장음표시 사용
201쪽
ε. e. De reali : NE QUID INFAMANDI
CAUSSA FIAT , SI QUIS ADVERSUS EA FECERIT, PROUT UAEQUE RES
ERIT ΛNIMADVERTAM. L. I s. g. ziam de injur. Nec non de servo iniuriam pallo rQUI SERVUM AMENUM ADVERSUS BONOS MORES VERBERAVISSE, DEVERO INIUSSU DOMINI , QUAESTIONEM HARUISSE DICETUR , IN EUM IUDICIUM DABO ΙΤΕΜ SI QUID ALIUD FACTUM ESSE DICETUR , CAUSSA COGNITA , IUDICIUΜ DABO, L. I s.
s. 3 a. Porro de filio familias: SI FI ,
QUI IN ALTERIUS POTESTATE ERIT INIURIA FACTA ESSE DICETUR , ET NEQUE IS , CUIUS IN POTESTATE EST, PRAESENS ERIT, NEQUE PRO CUR ATOR QUISQUAM EXSISTAT QUI EO NOMINE AGAT , CAUSSA CO- lTA IPSI , QUI INIURIAM ACCEPISSE DICETUR, IUDICIUM DABO
Lia II. g. Ioia D. eod. Reliqua hujus edicti de iniuriis fragmenta desiderantur, inprimis c put ilIud de atroci iniuria , de quo Arno-
wicio peeulanνῶore qui pulsaret , de arrocibus FORMULAS consitu sis injuriis Hr me VII. Poena ergo iniuriiS omnibus a prael na insin re stativtur aestimatio, ei qui iniuriam fue-s istia .rat PassiiS, inferenda arbitrio Iudicis g. Inst. Et in ii c aestimatione partim ad personae dignitatem p partim ad ipsam iniuriae naturam atque indolam respiciebatur. Si plures iniuriae muI
202쪽
simul illatae fuerant, agi non poterat ob si gulas , sed ob omnes conjunctim . Alias
iterum acturo obstabat exceptio iniuriae una factae. Cujac. Obs XXVI, I 8. Praeter hanc vero pecuniariam mulctam etiam infamiae nota inurebatur ei, qui injuriarum fuerat condemnatuS. Paullus Ree. Sent. V, 4. 9. Unde Cicero Verrin. II, 8. Homo omnium ex illo comventu quadruplatorum deterrimus, C. Sace dora Pratore damnatus iniuriorum .
VIII. Verum & Praetoria illa actio Civilis viii.Lεκimpar cohibendae hominum petulantiae Risa est Cornelia L. Cornelio Sullae Dictatori. Unde is novam Ii, 'iμ tulit legem Corneliam da iniuriis, qua & cri' minale judicium eonstitutum est ob certas injurias, ob quas alias etiam civiliter agere licebat. Factum id esse anno V. C. DCLXXII. suspicatur Steph. Uin. Pigh. Annal. T. m. p. 263. & occasio forsan Sullae subnata est e nimia illa licentiae ac petulantia, quae her bella civilia invaluerat. Ea vero lege in eos dabatur actio, qui pulsassene alia
quem, vel verbera ent, aut in domum alienam vi introissent. Pulsa e & verberare ita
differunt in hac lege, ut illud sine dolore ,
hoc cum dolore fieri dicatur. L. s. g. I. D. h. r. Coni. Card. Λndr. Duckeri opus. de Larinis. . ven iureconstar. p. 14s. sq. Iinmo tempore .
haec differre videbantur, ut, qui fuerat Ver I 4 be - kὶ Scilieet lex Cornesia quidem eriminalis animadversionis ea usia repertar tamen & civiliter, . a stimatione offieio judieis laetenda poterat agi.L. 37i S. I. f. de iniur. dummodo iniuria ejus generis, quam haec lex persequitur, illata suid et .
