장음표시 사용
381쪽
3ro Rhet. Porcens pestes qui seo in capite Principum ae Regum
mentes habere se fingunt, interim turpissimo adulationis vitio laborantes , nihil minus, quam Veritatem proponunt. Illam oderunt: quid dico, oderunt: illam calumniantur: quid dico ca- Iumniantur Z illam in latebras detrudunt : qui1 dico in latebras 3 illam ex Principum Aulis ae Curiis exterminant, inque exilium setiam si possent in exitium ) cogunt ac compellunt. o pro-d igial O Rei p. portentat Ab his omne in Rem pub est malum. Ο Curiarum & Aularum pestes: Ab his noxia quaedam animorum contagio in omnes serpit. Vtinam etiam hoc aevo nostro vive ret ille Sigis inundus Imperator, qui cum ab Aulieo quodam Assentatore.ultra modum ae fidem laudaretur, ei colaphum impegit: cumque ille exclamasset, cur me caedis Imperator, cur, inquit Imperator, ore illo tuo impudentissimo me mor. des Adulator Quanquam subiicere, qua potestis cogitatione,vestris oculis homines istos , Dii bo. ni l cum ineundum est pro Repub. consilium, ut haerent Θ ut circumspiciunt ' ut attonito animoverentur ne consilio suo . imo ne voce tantum una, aut gestu Principem offendant Nimirum non Rei p. bonorum,sed suum quaerunt; non Principis dignitati consulere , sed voluptati student; non veritatem proponere, sed Deum inspergere laborant; non quid expediat, sed quid Prineipi placeat sententia sua explicare contendunt. Sed non ego veritatis istos hostes , aut oratione persequi. aut stylo confodere hodie decrevi, pro in. deque ad Consiliarium nostrum revertor, qui iaomnibus consultationibus neque gratiam spectare, neque odia existimare debet, sed eam summo veritatis studio, ac honesta dieendi libertate sententiam dicere,quam optimam ipse iudicabit. ita ut veritatem in omnibus sibi propositam ha
beati ad eamqucisum istum tuum Ianquam
382쪽
Orationes. 3II ad bdium Iapidem eonvertat, atque ita convertat, ut insigni animi constantia roboratus nugium iam quam ab ea aut vi deterreatur, aut blanditiis ab ducatur. Imitetur Romanum illum invicti animi Metellus, qui etsi universus jam Senatus metu mortis ingenti perculsus in Apulei verba ac legum iuravisset, maluit tamen exulare, Zc charissimorum complexu amicorum privari, quam iniquo tribuni plebis furori contra Rempublieam e. mmulare gloriosissimum illum Thama
oblecundare AngliaeCaneellarium Thomam biorum, cui citius Mori. vita ipsa districto gladio est extorta, quam ad impiissima excaecati & effoeminati Regis voluntatem eonfirmandam sententiam. Amanda est veritas 3 Amet eam sane Consiliarius, sed ita amet, Subiectis ut ejus amorem nunquam ex animo deponat.' Dicenda est veritas 3 Et quidem dicenda semper, sed eam ita dieatConsiliarius,ut a dicta sententia nunquam recedat. Non illum metus pereellat, sit Fa- constantia britius, quem producti a PyrrhoElephanti non de- Senatoris terruerunt. Non illum dona& munera labefa- seu consiliactent; sit Curius, quem aurum Sabinorum, utPa- rictriae amorem deponeret, non permovit. Non ire huc & illve, sed gradum figere oportet, non natare animus debet, sed sibi constare; qui enim ex aliena libidine huic illue fluctuantes agitantur, interdum alia, deinde alia decernunt. Neque tamen ita constantem requiro Consiliarium, quin cum re ipsa mutare. Consilium quandoque possit, atque ad illas temporum inclinationes attendere, quae minimis fieri momentis nonnunquam solent. Quis nescit puncto saepe temporis maxi-
marum rerum momenta vertiὶ Pulchrum est, si Transiunvetitas ignorata fortasse postulet mutare sentenc tiam : at sententia mutata a veritate discedere semper est turpissimum. Verum ne diutius hie. immorando serius ad portum aliquando pertini gamur, cum illud mihi vehimentir arrideat, quod
383쪽
-3I2 Rhet. Porcens. Silentium in quod Festus Pompeius alta silentio Consiluit Consiliario esse dictum, tum illud in mentem venit Senatori reqWistum. ac Consiliario, necessariam esse vel maxime ta- Probo tur citurnitatem. An non parum est, imo nihil estriatimoniis recte deliberare, recte censere ac consulere, si arcana consilia silentio non obsignentur 3 Bene tPlutaVehi. Plutarche tempestivum silentium rem e si i si Η, is, ii. Pientissimam judicavisti. Bene in Horati, eximi Taetii amesse virtutem, pinstare silentia rebus, censuisti : Bene tu Corneli Tacite, tam nescire quaedam Con1iliarios, quam scire oportere, dixisti. Con- .sulamus potentissimam te gloriosissimam olim Persarum. Persarum gentem apud hanc nemo consiliorum .
