장음표시 사용
51쪽
xietas summa, aestus intolerabilis &e. quibusdam vero in declinatione an αmi deliquia, sudores frigidi inaequales, eulsus obscuri exigui &c. adlunt. Pro ut iam maxime maligna symptomata in hoe, illove exacerbationis stadio observantur, ita probabile est, aegrum sequenti exacerbatione moriturum
esse eodem tempore., Verum & quartus dies saepe lethalis est , inprimis si in vehementissima
febre ardente exacerbationes diebus paribus factae fuerint; tune enim talis exacerbatio non in diem tertium, sed in quartum in eidit . Quae diebus par:-bus exacerbantur, ea paribus iudicamur ς quorum et ero accessioues dishus a Naaribus sunt, diebus imparibus iudicantur. Circuittium autem diebus paribus i
dieantιum primur es decretorius quartus, sextus, octavus o e. Carcuituum vero
imparibus diebus iudicansium primus est tertius, quintus, septimus ero. a) . Unde & notavit b in pessima febrium ardentium specie , quarto die labores maximos fuisse, sudores subfrigidos, extrema non re ea luisse, sed livida, & subfrigido mansisse, stimque deletam fuissedi patet ergo in ipso jam mortis quasi agone haesisse miseros, & si hunc paroxysmum adhuesperarent, sequenti periisse monet, nempe sexto die. Alterum discrimen quartae diei inde pendet, quod saepe exacerbationes, suae imparibus diebus fiunt, anticipent solitum tempus; hine dum prima die cum exacerbatione morbus inciis pit, secunda die parum levari videtur aeger, sed ipso initio diei tertiae, vel& in fine secundae diei, nova exacerbatio sequitur, atque tunc tertia exa.cerbatio ei eius ingruens in diem quartum incidit, & saepe aegri in initio talis exacerbationis pereunt. Unde alibi fel Hipporea res dixit de febribus continuis tertio die exacerbatis: Si quartus dies tento quidquam hi bis ipso Iimile habuerit, tu periculo versatur ae eri Ubi ergo vera & exquisita febris ardens est, intolerabili aestu , sitique in . explebili, reliquisque pessimis symptumatibus stipata, raro septimum diem transit: ubi vero leniora sunt omnia, similis tamen indolis febris est, eo notinua nempe remittens, solet saepe adhuc ardens vocari; & quamvis periculos a talis libris si, tamen non tam cito corpus destruit, sed in majorem diu
turnitatem excurrit, antequam in mortem, alium morbum , vel sanitatem
transeat. Sic febrim ardentem descripsi Hippocrates idi, de qua dixit . quod judicaretur brevissime nono, vel decimo die, longissime vero decimoquarto. Mitioris longe indolis febrem, quam tamen εc ardentem vocat, septendecim dierum spatio judicari dixit alibi e . In Coacis Praenotionibus i si habetur:
Febres ardentes quatuordecim dies diiudicant, aut alleυantes, aut Perimentes .
Tamen In textu non καίσM smpliciter, verum xα- - has sebres dixit; quod etiam in pluribus locis oeeurrit, ubi mitiores tales sebres describuntur. In aliis tamen loeis his vocabulis promit cue usus suit Hippocrates. Sic enim. ubi rarum illum casum narrat aegri, qui centesimo die ex febre aris dentela Hippocrat. Epideiri. et Clarier. Tom. IX. pag. ys. sbὶ Ibid. pag. D.
