장음표시 사용
51쪽
simpliciter,& perfecte, unde. primo
modo secundum ipsum,materia, sor-ma , & compositum habent diuersa esse, Secundo autem modo solum c6positum habet esse, serma vero partu cipative. Quae opinio,&si non videatur multum ad propositum facere, ad
ubertatem tamen breuiter rationes eius ponam, Sc reprobabo. Prima ratio est . Quodlibet ensgaudet proprio esse, Anima est ens,
compositum ens,igitur gaudent proprijs esse. Secunda S.Th .dist. ε 3. q. I. ait, anima nobiliorem statum, et este, habere in corpore, quam extra, Igitur
minc habet aliud esse, & tunc aliud. Tertia. Ea, quae habent idem esse, suntς que perseetii,Sed anima non habet esse ita perfectum sicut compositum. Igitur habent diuersia esse. Quarta , Esse compositi est corruptibile, Animae incorruptibile,ergo. Sed haec opinio longe discedit averitate,quia cum anima sit actus, o larma,consequenter habebit esse perse,sed nec est hic locus disputandi de
Ad primum ergo negatur assumptum,quia verum solum est de esse essentiς,quia forma se habet ut pars,csi
posittim ut totum, sortiuntur tamen unum commune esie existentiq.
Ad secundum dicendum, quod aliud est loqui de este animae,& aliud de istatu animae, qui status cosequitur
esse.Verum est utiq; quod anima consequitur persectiorem modum essendi in cor re,quam extra, non tamen diuersum ege. Quomodo autem sit verum hoc: animaduertendum est,
quod anima habeat nobilius esse in corpore, quam extra, potest duobus modis intelligi. Primo, quoad esse essentiae,seu specificum, & hoc verum est,quia in corpore habct esse complerum compositi,&separata se habetyx pus. Secundo,quoad cise existentiae, & hoc dupliciter . Primo quate
nus sorma est, & ut dat esse com posito,& hoc modo etia vetum est , ἰquod habet nobilius esse in corpore,quia se habet,ut causa formalis dans esse animatum. Secundo potest intelligi qua- . tenus intellestiua est,& hoc modo est praestantior separata, quiai non indiget conuersione ad phantasmata, sed intelligit per modum stabstantiatum separatarum. At quia esse essentiae est nobilius simpliciter, status vero secundum quid ,ideo absolute dicimus. quod habet nobilius esse in corpore. Ad tertium reseon detur ad mino rem,sicut iam dictum cit, quod valet .
de esse essentiae, non tamen existetiae: 'F unu est,& idem,& ςque perstillii. Ad quartum dicendum, quod esso compositi dupliciter considerarip
teli. Primo, ut est esse commune corpori,& animae, tale non corrumpitur,quia remanet in anima separata
cum ordine, de inclinatione ad corpus. Secundo ut est esse compositi, tale est corruptibile, luia soluitur unitorum vnio,vnde dicendum,quod esse existentiae compositi remanet in anima separata,non tamen teduplicatiue, ut est esse completum copositi. Sexto,& vltimo notandum soret, quomodo esse consequatur formam,
non necessitate absoluta, sed physica, zc quomodo coaam situm sit praestantius sorina, sed liqc luis locis patebuit. Quoad secundum ergo principale
ponitur talis conclusio: Anima unitur materiae per se, & immediate. Probatur,quia unitur nasteriae nudae, ut Conclusio iam determinavimus.Secudo. A quo probatur. res habet esse, habet & unitatem,Sed ab una forma, habet esse immediate, igitur & unitatem. Maior est Aristotelis in . Metaph. Minor fuit probata
Ad primum principale dicendum Arg. Iesest ad aut horitatem D.August. quod uuntur. Ioquebatur de anima, non quatenus
52쪽
forma, sed quatenus mouet, & tunc veria est , quod partes posteriores per
subtiliores mouet, .s. mediante spiritu, quia in primum medium in m
Ad secundum dicendum, ad minorem; quod sublato spiritu tollitur anima non pcr se, sed per accidens, quia
materia tunc remanet indisposita.
Ad tertium dicendum,quod murutum di istare stat dupliciter. Primo secundum naturam Secundo secundia proportionem materiae ,& sorii , ruae multum distant. Primo modo diantia, non uniuntur nisi per aliquod medium. Secundo tamen modo possunt uniri immediare, si materia fiat .disposita ad formam. Ad quartum dicendum, scutiam diximus, quod esse est suppositi, ut perantis, & ut quod simpliciter, mmae autem est esse sormaliter, μ' ut
principi j operationum. Ad quintum dicendum, quod pr insitio Philosophi sun datur supra similitudinem proportionalem , unde sicut ex sorma artificiali, materia naturali fit unum immediate artificiale, ita ex materia, & forma naturali,fit unum immediate naturale . Sed adhuc no quiescit intellectias, propter conditionalem Commentatoris, quod si materia, S. sorma in c5. polito existerent actu,non fieret viau, nil, per ligamentum . Contra ex cera, N. figura existi ratibus in actu fit unum,de non tamen solum percontactum, de ligamentum.
