장음표시 사용
311쪽
- I oratio D. : misi Tet, tanquam immemor libri eius , nullan si in Imperatore eruditionem requisivit, ut igno-i rase prorsus videri possit, sedisse olim Alaxant drum Magnum, docente Aristotele, Scipionem Pornpeium, Caesarem, sexeentos alios generosios mos & illustrissimos belli duees scholarum pulverem trivisse, ae forte etiam armorum jurae eum ex ore doctorum, tum ex libris hausisse. A
quo cum vehementissime dissentiam , ut faciliu ris isti. A.
ranc omnem arduae disputationis arenam ingre-χiar, nec quicquam sit quod incedentem valeat remorari, agam cum eo primum, qui Imperato. rem bellique ducem, rudem hominem, dc igna' primum rum esse debere contendit. Atque ne severioIi argumen . quodam stylo ae hostili propemodum animo pu tu,sa: tur. gnare videar non inficior duces exstitisse nonnullos tu des homines,& imperitos. Quid inde vearo 3 an hos imit 2ri' fas erit; ac non Alexat . dein, non Cyrum , non Epamin sese ira, non a Itos innutiveros sequi quorum pastam in immortaIi
: tare gloriampauci illi nanquam adaequabunt i Le ερο aula sin aularem S 'S'm Vartiam
naturam atque indolem promittat, qua rudes il la Imperatores donati fuerunt 8 Quis enim non excellentiores futuros illos fuisse dicat, si ad na- turam, doctrinae excellentiam adjunxissent 3 sed υπ- in e Eteras barbarorum nationes illi placuit ex- isim OLIM 'spatiari ut non homines tantum aliquos, sed po-m ymnyra pulos ac provincias'sibi suffraganos haberet, in spq tς quo profecto non tam aut virtutem aut petitiam φmnis for rei militaris, quam sortunam, & fortunatum ea. tun tr is Ium impetum, liceat admirari. man quam non ς' us tum gentium istarum calculumZimprobabo ;ierunt, imo etiam hodie sint victoriosi Schytae, sortes Magores, strenui Sarmatae; favit illis forin una illa rerum humanarum domina, moderatri X Gmpa=a. irinorum gubernatri X victoriarum. An Vero e tu eum 3Iἔos inquam Macedones superarunx 3 an erudi-
312쪽
tis iugum Grae eis imposuerunt an politos moimperio Romanos frenaverunt Nimirum tor- lcine tro.
cibM doeti attribuenda. comparatio. ami cum aliis.
Probatio ab exemplis. Collatis tem porum. rentis instar aliquando exundarunt, de armorum
quodam impetu nationes aliquas, quid dico nationes i Praedas, inquam, aliquas subegerunt, im- η perium vero nunquam aut firmum diuturnum tenuerunt. Verum si non omnia ignorare veli-imus, quoties obsecro, victorio Θillae nationes sub auspiciis, ae ductu doctissimorum Imperatorum militaverunt 3 Quoties ille furor earum eruditi eapitis sapientia temperatus , militiae Ieges accepit i quoties prudentissimi consilio dueis barbaries earum cessit Helvetiorum meministis, quorum amicitiam tanto studio principes ambire videmus. quid ais, propter armi, an propter fidelitatem Video sensum uniuscuiusque, nec inter turbo, ad illum vero Tartarorum Chamum, quem tantopere reformidandum proposuisti, si respondere mens e siet, quot, & quantos omnium aetatum Heroes uni illi opponerem virtute majores, gloria excellentiores, triumphis celebriores rille suam potentiam mari tuetur ; alii bello; ille regionis suae situm asperum Opponit, alii arma: ille non vineitur, alii vineunt. Quid vero Cum studia litterarum in deliciis Romani habuerunt, clades acceperunt, virtutem amiserunt, ef
foeminati sunt Θ ubi ergo tune Caesar fuit omnium gloria Imperatorum 3 ubi Pompeius Μ. non de urbe una aut regione, sed oi he toto triumphans uubi Sylla, Algilli, Scipiones, Luculli. quibus antiquiori illo aevo comparari nemo potest λ Conferamus tempora eum temporibus: nunquid quiquingentis, di amplius annis vix Italiam antea rudes subegerant, ducentis postea universum or- hem vicerunt 3 Nunquid tunc res illae admirandae sunt gestae, quas posteritas nunquam fatis poterit admirari ὶ Sed ad illam Turcae tui bellicosissimam potentiam nihil, inquis, adduco. E-