e j De viciu morbi, r. aeui. Charier. Vom. IX. pag. 3 9. d De Affectionibus cap. 3. Cha ter. Tom. Vll. pag. 612. le) Epidem. I. Charier. Tom. IX. Pas
52쪽
dente iudieatus est, dieit --μνειν ἰλαριν καγ τει, in fine vero hὶsso Ge moris hi hadet sequentia: ἐν ἐνωαππε τι-r ἐκ e. παύσω , ex quo evidenter apparet, quoa eundem morbum , quamvis adeo diuturnum , Muis & καύσιδων πετῆν vocavit In altero vero aegro fhi, qui ex simili febre ceni
sima, & vigesima die perierat, quam vis ex historia morbi pateat , in tam longo decursu saepius per aliquot dies absque febre suisse aegrum , dc denuo recidiis vara pastum fuist eo tamen in fine historiae hujus, ubi maligna symptomatasnumerantur , quae toto morbi decursu adsierant , addit συν- ωι καὐσω
quod eontinenter ardenta laborasset febri. Videtur autem in similibus eas-mis illud nomen retinuisse, quod morbo in principio dederat, licet postea morbus degenerasset. Notandum enim quam maxime est , quod saepe primis pessimarum talium febrium diebus se mutentur omnia, ut miris m dis a sanitatis conditi nibus recedant; unde, licet morbi impetus postea remiserit, nondum sequitur sanitas, sed saepe alius morbus, & dissicillimus quidem: hine saepe aegri qui primum, & violentissimum impetum evaserant, postea pereunt. Stricte ramen loquendo, tune non ex libre ardenti, sed ex alio morbo, febris ardentis effectu & sequela . moriuntur. SOLVITUR sAEPE HARΜORRHACIA- Galenus . uti alia occasione in Com. mentariis 3. χ iri dictum suit, notat, ubi haemorrhagiae nomen similiter oeis currit apud rappocratem, nota addita parte corporis, ex quis erumpit, tunc
intelligi illam, quae per nares fit, sanguinis eruptionem I propriumque dixit esse febribus ardentibus exquisitis, per narium haemorrhagiam judicari sal. Unde generale haemorrhagiae vocabulum hoc sensu etiam in textu adhibe.tur. Verosimile quidem videtur, & alias haemorrhagias prodesse posse, quae per haemorrhoides v. g. vel menstruorum eruptiones fiunt: imo & μπω - rari s J diserte notavito mulieribus plurimis, dum febre ardente laborabant, menstrua abunda profluxisse, notatque, nullam mortuam fuisse, cui vel per menstrua, vel per nares, sanguis copiose erupisset: imo videtur notam . . morbum illum epidemicum, quem tunc prescribit, adeo proclivem fuisse in
hanc evacuationem, ut plurimis virginibus tum prima eruperint menstrua, dum hoe morbo decumberent,' praegnaqtes vero mulieres omnes , quas vide. rat hoc morbo afflictas, abortum paterentur. Interim tamen illa, quae per
nares fit, haemorrhagia prae reliquis maxime frequens est in febribus ardenistibus, di maximo salutaris ιγ; unde summam spem in hac evacuatione posuit ubique Hippocrates, modo satis larga foret; & contra, ubi recenset illa, quae aeciderant iis, qui ex febribus ardentibus moriebamur, notat, quod
nulla sanguinis eruptio facta fuerit, sed quibusdam tantum pauculum quid stillaxerit m , plurimique perierint, quibus sanguis non eruperat n . Sic in agro 1llo , qui centesimo die k febre ardente judicatus fuit, quais
. pag. 121- ι Galenus Comment. I. in epidem. Lib. 2. Charier. Tom. IX. pag.
53쪽
dragesima die copiosius sanguis e naribus erupit, 3c postea ad sexagesimusti diem usque perrexit sanguis erebro, & parca copia emuere; notatque deliri M. surditatem , & febres imminutas fuisse, licet tamen dissicilis hie morbus ibia
hae evaeuatione integre debellari non potuerit. Contra vero in alio aegro
pJ, qui centesma, & vigesima die periit, non adsuit salubris illa narium haemorrhagia, sed Octavo die morbi tantum pauculum quid stillavit denaria
hus. Unde apparet & in libribus ardentibus, quae velocissime decurrerent. R in raris illis casibus, ubi in longum adeo morbum degenerarent, magnum pondus ad sanationem habuisse sanguinis per nares largam eruptionem 4
QuAE SI FERTIO, VEL QR ARTO Di E PARCA, LETHALis . Larga enim