particeps erat, praeter fidos ac taciturnos optimates. qui silentii Numen colebant, & arcana Re gum visae periculo custodiri sanciebant. Cons lamus AEgyptiosi apud hos ei lingua abscindebatur, qui Reipublicae tecta conlilia detexisset.
Consulamus Romanos, apud hos conliliorum arcanorum evulgatores aut vivi exurebantur, aut
furca suspendebantur. inorum quidem populo-- . rum nemo ut opinor severam nimis disciplinam Item ratιone ini. ori Vaccusabit, cum ti Reipublicae, dc Regum arcanaia detegantur, ita fieri plerumque soleat, ut felicem nunquam exitum illa sortiantur, 3c Reipublieae objecto ab hostibus impedimento saepius eludan- Exempla tur. Quid ergo volo 3 ut Consiliarius ac Senator Pompei. noster Pompeius sit quidami Pompeius dum legationis ossicio jungeretur e Gentio Rege interceptus; cum Senatus consilia prodero juberetur ardenti lucernae admotum digitum cremandum praebuit, eaque patientia Regi simul & desperationem tormentis quicquam ex se cognoscendi eκ- eussu dc expetendae populi Romani amicitiae ma-c, Metelli. gnam cupiditatem ingeneravit. Vtinam taIiSeX- istat Senatori Celebris ille in ae nunquam satis
laudatus Caecilius Μetellus, Si scirem, inquit, hane vestem mei consilii consciam ess λ protinus
384쪽
Qua ex Mesem , inque ignem concremandam coniicerem. Vtinam ita sententia inae dicat senator: D . . Demosthenes Oratorum ille Graeciae Princeps, his. cum illi, nescio quis oris foetore ' obiiceret. Be ne tu quidem, inquit, multa enim secreta in eo computruerunt. Vtinam&os tale&pectus area norum receptaculum habeat senator 3 Quod si vero amplius liceat mihi optare, utinam singula- . rum Curiarum vestibulis, imo singulorum sena- torum pectoribus illa Consistorii Spirensis exara ricl. eta constitutio foret. In Senatu gesta, dicta, judi-
eata aeterno flentio tegantur, nihil iniussu Caesia' Exclamati iis revelante. O utile profecto scitum, & quod mihi tam inculcasse videtur eruditus illeSaxonum Prasul Anthemus: Lingua suos habeatfranos in corde ligator. Et quamobrem quaeso : nisi quia sacramentum m n.
Regis abscondere bonum est Z nisi quia res ma- ἡ gnae sustineri ab eo non possunt, cui tacere est
grave ξ Video vos erectis animis, Auditores Ornatissimi, jam a sentiri, id contento cursu oratio R 'ς procedat, emagitare. procedamus sane, de iam ipsum Consiliarii nostri animum intueamur. Sa- lustianus ille Caesar, quem in sago mundus horruit, in toga amavit, Omnes, inquit, homines, qui de rebus dubiis eonsultant, ab odio, amicitia, Rati ita, atque misericordia vacuos esse decet. Haud facile animus verum providet, ubi ista essiciunt;
neque quisquam omnium libidini simul, de usui paruit : ubi intenderis ingenium, valet; si libi- dotim do possidet, ea dominatur, animus nihil valet. o praeclarae, de memoratu dignissimae vocesi Quis nescit cum Livio dicam) ex privatis affectioni- ibus fere omnem humanae vitae pernitiem nasci pSciunt omnes, atque idcirco eum esse Consiliatii nostri animum eXopto, qui sui potens legem sibi dicat.&e bullientes quandoque affectus, tanquam lum
fluctus quosdam, reprimat ac refroenet.
