장음표시 사용
221쪽
1 Is Ane. Rom. Ad distis. iInquatuor consilia vel iudicia di stribuebatur, unde & quadruplex iudicium adpel labatur .
Brisson. de verb.signis voce eenrumviri, e quibus Praetor pro caussae disnitate modo unum, smodo plura consilia adhibebat. Immo nonnunquam quatuor illa iudicia coniungebantur , si caussa digna videretur tanta judicii maiestate . Exempla sunt apud Valeri Mari VII, 7. I. Plin. Epist. VI, x. iuris X. Solebant etiam magistratus iurisdicti ilictio nem nonnunquam aliis mandare : id quod mand/ta. fieri consueverat iam a regum temporibus, qui domo profecti, ne urbs sine imperio esset, deligebant, qui & ius redderet, &subditis mederetur: ceu accurate ex historia antiqua docet Tacit. Annal. VI, I I. Liv. Hist. I, 4 Ita & saepe postea procossi praetores provinciarum, Pra
fides, iurisdictionem mandabant legatis suis, postea & collegis & ipsis privatis aliquando mandatam iurisdictionem legimus, dummodo
essent idonei, T.ult. s. I. L .de officieius, cui mad.
furi . Is vero, cui mandata erat iurisdictio, licet nihil proprii haberet, sed aliena, id est ejus, qui manaarat, iurisdictione fungeretur;
L. I. g. I. D. de inci eius cui mand. iuri . L. s. D. de furori omnia tamen, quae magistratus. erant, expediebat, si scilicet universa ei mandata esset iurisdictio, secus si pars tantum ma data. L. IO. D. de iuri . Exemplum mandatae
iurisdictionis universae est apud Livium XXIV, 4 . qui M. . Emilium Praetorem, cujus peregrina se: s erat, iurisdictionem suam Atilio collegar, Praetori urbano mandasse refert. Tuncvgro mandatarius non secus, ac ipse praetor,
222쪽
LU. IV. rip. m. Hypro tribunali tognoscebat, ceu accurate de monstrat Ger. Noodia usuris rL s. p. r 63. eon. silium etiam exerrebat, iudicesque non secus ac Praetor dabat. Idem i. e. eup. X. O XI. XI. Sed & tempus certum erant dies, quo xI. mee
praetores ius dicebant. Alii enim erant dies fa alii nefastis alii μγὰγ γ. Istis Praetori licebat ' 'fari tria illa verba DO. DICo. ADDI iliis omnia haec effari nefas habebatur. 1 Iis non nisi post operam Caeris datam litibus vaeare licebat . varro de Ling. tun V, 4. p. 3 t. Diei fasti er uos Pratoribus omnia verbasina piaeulo liter δε-ri. Dies nefasti , ρεν quos i iies nefas furi Prae rem M. DICO. ADDI . Ovid. Fast. Ille nefastus erit, per quem pria verba silennur , Fastus erit , per quem lege licebie vi . Conf. Macrob. Sutum. II, IE. Solis ergo diebus
fastis integris & intercisis pomeridie Pra tor sui
faciebat copiam, unde ti viris tinum voca tur Ulpiano, t. s.f. ty.D. ut in possem legat.ulsi perperam legi videtur posse nnum pro δε-
fastos pertinebant a, g quae velsata erant& sollemnes, vel pepentina. Illarum exempla sunt apud varron. de Lingua ine. V. p. 3 s. & accura tior recensus fieri solet in Kalendariis Romanis, qualia Gruterus, Lambecius & Graevius edide-Κ 1 runci
s) Cum feriis dies nefastos eonfundunt plurimi 'Sed mules dies erant nefasti, non quod feria tune essent, sed quod Pontifices vel ominia vel religionis eaussa indixerant iustimui . Qitalia dies dicti utri , religiosi, anumsi , maesti, ιμ-gubres . vid. Gell. L-.HI=. Pollet. An Rom. I, 8. p. D.
223쪽
XII. Si gulis co rationibus certi
Ant. Rom. Ad Insuri runt. h) Ηar pro re nata indicebantur, velis uti supplicationes , ob rem prospere gestam decretae, item feriae indictae inhonorem primcipis, L. I. C. de feriis. Cons. Bynkersh. O . II, 6. Etiam his Romani a forensibus negotiis & jure dicundo vaeabant. Ceterum an liquissimis temporibus soli Pontifices fastorum curam gerebant, ad quos, tanquam ad oracula, adcurrere oportebat eos, qui actione experiri vellent, ut, liceretne hoc vel illo die lefie agere, coFnoscerent. Sed postea istos publicavit Cf. Flavius. Cicero de Ora
rore I, 6 I. pro Murama XI. Iequ. Quinctil. Inst orar. III, 8. L. a. s. 3 s. D. de oris iuri
Conferantur quae supra ad prooemium scripsimus f. V. VA . XII. Quamvis vero diebus fastis copiam sui daret Praetor ; solebant tamen alios dies postulationibus, alios cognitionibus, alios decretis, alios manumissionibus, alios aliis acti-hus s h) Messis etiam & vindemiarum serias iam antiquitus fuisse observatas , nec ab Antonino demum vel Iustiniano inventas, ceu vulgo, ex L. I. F. de fer. O L. F. C. eod. colligunt, satis patet ex Plin. Epip. VIII, 2I. Iulio mense , quo maxime lises interquiescunt. Perspicue e iam statius vis3uν IV, q. v. 39. certe iam Latiae non miscent iurg a letes,
Er pacem piger annus habet , MESSES UE
224쪽
ftib. IV. me. a arbus destinare, ut patet ex Ulpiano L. 2. f. I. 2.D. quis ordo inposius semetur. Eum in finem in provinciiε praesides certis anni temporibus CONVENTUM sive FORUM indicebant, i. e. tempus & locum distinguendorum negotiorum . De quibus conventibus jur dicis viadendi Theoph. ad g. . In s. qui ct ex quib. casu
sis manum. non lici Serri ad Virgil. 2Eneid. s. v.