periculosissimo hoc morbo requiritur, se ut ad plures saepe libras aliquanda profluat, optimo quidem cum successu , quamvis a tanta sanguinis jactura debiles taepe maneant aegri . Ubi vero paucae tantum stillae prodeunt tertio, vel quario die, lethale saepe signum est; tunc enim novimus, tantum quidem impetum esse, ut solvatur arteria in naribus . vel per anastomosin dilaotato tuo extremo sanguinem dimittat, interim tamen sic in spistatum esse sano guinem, atque adeo in concretionem pronum, ut illico in aere coeat, &tactam sibi viam obturet. Vidi in tali ea su guttulas illas sanguinis de naribus stillantes, muccinio exceptas, non diffluxisse, sed illico in solidas massulas concrevisse. Generale hoc axioma practicum statuit Hippocrates sqJ: Iudiacatoria ustis Iudiea tia parrim Ieibalia, partim discitis ivisisti. Unde patet , quare parca talis haemorrhagia adeo malum fioum det, cum irritum naturae ad criti eam evacuationem se disponentis molimen sit . mite pusillas silia
sincerum fuerit Ili forte si e vocavit spissum admodum sanguinem , absiaque ulla liquidioris partis separatione, statim eonerescentem. Et alibi si Ipol quam dixerat in libribus ard.tibus epide micis omnes servatos suisse , quibus larga narium haemorrhagia contigerat, addit: D Pbilisco , imaisa, oute, er Sileno quorum hissoriam pluribus msea Ascripsis Parro , m quili die paucum . narιbus JIlavit, perieruui. Quod & pluribus exemplis confirmavit in aliis aegris. Sic in Dromaedae uxore sui quarta die paucae enatibus stillae proIerunt. sexto die convulsa periit. In altero aegro stet lseeunda die ex sinistra nare paucus sincerus sanguis effluxit, uti etiam &quarta die ; qui quidem evasit, sed post multas molestias , & binas recidivas, quadragesimo die tandem judicatus est. Notandum tamen est . quamvis paro ea illa itillicidia semper suspecta sint, tamen minus periculum esse, si paulo Io post , vel sequenti die, v. g., larga haemorrhagia sequatur, uti iactum fuit in Metone κ . eui quarta die bis pauculum sanguinis ex clare dextra stillaverat; verum quinta die ex nare sinistra sanguis copiosus effluxit, sudavit, &judi.
54쪽
. netur in hujus aegri nistoria. Cum autem, uti paullo post dicetur, optima sit haemorragia narium , quae die decretorio fit, & quartus dies non adeo inter dies decretorios nu. meretur, vel laltem non inter primarios, sed potius inter dies indices, uri tune pluribus demonstrabitur; patet ratio, quare Veteribus Medicis ut cunisque lut pedia suerit haemorrhagia, quamvis larga, quae quarto die fit. Utienim paullo ante in eadem hae paragrapho monitum fuit ex Hippocrate, xibus diebus judicantur hi morbi, qui paribus exacerbantur: adeoque si qua to die critica talis haemorrhagia contingat, accessionibus diebus paribus fieri demonil rat, quod tamen pro pessimo signo in his febribus habetur, uti paullo post demonstrandum erit in eadem hac paragrapho. Ob hane caulam videtur Hippocrates monuisse ν) o Quae quarto die sunt haemorrbagiae n. Hum .di lem 1udicatimum faciuut. Et tu Coacis cet. ' In febre ardente fluxio I sanguinis I ex naribus quarto die mala es, s non riiud quid boni ebili ci νιις verum quinto die minas periculosa es. Notandum autem, quod non agatur de levi stillicidio, quod ταξιν vocare solet , sed habetur in textu ροσπ . ἐκ mo ραν , quod largum satis fluxum significat. Habetur tamen niseidemicis a exemplum aegrae, cui quarta die saris uis probe ex nares nistra effluxerat, quae septima die omnino judicata cit: verum, uti in
Coacis monuerat, aliud bonum signum coincidebat , nam eodem die quaruto menstrua, pauca quidem, sed ordine comparuerunt. ε .
Cum ergo tantum iani a larga haemorrhagia, si debito inprimis morbi
tempore fiat, exspectaverunt Veteres, non mirum est, si tanta cum cura iniscessiverint illa ligna, quae hanc evacuationem praecedere solenc, & brevi ad futuram esse docent. Gi temerario ausu naturae imperare volunt in morbis curandis, & caeco impetu quaevis tentantes, omnia turbare solent, at te Iam horum signorum in morbis observationem fastidiunt, credentes se prolubitu larga venae sectione posse i Ilud omne perficere, quod ab narium hae.