385쪽
E petitio. Subiectio. Testimonium
tum ita inflammet, non libido emolliat. non odium exacerbet ; non amicitia a recto tramite sedu. geat, non misericordia a justitia & debita severitate revocet. Quot sunt, qui ita aut misericordia impulsi male consuluerunt ὶ quot sunt, qui amicitiae ec favori aliquid indulgentes iustitiam corruperunt 3 quot sunt, qui ad misericordiam inclinati improbis ad scelera fenestram aperuerunt ZEsto tamen sit in animo Senatoris ira : de quicquam videbit ira caeca est.' si libido, 3c quicquam in te diget i libido insipiens est: sit odium. Sc quicquam recte ac iuste volet e odium omnia contem nil divina dc humana, ut se vindicet. Audite Senecam. Etiamsi ingeratur oculis veritas, amat dc tuetur errorem e coargui non vult, dc in male coeptis honestior illi pertinacia videtur, quam poenitentia. Videmus sine nos ipsi. Ac experien- ltia ipsa docemur, quod si fumus in oculos assur - gat, protinus eos commoveat, dolorem excitet, aspectum perturbet: ita plane evenire solet. cum ἡin animo affectiones illae eonsurgunt ; animum inpriinis totum invadunt, tum rationi ac judicio lealiginem quandam infundunt; consulta incon- fulta fiunt, q uae expediunt non expedire videntur, quae turpissima sunt, honestissima judicantur, i Vnde fit, ut prudentissime Biantem Pyrenaeum dixi sse putem, Bono consilio duo maxime con- traria videri. iracundiam de festinationem quod 3 illa hominis iudicium intervertat. haec veridisquisitionem impediat. Nempe:
Examplum Piponis. Luem ratto, non ira movet. Atque ut quantum rationi iudicioque una iracun-ta dia noceat. intelligatis prodeat in hanc arenam
Cneus ille Piso, qui dum affectibus ac perturbationibus suis rationem submittit trium gravissimorum criminum uno eodemque judicio, sed
386쪽
iniquo, reus existit. Iratus ipse militem quendam quod ex commeatu sine commilitone rediisset, ac quasi eum interfecisset, ad supplicium more impatiens , dc omnis oblitus humanitatis oeyus O se talis duci ac rapi iubet. Abducitur, rapitur, Sc ecce liam miser districtae securi cervicem porrigebat, cum omnium atque ipsius Pisonis oeulis ille, qui . loccisus credebatur . apparet. Obsecro vos. Audi- ltores , quid factum tum fuisse putatis. Praeerat λ, tum supplicio Centurio, nec mora. ut Speculator A,hbris ui gladium condat, iubet & damnatum ad Pisonem Q
reducit. Ingens erat omnium concursus, comple xi alter alterum , magno castrorum omnium gaudio commilitones procedebant. Sed ecce 6 horrendum posteris omnibus facinust in furens ipse Piso tribunal eonscendit, sisti utrumque iubet, &cum iis Centurionem ; tum , ut solers iracundia dictabat, Te, inquit, duci iubeo, quia damnatus Ratio te FAes; te, quia causa damnationis commilitoni sui'm,,si. sti. te,quia iussus occidere Imperatori non parui- Mirare, o posteritas, hoc factum , sed simulsit. detestare. Gloriosior ille Arragonum Rex Alophonsus qui dicere solebat, quod si florente Re -
publica Romana vixisset exstructurum se fui me Iovi positorio , idque e regione curiae, templum, ubi Reipub. Senatores & Patres conscripti prius
ouam in Curiam intrarent Driuarcis animi af
quam in Curiam intrarent privatos animi affectus, iram, odium , amorem deponerent. Ani- xj . T. advertebat prudentissimus Rex Consultores pessimos esse privatos illos affectus, qui frequen-Ytet & civitates & regna bellis committerent , ac
