt, utpote quas persectissimori modo statuunt, at poenis eas non m
is niunt: indeque Judaei impune omittereis partem illam legis in foro soli poterant.., Non tamen plane negligebant legisla- tores Iudaei hanc partem, sed Doctores,, publice constituebant, qui officia homu, , num erra Deum hominibus inculcarent . ,, eosque docerent, non sufficere ad lalutemri juxta legem bonum esse , nisi quoqueri pia intentione, & amore justitiae legibuais parerenti Atque hinc notanter Servator ,, ait, diligendum eqse Deum, est proximum. ac ea regula absolvi legent, U NE. Propb
- At pharisaei, Doctores Iudaeorum, post
riorem legis partem non curabant , verbari saltem legum captabant, populumque do cebant, salvum aliquem fieri posse operari legis faciendo, vel actus virtutis exercen- , do; eui non amore justitiae & virtutis id , , faciat, sed metu poenae, vel ostentationis
Hunc errorem pharisaeorum Increpat ,, ct corrigit Servator, allegando Mosen suasse leges ad statum imbecillitatis humanae a ri commodasse, ac securitati civium saltem, , prospicere voluisse, ac solis actibus eois tendentibus necessiitatem agendi, vel non ,, agendi imposuisse, aiebat : utpote quod is sufficeret ad evitandas poenas in violato. , res illius securitatis statutas. Hinc meria is to addit, id non sufficere ad salutem , is sed ad eam consequendam alteram qu , , que partem legis quam Moses noenis, , non munivit, sed arbitrio & conscientiaeri civium reliquit , cujusque curam Doctois, , ribus commisit, necessariam esse , adeo- , , que pharilaos ossicio suo non defungi , is dum hanc partem suae curae commissam is negligunt, ct opera saltem legis, vel vi
is tutum commendantiri Ex his igitur apparet I. Servatorem non ,, opponere sua praecepta legibus Mosis, sedis eum alteram legis partem commendare,, ct populo, & Pnarisaeis, qui priori parte, , contenti secundam, quae prior est , in jupetri habebant. neque eam inculcabant popu- , Io; Quod ipse Auctor ita explicat ius is n. 4 & nos latius explicavimus in Dis sera. Procem. III. S 46 2. Servatoremo non novas leges statuere, sed praecepta se ejus esse ipsum jus naturae, quatenus ossi- ,, cia homnum erga Deum respiciunt; ot
315쪽
I36 Hehrici de cocceii Commentaricis
ia in regulis persectionum . adeoque in puri. , , late animi consistunt, in quam poena ab
,, hominibus vix constitui potest. L et O. T.
Illud oneribus gnificare ad veterer 3 - λ- se cile id concedimus : At di fuim jam est , is inde non sequi oppositionem inter praecedisi ta servatoris & Mosis, sed Servatorem ra- , , tionem legis explicare; quod illa saltem seri curitati civium prospiciat, indeque rati si ne habita imbecillitatis humanae lata sit, &M quod persectionis regulas non excludat, ,, sed eam doetoribus Pharisaeis relinquat : hos autem increpat, quod hanc partem se legis insuper habeant.
Veteres interia non alii fuere , quam sui
Moses tempore viverem J., Nimirum populusis Israeliticus , cui Moses leges illas dedit.
- a m veteribus dicta recitantur, nonis speritorum sint. sed Mosis J - I. e. nono sunt verba Phari eorum. & Principum, , ecclesiae, qui legi speriti erant. viii. n. 2.,, Sed verba Mosis ad veteres dicta, quibus,, Se vator suam doctrinam opponit. Oculum pro octigo, demem pro dente J ., Ra-- tionem iuris talionis videbimus infra L I. M c. 2 o. interim vide quae de vero sensu divi- , , nae illius legis tradit B. Parens in Di p. de ,, Sy tura talionis S. 3 q.
Suppis , reposcere liceat in lucticio 3 o Jure,, naturali id cuique privato licuisse. Auctor, , statuit. & institutis demum judiciis ad so- ,, los judices restrictum fuisse, VH. Dpra sera. q. quod alibi plenius explicabimus. Prox in turam . e Ismelitam J ,, Ade se que lex haec pertinebat ad Israelitas , ne hiis invicem saevirent , vel bella gererent : unde: opponuntur inimicis , seu septem ,, populis damnatis , in quos saevire debebant.