Ad dubiit dicedu, qd aliud est loqui
de materia ut materia est,&coseque-ter,ut pura potentia, & aliud de re, suae vocatur matcria, quae potest ei in actu , vi m. terra naturalis existens sub mrma caer.e, quae dicitur esse ma-tcria respectu ibi mae impreisae est res in actu. Averroes loquebatur de materia, ut matcr;a ell,quod si esset in a-
,non fieret unum,imu per ligamc tum .secundo respondetur,quod materia cerae in ordine ad figuram habet rationem,non rei,sed potentiae,&ideo argumentum non seqllitur. Sed hic remanet altera dissicultas examinanda. s. An animae rationales sint aequalis perfectionis substantia- ,
iis,vel una sit pei sectior altera. Et qui de quod sint qualis persecti is quo ad speciem ab omnibus cocessiim est, An aniacum anima intellectiva sit species ata sine thoma,neque aliquid essentiale fecit
dum suam naturam una possit habe- ω una Hre, quod ab alia remoueatur. Dissicut ista. ias ergo est de pei fictione indiuiduali, quam animae adipiscuntur ex meisliori, ac nobiliori dispositione, ct organizatione indiuiduali , quae propter haec maior persectio dicetur non lip cifica.& essentialis,sed indiuidualis Minodalirer substantialis, quia intelligi tur natura specifica per quosdam modos persectiores, de minus pCriccius i ex organizatione diuersa determina- ri, ad indiuidua.
Circa istam igitur dissicultatem inuenio duas opiniones. Prima est negati ita ,quonia negat unam animam es se altera persectiorem indiuidualiter, Hanc sequuntur Duradus in a. d. 32. . q. 3. Soncinas 8. Metaph. q. a 6.Soto c. de substantia in sua logica. q. a. ad Fonseca. 3. Metaph. cap.26. q. I 6.sech. a. Et Toletus s. de Anima. q is asseretis opinionem oppositam esse temerariam,& peraculosam in fide,proba- , tur autem haec Opmio. Primo. Nam Arist.3. Metaph.texta Ii . habet inter indiuidua eiusdem speciei non cise pri Critaret M naturae. Scd haec consistit in maiori,& minori ne
sectione, Ergo. Item cap. de substantia dicit. Subitalitiam non suscipere magis & minus, & sequitur etiam do prima substantia. cundo. Hoc videtur sentire.S.
D. 2.2.q. s. art. .ad Iertium, ubi docet
inello tum primor in principiorum
53쪽
per quem, scotnostimus prima principia esse aequalem in omnibus hominibus, & in nullo esse persectiorem. At persectio humanae naturae prouenit ab anima rationali. Item p.q. 69. art. q. ad tertium,asserit capacitatem naturalium in hominibus non esse ex diuersitate mentis , cum homines sm eiusdem speciei, Se in sorma conueniant, unde est ex diueisitate dispositionum corpoli S. Tertio. Sic unus homo es et pers ctior altero,substatuialiter, contra Arist. in praedicamentis. Quarto. Sic unus homo haberet perseetiorem intellectum,& voluntatem altero. Ergo esset magis intellectiuus, liber altero, cum potenti. ae animae ipsam consequantur secundum
suam naturam . Hoc autem inconueniens censetur, quia alter non esset omnino intellectilius,nec liber. Secuda Ninio tenet, animas roe in
tioris diueretis indiuidualis G sub
statialiter, modaliter magis, minusue persectas,& ita una,altera habere perfectiorem intellectum, & voluntatrict in caeteris animabus habere perse- qiores potentias sensititias, & vegetati uas Hanc defendunt.S. D. I .p-q.8 s. art.7.& ibidem cum eo Caiet. de Bai
lus 8. Metaph.q. 6. Magister sent.in a. d. I p.& cum eo ibidem. D. Bonaventura, AEgidius,& Richardus, Vide Ru-ulum a. de Anima tract. de pluralita- Nobilis rate formarum.q. 3. forma . Secundo igitur venit notandum, datur nο- quod iuxta naturam,&dispositionem λιον materiae sequitur melior, Se nobilior
stostis. informatio,vnde.nobiliori sormet pretparatur nobilior dispositio,vt inter dispositum ad formam, & ipsam sorma informantem detur pro quanto posisibile est maior proportio, & aequalitas,Cum igitur coiispiciamus in operatione animae magnam diuertitate, navi docer. S. D. 1. P. q. 8I. art. 7.ν-
nus homo persectius intelligit idem
obiectum alio, ideo arguimus hoc ex duplici mite prouenire, ut idem D. Th.ibi affirmat. Primo propter inse- .riores potentias.i. sciasus internos externos melius dispositos, &praeparatos ad inseruiendum intellectui.Se- .cundo propter meliorcin intellectu, de meliorem animam, quia nobilitas
operationis testatur naturam operai tis. Sed.