313쪽
sio,iae me prudentem aberrare', qui caeterarum Aillius barbari ei nationum impetu fortunato , Θωὸmplum Turearum fortunas metiri contendo : certe non Turearum. provincias vineunt, sed praedas agunt. Non disciplinam ostentant, sed rabiem, non generosita temhabent, sed furorem, non virtute proe edunt, sed fortuna. Quid si tamen etiam scientiarum auxilio procedunt, vincunt, dominanturi' Sed nonindum hac de re dico, nec usque adeo rationem Odisse me volo . ut litterarum disciplinis esseeminari quenquam, possim arbitrari. Putaverunt Galli Gothique, Martium ea animis vigorem petii μςiς--ςη-qbros tolli , N:-nos horum iudicium vanamque duntaxat opinionem amplectemur qui dum suis armis victoriam attribuere debuissent, hostium libris,ut non nisi victos vicisse videremur, attri ad peratore litteras odisti. Iaces, ec libere iam ψὸmeum rvocem resumo . insignem nunquam Impexato novationerem nisi litteratum exstare quod dum ampli u. attentionu. manifestare laboro , delector vestro illo favore attentione , Benevoli AUDITORES, dumque α'.vobis debere me multum intelligo . animosior et eliquam omnem orationem ingredior, ut iam a- 'liqua vobis ex parte satisfaciam. Videte quam desperare omnino hac in causa non possim qui o- , mnem sapientum omnium authoritatem pro mem habeami Cur obsecro prudentissimi homines at sit Or Niri morum eandem dc librorum praesidem esse Minervam voluerunt , si a libris nulla esse iura debeant armorum Cur una hastam, altera librum manu gestat, si non 8c armis de scientia simul muni tum oporteat esse imperatorem Ita nimirum conini tutum est a Natura , quod ignorare
sapientes illi non potuerunt, ut qui ad arma sunt ' inclinati factique . disciplinarum cognitione ad
persectionem artis Imperatoriae, dc ad omnem O maino gloriam disy ouantur. ac promoveantur Ag,
buerunt. Iam ergo retudimus tela tua, qui in Imr eonfirmatiο- hanc
314쪽
2, rgu en Agite, in Imperatorum pectoribus scientiana in rum obesse' iam videte, vires attendite, maiestatem considera- tibinerudi- te. Illa facit . ut pericula non reformidemus risnu. intrepidi hostem intueamur, mortem ipsam nori mplifica 'horreamus. Illa faeit, ut qui ea praeditus est an- Πρ per enu' aio animo non vacillet; qui eruditus est , timo-'merationem rem omnem expellat ; qui ingenium suam lit- Ο m. terarum eognitione eonfirmauit , non Uec OzS sit, sed alacris, sed excitatus. Illa facit, ut cauti fin t Imperatores, providi, solertes 8c astuti. Et hanc inon illi sibi eompararent, qui intrare pericula toties , di intrepidi spectare mortem non raro debent Τ Considerate duces illos , quos litterarum novistis expertes, ut trepidi pallent,'cum ad pa- '
gnam tubae vocant: ut vecordes arma induunt is ie quos agunt, hastas aut gladios educunt, cum ho- .sbitum armorum fulgor oculos atque animo
perstringit Z ut incauti falluntur, eum ab insidiisse Ondos ilIos hostes invadit Z Quanquam quid ita bellis agere debet Imperator 3. Credo in m maturi reonsili S de bello toto deliberare . aciem ordinare vitare insidias houjum hostibus struere,
milites animare ,burbes & arces obsidere, cinactos ab hoste liberare patriam atque omnes, omniumque fortunas propugnare. Quid Z Hare essicere rudis poterit Imperator Z haec praestare baibarus poterit Imperator Z Profecto plus in bello