,, Fid. L. I. c. a. f. 8. n. v.
ω Ieptem populos 3 De his septem populis, , egimus supra a. n. I. & latius agetur imis Da L. 2. c. 13. S. 4.
His audendi Amaticita 3 si Non etiam Amis monitae & Moabitae. Deus. XIII. v. 6. Vid. ,,supra S. a. u. 6. N infra L. z. c. I . S. 9.,, α s. Occasonem , & causam damnationis si vidimus d. f. a. u. a. . Dd ad intelligentiam verbertim Christi ο- uino uotaudum , legem Sc. dupliciter accipi dis optime Grotius mentem Servatoris hicis explicat. Lex dupliciter potest accipi , DAri quatenus securitati civium prospicit. &,, legibus poenalibus munitur, vel quatenus,, etiam mentis Puritatem requiritiis Legislatores priori sensu leges statutini, se & hoc sensu , ad evitandas scit. poenas ci- viles, susscit si quis jus suum cuique tri-
huit, etiamsi tribuat metu poenae: at id nonis sufficit ad procurandam salutem , sed im-- pleti lex secundo sensu debet; i. e. jus suum se cuique tribui debet amore justitiae, & pia ,, intentione : hoc jus Dei est . quod legislari tores poenis non muniunt, sed conscientiae,, civium relinquunt; caeterum curam ejus
is doctoribus privatis committunt. Civis igitur. qui metu poenae ab alieno abstinet , poenis is civilibus non subjacet: sed Deus vindex estis hujus imperfectionis , quia solus de puri. tate mentis judicium ferre potest ,, Servator igitur posteriori sensu legem su-- mit , eamque partem legis populo inculcatris quam proinde Moses non excludit a sua le- ge, sed non punit . eiusque curam l Oct is ribus committit: Hi autem Doctores vel bis, , legis Mosaicae inhaerebant, & alteram se partem insuper habebant , ac legis operari non tantum impunitatem in civitate . sed se etiam aeternam salutem procurare,docebant: is Quod improbat Servator . verum sensumis legis Mosaicae interpretando. V1dsup. ad n. 3. Quatenus scilicet graditura delicia poenaruus aspecti bilium formidine coercet I ,. Cum enimis leges humanae securitatem reipublicae saltem, , respiciant, ea secura reddi citra sormidis,m nem Pinnae non potest.
Et popiarem Hebramn hae ratione inflatu civilis societatis continet 3 ,, De cuius societ is iis statu unice sollicitus fuit Moses legis-
mo sensu dieitur aer. J ., I. e. lex manda- ti carnalis, Epist. ad Hebr. VII. D. 16.ri quae nihil ad persectum adducit. Hi l. v.
is 39. Cons. Gal. IV. N. 9.D lex stadio um J - Ad id enim ut Iudaeus
si 'nis eXimatur, suffciebat opera legis peris fecisse. Pod legis divina es proprium I is Si enim se Deus legem dat, eam dat persectis limo
matenus scilicet etiam requisit mensis Imritarem J is Ita ut legis praecepta non metu ,. pinnae, sed amore justitiae impleantur. At, , bene notandum, leges humanas quoque is non excludere mentis puritatem a legibus, is etsi eam poenis temporalibus non coerceant.
o Sane utramque partem Icti Romani subis definitione justitiae comprehenderunt et se justitiam enim definiunt a constantem, atque perpetuam volumagem b) iussumuis Cuique
316쪽
, mique tribuendi. Vi L Dig. Proc . III., , S. Φ6. Et a s aliquor. qui sine temporali poena omitti possunt 3 , , V. g. dimittere uxorem. Obri quamlibet offensam : exigere ultionem ab M eo,qui laesit. &c. Vid. S.IN. n. 8 quae Pleri nius ibidem examinabimus. stus sensu vocatur πνευματικος δ Lex spiritualis , Rom. VIII. I quae adri persectionem ducit. Ad Hebr. VII. v. I9. Exhilarans animum d is Quia tutam redditis conscientiam.