Tertio notandum,quod dispositi nes in materia reperiae sunt in duplici differentia. Nam qilaedam per se pri- Persimo respiciunt sormam, unde eis per se proportionatur. Aliquem accide- taliter eam intuentur,quia sere extrinsicae sunt ad informationem, ut sunt i l. lς,quae potius sunt iis impedimentum perfecte inirmationis, quam in coinplementum , sequuntur enim mat riam male assectam, & non intentionem agentis, intendentis persecte aptare materiam ad serinam. Forma quidem primas consequitur, & iuxta illarum naturam corpus informat, inavero iuxta conditionem secundarum colu ngitur n)ateriae, immo per eas impeditur ne suam perfectionem exerceat,ut patet in amentibus a natiuitate, quoium anima est apta ad discur
Qii arto notandum est, quod cum diuersitas indiuidi talis.substantialis non sit secundum maiorem, vel minorem persectionem naturae specificae, ideo una anima non dicitur alter persectior secundum spcciem, ita ut Animae istae sint diuersae speciei, unde distinguutitur tantum numero per Ordinem ad corpus quod informant, &secundum hanc rationem dicuntur Stibi. persectiores,& minus persectς. i. non he. in natura specifica, scd in modo in-
congruit, quod latio speciei reperi tur in suis indiuidi iis secundum esse
54쪽
Ideo esto caritus, ire cedas argustibus in fauorem primae opinionis, nimas differre incile magis,&minus persecti absolute , s tale est enim esse speciei sed dicas eas differre in cile magis,& minus perses , vel eiusdem petieisonis in multis animabus , sed indiuiduale,.i. secundum esse modale,&subiectivum. Quoad secu dum ergo in fauorem
secundar opinionis pono talem con- elusionem. Animae indiuidualiter possint esse persectiores, dc minus perm ,vel aequaliter perfectae subitanda iiter. Probatur primo per facultatem Parisiensem,in qlioddam articulo sic dicentem. Si quis dicit omnes animas ab origine ei se aequales errat, quonia alias, anima Christi non esset peri etior quam anima Iudae. Secundo probatur. Operatio ostendit naturam operantis. Sed videmus in animitis, unum multo altius,&nobilius operari. Ergo per nobiliorem λ am.i.animam, quae est principiuoperationum in animatis. Tertio. Inter formam, Se subiectu debet esse proportio. At videmus unucorpus altero persectius,ergo. Ad primum ad maiorem dicimus duplicem ei se prioritate naturς. Prima dicitur simpliciter.i.natur. ae,3c ensentiae,& hanc negat Arist. inter indiuidua una sint eiusdem species.secuda dicitur secundum quid.i.secudum diuersos modos contrahendi speciem ad indiuidua, per magis,N minus no-hile esse indiuiduale,& de hac non loi itur, sed bene nos. Et ita primo moco substantia non suscipit magis,
Ad secundu similiter dicitur,quod
S. D. ut patetex aerbis eius, loquitur de persetiione,& capacitate secudum speciem. i. secundum essentiam. Ad tertium dicitur,quod unus h
mo est persectior altero substati aliter secundum qui d, non simpliciter. Ad quartu similiter dicitur, quoa
falsum est assumptum, quia esse magis intellectivum,& liberum stat dupliciter. Primo seciandum essentiam,et sic est falsum. Secundo secundum mod uindiuidualem,& sc quamuis omnes homines sint intellectivi, tamen unus melius intelligit alio, & ita pari ter,& si omnes sint liberi unus tametralio facilius, & firmius se applicat ad operandum.Si quis autem quaerat unde una anima habet,quod sit nobilior
altera. Respondetur .ab agente prouenire cilective,& a materia praeparata subiective,de materialiter,ab essentia vero radicaliter, quia quamuis secundum se sit indivisibilis, secundum speciem , hallet tamen quod possit nobiliori modo,& ignobiliori contrahi ab
indiuiduis, non secundum intensionsit alificatiuam,sed secum modum inisi ui dualem pertinentem ad ide praedicamentum. ad quod animae eis alia pertinet .i .ad praedicamentum substantiae.
