장음표시 사용
351쪽
quo illum non universie Patriae fortuna exere ue-rir, di eo etiam illustrarit. Et vero quanta est uni eb Ania versae Rei p. confidentia Z quanta securitas 3 quan tia FDiρκb. ta tranquillitas, cum eum se Imperatorem ac bel- li Dueem non tam stit habere, quam sentit, cuius scientiam nulla res omnino, quae quidem positast in usu militari, fugere potest. Si potentiam ingentem hostis ostentet, scit eludere ; si vastationibus ae depopulationibus grassetur, scit reprimere ; si maioribus viribus insudet, scit prudentia solertiaque superare. Non ignorat insidiarum modos 3 astutus est ; non terretur eventu nonnunquam advelso ; secundatum enim rerum
ambiguarumque sciens est, eoque interritus, Vna M.dvi aequis est rei militaris seientia, quae VeIum facit Impe νὸndi Men- ratorem: unus est seientiae militaris acquirendae ii im dirimi
modus militare. Vt enim vetus est veIbum sum' sitaris. 'maeum veritate eonjunctum, nescire eum recte
imperare, qui non didicerit parere, ita plane nec exercitum regere novit, qui militare non prius cdidieerit. Apage apage istos quosnam vero di camp Ambitionis ist . non Mariti alumno qui non militare, sed imperare ; non sub armis sudare, sed arma iubete ; non stipendia mereri,
sed dare concupiscunt. Ο sane in non fortunatae
Resipublieae illae, quae habent Imperat refi, quos Amilites nunquam viderunt i Non ignorabat hoc . rh-- .exere itatissimus ille belli Dux Sertorius , cui etsi Lia Serto . Reipublicae fortuna non favit, eius tamen laudibus nihil posteritas detraxit. Is cum in Hispaniam contra se Cneum Pompeium adhuc pene imberbem, & adolescentulum i Videret, indi- - .gnatus primo, quod suae virtuti non par ad- versarius adesset. eontempsit 3 deinde etiam . eum instaret ille, & armis arma ultro provocaret. Ego, inquit, juvenem istum eastigatum domum rem illam. Nimirum, quem juvenem adhuc intuebatur, ab eo rei militaris scientiam ab-
352쪽
esse judicabat, hanc in quo non reperiebat. con . temnendum ac reiiciendum esse censiebat. IlIa e se scientia militaris, quae imperterritum reddit, Madversus casus omnes audacem, ut non immerito dixerit ille apud Livium, non temere adversa casuum eum reputare, quem fortuna nunquam deceperit. Illa est, quae ubi an imum instruxit. ardentior est manus; ubi mentem occupavit fervent iuvest pectus. Q t sunt excellentissimi Heroes 3 quo t
er ij Imperatores, qui hodie quid dico hodie λ
qui omnium saeculorum atque aetatum famam, praeclarissima eum laude sua ita impulerunt, ut inter homines supra homines fuerint; ab homi nibus ubi recesserunt, Dii potius quam homines,sune visiὶ Obsecro, an quia potetitia praecellentes 3 Parum potentia potest, si prudentia non regatur : an quia robore ac viribus invicti 3 etiam validissimum invalidum est, si scientia carea tiro-bur. Quamobrem.ergo Z quia' nimirum in re militari nihil omnino ignorabant , adeo ut multo potius si naucis ingenitam in bello. quam manus..