Legisperiti, Pharisai J is privati Iudae
,, rum Doctores. Priore tua parte eontemst , Suffcere enim, se credebant,ad salutem iuxta verba legis bo.
Securidam , quae prior es, insuper habebant 3M Adeoque parum solliciti erant de puritateri mentis, & de actibus virtutum; quibus is solis praemia aeterna destinantur.
bris , sed ex Josepse quoque J is Egregie id
,, explicat Ptidaux in libro de la religisu desis Diff.s Secundans have partem J ,, Quae in puritateis animi consistit.
Etiam Hebraeis aras commendaret J o Perse. ctionum regulae non tantum Hebraeis comis mendantur per Prophetas ; sed & naturaliis ratione toti humano generi commendantur: Non enim solum jus a natura dijudicari, is sed omnia honesta , & turpia, ait Ciceror, L. T. de leg. e. 63. Seneca 4. de benef,, c. I 6. ita rem explicat. viritis in omnium, , --am tamen suum dimittis, qui nou se. H qmmtur eam vident. Hinc nulli praeclusam, . virtutem esse, omnibus patere, omnes ad- , , mittere , ait, L 3. de benes e. 28 Et is alibi docet : unam induci virtutibus hu , , manis regulam , quia una est ratio recta, ,, simplexque. u. 66. p. vi. 233. Idem ep. Io8. ait: Omnibus natura stivionenta de- dit, semenque virtutum , Onaues ad Omnia
, , im uasi sumus. Unde etiam nullum dog. ma virtutum in novo laedere existit , is quod non Ethnicorum philosophis cognio tum fuerit: illud ipsum de benefaciendo se inimicis, quod adeo celebratur, a Docto. ,, ribus gentilium passim inculcari videmus. Quod late probavit Anonymus in libellos nuper edito, cui titulus Ilisoire de laphia is Hopbie pvenue Ue. Conf. DU. in mamcd. ,, a. Dus Io. At cognitas habet homo peta, , sectionum regulas, non tanquam leges na-
isturae, quibus homines inter se obligantur; se sed tanquam leges naturae . quibus homo se Deo emi perfectissimo obligatur. Ade
is que homo eas peragere tenetur , etsi lex easo nec praecipiat, nec commendet.
Aut praecipi, sed uou praecipi in eo gradu . quo Chrisiariis 3 is Verum I. non est, Hebraeis is puritatem mentis principi lege Molis: alibi is diximus , necessitatem , quae omni legiis cohaeret , repugnare essentiae virtutis. Si., igitur actus virtutis lege Mosis praecipitur, , , lassicit ad immunitatem poenae actum exeriis ceri; nec quaeritur an quis amore virtutis is actum peregerit. Multo minus verum 2. se est, Servatorem illam puritatem mentisse praecipere in vim Iegis, is enim non legisla is latorem agit, sed Doctorem. Denique &M 3. verum non est,a servatore virtutes inculsi cari maiori gradu. Nam cum Hebraei aeque , is ac Christiani, regulas persectionum a nais is tura cognitas habuerint, dicendum omninois est , eodem gradu utrisque virtutes praeis is cipi ipsa naturae lege. Ae laristidine J o Eadem virtutum est Iasi.,, ludo in veteri, ac novo testamento. Imo is apud omnes gentes: Regula enim perse. , ctionum ubique eadem est, alias non esset
Utroque aurem Me sensu Chri=υ sim pr repta opponiι veteribus J ,, Tum quia non priis mam legis Mosaicae partem , sed alteram . , , quae in puritate mentis consistit, & quamis Pharisaei neglexere, inculcat : tum quia is hanc ipsam posteriorem partem in excellen. ,, tiori gradu praecipit.
Unde liquet, Derba eius non continere nudam interpretationem J Imo continent ve- ram interpretationem, sed doctrinalem : quia rationem dat . cur Moses ea, quae ad se perfectionem legis pertinent, nimirum pu- ritatem mentis , poenis non muniverit. Ad Me tantum , quod nune m mariti es I
Et quod probandum suscepit Nimirum, is veram esse oppositionem inter praeceptari Servatoris, & Mosis; adeoque chrillumis non esse interpretem legis. Sed set au multa alia, ne legis Hesericaaticlaritate , supra qnam quum es utantur I, , Multa enim legibus Mosis permitti , ait, is quae tamen lege Evangelii prohibentur. se catalogum exhibuimus in Ddfert. Pro r. is III. Sect. s. n. 4. N s. Caeterum de le- ,, gis Mosaicae auctoritate late egit Auctor smis Pral. I. c. r. S.I6. ω 17.