203쪽
beratus, si diceret se pulsatum esse, non certorem demonstrasse diceretur, auetore Paullo apud Auctorem Collae. Leg. Mos. θ Rom. II, 6. Domus vero quomodo possit vi introiri in aIterius iniuriam , facile patet . Paullus Recepe. SennV, 4. 8. huc refert injuriam a derectarii, illatam. Ita enim ille: Mixto fare injuriarum actio ex lege
Cornel. constituitur, quoties quia pulsatur vel verisberatur , vel cujus domus lateroi ur ab his , qui de rectarii adpellantur. Sed vereor, ne verba postrema glossema Aniani sapiant. Derectarii enim non a dirigendo dicuntur, uod idem veteribus fuisse ac oiningere, sine ulla auctoritate idonea suspicantur Car. ει Freste Glossa r. med. ,
infim. Ladiim voce Directarius & Andia Dacerius ad Festum voce disjere: .sed a derigendo, quod idem est ac καταθάειν . Unde Ulp. L. 7. D. d. exrrasrd. crim. Item qui DERECTARII aostia tantur, hoc est, ii, qui in aliena eoenaculas derigunt furandi animo , pliιs,quon fures, puniendi sine. Cons. Cujac. Obs X, 27. is sq. AEg. Μ nag. Amoenit.Jur. Civit. XXXIX. Quum ergo
derectarii non iniuriae causia, sed furandi animo, non vi, sed clam in aliena se coenacula im-visserint; eorum crimen ad furtum potius, vel ad crimina extraordinaria, quam ad legem Comneliam de injuriis pertinuisse , haud immerito dixetis. Vid. Schult g. ad Pauli. l. c. p. m. 4 S. Poena IX. Horum vero audiores facinorum, qui Co ne ' c ἰ tr' hanc legem Corneliam admise Ita . Iant, crimina iter conventi ita puniebantur, ut vel metalla, vel in exsilium, vel in opus publicum damnarentur . cr) PaulLι, Recepe.
έι Ita quidem Paullus, & vulgo haee verba ad
204쪽
tib. IV. Tἰt. m . PrV, 4. 8. Eum , qui librum pertinentem ad alterius iniuriam scripserat, coimposuerat, ediderat, dolove malo fecerat, ut quidquam torum fieret, intestabilem esse ea lex jubebat. T s. s. '. eod. X. Inter actionem vero Praetoriam & hanc X. Diff
Corneliam permultum intererat. Illa honor ria erat, haec ad populum lata : illa annua, haec nem ei j, si civiliter agebatur triginta; si, criminaliter Iem &viginti annorum: illa privata, haec quidem etiam si aliquando criminalis, non semper publica tamen m , sed pro publica tamen utilitate exercebatur. In illa etiam alieno nomine licebat agere, quod nefas ex lege Cornelia. L. F. f. 6. I. D. eou. Praeterea id quoque singulare habebat lex Cornelia, quod liceret actori deferri iusjurandum, quo reus adfirmaret, se 1e injuriam non fecisse, ut tunc & actoris existimatio redintegraretur, & reus eximeretur judicio. L. F. g. 8. D. eod. Denique observandum, ex iisdem caussis, de quibus lex Comnelia prodita fuerat, agi potuisse & criminaliter & civiliter, adeoque actoris fuisse arbitrium , utra vellet actione experiri.
tota legem Corneliam referunt. Sed existima fuerim, ea ad solos derectarios Pertinere,. quo inrum erimen extraordinarium suilla adparet ex L. T. F. de extraord. eram. In ipsa lege Cornelia procul dubio ordinaria quaedam Poena in pulsantes, verberantes , & vi domum alte. nam introeuntes constituta fuerat.
vi in Vulgo hane actionem publicam adpellitant auctores, sed negat id Vinnius ad g. 8. Ins. h. t. L. I. s. I. de procurar. L. I. c. b. t.
205쪽
XI. sen, Ceterum Plura ad explicandam hanetus con- legem S C. prodierunt. Sic SC. intestabilem θ uisit etiam eum , qui adversus aliquem , iis iniuriosum quidquam dixerit , aut epigra Pertinem ma , Vel inscriptionem, aliudve quia etiam sine scripto & voce , veluti picturani in auterius injuriam protulerit, etiamsi nomen illius , in quem facium fuerit, non adjecerit . I. s. f. Io. D. eod. Quin aliud SC. eosdem in insulam vel relegari , vel deportari jus-
yis poenae exemplum est apud Tacit. Annis Afri 68- ω - Forsan etiam e Sta est , quod si quis a praetextato praerealatave comitem abduxerat, is, qui' perfecerat stagitium, capitis damnaretur, qui attentaverat, in ins tam deportaretur , comites vero eo rupti summo adficerentur supplicio is Pauli. Recepta
xit. XXI- Λccessere his Iegibus nonnulla pex Quid per constitutiones principum , veluti quod ni streS VIII stiain criminalem injuriarum acti additum3 Possent per procuratores suscipere is L. II. C. de Alin, quod & is, qui libellum famosum circumtulerat , quasi auctor delia ti, capitali sententia esset condemnanduS, L. -. C. de lib. & quae sunt hujus
generis alia, a doctoribus explicaturi proP ni solita. TIT
206쪽
Τ I Τ. V. De Obligationibus , qua quasi ex delis,
OUemadmodum obligationes quaedam
quasi ex contractu nasci dicuntur , ita sunt etiam , quae quasi ex delisio descendunt. Est vero quasi delicium factum , quod damnum vel dedit, Vel dare posset, non dolo, sed culpa , commissum . Thomas Diff. de usu prabi. actionis adversus iudicem male judicant. II. p.. 3 .