Verum enimvero non eum tantum Imperatorem
volo, qui rei militaris scientiam ostentet , sed qui, ut ille apud Livium dicere possit, Facta, noui dicta mea vos milites sequi volo, nee disti pii. nam modo, sed exemplum eriam a me petere M. Quid igitur est, Ornatissimi AUDITORES, quod amplius in Imperatore requiro Z Requiro virtutem : neque enim egregia illa Imperatoris facta,. a se Ientia tantum rei militaris, sed a Virtute quoque pro fiet scuntur. Biparii tam illam, corporis animique faciamus, & ordine processamus. Num forte negotium occurrit 3 adsit laboriosus: num periculum prae laribus est consistat fortis: num aliquid est agendum Z industrium sese ostendat: num aliquid eonficiendum eeleritate utatur: num aliquid providendum 3 consilium, eromptum habeat. Imitetur gloriosissimum illum,
353쪽
orationeL 29 Imperatorem Iulium Caesarem , qui . si Tranquil- I stratis
Io credam , laboris ultra fidem patiens erat, & ab exemptu. in agmine nonnunquam in equo, saepius pedibus i. Varuanteibat, eapite detecto . seu sol, seu imber esset. Audiat Agesilaum, Lacedaemoniogum illum Regem, qui Imperatorem decere potius aiebat, ut tolerantia , quam mollitie privatis hominibus
praestaret. Atque, ut de illo Xenophon attestatur , siquandoque usu veniret, ut Iaborandum exerci tui esset , sponte sua supra caeteros laborabat,quod
arbitretur elusinodi omnia militibus esse solario. Nimirum, Tum promptius ibunt socio, cum conspicum, grat si geret in Sub te teste labor.
Adeo necesse est, ut Dux ipse plerumque in ope- ι'ze, in agmine gregatio militi mixtus sit, incorr pto semper Due is honore, quique ausit
--- Primm seu sisse laboret , Primus iter Visisse pede o
id dicam nune de bellandi promptitudin in Zsed haec in labore eonsistit : quid de constantia λ βη. est hane complactitur sertitudo : quid de singulari
rerum omnium . expeditione Z in industria haeposita est. Quanquam non illa solum bellandi
virtus in summo atque perfecto Imperatore, quaerenda est sed multae sunt partes eximiae, huius administrae comitesque virtutis. Quanta igitur ut Marci Tullii verbis utar quanta in noeentia re rς 'U debent esse Imperatores Z quanta'omnibus in rebuς temperantia 3 quanta fide 3 quanta facilitate ξ quanta humanitate Zet Quae certe nisi omnia aut pleraque habeat , non ego possum Imperatorem in aliquo numero putare. Nihil dicamus Innocentia. nunc de innocentia, quam profecto qui in Impellatore negaret, non eum Reipublicae Ducem, sed pubIicum di armatum esse latronem iudicareti
354쪽
Probat rex em Glexandri Traians.
Temperan. De Temperantia quis silebit Iulium Casarem fortunam sibi fabricantem semperantiae addictum
fuisse, Suetonius attestatur ; idque cum animadverteret Marcus Caro, unum e re omnibus Casa
xem ad Rempubl. evertendam sobrium a te essisse dicebat. Et vero parsimoniam firmissimum esse penu rerum agendarum Cyrus ille Xenophonteus ex vero amrmabat. Vnde Scander begus inelytus militiae Dux dictatare solebat. Belligerandum ita es et hodie , ut cras etiam belligerare possimus. Benignitatem, affabilitatem , facilitatem , humanitatem, an quisquarn ab Imperatore abesse debe re iudiearet 3 i Ila est, quae Alexandrum Magnum tam gratum militibus universis effecit , qui cum semel frigore pene confectus esset. ignique ebr-pus refovens assideret, gregarium vidit ex suis militem algore prope mortuum ac torpentem ; nec mora loco & sede sua exiliens militem illum sita in sede collocavit. Illa est, quae Τraiano Imperatori , civium di militum omnium amorem conciliavit, dum milites in praelio Vulnerat Os cu-xavit. Quae litis qua tandem diligentia Z Cum fasciae, inquit Dion Casiliis, & volumina deficerent, nec sua quidem vesti pepercit, sed eam to-bem aeratis tam in ligamenta & fomenta discidit. Taceo Heram ocratem, cuius humanitas, Xenophonte teste ktantum apud malites valuit, ut quotidie mane &vesperi circa eius tabernaculum, quid dicendum faetendumve esset sciscitantes, Versarentur. Latere Pyrrhum Epirotarum Regem patior, cuius tanta fuit affabilitas, tantaque ars conciliandi si hi homines, ut Itali eae gemes Regis eae terni, quam populi Romani tam diu in ea terra imperium mallent. Quam prosecto artem si Imperatorum imo si mortalium ullus, Lucius sane Sulla perno. vir, qui cum antea rudis &'ignarus e siet helli , hae virtute brevissimo tempore omnium soler