317쪽
i δ8 Hem ita de Cocceii commentarius
ΟMIRSIS ergo argumentationibus J Hiey Auctor probat ex novo foedere , bella aliquando licita esse, & undecim colligit argume in , quae legi omnino merentur. Hoc saltomnotamus , quod Auctor bella, & judicia crupitalia merito conjungat, quia utraque negant Anabaptistae , & ex justitia unius ait rius licentia necessario sequitur: quo ipso solvitur dubium Gronovit, qui pleraque argumenta ab Auctore allata jus quidem gladii,
non vero jus bellorum demonstrare, causatur. Additis. Ut compendio rationes ex novo laedereo desumtas exhibeam , licentia bellorum, probatur I. ex 1. I t. v v. t. seq. Ubiis Paulus pro regibus, & magistratibus precesse fundere iubet, eosque constitutos, ait, is ut malos punianti II. Ex Rom. XIII. M v. 4. ubi Paulus docet, magistratui non resi- stendum , idque a Deo esse. III. Ex Liae III., D. I 4. ubi Johannes Baptista milites ad bap-
, , tismum accedentes non hortatur ut miIitiam
,, deserant, sed stipendio contentos esse ius. , , sit; ubi simul dubium , quod aliud possit
,, docere Christus. aliud Johannes, removet.., IV. Si Christus iudicia capitalia. & bella
se improballat, steserumque licentiam , quae ,, ex defectu judiciorum capitalium oritura is esset, approbasset, distinete, & clare hanc mentem declaraturus fuisset, quod tamen
ri nullini factum apparet. V. Tota respublica ,, Iudaica subsistebat temporibus Christi, is adeoque S judicia a nose constituta , qui bus Servator ipse, & Apostoli, aeque acis omnes Christiani se subjectos profitebam
tur. VI. Cornelius , vir pius, militiami, egit , ct conversus eam non deseruiti,, VII. Sergius Paulus, Christianismum amisis plexus , magi liratum non mutavit. VIII. se Paulus usus est ope militari contra insidiasse sibi structas. IX. Tributa magistratibus sol. se venda esse , & Servator statuit, & Apost ,, li: finis autem tributorum est, ut subditi,, his subsidiis tuti reddantur contra malos.., X. Paulus Actor. XXV. v. xi. ait, s,, crimen morte dituum commisi non recuso
M mori s ergo non improbat judicia capitalia, is quia illis se in aliquem casum submittit. , XI. christus non sustulit jus Mosis, nisi qua, tenus separat Judaeos a gentibus . i. e.
o quoad ritus: in caeterit ergo tava mansitis lex Mosis, quae probat ius magistratus, ,, jus gladii, & jus bellorum. - Εx his rationibus satis constat , hellais adeo juri natum non esse contraria , utri nec cum persectione, quae in Evangelio exponitur, pugnent, modo tendant ad ,, necessariam buris reparationem.
Gratum ese Deo ut reges fiant cirissant Iis Hinc merito gavisa est Christiana ecclesia , o converso ad eum Constantino M., Laciant. ,, Lib. de falf rel. c. I. in Chrissam reges Christianis aliis visam
tranquillam praestem J A Hinc Tertullianusis apes. adv. gem. c. 3 . testatur, Christianoso precari imperatoribus solitos fuisse vitaniri prolixam, imperium securum, domum tim tam . exercitus fortes, senatum fidelem. is populum probum, orbem νietum BD. Quomodo Dero J Dum ergo Paulus vult, , ut reges Christiani aliis vitam tranquillam ,, praestent, necessario quoque probat bella ἔ, , quia sine armis, ct milite id fieri nequit,
Mu enim frusra glacitum gerit 3 - Idque
is patres , & ecclesiae Clarii ἰanae Doctoresis communi ore fatentur. Vid. Hieron. in Ist.