I. Primum hujus generis quasi delictum I. Iudex est , si iudex lit/m suam DraFis , id est si male judicando periculo litis se obstrinXe-eein Erit, caussamque ejus , secundum quem litem dederat , in se suscipere, & tamquam suam defendere debuerit. Cic. de orat. II, 7s. Quid si quum pro visero di i , litem ruam facias λ Fieri autem id poterat dupliciter, vel dolo malo, vel imperitia judicis. Si dolo ; υ) tum verum id erat delictum , quod prater litis aestimationem etiam famae di spe
a ) Et hue pertinet L. I s. s. a. f. de is dicris, inter quam & pr. IV. h. t. antinomiam deprehendere sibi visus est Guil. Bucinus Annot. ad L. iat. f. de aedilis. edi I. sed frustra. Litem enim stram facere dieebatur iudex male ju dieans ; sve dolo malo , sive imprudentia id fecisset. Cui ac. Obserri GL 1 o.
207쪽
χ Aor. Rom. Ad IUD. dio puniebatur, b L.sin. C. de poen. iudici sui male iudici immo & repetundarum actione, si judex corrumpi se passius fuerat, Vindicabatur . L. 3. C. ad L. Iul. reperunc Sin. imperitia , quasi e delicto obligatus videbatur iudex: & de hoc jam sermo est. D. R6- Π. Et Romani quidem omnem dabant ope-mationum ram, ut judices essent idonei. Hinc quidam . hii, At lege impediebantur, ne essent iudices, quidam gendi, natura, quidam moribus. Natura, ut surdi&jii dicti . muti & furiosi & impuberem lege, ut qui motii '' fuerant senatu moribus, ut feminae & servi. L. I 2. g. I a. D. de iudi c. Immo & justam exigebant aetatem, annos scilicet ad minimum vigii ii quinque & postea viginti. Suet. Aug. XXXIL- ac demum octodecim, si magistratum gererent. L. D. A. de refud. ubi Cons. Iac. Cujac. Obs , 3 a.' Praeterea iudices omnes jubebant Romanis jurare ex animi sententiati ex lege judicaturos. Idque plerumque fiebat ad aram incomitio, quae puteal Libonis c dicebatur. simno
cb9 Glossatores id vocant Ontaearum , quae vox ex barbaro θndieare nan , quae Italis , Elispanis , Gallis est judicem ratione officii postulare. Vid. Car. du Fresae Gloss. Lat. γοωeo θndicare. Thomas. Diff. alleg. III. p. Io.
putein, in quo Naevii, illius eeleberrimi auguris, cotem & novaculam demersam serunt et quae quum a Libone quodam fuissee restituta , luteal Libonis dicebatur . Horati s. I, 3. t --- Forum putealque Libonis Mandabo siccis .
208쪽
Lib. IV. Tit. V. 2os Sigon. de iudici. I, 28. p. SO . Denique ut tanto minus esset periculi, ne imperi te judi- . carent ; solebant aliquando iis unus aut plu
res judicii socii surisperiti adjungi, quorum
consilio omnia agerent. Geli. Nobi. Atr. XII, 13. Cons. Sigon. de antiquo iure civ. Rom. II, 8. do antiq. iuri prov. II, s.
- III.' Quamvis ergo quum res ita se haberet, III. Pω- haud facile vide tur potuisse contingere , ut 3λη R. fraudex imperite Judicasse crederetur; tament, perite Iu- id factum esse adpareret , quasi ex maleficio dicantia . tenebatur judex, & quantum de ea re judicantis religioni visum esset, poenam sustinebat, salva tamen existimatione. L. uir. D. de extraord. e n. Sed quantum Vis aequa videatur haec poena, adfirmare tamen non dubitarim , eam actionem jam apud Romanos vel nullum , vel exiguum habuisse usum . Vid. Thomas. Di . do usu pra t. astionis adversus iudicem imperite iudicantem XII. p. 3 s.