S. D. Secunda. i, Hilosophus in textu 3 .9. r O.et II duo principaliter facit. Primo e plicat distinitionem datam Animae. Seclido deducit duo corollaria. Nos igitur in pr senti duo principaliter habebit mis. Primo quae texitialiter dicta tur a Philosopho. Secundo quasdam dubita tiones, cum suis solutionibus. Quoad primum, Philosephus ponit talem conciusionem in initio textus octaui,quam duplici ratione probat. Conclusio est, Anima est subitat uaaec quod quid erat esse,corporis a
Prima ratio hoc probans talis est, sicut se haberet forma artificialis, si esset naturalis, ita modo se habet so F a ma
55쪽
in ipsa namralli, sex mat riae. Sed forma artincialis dolabrae si
esset naturalisad causaret, quod ea remota, dolabra amplius no esset dolabra, igitur a si initi remota anima noremanet corpus nisi aequivoce. Secunda ratio. Sicut se habet pars animalis respectu eiusdem , ita se habet anima respectu corporis animam; Sed si oculus esset animal , dc ullus anima, remoto visu, non remaneret oculus,nis aequivoce; Igitur remota' anima non remanet corpus, nisi qqui-
Docet ulterius Philosophus: anima dare esse 2bstatiale coepori,& ainimprimum, relinquens tamen ipsum in Potentia ad actum secundum, & adesse accidentale. Secundum principale, quod deducit Philosophus reducitur ad duo corrollaria. Primum. Qiuod anima, quatenus corporis actus non est sep rabilis a corpore,secundum tamen Mii quas partes est separabilis i. secundum partem intellectivam; de secundum aliquas non . s. secundum vegetatiuam,de sensitivam. Secundum. rrollarium est,Qu' nondum est manifestum, utrum anuma uniatur corpori, sicut motor uniatur mobili. Dubia Quoad secundum principale. Pri muni dubium accidit circa proces,uprimae rationis, Nam prius non noti-ncatur ex posteriori,Sed Dima artifi- malis est posterior naturali, Igitur ab
Secundo dubitatur circa id , quod implicite intedit Philosophus, squod eo quia Grina dolabret est artincialis,dc non naturalis, ideo remota -- an a dolabret,adhuc remanet dolabra. Con. Quia sensu liquet,quod remota forma dolabrae no remanet dolabra, sed solum ferrum, ergo. Tertio probatur,quod anima non sta diu corporis in potentia existeni
tis,sed in actu. Corpus inimatemita
cludit principium vitae in ama. s. an mam, igitur erit actus corporis anumati,in aetii. Qinrtum dubitam accidit circa primum correlariti, pro quarto infert, quod sunt quaedam partes separatae a corpore; Aut per partes separabiles intelligit animam intellectivam. Aut non intelligit animam,sed aliquam Gius partem, Si primum ,restringit e finitionem animae ad animam vegetatiuam,& sensitivam;Si secundum,novidetur quomodo anima intellectiva possit esse amas corporis, de aliqua Gius pars non. Quintum dubium emergit contra secundum corrollarium .squod nondum sit manifestum ex praehabitis, quod anima uniatur corpori, ut so
Primo, quia in textu secundo asse uerabat non esse quςrendam causam, cur ex anima,et corpore fieret unum, quia anima est actus corporis, Igitur notum est, quod ei unitur, ut forma, de non ut motor. Secundo, In textu Lmito assimabat: animam esie substantiam corporis animati; At constat nautam non esse substantiam nauis, sed bene so mam materiae. Item textu ir. dicebat, quasdam partes esse inseparabiles a corpore .
At liquidum est nautam posis separati a iraui.
Ad primum dubium non est dissicile resoγndere,dicendo, quod maior est vera secundum se non respectu nostri,sicut est in proposito, nam seri accidentalis,cum sit magis sensata,s cilii setiam cognoscitur. Pro dilucidatione secundi supponenda sunt duo. Primum quod diplex est forma. s. substantialis, quς dat esse substantiale, ut anima, ct mrma accidentalis, quae dat esse accidetate,
vi forma Caesitis lapidi, in quo est.