Jure gladii per complexionem omnis quidem
is coercitio ingelligitur 3 o jus gladii in saeria is significat proprae jus vitae, & necis , seu ju-- dicia capitalia : doi imperium merum vo-M canti L. 3. F. de Iurid. l. To. F. de R. I.
Garg. l. 8. S. I.A. de pom. Sed ita manen ut pars ejus summa , i. e. rur gladu usur, unu exeluciatur I A Verus auisse tem usus gladii consistit in violenta coerciis tione, quae fit per effusionem sanguinis. Plemus tamem ses perfectius ad chrolam pertinet J ., osiander in obf. ad h. f. solitarieri eum de christo agere contendit, idque is probat tum ex eo , quia huic regi in hocis psalmo trihuitur dominium in omnes genistra, ct in fines orbis terrarum , v. g. Imperium autem Davidis exiguis Iudaeaeis finibus suerit terminatum; tum ex eo , quia praecipitur, ut omnes reges , ct quidem in is perpetuum . sine ullo fine huic regi se su ri mittant v. Io. &M.; tum denique quia is promittitur salus , & beatitudo omnibus iu,, lis conserenda, qui fiduciam suam in hoori rege collocarent; & e contrario maledi-
ctio aeterna, qui ei parere recusarent, at--que
318쪽
que ita itam eius in se concitarent. D. M.
uua reges sinu Jo Rex duplici modo consiis derati potest , ut homo, ct ut rex: priorio modo aequalis est omnibus caeteris hominibus , jura ejus privata hac enus sunt, subis est patriae potestati, obligatur ex pactis,M &c. aeque ac alii homines. Posteriori modo superiorem non habet , Omnium rerum ,, arbitrium penes eum est . quatenus scit. is arbitrium ad salutem reipublicae tenditi Aliter Enim sexvit . qua homo, aliter qua
rex es 3 is Qua homo servit Deo, si praeceptis
ri natum , uti omnes reliqui homines, o is temperat; qua rex autem sertit Deo justiis tiam admini lirando, quam supremum Nuri men curae ejus commisit
3 Secrandum argumentum d si Auctor judiciari capitalia hic apertissime probat ex Rons. XIII. ubi t. judicia dicuntur ordinatiois Dei, cui qui resistit, ipsi Deo resistere di-
,, citur: z. dum ergo adeo laudat, atque comis mendat, necessario quoque ea approbat :,, unde 3. insertur . cum contraria velle nonis possit, hanc potestatem cum voluntate Dei
Dei ordinatio dicitur J - uod insea , ubiis de origine summae potestatis agetur, late,, demonstrabitur: Via. l. I. c. 4. f. 4. Ei paretiarem , id seuorem exhibeam
cum J A vices enim Dei gerit, adeoque is proximus Deo honor, ct obedientia deb
Et quidem ex animo I se Verba Apostoli, ,haec sunt: stuapropter necesse es subiici nuri, solunt Propter iram , sed propter comis stetitiam, quod explicat Auctor I. I. c. 4.- f. r. scit . fieri id debere non ex formidine,, mali, sed ex ipso sensu ossicii ' nostri , is quo non hominibus tantum, sed & Deo, , obligamur. Si Orissimulauis voce Hs intelligeretur , quam Deus taurum mu vult impedire I, , Anabaptistae , ut locum hunc pauli effu-o gunt, dicunt, Deum ordinasse jus gladiiis permissiue , eodem modo uti alia mala ,, permittit, vel potius non impediti Beneis Auctor hic respondet, ordinationem illam si juxta mentem Apostoli a Deo , non tantum se non impediri, sed & probari, quin obli-ὐgationem hominibus injungi: nam Aposto-- lus inde I. inseri, homines ex conscientia , , subiici tali potestati , et . ideo obedientiam, ,,& honorem magistratui deberi, & resiis stentem magistratui resistere Deo: quae om-ι, ni a neecilitatem, i obligationem supponunt.