morrhagia spiratur. Verum pessime decipiuntur &. plurimae observationes Medicae docuerunt spontanea narium haemorrhagia sanari morbos felicissime, qui frustra venae semone tentati fuerant. Notavit Benedictus b ; perim dicam narium haemorrhagiam tabis accestiam protrahere , & iterata quacunisque phlebotomia longe ei icaciorem esse, atque hanc sententiam exemplis practicis confirmavit. Iuveni enim, a suppressa narium haemorrhagia , una
cum haemoptysi phtisis imminentis figna jam aderant ,& quidem tanto periis
culosioris , quia a parentibus impressiam tabis characterem habebat. Parum Irosuit venae sectio, sed rediens narium haemorrhagia illam a tanto perieu. o liberavit. Viro, qui periculosissima angina laborabat , quae non tantum deglutitionem, sed & rei pirationem intercipere minitabatur, in brachiis, &talis venae leuae suerant, nuchae, & scapulis scarificationes adhibitae, ene.
55쪽
uaedam falutis spes affulgebat. Uerum, copiosissim narium haemorrhagia acta , mox omnem malitiam morbus deposuit. Plura similia afferri possent oblemata, verum haec sufficient, ut demonstretur, quantum salutaria naturae in morbis sanandis molimina praeserenda sint illis, quae per artem temtantur. Praeterea in febre ardenti sanguis , tenuissima sua parte orbus, in concretionem tendit; atque in arteriis haerere incipit, unde ibi accumulatur, . illasque distendit; in venas transprimitur tantum adhuc maxime fluida sanis guinis pars, unde per venae sectionem saepe in talibus morbis tollitur illud, quod transitui per vasa solium adhuc aptum erat: dum narium haemorrhagia ex ipsis arteriis languinem profundit, atque directa, quam maxime via impetum , & copiam sanguinis ab e neephalo avertit, cujus sunctiones in his moris bis adeo turbari solent. Arterio tome ergo, vel starificationes con cucurbi tulis impostis potius prolaturae viderentuνr verum patuis ex modo allegativex Beneditis narium haemorrhagiam longe promtius auxilium attulisse. Optime erso 3t famae suae, & aegris consulet Μedicus , si memor mois
niti Hippocratici fel incumbat cognoscendis illis, per quae in morbis futura
praesagire poterit. Majorem enim non tantum aegrorum fiduciam magni certe momenti rem sibi conciliabit, verum etiam Curatronem optime inflia tuet is, qui ex praesentibus affectibus futuror praeviderip . Sanos enim omnes aggratos escere, impossibile es.' id enim foret praestantius, quam futura prae..ucere &e. Namque O' eor, qui servari possunt, multo etiam melius servare poterit, ea laeto tempore singula praemeditatus I morituros , ' evasuros praein ascens , or praedicens omni prorsus culpa vacabilia 'Oportet ergo serio expendere omnia illa fgna, quae salutarem in libri.bus narium haemorrhagiam praenuneiant, ne horum ignari importunis re. mediis quandoque turbemus, vel impediamus suturam. HAEC PRAEMUNCiAUR CERvi Cis DOLORE- Non adeo aeutus ille doloreervicis est, sed obtusior cum tensionis quodam sensu , unde in maris d , se habetur; Capite gravati juxta fuciput dolentes pervigitra, fatis inem ess η-dunt, tum alia , tum se quid tu eervicem contendat θυμωέ-ὶ . Alio in loco e eadem habentur sere, sed legitur viti ἀν et se eri ,-: si quid in cervi. re intendatur . Unde videtur potius molestae tensionis quidam sensus esse
eum obtuso dolore; atque ideo paullo post f sequens praesagium legitur:
Ce iris dolores, valde rubrὸ oculi sanguinis eruptiones significant. Ubi notandum , quod ponatur in textu aisωyca, quod non simpliciter dot rem , fel potius levioris doloris speciem significare videtur . Haec autem ideo distingur merentur, quia acutus cervicis dolor pejora saepe praesagir, tetanum nempe & convulson est ae de tali dolore videtur dixisse Hippo rates
g οῦ Cervieris dolor malum iis omni febris , sed pessimum, quibus insania Der piar. Sic & cervicis dolores convulsivos monuit ibi: at qua alio in loeo s JTam. IL Parsu . d dolorem
56쪽
dolorem cervicis Inflammatorium, maxillarum constrictarum spasmum . &uervorum distentionem simul iunxit . Μolesta talis in eervice tenso in pluri hus mulieribus menstruorum eruptionem praecedere solet , uti & n lavit Hippocrares s/I : verum & menstruorum fluxum in his febribus uti lem esse vidimus . Cervicis autem illa tenso certius haemorrhagiae narium