consilium quam arma valet, plus in armis eruditio, quam robur viresque possunt Neque ita cre-Nρη ς γ dendum est, Imperatoris esse in proelio miscere 'er tρr pM manus,&pugnare. Ille est vinculum cum sene-g ea dicam per quod Respub cohaeret; ille spiri- tbprii , tus vitalis , quem haec tot millia trahunt, nihil per se futura nisi onus. dc praeda, si mens illa imperii subtrahatur. Quamobrem si imperare eius est ac percipere, si eontilio suo omnia providere multis scientiis imbutum animum & expeditum ingenium habere debet,auz omnino tant tam no- ae 7 men
315쪽
aen retinere, tantum ossietum praestare non va-l lebit. Sed tamen si tantopere barbaros Impera 'c . ces nonnullis placet admirari , non repugne
mus nos soli, sit rudis, sit barbarus, sit etiam incultus &inhumanus quisquis exercitui impera-ἐe praesumit. Oscilicet terrorem hostium in ' sentem l O egrepiam patriae labantis columnam vultis illa in historiam non novise , quae bono' ' Ἀ-γω i tum malorumq; successuum e Sempla proponit 1 tumaeon admirabili pectus init ruit varietate t at cons questibio K. Jiorum ignarus erit , & in rebus nunquam omni scientii Diabus eum procedere valebit. Vultis Mathemati- η ret. cas disciplinas ignoret, quae ad eae cogitandas bel- Neeusariali machinas aciemque disponendam iudicium a sistoria. cuunt. 8c erudiunt i at exercitus languebit , Sc Subi otio. instructa minus castra suis hostibus patebunt. meus pia vultis eloquentia nulla sit munitus, quae langu- Math at entes eae citat, metu depres a erigit, currentibus ea. thaudacibus calcar addit 3 at excidente manibu a Metifaria arma, Si sine animis milites frustra plerumque eloquιntia, victoriam sperabunt. Etenim si verissimus est Ono sander ) non ita auribus percepti tubarum clangores animo a ad pugnam acuunt & irritam i ηt hortatrix ad gloriam.& virtutem oratio in re pidas expeditae aciei mentea ad opposita pericula erigit, stabilitque , imo di metu conterrit OS , t iacentesq: penetrat & constanti roborati allocuuione. Efficax est Imperatoris elocutio. exercitus stages generose solari & lenire doct a . utilior Clymo e&multo vulnerariorum agmine me di eorum. Illa quentile tu quae dolorem lenit, quae sanguinem exsiccat, imperssi re.
vulnera premit, illa est quae manibus aptat gμμεα, genero si talem antinis addit . eapitibus lau- 4 ' iam imponit. O pruden iissime)Rex Aragonum empto ςr phonte, quam sapienter vereque & arma te ar- dii*ron imorum disciplinam e libris haberi dixisti. Cre- iderunt qui multis saeculis ante te vi Xerunt,s gnus Aleriander 3 inuictusque Casar . qui ut maxi.
316쪽
Γmperatoru maximi fuerunt omnium Imperatores, ita in - βρυῖ mni seientiarum ac litterarum genere excellue runt. Crediderunt principes illi Otto mannicet familiae praestantissimi Mahometus secundus , Selymus, Sc Solymanus, qui cum res gesserunt omni admiratione maiores , in historiis etiam studiisque mathematicis versatissimi vixeruntii inde virtuti militari non leve praesidium petie runt. Crediderunt quotquot aut Graecorum gloriam prospero bellorum succeta, aut Romanoruimperium fulminantibus armis ad exteras nationes transmiserunt, qui eerte nunquam nisi e pulvere scholarum , in Martium pulverem descenderunt, nec ad arma prius quam ad libros accesserunt. Nunquid etiam haec tempora nostra credunt3 e; experien Credunt utique nec tantum hodie praeparantur in Da hodierna scholis duces, sed etiam mediis in armis, eum otium aliquod securum adspirare videtur , libri versantur ac teruntur. Hinc consilia petuntur, hinc solertiae astutiaeque desumuntur; in his tanquam in pulvere praestantissimorum quorumque Dueum vestigia apparent, in his elieissimi quique suecessus eonsiderantur hie se componere licet ad exemplum aliorum , hie eonciliarii. sed fideles de in eorrupti audiuntur. Quanquam supersedebo,dum ea omnia quae dixi, vox animis vestras impressa tenere animadverto, dum illam Minervae hastam . sed eum libro consideratis ;dum scientiarum vim in pectoribus erigendis maximam esse videtis 1, dum a disciplinis separari officium Imperatoris non potest; dum in castris omnia iacebunt in iniuriis obnoxia fortu nae, si iaceant litterarum artes; dum praestantissi-