Jam inde nulla Bouoris , utilia obedientia
obligasio sequeretur 3 ri obligatio enim est, , vinculum iuris, quo necessitate adstringi is mur ad aliquid agendum , vel non agen- , , dum. At si Deus non probat , non ordia is nat, non statuit magistratum I sed eum . , , tanquam rem per se illicitam, saltem noni, impedit, omnis obligationis ratio cessat :,, adeoque tantum abest ut Apostolus cnm-ri mendare hanc ordinationem , aut cultum ,
is az honorem ei tribuere, & relistentiam is prohibere potuerit, ut potius resistentiam is suadere debuisset; rei illicitae enim homori resistere, & cultum , ac honorem negareis debet ordinationi per se vitiosae. Nec quis quam diceret Amsolus Uc., quo amu latrociniira sertis conveniret J ,, Nam ,, eodem sensu dici posset, Deum surta , - & latrocinia ordinasse , i. e. ea non impe- , , divisse: indeque juxta Ana baptistas conclu- , , di posset, latronibus, ct iuribus honoremo esse exhibendum . & qui iis resistunt, re- resistere ordinationi divinae, quod absur
luntate Dei approbante intelligatur J is Quia , , per conscientiam ei homines subjiciuntur . ,, quia ei resistentes Deo resisterent. & quia is ejus reverentia hominibus injungitur. Hane potesarem cinu voluntate Dei per Gangelium revelata Non petignare 3 ,, Ex eois igitur, quod Deus voluntatem suam Chriri stianis revelavit, & judicia a Deo ordinata , esse declaravit, necessario infertur , judicia is ejus voluntati non contrariari; non enim ., Deus sibi contraria velle potest. Omnes sensives obligante J,, Lex Evangelii is non obligat omnes homines qua lex a ,, Servatore lata, sed qua lex naturae , quae se officia hominum erga Deum continet: &,, quae homines obligaret etsi Servator nihil A de his ossiciis dixisset. caditerum notandum, , est, ipsum Crotium statuisse, legem Evan- , , gelii non omnes homines obligare , sed
, eos tantum, quibus revelata est. Vid. l. I.
Dicuntur alieni suisse a chrisiana pietate 3 4ri Adeoque probari saltem videri judicia in se regibus infidelibus , non in Christianis. Non nihil forte salso inquinara J , , Nam
,, traditur, Abgarum regem dedisse ad Chii. o stum , ct accepisse ah eo epistolas. Erasis. D L. I. his. c. I . Sed jam olim eas pro
D ApocrIphis habitas fuisse, probat Osiandet
319쪽
I I Hemici de tacerii Commentarius
M org. eccles p. a. n. 69. Se G v. b. Deinde non de personis quartim , oin Impia
fuerint, sed an illa functio in iis impia fuerit J- Optime Auctor distinguit inter personam ,
,, & officium personae cohaerens : officium se sanctum esse potest, licet a pessimo homine,, administretur. Ita tyranni aeque, ac justiis reges utuntur titulo Dei gratia. Neque is enim his titulis indicatur quales sint, sed is quales vi incit esse debeant. Atque hac se ratione vera omnino est conclusio Auctoris . piam rem esse imperium, etsi is inrpio te-
Etiam pro illo tempore 3 is Ubi reges alieni
erant a Christiana pietate. Intra amnia recusetis I ri I. e. conscientiae
Bibus J ri Scil. recessibus , i. e. conscien
Et retinere I Quia ordinatio Dei , quae se impio verum jus concedit, multo magis., jus tribuit fideli. uin e iure gladii J is Conserantur notata
Pia erant sacrificia secundimi legem I,, Confirmat haec Athanasius tia cap. 8. dis., a I9. Non quaritur , quas, vel qualis praedicti ,
,, sed quid praedicet. Nani baptisma , spe ab
is adultero, vel a fure dativis fueris, ma perci- ,, plentem mmms te ait illibatum. Nam ses,, Iudas cum fuerit sacrilegus, atque fur , qui , , quid egit inter A solos pro dignitate com- ,, missa , beneficia per iudigno data, utilia , , ex hoc detrimenta sensererint. declaranse Meri ipsum Domino manifeVlis a voce: Scriba,