56쪽
Smmdum quod nutetia est irata nis aequivoce nuterialiter tamen, de
dividuitatis res , & non tota quidditas secundum esse remanet dolabra,quia
ependeta forma, ut voluit,Comme remanet eius substantia, in sorma illator; ut disputabimus in Metaph. la esset accidentalis, remota autem Ad argumentum ergo respondet nim non remanet substantia aliqua errora per tres propositiones. Pris prior,nisi aequivoce. nia,quod dolabra est quoddam com- Vnde temo respondenduim est . positum ex materia, .c. ex &rro,de ex quod remota serma accidentali, adserina dolabrae, seu securi . huc remanet subiectum quia forma Secunda, quod harae est disserentia accidentalis non ei Hubstantia rei, sed . inter significatum nominis formae ar- accidetis, Remota autem avima, quaetificialis,de naturalis, quod composi- est forma substantialis, non remanet tum artificiale, primo significat mate subiectum nisi aequivoce, qitia est subar am,quia est substantia, secundo for stantia,& haec est responsio textualis .mam, quia est accidens; Econuerso ve Ad tertium respondendo, necessero reperitur incomposito substantia- est ponere quaedam sundamenta Prili, nam primo signincat formam,quae inum quod vita dupliciter sumitur. est actus substantialis, secundo mate- Primo δ acta prim s. pro esse, Securim,quae est in potentia ad substan-rdo pro actu secundo. s pro operatio. tiam in actu. rtia implicite subiun- ne; unde existens subactu primo ad-cta est, quod aequivocatio pendet a huc potest esse in potentia ad actum principali significato, Voluit.n.dice- secundum.sad Operationem. re Philosoplius, quod liqc est dii seren Secundum,quod duplex est poten tia inter compositum substantiale, de tia,Quaedam uriuncta ab omni actu, artificiale,quod remota sorma artifi- quae est potentia ad actum primum .ciali,adhuc remanet principalea. ma & secundum, Quaedam vero,quae est
teria, mota autem forma naturali,
Sed ligc expositio apud nos non est 'vera, priuio quia docet, quod forma , borum Philosoplai, hic est: quod antis naturalia sit tota quidditas rei. madat esse corpori animato, relin. Secundo quia in textu latino non quens tamen ipsum in potentia ad O. habemus, quod aitificiale, primo si- perationem, quod signincatly existengnificet inateriam, immo ratio est in iis in potent ia.
oppositum,nam scamnum non signi- Ad quartum dub um descendedo, ficat lignum sed formam scamni,m inuenio Philosophos distractos in dolabra no significa serrum; sed som duas ctasses. Nam Auermes cum suis
mana dolabrae. asiectis, non multum insudant circa Respondet i itur. Dominus Caie- hanc partem,quia tenent animam Intanus, quod discrimen consistit inter tellectivam non es, e formam corpo-sgnificcituin, Sc esse. sicut intia r mate- ris,ut videbimus i tertio. S. autem D'riale, re sormale; Nam nomine albi cum suis discipulis tenet,quod animasormaliter intelligimus albedin , tua intellectiva est sorina cor ris, unde terialiter vero, & secundum esse,su, distinguit partes in duplici serie, quia stantia sub albedine.Sic in proposito, ouaedam paries vocantur subietiluae;
remina forma dolabrae, remouetur Animae.Lvegetativa, sensitiva,& intelformalier significatum formale do- lectiva,&hς sunt ills partes secunduisir quia amplius non est dolabra , Philolithunaiquet sunt inseparabiles ruit principale significatum.
57쪽
a corpore, et radam vero sum tartes Sed quamuis lactistiis tantomisi
potestativae, L. Potentiae , ut velle ,& vivorum apud me maxima sit: vi intelligere,& has partes vocat Aristo tire tamen mihi talis responsio non ple , teles separabiles,&o, Quomodo aute ne satisfacere: quia dicebat Philoso- isit verum,qtiodanima intelleistiua,ut plius, qd animaein actus primus. Α- Dima sit inseparabilis,&ut intellecti inis aut e primus formaliter sisnificatua separabilis; videndum erit in te esse,&non morum,seu Operationem. tio; ne contingat idem *pius inutili- Ideo dicerem, quod duo illa Grinter repetere. Pro nune illud deduc ex Iaria se habent sicut antecedens, 5 isecunda definitione animet. Cum di- consequens: nam,ut stiperius praelibacatur esse quo vivimus, sentimus, uimus intentione etiam Caietani: etiam intelligimus primo. anima potest duplicitet. considerari v. Ad quintum dubium respondentὶPrimo ut serma,&sic mani semim est, Averroistae, quod quaedam sunt ani- quod est actus corporis,& hoc probat mae immers, materiae, quae non pos- rationes inductae : Secundo ut est i sunt separari a materia, quia sunt eius tellectivar& in hoc est dubium, 'umactus sicut est anima vegetativa, ω modo intelligere,& potentia animae sensitiva; Quaedam vero est anima T intellectivae non sit actus corporis,de intellecti Wa, de qua dubium est; num ipsa sit actus coi poris. sit separabilis a corpore, anno de hoc Addas secundam responsionem est, quod diccbat Philosophus; quod quod maxima disserentia est interes nondum est manifestum,si anima in- se manifestum ex rationibus propriis. tellectiva c5iungatur corpori,ut nau- de interesse manifesturn ex quibusdatta naui; ves,ut forma materiae . siappositis, & rationibus, communita Sed haec expositio rudis est;nam de Philosophus quidem supponit, quod finitio allimae iam assignata si conue- mcina substantialis sit actus sed non nitanimae intellectivae, profecto erit supponit perfecte hoc esse probatum,& ipsa actus corporis eo modo,quo, quia in tertio exactiorem doctrinam ct anima egetativa,&sensitiva. erat traditurus:&haecresponsio qua- Secudo, quia sermo Philosophi sor drat literae S. Tho. malis est,&uniuersalis; non enim dixit,qiiod aliqua anima sit forma cor- LE 'CT Ito IX. poris, vel aliqua eius pars, & aliqilata, non: dqucra anima, ut anima est S. D. Tertia. etiis corporis.