Uirmssi Q mi quique duces seientiam cum armis iunxerunt 3 adeo restat hoc tantum, ut annuentibus vo4bis de credentibus a suggestu recedens affirmem eruditum ac litteratum Imperatorem esse opor
tere. Quod si mihi apud Imperatores , di in con
317쪽
Orat ones. 263 sessu dueum aliquorum dicendum fuisset, convertissem ita ad illos orationem, ut ardorem aliis quem scientiarum cum armis iungendarum eo rum in animis fortasse reliquissemmunc vero cum inseholis hodie dicam, atque in vestro. Humanissimi AUDITORES, eonspectu, vestroque utars ngulari prorsus favore, obsecro vos tantum at que obtestor, ut susceptum hunc conatum no- . ctrum probetis, nisi forte addere votum illud ve- ..titis, quo litteratos temporum nostrorum Duces omnes esse desideretis. Ita tacite, atque utinam, minam i DIXI.
CONSULTATIO, Vtrum vir fortis in necessitate sibi
Virum fortem in necessitate i ma
Uilosophorum olim , quorum omnis in aperienda rerum obscurarum veritate hominum- que vita certis ac utilibus imbuenda praecertis labor insudabat, non paucae magna singularique cum laude sectae scholaeque ita viguerunt,f ut in iis Scadmiratio doctorum alacritatem . &ala eritas audientium aemulationem excitaret. Sed si tamen tribuenda sit uni laus illa, quae caetero . Ium gloriam evineat , nescio an non assirmare de 'Stoicorum, Secta illud possimus. ita illam , &doctrina praestantia,& doctorum hominum
318쪽
merito schola veritatis, Zc hominum magistradici possit. Etenim si doctrinam quae tot homi- nuru doctissimorum industria laboribusque in ea fuit explicata, consideremus : ita dogmata sunt
in ea naturae conformia, ut doctrinam hanc omnem non ab hominibus excogitatam, sed ab ipsa natura expressam haustamque arbitremur. Si vero Doctores quorum gloriam hac aliquando Scho Ia mater peperit ac nutrivit, attendamus, ut Ca-eonem ac Senecam duntaXat producam, nihil vero de principe stoicorum Zenc ne dicam, non aliunde praestantiores unquam prodierunt. Et quanquam hare gloriosissime ita d. cantur ad Stoicorum praedicationem sempiternam. sic tamen cum v ritate eAtolluntur, ut nec ipsi Academici nec Peripatetici. quorum hodie tot ambabus manibus do-brinam amplectuntur, vel repugnare possint vel inficiati: qui dum tempori plurima praecipiunt accommodanda, nec semper virtuti parendum ;ita agunt ut instabilem ac fiuctuantem doctrinam eorum, seria vero& immutabilia Stoicorum do-ginata iudicemus. Atque quoniam quidem non minima haec inter sectas aliquando controversia dc pro summa laude concertatio extitit, ego h
die, siquidem & hie forsitan loeus exigit & vestra
illa attentio expectare videtur, de praeclaro Stoicorum dogmate quodam ita disputabo, ut illud injuria ab Academicis Peripateticisque impugnari, jure vero merito a Stoicis propugnari retinerique contendam. Hoc inquam emciam ut cum Stoicis ae mecum lateri velitis virum alioquin fortem 3c generosum, si honestior superesse vita non possit, praesentemque mortem dedecus morte gravius necessitas intentet, violentas sibi manus ti inferre posse, & debere. scio gravissimam esse dissicultatem, quaeque oratoris exercitat illiis
mi vocem desideret. Sed si jam vestra illa Ben. Λud. favoxis aura nostra hujus vela imbecillita-
319쪽