tissimus est sactus, Hilites benigne appellabat
355쪽
Orationes. 299 multis Dogantibus, atris per se ipse dabat; beneficia invitus accipiebat, sed ea properantibus, quam mutuum reduehat, ipse ab nullo reperebar; magis id laborabat, ut illi quam plurimi deberent: joca arque seria cum humillimis agebat: in operibus, in agmine, atque ad vigilias multus a de Iat ; neque interim quod ambitio prava solet, Consulis ad cuiusquam boni famam laedebat tan- Rὸmotio vii tum modo neque consilio, neque manu priorem tiorum. alium patiebatur, plerosque anteveniebat. O sin gula tem plane Imperatoris artem l Dicam cum Plinio. Absit ergo Superbia, absit asperitas, nec
timueris contemptum. An contemnitur, qui im
perium, qui fasces habet ὶ Nisi qui humilis, qui
sordidus, qui se primus contemnit λ Μales e
vim suam potestas aliorum contumeliis e Speritur, longeque valentior amor ad obtinendum quod velis, quam timor. At inquiet, ne se Io quis, . ista ne ergo humanitate, an non potius severitate 'eonstare posse disciplinam militarem arbitraris PBene tu quidem quisquis hoc ais, & mihi iam
vox illa Vegetii in auribus. Dux auctoritatem maximam severitate sumat ; omnes culpas mili- Iares Iegibus vindicet, nulli errantium credatur ignoscere a. Vnde fit ut eam in imperat Orς Hur Transitis Θ.manitatem requiram, quae justitiam non eZelu R.abba, dat, & in militum cura consistat. Verum enimvero jam in eum locum decurIit oratio, ut proinvidendum Imperatorem considerare jam sit necessu in. Delector vestro illo favore, ornatissimi. AUDITORES, & dum sentio vestra illa benevo 'lentia me suble vari, onus, quod maximum hume Iis meis imposui, vix sentio ; adeoq; in patentem
hunc orationis eampum ulterius excurrere, & Imperato iis nostri providentia properanti stylo ς0Π' pisitam- signare iam lubet. Tradit doctissimus Plutarchus sub EpaminondaThebanorum praestantissimo Du- se nunquam evenisic, ut exercitu Panicus aliquis N 6 tu,
356쪽
tumultus invaderet, etsi praeter causam hibito nonnunquam soleat oborist, atque vel idcirco tantum, quod samma esset in praestantissimo illo Duce providentia. Quaeritis nunc qualem Imperatorem , & quam providum reqniram Z Non ignoro eos vulgo placere, qui temeritare quadam concitati, ferociter omnia, di, omnia praepropeIeaggrediuntur ; non hostes cavent, sed contem
nunt; non quid necessitas cogat, sed quid voluntas imperet. considerant; non quid utile Reipub. 06qvid sibi gloriosum decernunt. Ego vero si quid hae in re judicandurn est, non eum multis, sed eum prudentibus in eam opinionem disce
do, ut Imperatorem cautum ac cunctantem esse
debere declarem, adeoque cum august: ssimo illo Imperatore, Augusto sentio, qui nihil minus inperfecto Duce , quam sestinationem temeritatemque eon enire judicabat. Etenim si verissimum eme ipsa experientia ubique testata est. Nontieere bis in bello peccare, &omnino, quo o Cato alebat, praeliorum delicta emendationem non reis ei pere, quis non cum Sertorio solertissimo Imperatore decerner,i oportere Ducem re*icere
magis quam prospicere ὶ Equidem illi, qui eum
vulgo sapiunt, cum cautum Ducem aliquem ad invertunt, protinus timidum appellant; cum consideratus est, tardum esse dicunt, cum belli' peritum honorare deberent, imbellem contemnunt e
per me licet, ira sapiant ipsi, dicam cum Livio.