praesagium dabit . si reliqua simul signa sequentia , vel quaedam ex illis
adsuerint. TEMPORUM GRAVITATE, TENEBRICOSA CALIGi NE, PRAECORDIORUM
ONTENTIONE Si NE DOLOR is sENsu &e. Omnibus enim illis signis lite cognoscimus, sanguinis impetum, di copiam versus eaput derivari , adeoque spem esse, ut soluta in naribus arteria, usitato naturae in his morbis sanan. dis modo, sanguis exeat . Verum quidem est , simul tune metuendum esse, ne, copia impetu sanguinis oppresso cerebro, deliria, convulsones, aliaque
pessima mala sequantur, nisi subita haemorrhagia veniat; sed doeuit ab omni aevo fidelis morborum observatio, si haec signa omnia, vel plura ex illis,
concurrant, tron adeo metuenda esse haec mala, sed certo adsuturam narium
haemorrhagiam, quae haec omnia tollet. Prudentes enim Veteres Medici tune omnia haec lymptomata habuerunt pro signis eriticae haemorrhagiae instantis, s debito morbi tempore fierent, neque nasterentur ex aucta morbi
malignitate, sed ex irritatione naturae se ad crisina disponentis. Unde suspecta tem per habuerunt haec signa, si in morborum velocissimorum initiis adesissent , antequam coctionis ulla indicia apparuerint. Unde . uti ad 3ο dictum fuit ex Hippocrate , iudieantia in melius non statim, id est, in mora horum initiis, apparere debent: &Galmiur monuit, decretoria signa necis principiis, nec in augmentis , sed in statu morborum debere apparere. Neque eonfidebant his lignis, si iam ab initio morbi adsuissent, lieet ad
crisis tempus perseverarent. Unde Galenus . in loco citato in Commentarii a ubi de in voluntariis lacrymis agebatur, dum signa recenset sutuorae haemorrhagiae, hoc tam lollicite monet. Si enim eaput doluerit perturbatione crisim praecedente, neque ab initio morbi talis dolor adsuerit; si eollum condoleat &e., si spirandi quaedam repentina difficultas, velut pressio thorace suboriatur dcc. tune dicit haemorrhagiam narium brevi adsuturam, monetque Medicos, ne terreantur, licet hominem delirare, vel subsilire videant. Et Hippocrates in loco ibidem ei lato lacrymas in voluntarias tunctantum pro spno haemorrhagiae habuit, si nullum aliud lethale lignum ades.set; aliter enim mortem praesagire dixit: hine etiam . dum recenset omnia hae e signa, quorum quaedam , & vomitus eritici indicia sunt, se habet. Gibus vero ia huiusmodi febre n lethasi I eaput dolentibus . pro tenebris ante oculos apparentibus visus hebetudo contingit. vel splendores obfermantur, est' pro oris ventriculi moris in booeboadris sis ad dextra, sive adsta ira, aliquid e .unditur, neque cum do ore, neque cum inflammatιoo, ι uis pro vomitu sanguiuem de nari fluxuru m exspectaurim se magis autem μυ-oux e tris smia n vero
57쪽
num aminibur , vel senioribus, mimis, sed bis vomisiones expectando m . Similia ligna in febribus tam ardentibus, quam aliis haemorrhagiam narium praenunciare dixit, Se alibi In J. Rubores autem faciei pariter inter haeeugna numeravit, dicens: Goriritantibus . quibus quidem rubores in faeis σeviris dolox fortis, edi' venarum piasus, bis sanxmnis fluxio plerumque contin. fgis sol. Pruritus vero narium, tensionem malorem valorum sanguineorum
denotans, non suturam tantum, sed jam jam praesentem haemorrhagiam fignificare monuit Galentis, uti dictum suit in Commentariis , 734. dum enim aegri nares tunc fricant , illico sanguis prosilit quandoque & sternutationeo rea idem sit. Adeo autem confidebat his signis Galenus, ut aliis Medicis
eoram aegro praedicere auius fuerit, illam mox futuram, Ne quidem ex dextranare , adeoque non admittendam esse venae sectionem . quam suadebant .mnes. Iuvenis enim aeger, decumbens quinto die morbi, de lecto exilire tentabat, ut vitaret rubrum serpentem, quem adrepentem se videre crede istat. Obsiura quaedam rubedo, quae in dextra nasi parte ad genam usque extendebatur, multo magis e spicua apparebat, unde ex dextra nare san. guinem erupturum concludebat Gale sis jussit autem famulo, ut clanculum vas adferret excipiendo, sanguini idoneum, atque sub veste oeeulparet. Paullo
post aeger indicem digitum prurienti nasci immittebat moxque eruentum eduxit, sequente sanguini rivo, quem adstans famulus supposito vase, quod occultaverat , excipiebat . Praesentes Mediet , qui auuaeem hanc Galeni prognosin riserant, hoc viso pudibundi aufugerunt omnes spl.