, , ε Pharisaei super CasSedram M sedem,
,, qua dicum facite, qua aratem fac ιι,, sacere uolite, dicum, ae non facians. is micquid igitur ad homininu profectum gai se libet in ecclesia ministre pro oscio suo videturri operari, hoc tNum contineri, implente, , divinitatis effectu.s Cujus gentis multa munia Romanis milia 14s. J,, christiani demum Imperatores, Arincadius, ct Honorius, militiam Judaeis aderi merunt : Vid. Commerit. Casitionis de emis lumn. trimnph. Non eos militia abire jussis, quod facere debebat J - Vim hujus argumenti egregie , , demonstrat Augustinus ep. s. , aliisque ratim si nibus jus militandi probat ep. Z q. Ut aliud docere pomerit E. tisa, aliud
Chrsiti J - Optime Auctor huic objectio- is ni respondet, ct probat, doctinum Bain ,, time eandem esse quae Christi, tum quia is praecursor Christi dicitur, tum quia jusis ceremoniale per baptisma Baptistae subla-
Eodem exordis Doctriuis 3 is certi Tmori indicio, non aliud docere Baptistam, aliud o Christum. Raegnum caeleste dicit ea pisse indiadi at die bus Bapti e 3 - Εx vaticinio enim Danielis M apparet, in medio ultimi: septenatii institiis tutionem foederis futuram. At terminum se illum mediae septimanae septimae, curateis cum baptismo Iohannis convenire, alibi ,, demonstrabimus. Id es legem novam J ,, Saepius dictum est, is Servatorem legem non statuere, nedum, , novam; sed eum utramque juris naturalis, 1 Partem, nimirum & ossicia hominum i , , ter se & ossicia hominum intuitu Del .is Christianis inculcare, Legemque Molis ab ,, iniquis Pharisaeorum interpretationibus puta
Exigis opera dilectionis supra legem 3 ,, XL, , mirum praecipit in allegato loco. ut qui , ,habet duas tunicas, det non habenti; se haec supra legem exiguntur. At ex hoc , , ipso exemplo apparet , Servatorem id non ,, Per modum legis exigere, sed commen- , , dare liberalitatem subveniendo egenis. Haec non erat materia legis Mosticae , quae , , tantum de suo cuique tribuendo agebat. Id s at illo incepisse doctrina persectioia Imo hic non est sensus illorum verbo. i, rum : Lex ideo dicitur durasse usque ad D Johannem , quia prophetiae, & leges cereis, , moniales adventu Baptistae, i. e. in medio septimanae septimae . finiebantur. Saneis regulae persectionum in veteri testamento is eaedem sunt, quae in novo. D principitim Eoamgem a Johame duentur J - Dictum enim est, juxta vaticinium, , Danielis, foedus finiri in medio septim is nae septimae I in quod tempus incidit bap. is tismus Iohannis. A se diVtinguit praerepto rum discreparumis Uterque enim docet. neminem regnum is coelorum intrare posse nisi veram agatis poenitentiam, L e. iratum numen placareri studeati
Sed eo quod Iesur esset promissus ille Messas I A Nam duplex munus obiit desus, in
is eo diversus tum a Johanne, tum ab aliisti Prophetis. Maximam indo secuturarn scelerron licear- έ
cun J A Resula certa est, si non dantur
320쪽
ia magistratus , & judicia , quilibet agere,, quicquid lubet, & omnia perpetrare cli. is mina inter homines impune poterit. Haud dubie verbis quam maxime disse, i, tis 3 ,, Atque tali speciali praecepto eo , magis opus suisset . cum judicia jussuo Dei suerint instituta.
Nam pia adseruratur. aut valde sunt generalia, t obsitora J A Adeoque per alia lo. , ca aut explicari, aut restringi debent. Docet antem ipsa aquilas J A De hac ino terpretandi ratione vide late L. z. c. I 6.