malo Imperatorem sapiens hostis metuat, quam stulti cives laudent. Er, obsecro, quemnam tandem sapiens iste hostis reformidabiti Prosecto nota projecte audaculum,sed circumspectum non eum qui properat, sed qui maturat; non eum qui celeriter ferit, sed qui tempore suo serit. Praeclarum est in Rhombo Naturae testimonium. Nam cum
Rhombus piscium omnium sit tardissimus, semper tamen eius in utero Mugil repetitur, qui piscium
357쪽
orationes . . . lorietum omnium est velocissimus ; ut vel hine in- relligamus non sapientis esse accelerare, sed lente maturare, semperque cito satis fieri, quod bene fit; neque res magnas corporis, sed ingenii viribus administrariis Placet admodum vetus illud pii scorum Emblema, quo Delphinum anchora alli antes celeritatem cum mora connectebant. Emblemate Placer Cunctator iste Fabius, non celer & teme- id explicatuν
rarius iste Minutius. Atque ille si adesset, quid aliud eunctando nubis acclamaret, quam, Tui in Dstimonium esse periculum a mora, quam a praecipitantia aut
temeritate 3 quid aliud diceret, quam eum, qui zi ,,
minu Sproperat, saepenumero serius absolvere 'Itaque cunctetur Imperator, sed simul circumspecte dc ex varie rate rerum tempus pro trahens me liori fortu*e exercitum servet. Tandem enim aliquando. Grariasverben re . qua nonoerabitur hora. Quanquam ne severa nimis fronte agere videar, sedatior ero. Qualis est, obsecro, temeritas Temeritas praeterquam quod stulta est, etiam est in ' subissis felixo Ita si Livius adesset, responderet, Iterum ramen quaero Z qualis est tandem ista temeritas 3 quae ubi primum impetum effudit, si cur quaedam animalia, amisso aculeo, torpet. Ita Quintus Curtius, si loqui poster, loqueretur. Mihi vero ita plane viderur, quod quemadmodum,quae in montibus seder, nubes sollicitata procella in imbrem Smilitudo effunditur , ita temeritas illa cum ambitione intumescit, di fortunae vento vela expandit, derepente in perniciem estitiumque ruin Quod eum dico jam mihi satis in Impe Ialore, providentiam videor asseruiseo Utinam vero, utinam A se providentiae adjuncta sit Auctoritas i Delabor
AUDITORES, jam in quartum orationis nostrae . ' Tis
358쪽
3οα Rhet. Porc s. ministriinda, quid hostes, quid socii, de Imperato
ribus existiment. Et vero si in Imperatore seientia rei Militaris est, nunquid aut horitas est ξ si virtutem habet, nunquid in honore, est ρ si providentia bellum gerit, numquid reformidandus est i omnino AUDITORES, neque enim aliud est authoritas, quam praeclara de alicuius scientia aut virtute opinio dilla admirandum facit, haec amandum ; illa necessitati succurrit, haec dignitatem e Xornat, utra . que opinionem de praeclaram gignit existimationem. Quod 1i tamen dicendum est aliquid vel in primis auctoritatem illustris & generosa stirps facere conciliareque videtur. Testis est Agrippa.' Si patui pretii hominibus, inquit . Rempublicam committas, mox nobilium viam, propter contemptam eorum fidem in te pro cabis, de maximas in rebus clades patieris Q iid enim praeclari homo ignavus aut ignobilis gerat Z quis eum non despiciet hostis ὶ quis ei socius obtem peret ὶ quis militum non iube ius signis eisede- dignetur Z Unde jure mihi reprehensus Vitellius ille Caesar videtur, quod magnam Imperii par tem non nisi consilio & arbitrio vilissimi cujus - que histrionum N aurigarum, ut testatur Sueto nius, administraret. Atque illud temporibus no-Bris exopto, ut nobilissimi legionibus praeficiantur, quorum eXemplo caeteri provocati non pravo animo militaris gloriae famam aspernentur. Nolo tamen, nolo repudiari eos, qui fortitudine N experientia rei bellicae reliquis praestant': pateat virtuti honor; utina in vero dc virtuti generis nobilitas in Imperatore adiungatur, & utraque virtus, hominem tandem plane singularem attollat. Sed & ipsa dicendi peritia, quam Elo . quentia su gravissimo nomine appellamus, quan-