PraeIer modo memorata signa futurae haemorrhagiae in feόribus adhue alia apud inveniuntur, sed sempes talia. quae impetum, & coplam sanguinis versus caput augeri demonstrant. Sic lubitam anxietatem cum vigiliis. huc refert sqJ , oculorum rubedinem r , capitis concussionea, au. rium bombos L , subitam meneis perculsionem cum anxietate ν , surdita. tem u . Uerum illa signa, quae in textu memorata habentur , omnium certissima sunt; reliquae autem quandoque , sed non semper adsunt.. Plerorumque symptomatum , quae haemorrhagiam praecedunt, ratio utis eumque intelligitur , quia videntur fieri a majori implet bone, de tensione vasorum languineorum per externas aeque ac internas capitis partes disperissorum. Verum: illa praecordiorum tensio, absque dolore, & inflammatione, uti monuit Hippoerates , quid huc viciat, non adeo patet. Interim tamen observationes practi eae docent, magnum commercium inter hypocondria, di nares intereedere. Si e notavit .mppocrates - , illos, quibus caeteroquin sanis languis ex naribus fluit, splenem habere tumidum. Plures novi. quiabus verno tempore samiliare erat sanguinem de naribus iandere , qui sibi ipsis d x insta
58쪽
. 74ra instantem haemorrhasiam praes ire noverant ex dolore cirea lenis regi nem, quandoque etiam ex cujusdam palpitationis in eodem loco sensu. Nimis profusam haemorrhagiam , frustra tentata ligatura artuum, aliisque remediis, illico eompei tuit Galenus cx , dum magnam cucurbitam dextro hi pochondrio applicaret .' sanguis enim fluebat ex nare dextra. Ubi vero ex nare sinistra languis flueret , jussit illam applicari lienis regioni, si ex utraque nare prodiret, utrique hypochonesto simul assingendam cucurbitu. lam voluit νὶ . Sic damnavit Μppocrates n) sanguinis eruptiones, quae ex contrario fierent, ut dum in liene magno ex dextra nare flueret &c. Ex quibus omnibus patet, quantum illa in hypochondriis tensio ad hane Pro. gnosin faciat, lieet ex cognita hactenus corporis fabrica non adeo pateat
omnium horum ratio . Suffciet Practico talia per meram observationem
cognoscere, atque inde praesasire illa, quae in morbis sutura sunt . Vi. deantur illa, quae de regiminis actione, qua una pars corporis alteri patet . in Commentariis, o t. dicta fuerunt. His signis meretur addi & illud futurae per nares haemorrhagiae indietum, quod ex solo pulsu desumsit Hispanus ille Medicus , cujus observationes collegit Iamra Nibin, de quo dictum suit in Commentariis 387. , ubi de crisi agebatur. Ex pulsu enim resiliente Rebound et Pulse, qui videtur esse talis
qualem Veteres Medici vocaverunt dicrotum , quando in diastole arteria his erit digitum tangentem , antequam systole sequatur, futuram haemorrhagiam praesagire noverat; ex intervallo autem. quod inter pulsus illos resilientes Intercurrebat, tempus secuturae haemorrhagiae determinabat; sic ut, si tri. se limo quoque pulsu circiter talia restiens pulsus animadverteretur, post quatriduum narium haemorrhagiam exspectaret ; post triduum , si decimo sexto quoque pullia recurreret; si octavo, post biduum; si citius, intra nu- εὶ hemeri spatium: quandoque resulariter minuebatur hoc intervallum, tuneisque tempus futurae haemorrhagiae exacte determinare poterat; aliquando perturbato ma3is ordine, tuncque etiam non exacte illud poterat definire. Copiam vero hujus evacuationis magnam fore praedicebat, si secundus reosilientis pulsus ictus primum superaret robore; parvam vero, si contrarium obtineret; si aequale