Ideo secundo r. indet alii, quod N textu duodecimo incipit Phil esse actum corporis stat dupliciter. Pri l. mphus inuestigare secundam dii
mo, vi sorma dicitur actus materiae, nitionem animae; nos vero sequentes Secundo', ut motor dicitur actus mo- ipsium ma in pr sentiarum agentust,
bilis; nam & motus dicitur actus exi. Primo dilucidabimus textus. Philoissentis in potentia;Tunc dicunt, quod phia duodeclino,usque ad decimiliam authoritates inductae probant, quod nonum:Secundo quaedam circa ipsos aliquo modo est noti im, quod anima annotabimus, ultimo proponemus, est actus,non tamen sic,vtirma dici- quaedam dubia,& dissolvemus. tutactus materiς , unde ad primum di Quoad primum ex his testibus elicunt,quod ex nauta,& naui si unum; ciuntur aliquae conclusiones. Prima, sciat ex potentia mobili, de actum quod ex notioribus nobis animae,asta me. Linus ad ea,quae sunt notiora secundum
58쪽
A nothri dum naturam eiusdemmet Animae. bus nobis, Probatur dupliciter. Primo, quia talis quammus eit inudus procedendi ; quem docuit elle ani- idem Philosophiis in primo Physic ma. rum. Secundo, quia sunt aliqvie disisnulones,qυς im portant causam 2 &ist sunt explicandae per effectus sicut
est ista secunda animae.. - Secunda Conclusio est, Animatum mm 'μ differt ab mammato,i.carente anima:
dis eri ob quia animatum habet in se principiuin m m intrinsecum v itet: inanimatum vero minime,Jc haec patet. Tertia. Quadruplex est modus via V μζησε uendi ; Primus est corum viventium mos qη ouae iuunt per principium inteli Giuum, i homines, Sectandus est vi- uentium per sensus, ut animalia nia,Tertius est eorum, quae habent vi terius motum localem, ut animalia P. secta, Quartus est eorum quae solum
augentur, nutriuntur. Sc. Probatur
haec conclusio, quia quaedam solum
ti,ut scint plantae,5 ista constitui mi primum gradu ordine generationis, de quartum ordine per Aionis,quaedam vero ulterius habent sensum: sed non motum locate: ut sunt ostreae, &Conchilia, &ida constituunt secutridum. dam vero altrrius cum sensa habent motum localem,ut sunt animalia omnia persecta, & ista constiatuunt tertium : Quaedam vero ins per habent intellectum, ut homines, de ista constituunt quartum,qui dicitur ptimus secundum persectionem ut supra. Quarta conclusio est, Plantae habet. Plantc habent in se animam. Hanc conclusio habet ani nem probat tali ratione: illud, Quod m-- in se habet principium motus au diuersas positiones, in se animam ha het. Plantae habent motum ad diue fas possitioncs: ergo in se habent animam. Minor nota. Maiorem probat: eopropter,quod in hoc diuert natura ab anima quod tura mouet solum ad unam positionem; anima vero ad plures. De caeteris gradibus probat,
quia habent in se principium sui proprii motu . - I
Quintaconclusio est, Gradus vivetium vita vegetativa, est prior c teris gradibus . Probatur. Ille gradus est prior. qui alios non supponici. sed sudiponitur ab aliis:Talis est gradus vegetatius: nam planta: solum vivunt anima vegetativa, alia vero vivetia, quς , caeteris gradibus vivunt, supponunt animam vegetatiuam.