Imperatori auctoritatem parit Z quanto ini' ' μ honore vi militum oculis atque animis ponit t
359쪽
Non .ita, audeo eum illo dicere . non ita auribus percepti tubarum clangores animos ad pugnam acuunt aut irritant, ut hortatrix ad virtutem dc gloriam oratio intrepidas expeditae acie mentes
ad opposita perieula erigi t , stabilitque; imo & nsimon
metu conterritos, iacenteSque penetrat, dic On- Dn ndri. stanti roborat allocutione : Efficax enim Imperatoris elocutio inquit Gnosiander, exercitus strages generose solari ae lenite docta utilior est multo longo vulnerariorum medicorum agmine. Atque ideirco sapienter ille monet, ne ulla Respublica aut exercitum sine Imperatore , aut 6 Imperatorem sine Eloquentia mittat. Illa est Ε- g 'μr Ioquentia , quae apud Graecos AlexandroΜagno media inter arma auctoritatem peperit 3 apud Thebanos Epaminondana & admirandum militibus & gratum effecit, adeo ut te si e Plutare ho, lingua prius, quam armis vicerit. Illa est , quae L cor, apud Romanos Iulium Caesarem tam potentem reddidit, ut tumultuantes Lepe exercitus Q Ia voce sedaret. Hie eum ad milites a Pompeianis in Thessalia fusos orationem disertissime habuiLset, tantus exercitui omni incessit ex incommodo dolor, tantumque studium infamiae sarciendae. ut nemo aut tribuni, aut Centurionis Impe. rium desideraret'; & sibi quisque etiam parnae loco graviores imponeret labores, simulque omnes regnandi eupiditate arderent. Possem hic severi paelibat, talis quoque aliquid in Imperatore ad concilian soὸνhra.dam authoritatem desiderare, nisi iam prope vulgatissimum esset, Imperii de aut horitatis custodia esse severitatem. Uno Severi Imperatoris exem- Exemptam
plo discitote. Bassianum Severi filium qui Anto- CePeri m ninus Caracalla est appe Ilatus) eo quod pater pe. pς ε Φ 'dibus aeger bellum moraretur, Augustum conla- Iuraverant. IntelleAit hoc Pater, nec mora ad iribunal se deferri; tribunos omnes, Centuriones', v.
Duceo ac cohortes, quibus authoribus id ipsum accu
360쪽
Rhet. Porcens acciderat adesse, Filium deinde, qui Augusti nomen non recusa verat, sisti iubet. Hic cum in omnes eius facti a uiliores, filio uno excepto, animadverti mandavsset, omnesque ante tribunar prostrati veniam deprecarentur , tum Seve IvSImperaror. manu caput contingens. Ta ndem,inquit, sentitis caput imperare, non pedes. Ita pla
ne sumenda severitate nonnunquam est authogitas ; puniantur, non fovea n eur delicta ; & eum optimum sir timoris N amoris v inculum , sit eo mitate rem perata aut horitas. Restat nunc illud 9 Ornatissimi A UDlTORES, ut ei, quem hactenus Imperatorem . ac verum belli Ducem designavi , bene apprecer , ac feliciter ritu anti auo aceta me. Sit felix ig tur, sit fortunatus: non equo Seiano ,
qui fatalis sessoribus omnibus erat. insideat, sed Caesaris navigio vectas dicere audeat, Imperato rem vehis & fortunam eius. Multum finae mi Iitaris scientia potest quis neger a plurimum Providentia; quis inficias eat Θ militarem tamen Artem multae fortunae egentem esse cum platone constituo. Cur,obsecro, Maximo ξcam Marcello cur Scipioni 3 cin Μario Θ cui caeteris magnis Imperatoribus toties imperia mandata, eae rei tu Sq; commissi 3 Equidem in illis virtus admirationi erat, sed fortuna placebar, euius favore venti ipia& tempestates illis obseeunda tanto Alexandrisor runa celebratur, quod plures prope victorias repo Irarit, quam pugnas inierit, plures urbe vceperit, quam obsederit; plures hostes fuderit quam noverit; plura occuparit loca, quam obierit. Sed nimirum, quibusdam hominibus pecu liarem. Natura sortem assignavit, ut quicquid egerint, id omne secundo numine, ac velut quadam virtutis manu tractasse videantur ; unde fit. ut hane felieitatem ac fortunam . quam praestare sibi ipse Imperator non potest a Deo ipsi ex ottem, ac aliquando tandem ad portum contendam. Vi