utriusque robur appareret, moderatam exspectabat hae. morrhagiam. Dum flueret sanguis, minuebatur illa restitio, di post finiis tam haemorrhagiam cessatat omnino ; .nisi sorte repetita talis in morbis, uti saepe fit, crisis contingerri; tune enim manebat ille pulsus, vel redi. hat denuo. Si autem pulsus ille resiliens in una manu evidentius , quam in altera, perciperetur, plerumque ex nare ejusdem lateris sanguis majori copia prorumpebat saJ. Videtur rei dignitas, & tes Imoniorum pondus, quibus confirmatur, postulare, ut data occasione quivis Medicus hanc pulsus mutationem in morbis observet.
ω De Praenotione ad Posthumum ea p. xl. ibid. pag. 8s . v y Method. Med.
. Lib. U. cap. 3. Chaster Tom. X. pag. hor. Et Lib. de Curandi ratione per venae . sect. cap. II. ibid. ρος. 4 o. s et Prorrhetic. Lib. I. Charier. Tom. vlli.
59쪽
; opTIMA FIT DIE DECRETORIO. Q iando in Commentar; Is 38 . de crisi eat, quae in febribus observatur, pluri hus probatum fuit, revera eri inses fieri in morbis; atque tunc ex Veterum Medieorum monumentis deteraminatum fuit, quid erisis proprie voeanda sit. Cum autem in longum e curreret de eri si sermo, distuli de diebus decretoriis sive criticis agere, do. nee horum mentio in textu fieret. Hoc ergo Ioco non incongruum erit quaedam de his addere. . Sollieita morborum observatio doeuerat Μedicos antiquos, erises inmo bis contingere I eumque notarent sedulo, quid singulis serct diebus mutatum eurreret in morbis, viderunt insignes illas mutatio.ies, 3c evaeuationes, quae crisim praecedunt, comitantur, ve, sequuntur, ut plurimum hoe vel illo die morbi fieri; eumque in pluribus aegris viderant haec contingere iisdem numero diebus, vocaverunt hos dies decretorios, sive eriticos; ilial ue poste atrae reliquis sollieite observabant, ut detegerent, an simile quid moliretur oe tempore Natura. Inde videtur dierum in morbis haee distinctio orta fisisse, ut quosdam eriticos voraverint, quosdam non. Demonstravit autem
Gaunus b ex historiis morborum, quas in Epidemicorum libris Hippocrater descripserat, illum non ratione quodam persuasum fuisse , sed usu & experientia doctum differentiam eonstituisse inter ill dies, in quibus eriti eae mutationes contingerent . vel non. Credidit enim Gatinus te , libros Epide. micorum prius conscriptos fuisse, ae deinde ex illis deducta fuisse generalia illa acomata practi ea, quae in prognostisis & alibi inveniuntur. Gamvis
enim missus diebiu morbisum crases quandoque accidant d , tamen nem in amnibia distas aequales numera 'issemantur, neque pacla fer unde illos dies
proprie criticos vocaverunt, in quibus & plurimas, & perfectissimas abstud recidiva subsequente erilis observaverant. Hinc septimus dies inter crisi eos insignem maxime loeum obtinebat, quἰa omnium numerosissimae erises hoc die nunt, sic ut nequidem omnes numerare se posse testetur Galenus f e t . quos hoe die judicatos viderat; contra vem. duodecimo, & deeimo sexto die nullum se unquam iudicatum vidisse monet; adeoque ob hanc causam e crinti eorum ordine hi dies merito expunguntur. Neque tantum critici illi dies notari merebantur, quia in his toties subita morbi in sanitatem mutatio, vel
insignis saltem in melius conversio fiebat, verum etiam quiae in pessim in morbis iisdem diebus mors sequebatur, vel instignis saepe in longe pejorem conditionem mutatio; unde. dixit Hippoerares I De Febres diebus uumero sisedem 'dicaamar, ex quibus homines tum serva rur, tum etiam intereunt