tandem pessumdarent, proindeque si quid Iu' . . . piter potuerit, praestare illud debuisse , ne quid η. 'omenti in Senatibusae Consiliis in quibus de
Republ. consultatur , privati affectus haberent.. Verum enimvero, dum iterum hie velut posito
387쪽
3rs Porcens Aula homine, cuiusnam maxime fidela eonsilium esset. Aurum, inquit contemnentis Verissime sane& prudentissime. Etenim . si Salustio credamus, Avaritia, bellua sera. immanis intoleranda est, quo intendit,oppida, agros,fana atq; domos vastat; di vina eum humanis permiscet: neque eXercitus , neque moenia obstant, quo minus visua pene tuet. fama, pudicitia, liberis, patria parentibus cunctos mortales spoliat. Et hoc monstrum in Consiliarii nostri ac Senatoris animo sedem reperiret ξ Apage hinc monstrum. An in eo iudicium esset , qui pecuniis adstupere solet 3 An expectandum ab eo in deliberationem consilium, cuius animus cumulandus thesauris est accensus An eius ulla fi des esset, qui bonum publicum , ut auro inhiet, aspernatur 1 Nihil sapit, nihil vult avaritia,quod aequum lc fas sit. Dic tu, Valeri Maxime, quodnam tandem aeterno in gradu stare regnum potest Illud, inquis, ubi minimum pecuniae cupido sibi vendicat. Quamobrem vero quia nimirum 1 quibus abest tueri studium , abest etiam peccandi voluntas,& causa fallendi. Agite vero an nonis animus Consiliarii esse debet , ut leges sequi, maiorum exempla intueri regni instituta lervare , rationem ubique & in omnibus ducem habere
velit. . . i. i Se qua reverentia legum,
Luis metita autpudor es unquam properau tis avari ZEsto, ratiocinandi facultatem habet ; sed prosecto quam non in capite, sed in pecuniis collocavit. Cave, caue virum istum, venalis est, dc venalem Rempublicam circumfert. Cave, inquam , iuravit. sed iuramento non stabit; fidem dedit, sed auro adscripsit: Non Regem, sed Reginam pecuniam amat; non Rempublicam, sed rem domesticam augere amplificareque contendit. Qua
388쪽
Orationes. 377bene; imo quam vere dixit Cato , duo esse vitia, TUM' Gquibus Imperia maxiina potentissimaque everte Catonu. rentur,luXuriam nimirum de Avaritiam p Quam Exemplum: onstanter, imo quam fideliter Fabritius ill e Ro- Fabritii. manus nunquam in hominum posteriorum memoria moriturus, dimidiam Epirotarum re- gni partem, ut patriae fidelis Senator moreretur, Repudiaviti Quam provide nonnullae gentes. A i ristotele teste, caverunti ne ii, qui agros hostibus vicinos haberent, inconsilium adhiberentur de
bello,quod cum finitimis est suscipiendum, quasi rei privatae a foectus impediat, quo minus prudens consilium proferaturi Te compello hie , quicunque Princeps & Monarcha, Consiliatium commμω fidum ac probum quaeris ξ Elige pecuniae con-- ' remptorem: elige, qui commodis suis neglectis
publi cam rem, ac tuam quaerat utilitatem : elige iqui honore dc emolumento a te accepto contentus,ad alienos thesauros non respiciat, tibi uni,
non principibus aliis aut Regibus fit obstrictus. Valeant & simul valeant Pensionarii illi ita vulgus appellat, qui honorarias , imo qui stipendia
- rias pecunias a principibus aliis clanculum , 3c limina cum perfidia faudeque recipiunt. Non illi Senatores sunt, sed Exploratores , non patriae Consultores .sed proditores. Quapropter, quod lustinianus olim Imperator, Provinciarum praesi- dibus, hoe tibi o Princeps, o Monarcha , singulare - . prorsus Imperii arcanum propono i Festinabis, ' L.