Vltima conclusio est, Animalia om P ima
nia vivunt per sensum tactus. Probataque tali Inductione: quia quaeda ani- habeut tamalia non habent motum progressi-uum localem:ut ostretiae:Jc tamen habent sensum tactus. De gradibus a tem viventium dicit fore agendum
jn sequentibus. Quoad secundum principale: Pri. Philoso-mo notandum est circa ordimem pro' phus procedenduquod duplex est a priori,& cedit -- aposteriori, A priori procedimus luc, pliciter. cum per causam, vel per notiora naturae procedimus: A posteriori, quando
per causam remotam, vel ex eriecti b. demonstrationem conficimus. Anima autem habet rationem cata sae: quia estinus,& forma,& cst de notioribus secundum naturam: ideo per estostus nobis notiores deuenimus in eius cminitionem:& hoc est quod intendit
hilosophus in prima conclusione. Secundo notandum circa enume. gradus viratos 3radus viventium: quod de ip uendi quosis bifariam loqui possumus: Plinio modo conui sunt gradus viventium: Secundo vi siderandi.
important diuersos gradus vitiendu Si de ipsis primo modo loquamur: solum quatuor sui t. s. vcgetari uum, Sensitiuum. Secundurn locum,motivum, de Intelli restiuum, cum no dcturaliquod vivens:quod sub his non continea ur, ut superius explicuimus. Si vcrosecu-do modo loquamur, quinq; sum in di vivendi .Lquinque. οςiationes animae:
59쪽
re ηοηαmae;quia ulterius additur appetitiuu; sed diligenter notato: quod non est diuersus gradus vivendi. : .sed diuer-
Tertio notandum, quod duplex est
Pε'I ct- ut coitrictionis,&dilatationis. Aut uentibus secundi gradus,non excludimus motum ' dem ilia persectum: sicut apparet in lumacis, ostreis: vernalbus.. c. quae potius dicuntur reptare,& se dilatare quam moueri, sed excludimus solum motum persectum. Anima Quarto notandum circa quar'amouet ad conclusionem. s. quod natura mouci plurespui solum ad unam positionem, Animatariones. vero ad plures, Quod natura pro nucdupliciter sumitur. Primo ut distinguitur contra animam: seu animatu:
re sic vera est propositio Philosophi,
Secundo ut talis natura est:& sic non eli vera absolute,quia anima ipsa sorma est, & natura; de tamen mouet ad diuersas positiones. Πιν talia noxandum circa o uintanitia δ νγi ολ nclusionem: quod gradus vegeta vita sene- pilor aliis stat dupliciter.Pri rationis g cratione,&hocverti est est n. suppositus non supponens: Secundo praestatia,& dignitate: & hoc est sal sunt:nam Primus ei intellectiutis. Secundus secundum locum motivus: Tertius sensitivus: Ultimus vegetatium: talis est autem ordo natura: ut priora via generationis, lint posteriora via pei festionis.. Scxto notandum quod asserit Phi- Peripsem losephus intextu: omnibus viventi- invi vita melle vitam, propter vitam sensi- omnib*s titiam: tisi absolute: sed solum in invr- mortalia talibus: Cur igitur hanc condatione by i adiunxerit, aliqui dicunt: quod hoc, secit' quia est talis sentcitae: quod corpora cVlcitia sint animata: oc tamen
nec augeantur, nec sentiam: cum m
eis non detur Aqua pallio. Ali; vero dicunt hoc dixisse, quia duplex est
vita Quolam propria, quae est a ibr ma dante esse forinaliter : aedam vero est impropria: qua est a motore dante esse effective. At quia ipscc nouit,quod intelligentiae orbes m uentes non sunt animae informantes,& consequenter dantes esse vegetatiuunt,& sensitiuum sed ibium alii stentes : ideo apposuit illam exclusi iam. Quarum autem harum opinionum verior sit, in Methaphis videbimus.
Quoad tertium principale. Primudubium accidit circa textum duodecimum, in quo ur duo dicere, quae resse videntur pugnare adinvicem:)rimum d etiam est, quod ex certis, incerta Puestiganda sunt. Secundiana
'd venanda ex deliinctio propter Ud
Animae. Arguere ex incertis naturae,
nobis vero certior ib.est arguere a posteriori: hoc sicit Philosophus,ergo. Secundum dubium est; quia anima vegetativa videtur solum habere
motum. s. vegetationis, &augmenti: sicut cic natura.