1 Luintum sit J - Argumentum hoc est :,, Stante republica Hebraeorum mansiit obli.,, gatio legis, etiam quae ad judicia pertuis nebat: dudaei igitur convers. & magistra. ,, tum gerentes, uti plurimi gerebam) jux- is ta leges illas judiciarias iudicare debe-M bant, certissimo indicio, judicia capitaliari cum Evangelii doctrina non pu nare. Desisse priusquam urbs Ver6 3ma e scinderesur I ri Auctor adventu Christi leges, , flebraeorum , excepta ceremoniali, subla- tas non esse, ait, sed secuto demum ex
se cidio id factum esse statuit, & merito :M r. Quia species , & spes rei publicae adhuc se sobsistebat . adeoque & leges. a. Quia in ,, lege Mosis tempus, quo durare debet, ad- , , ditum non est. 3. Quia christius. & Α- is postoli nulli bi dixere, legem Mosis finia, , tam esse. Potius contra 4. Paulus ait, ,, summum pontificem judicare secundum, , legem Mosis. AcI. 23. v. I. s. Serva-
,, tor testatur se veni se ut impleat legem , ,, non ut tollat , quod asseri non posset, is si adventu ejus leges judiciariae sublataeis essenti Et cum ea tum species, tum spes reipubliea concideret J o Rhic Ap. L. I. c I. g. 16. n. 7. , , mutata enim specie reipublicae ipsum im. perium tollitur. L. 2. c. 9. S. 6. Neque in lege Moses ullus ire ninus isti legi praefititurJ ,, Adeoque tamdiu durat, do- is nec sublata probetur.
Neque Chriytis, set Aps Oli de heis illisu cessetione loquuntur 3 - lino saepius ad legemri illam provocant, uti mox videbimus. Nisi quatenus id comprehensum videri po- is tot iu reipublica dedi Ductione 3 in Quia tunc , , totum imperium tollitur civitatis, adho- , , que & civitatis leges. O coutra J o Servator iuvenem media , , salutis eXplorantem, remittit ad legem, , Molis : & Lararus hominem divitem auri legem, & Prophetas. Non diemsse se ad soluendam legeni, sed ad implaudam I ri Liberando homines a suppli. ciis , quibus lex in peccantes fulminati v. b. stuod quem de ristialibur sensum haleat J,, Chtillus implevit legem ceremonialem e ,, hibendo Nessiam, qui omnibus Letificiis, & victimis significatus est. Vid. Grou. h.
is & Got. l. i. c. I. f. I 6. n. 7.uuomodo verum esse potest , si Chri ti . adventu sito ea si recitd ri Contradictio, , enim est, claristum sustulit se leges , & ta- men eum venisse ut eas impleat, iisqueri satisfaciat. Ut quidam exisswant 3 , , Vid. Dpra pro M leg. f. 48. ibique oon . ut miti fuerit Hebraeorum respublica dis Jus enim forense desiit postquam populus, , , per excidium urbis, & desolationem prae- ,, cisam , sine spe restitutionis populus esse
, , desiit. L. I. c. I. S. I 6. N. 7.
Sequitur tit M.Laei etiam ad christum cou- tres ,s ad magis tum vocaΥenim , eum d fugere uou potuerim I ,, Sequela haec certin , sima est: lege Mosis capitalia judicia erantis constituta, respublica Judaeorum durabat ,, Vivente Servat Ore; adeoque magistratus,
is etsi Christiani, juxta regulas illius rei pu-- blicae jus dicere tenebantur. Ut judicare uou aliter debuerint, quam Moisset procri erat J ., Equidem Euterus in uot.1, h. g. tradit, potuisse tum aliter in eorumis causis iudicari, ac Moses pr.escripserat ;,, quia in provinciae formam ludara jam reis desta erat, &c., & beneficio saltem Cae is serum indultum suit ut patrio jure ut is rentur. Sed postquam beneficium hocri obtinuerunt, Certum est, eos nec potuisse,
is nec debuisse judicati, nisi juxta leges M is sis. Vid. B. parens in tris. de Autou. iun
Illa tune Christi loquentis certa J , scit. κ,, se non venisse ad selvendam legem, sed 'is ad implendam. Aliter existinare potuerit J - Scit . quasiri venerit ad tollendam legem Mosis. Illud agnosco in. 3 is Gratius occurritri hic objectioni, quae ipsi, positis ejus prin- cipiis, merito fieri potuit: Supponit enim ,, Grotius, ante adventum christi multa fuis- , , se permissa, quae christus prohibuit; hincis sequi videtur, christum prohibendo id,