IV. Ad obligationes, quae quasi e delicto IV. De nasci dicebantur, pertinent eti am defessa, estim tale, se, & posita, auis pensa, quae si nocuissent, stinis'&constituta erat a praetore actio adversus eum, stupeis. qui coenaculum, unde tale quid factum fue- rat, inhabitabat. Edictum itale habuit: Um
DE' IN EUM LOCUM , QUO VULGO ITER FIET . VEL IN QUO CONSISTETUR , DEIECTUM, VEL EFFUSUM QUID
ERIT, Insigne hujus arae monimentum exstat in mimis gentis Seriboniae apud Fulv. Ursin. de Fa- mil. Rom. p. 249. edit: carol. Patini . Cons. Sigon. de tutic. I. 18. p. IO .
209쪽
ERIT , QUANTUΜ EA RE DAMNUM DATUM FACTUMVE ERIT , IN EUM QUI IBI HABITAVERIT , IN DUPLUΜIUDICIUM DABO, SI EO ICTU HOMO LIBER PERISSE DICETUR, L..AUREO. iRUΜ IUDICIUM DABO , SI VIVET NOCIΤUM QUE EI ESSE DICETUR . UANTUM OB EAM REΜ AE UUΜJUDICI VIDEBITUR, EUM, CUΜ ΟΑGETUR, CONDEMNARI, TANTI I DICIUM DABO . SI SERVUS INSCIENTE DOMINO FECISSE DICETUR , IN IUDICIO ADJICIAM : AUT NOXAM
DEDERE . L. i. princ. D. de his qui es d. vel deiecerint. Quamvis vero haec ex edicto praetoris
sint ue tamen & in lege Aquilia de dejectis & eL
fusis aliquid cautum fuisset, docet V. A. Byn-
cers. Obs. I, a Conti supra Lib. IV, Tit.3. g. m.
Nec si nocitum tantum reipsa fuerit , actiz-nem prator dabat ; sed & si quis ea parte , qua vulgo iter fiebat, id positum aut suspensum habebat, quod posset, si caderet, noc
Ie . Hoc enim casu poena X. aureorum fuerat a praetore constituta , eaque actio popu- Iaris erat, & cuivis e populo concedebatur,
adversus dominum autem, si servus posuisset vel suspendisset, agebatur noxaliter. Edicti
verba iunt in L. is uir. D. eod. V. Actio' V. In nautam quoque, cauponem & stabuit: itavia larium dabatur actio de damno , aut furto , caupone quod in navi, aut caupona , aut stabulo f Abdi clum fuerat, etiamsi nullum ejus esset male, vero casu , si quis ex viatoribus vel vectoribus noeuerat, actio dabatur ex quasi l
210쪽
Lib. IV. O. V. 2Ο quasi contractu. Aiebat enim praetor: NA
TAE , CAUPONES, STABULARII, QUOD CUIUSQUE SALVUΜ FORE RECEPERINT, IN EOS IUDICIUM DABO.L. I. pr. D. naui. caupon. bul. Quamvis vero
stabulum idem fuerit antiquis quod divers Ilum aut ex δέχειον, sensu saepius occurrat apud auctores , inprimis Petronium ;in hoc tamen edicto pro to eo, ubi iumenta stabulantur, accipitur , ceu ex L. s. D. eod. adparet. Omnia autem hujusmodi loca suspecta erant, quia eo sex hominum confluere solebat. Vigebat inter Romanos & exteros jus hospitii , adeoque viri honestiores non divertebant in cauponis : sed hominum couluvies ibi delicias quaerebat. Nec viri in diagnitate constituti navibus publicis utebantur, sed proprias sibi conducebant. Unde tam inis signis erat nautarum, cauponum , stabulari rumque malitia, ut Horatius Sar. I, s. q. de iis canat I Inde forum Ani, Di ortum nautis , CAUPONIBUS atque
Interesse ergo videbatur reip. hos homines pravos non solum ex quasi contractu, sed Mex quasi delicto teneri. Et haec actio locum habebat, si quorum opera & mini terio na Iae , caupones vel stabularii usi essint, damnum iturumve fecissent . Eo enim casu asversus ipsum nautam, cauponem, stabularium actio in duplum competebat. I. s. g. ult. de D. 9 A. L. un. D. furn βάυ. naue. TIT