Ad primum dubium pro nunc non est opus respondere: ita sequentibus uidem ostendemus,num secunda de nitio animς prima concludat a priori, vel a posteriori. Ad secundum respondedo, necesse est prius aliqua prς libare, tu imum igitur nota iumςst,qu d Arretia agentia sunt in triplici cria. Q ae fidam .n. pure naturalii cr agunt , sicut sunt omnia inanimata . ut igitis , qui sursum mouetur, Δ terra deosum :Quaedam vero sunt agentia animata, quae mouentur ab anima , ut plantae, ct animalia omnia , Quaedam vero sunt agentia libera, ut homines,
xii agunt volutate,c e intellectu: Di inerentia amem inter ilia agentia talis est: Quod agentia libera habent iii-Pliccindeterminatione; Prima eii in
60쪽
actus de possunt velle, & non velle. LECTIO X. de X L
Secunda res mi obiecti, quia postulvelle hanc rem,oc aliam ei opposi. & o. 4. M. tam . Tertio respectu effectus, quia possunt facere utrumque opposis o Ostquam Philosophus in superio tuni, ut Medicus, qui potest induce- L ribus palam secit, quod Anima
re lamiatem , mortem . Natura est principium vitientis, nunc osten-vcro ei Idcterminata . Primo respectu dere conatur quomodo diuersarii operatronis, quia unico modo solum ci pia vitae ordinem habeant ad inui-
operatur, Secundo respectit obiecti; cem, BC inter se. In his igitur expli- quia Pum soluin respicit ; Tertio candis,& enucleandis duas lectiones
Lei pectu eiu us propris , quia nun conficiemus, tria aperiendo. Prima reicit suum Oppositum. Anima vero quae dicuntur a Philosopho. Secu medio modo se habet, participat .n. dum annotationes circa ejus dicta . xari eiu naturae, dc agentis a propo. Tertium dissicultates circa secundamulo , quia dupliciter considerari Animae diffinitionem.
Utetit, Primo quoad res, quas facit, In primis igitur quoad primu scieno. iic agentis a dum, quod Philosophiis duas qum
proposito , quia non solum ad v- issiones proponit. Prima virum vege nam politioncm inouet, verum ad di- latiuum, sensitiuum, secundum locuuersas , de contrarias, Secundo quo- motivum, & intellectivum tint diuerad modum operandi, ει sic participat is animae, vel diuersae partes. rationem iraturaei, quia semper Secunda quaestio est, utrum dato, eodem modo operatur; nam aranea , quod sint partes, sint separabiles loco, ac in per facit telam, ubi maior est co- subiecto,seu selum secundum rapia inuicarum; de hirundo, ubi est dis tionem. Et ut sciatur radix harum . Dcilior accelliis. ditscultatum annotadum venit;quod Occundo in notandu,quod lige pri vegetatiuum , sicut sensitauua politio. diaturaeit determinata ad v- dupliciter considerari possunt, Prianum, non cit vera absolute; nisi qui . mo praeci se, mi vegetatiuum Glum ouidam conditionibus inpositis ; Pilia vit, A siceit anima data esse vegeti m , qudi intelligatur esse determina- bilibus, Secundo ut cotinet ut in senis nata ad Vnum, ita ut non possit pro- sitiuo, sensi tui una in intellectivo duccre contrarios effectus;& si diuer- & sic dicuntur partes, quia non dan-sia , nam ly unum non si imitur, pro- tur plures sormae incomposito.
ut dii linguitur ab uno, specie, vel ge- Secundo igitur respondet his quae-nere sed i determinatur ad unum stionibus,& primo secundae, deinde colurariorum. Patet itaque, ψ ignis primae. Respodedo itaq; primς quae- Producit caliditatem, siccitatem,com ilioni distinguit formas inseparabiles, bustionein Wta non tamen calidit ct in inserambiles; In quibusdam . n. ' tu,& frigiditatem, vel siccitatem,Sc dicit non esse dubium, quin sint sepa. ρ ρο -- hualiditatum ; Secunda eit,quod non tabiles subiecto, hoc probat talim: sit producute contrarios effectus - 1atione e Sicut se hiabet Anima educta per se, & si per accidens, ut ignis in- de potentia materiae ita arboribus; ita durat lutum, & liquefacit ccram, o se habet, in animalibus impers non prouei ait ex ipso igne, sed ex na- ctis, ut in Lacertis &c. Sed rami ab- tura suscipietitium eius actionem;vn- scisi ab arboribus ita vivunt, si plan-dς F ici, quid sit dicendum ad arena. lentur. ves instrantur ; sicut antequa