Onsiliarium, quicunque circa te , . mirum optimum, is purum undique, con-
ontum iis, qua a co dantur, s si quid prater
em acceserit, O non inveneris eum custodien-
.m tibi em iosam, illum quidem expelles, a- .lia vero uteris Consiliario legem si titiam Transi: α,
389쪽
Transtio. si mi Auditores , dum ulterius decurrente oratione procedo, di Consiliarium nostrum in luce λsisto animadverto me non stellam aliquam , sed Solem ipsum adornare ; non hominem aliquem , Ita virtu- sed Mercurium aut Palladem describereb; non xer Consilia- virum tantum togatum , sed Nestorem aut VIysserisim uansem repraesentare conari. Multa in hominibus singulis esse debent, omnia in Consiliario per se fictoq ue Senatore requiruntur. Pulchrum ne est ingenio excellere 3 Excellere Consiliarius debet , ut ingenii in eo impetus celeres sint di alacres. lEtiquoiia. Admirandumne est eloquentiae facultate caeteris q' morialibus praestare; Consiliarius debet, ut ho- η mines ratione & oratione dueat ; ut imperitae multitudinis tumultus sedet'; ut cum Mavitate di
Lmnearum quadam ac dicendi maiestate animi tui
digitia. pud yrincipes ac Reges depromat. Vtilissimumne e st linguarum diversiarum peritiam habere λHabere Consiliarius debet, ut cum iis , quibus
Princeps impera i , agere possit. Gloriosum ne est historiarum omnium eo gnitionem animo com plecti' Complecti Consiliarius debet, ut omnium saeculorum cognita memoria maiorem negotiorum experientiam possideat. An eximium est Naturae donum Rem p. administrandi rationes 'tenere, ac Politicum agere λ Tenere & agere Con- sIiarius debet. ut helli pacisque tempora mode-' Ietur. Non omnia necessum est recensere; tu stutia ae bonum esse debere quis neget 3 Liberalem ae beneficium quis non requirat: Μansuetum a Z b rot t V, ae benignum quis non exopte te Fortem ac con mΠ-ς μώρ stantem quis non desideret 3 veracem ac tardesertiιμ ut i festinum quis non admiretur me igitur vel φρ βηt μὴ obliviosum'. vel imprudentem, qui hare omnia in η
m Senatore perfecto requiro, oratione non exprimo a oper trun Liberum volo, & veritatis amantem Taciturnum
I ἔ ς' - desidero,& suis affectibus imperantem ; sup I pecuniae studium positum . di contempta: Domi m
390쪽
Orationes. 3I9rium splendidiorem rei exopto : & nondum o-Peroratio. mnia oratione depromo 3 profecto, Auditores, in
eo omnia pono, quem talem ac tantum consti optatis. tuo. Quare, ut ad finem aliquando, quo vestra me vorace benignitas videtur, contendamus, utinam
ita c mparatum esset, ut augustissimum illum. Rei p. Romanae senatum intuere possetis : aut il- lana sine te ramia. .Han. mi in curiam, aut illud . . prudentissimum Atheniensis urbis Consilium introspiceie liceret. Quanquam quid vetera ista, ac non etiam horum temporum Arcana quaedam Regum Principumque multorum Consistoria intrare, oculisque usurpare fas esset ξ Videretis profecto, 3c admiraremini in iis persectum illum, &numeris omnibus absolutum Senatorem, quem suis coloribus ad umbin re vobis contendi. Quod si tamen nec illa prisci avi, nee haec nostrae huius aetatis intueri Consilia fas est Θ utinam saltem audire liceret Catonem aliquem aut Periclem; illa Curiarum veterum lumina, Rerumpubi. floren a ID tisistissimarum ornamenta 3 An non vero ita loquen' si urata pestes auditis 3 Arduum Senatoris est ac Consiliari ipso laι- munus: virum exigit, euius in animo sit veritas, in ore libertas, in pectore silentium arcanum , quem non amor sui excaecet, sed patriae ardor in flaminet; non avaritia transuersum agat, sed con-: stantia & integritas invictum sistat. Ille est Rerum pub. fundamentum, regnorum fulcrum .PIin-.eipumae Regum subsidium, omnium solatium. Ille est, cuius vox disciplina est te lex Reip. vultus Sol urbis, animus omnium munimentum . Adeo felices quondam nostrae Respub. quae tale aliquando Senatores habuerunt, quorum consi liis, plusquam armis debuerunt. Ita illi loquuntur; utinam vero, Ornatissimi Auditores, tales
Rebuspub nostris ac imperiis sic enim voveo Tonsiliarii ac Senatores contingant. DIXI.