rea in morbis longioribus observavit Galenus, & in Epidemi eorum libνis pluribus exemplis confirmatur imperfectas quasdam crises fieri, quas dein,
Hente per aliquot dies morbo recidive sequuntura, tuneque notat saepe
eontingere, ut recidivae illae diebus quibusdam decretoriis incipiant, res quum numerum aliquem decre otium dierum excesserint ; iter min alio quoa
60쪽
firmat, exemplum habetur in aegro illo, qui in Dealcis horto decumbebat b thiae enim undecima die judicium quidem contigit, sic ut mente eonstaret, febre liber esset, sudaret; verum imperfectam hane crisim sore docebant rutis urinae, quas circa judicationem tenues fuisse sin morbis talibus semper tanquam malas ab tappocrate damnatas i notat. Unde per biduum quidem a febre liber mansit, verum decimo quario die rediit febris eum delirio, di via piliis. Dee imo septimo die autem per universum eorpus sudavit quidem eum levamine, & magis intellexit οῦ verum febris manebat & sitis, & urinae te.
nues erant, nec bene coloratae, adeoque neque novo hoc naturae molimine
persecta eri sis facta suerat. Vigesimo die sequente iterum sudavit, di febre
liber fuit; verum adhue urinae tenues, adeoque nondum superatus morbus
videbatur, a quo tandem quadragesimo te, dejiciens pituitola alba copiosa,& valide sudans per universum eorpus, persecte judicatum est. Uti autem
flatim patebit ex numeratione dierum, quos criticos vocavit Hippocrates , insignes illae mutationes in hoc morbo, uti & reeidi, ae, tandemque & int gra sanatio, semper inciderunt in aliquem ex diebus, qui deeretorii voeanis rur. Idem ex pluribus. aliis aegris, quorum historiam conscripsit Hippocrateri demonstrari posset; sed hoc suis ciet, ut probetur , in morbis mutationestam in melius, quam pejus certum quemdam dierum ordinem observare. Neque obstat his, quod quandoque in pessimis morbis sic turbentur omisnia , ut nihil sere ordinati in horum decursu detegere liceat ,& victa vi morabi natura vel cito, vel etiam quandoque diutius conflictata, succumbat. Nam ip Commentariis 337. , ubi de crisi agebatur. monitum fuit, Sc Ueterum Medicorum testimoniis confirmatum, non in omnibus morbis cristes conti gere . Sic in libribus ardentibus epidem ice grassantibus, quas deseripsit Hippocrates s 3 J, notat, quod urinae multae tenuer, nihil iualeatorii, niMι boni, habebaur, neque quidquam aliud decretorium so sectis apparebat, neque sanguis ex naribus probe efflDebat. neque abscessus alius ex consueris fiebat tu. dicatorius ἰ moriebaturque aeuusquisque, Mii sors ferebaε , errabunde, plerumque circa itidicationes. Cum enim in his morbis nullae crises fierent, elo nee dies critici observari poterant: verum in aliis morbis, qui eri si bona, vel mala, persecta, vel imperfecta, in mortem, vel sanitatem, in meliorem, vel pejorem conditionem tendunt, observatio dierum criticorum magnum pondus habet. Criticorum autem dierum sequens enumeratio habetur apud Hippocratem sMI postquam enim dixerat, mitivi mas febres, & quae eum securissimis incedunt signis, quarto die, vel ante, finiri, malignas vero febres,&quae cum grain V utimis incedunx signis, eodem tempore ante oceidere, habet: Priams isaque earum instillus sio desinis, se uris ad Ieprimum perducisur, tertius aurem ad .ndecimum , quarιML ad decimum quartum, quintas ad decimumseptia
GaIen. de diebus decretor. Lib. II. cap. 4. Charier. Tom. MIl. pag. 483. hὶ Epidem. I. aegror. . Charier. Tom. X. pag. 211. li 3 Didem pag. an. dce.