et is impleverit, superabo seopulos omnes disseu I- avgε- etatis tantae, & ingressus in portum, veritati di-rica.ctionis hujus eo ronidem consecrabo. Certum est confirmat/etiam apud omnes haud obscurum, plurimas gra vissimasque ea usas esse, ob quas merito taediosum si de odiosum vitam in hae communi luce respi m/istam rare , quod si tamen nondum esset res haec tota ea , mὸν quibuidam explorata, considerent illi quam mi- iij - , serum sit & deplorandum gravissimis aut animi γὴ . ' aut corporis cruciatibus torqueri, quibus certe qui detinentur, ita miseri mortem eXpetunt, ut ad illam votis omnibus in dies anhelent. Perpendant quam durum sit jugum illud quod imposium est liberae cervici, dc iis maxime, quorum excellens in luce probata virtus omnem in imperio dignitatem oceu pare deberet. Cogitent 'uantus in animo generoso dolor exsurgat cui e 3 Dctura fastigio debita sibi dignitatis est impellente for- mu' frotuna cadendum, eum inquam terminanda est ho- μ' , nesta vita, &puncto temporis amittendum quod longo fuerit aetatis cursu collectum. Et haec omnia si omnem animum quantumvis alacrema dc excelsum ita pereellant, ut Odisse communem hune spiritum vitamque cogant, nunquid animati ita debent esse viri fortes quicunque, ut cum aliqua causa talis Occurrit, vitam expediant & ex hoe corporis domicilio sese liberent, in quo ita miseram vitam anneiant ut crucientur, imo pΟ- . tius ut moriantur ὶ Nolim mihi , sed vestro judi-eio credatis, Auditores, sed tamen si quod fastum est aliquando, comprobare potest quod a- μ. μ mptis..pud vos indicatum, nunquid honestius Hannibal ex annulo suo mortem hausit quam a lictoribus Romanis exspectasset ὶ Nunquid pulchrius Mithridates negatam veneno mortem ferro quaesi- '. sit, quam ad currum Pompeii magni relegari se permisisset, aut crudelem filii sui manum exspectasse, Nunquid Cato generosius sibi vitam
320쪽
ρς Rhet. Porcem. Lamadο- merito schola veritatis, & hominum magistragmatisi N. dici possit. Etenim si doctrinam quae tot horni numa doctissimorum industita laboribusque in ea fuit explicata, consideremus : ita dogmata sunt
in ea naturae conformia, ut doctrinam hanc omnem non ab hominibus excogitatam, sed ab ipsa natura expressam haustamque arbitremur. Si vero Doctores quorum gloriam hcc aliquando Scho Ia mater peperit ac nutrivit, attendamus, ut Catonem ac Senecam duntaXat producam, nihil vero de principe Stoicorum Zenc ne dicam, non aliunde praestantiores unquam prodierunt. Et quan quam hare gloriosissime ita d: cantur ad Stoicorum praedicationem sempiternam. sic tamen cum v ritate extolluntur, ut nec ipsi Academici nec peripatetici. quorum hodie tot ambabus manibus do Grinam amplectuntur, vel repugnare possint vel
inficiati: qui dum tempori plurima praecipiunt accommodanda, nec semper virtuti parendum ita agunt ut instabilem ac fiuctuantem doctrinam ad eorum, certa vero & immutabilia Stoicorum do pinosii m Pgmata iudicemus. Atque quoniam quidem non minima hare intersectas aliquando controversia&pro summa laude concertatio extitit, ego hodie, siquidem dc hie forsitan locus exigit & vestra
illa attentio expectare videtur, de praeclaro Stoicorum dogmate quodam ita d. sputabo, ut illud injuria ab Academicis Peripateticisque impugna-ειορ tio. τι jure vezo merito a Stoicis propugnari retinerique contendam. Hoc inquam e Sciam ut cum Stoicis ac mecum fateri velitis virum alioquin fortem &generosum, si honestior superesse vita non possit, priesentemque mortem de-cusmo l te gravius necessitas intentet, violentas sibi manus & inferre posse,& debere. . scio gravissimam lcaptatio be- esse dissicultatem, quaeque oratoris exercitatissi.
mi vocem desidereti Sed si jam vestra illa Ben. Λud. layoIir aura nostra hujus vela unbecillita