ys 8.θII. v. Io 2. Si quis stato die non aderat, exspectandum ei erat usque dum novus adesset Conventus. Serv. l. e. Peregrinis tamen procul advenientibus nonnunquam ius extra ordinem dicebatur, Sen. Eps. I. nec non militibus, teste Iuvenal. Sat. XVI. v. s se XIII. Ceterum qui actione experiri constituerant, prius per amicos tentabant, an quid proficere liceret intra parietes. Quorum opera si frustra fuerat, tum demum ventum in ius est. Docet id exemplum apud Liv. IV. 9. &Cicero pro P. Guiny. V. XI. a quo ejusmodi amici disceptatores domestici vocantur , quos
cave confundas cum arbitris. L. I 3. g. a. o. de recepi. , qui arbitri recep. Cons. Ger. Noodi.
de υἱf. ct transa. I. p. 6 9. Si res ita Componi non poterat, tum demum sequebatur in ius vocatio, a quo omnium actionum instituendarum principium proficisci, ait Iustinianus, g. 3. IV. de paen. rem. Itest. γXIV. Fiebat illa in jus vocatio privata auctoritate , ita , ut acturi reos postulationis quodam die sibi obvios monerent, ut se inius sequerentur. Qua in re verbis utebantur: IN
IUS EAMUS, IN IUS VENI, SEQUERE AD TRIBUNAL, IN IUS AMBULA, Barn. K a Bris.
XIII. An te actio tentata composiotio a
225쪽
γαν Am. Ram. Ad Insit. 366. Si vocatus frustraretur, aut moraretur , iis qui proximi adstabant , denunciabatur testimonium. Vocans enim iis
adclamabat: LICET ANTE STARI λ quibus
Undique concuνώσ . Et Plaut. Cuecuti. V, asPIL AMANTA IN IUS. M. Non eo. PH. LiCET 'ANTESTARI λM. non licet. P Iupiter te mala d perdast miles: in eo arua viviro . C. Aa ego quem licet. PH. Tu accede huc. Carculis , M. fervum antolari ZC. Via item, ue fiat me liberum esse. N. Ergo
t ιὶ Auxis veteribus memoriae loeus , unde eam tangentes , admonebant , di ante stabantur. Plin. His t. X I. Nota phrasis est: aurem alicui,eιlere. Illius ritua monimentum Eerpulchrum est lapillus apud Laurinoa, in qua eque sculptum, & manus Rurem attingens, cum inscriptione MNHMONEra, Memento . Vid. Just. Lipsi suo . per Erip. XXVIII. ,
226쪽
M. Quia mihi libitum est. Facta hunc in modum antestatione , licebat actori reum tergiversantem quocumque IIIodo , obtortoque etiam collo in ius rapere . Aliquando tamen & sine antestatione licuisse in jus vocatos ad Praetorem rapere, si nimirum hi essent improbi, & intestabiles, veluti fures, lenones, raptores, jam observarunt Ioach. IIopperus de Arta Iuras Tibri III. eiusque discipulus Iac. Rarvard. ad XII. Tab. Cap. Vp. 17. Et sane hanc observationem firmat i . stimonium Plauti in Pers. IV. 9. v. Io. ubi λει datus tenus in jus vocatus:
Nonne auressariis a SA. Tuan ego , caussa earnifex , Cuiquam martiat libero aures aeteram δCeterum tantus erat veteris iuris rigor, ut liceret reum , etiam aegrotum ae sene titheparne consectum , jumento impositum , nova funeris facie in comitium rapere . Geli. a. Ateie. XX. I. Quae omnia Iegibus decemviralibus inducta sunt, quibus ita cautum fuisse legimus, sIM IUS VOCAT ATQMEAT.
NI IT , ANTESTAMINO , IGITUR EM CAPITO. SI CALVITUR PEDEMVESTRUIT, MANUM ENDO IACITO , SI MORBUS AEVITASVE VITIUM E SCIT , OUI IN IUS VOCABIT , IUΜΕΝΤ UMDATO, SI NOLET, ARCERAM NE
STERNITo. Cic. de Legis. II. 23 . Porphyrion Schol. Horat. Serm. I. 9. 76. NOΠ.
Marcell. I. ro. p. 4 Gell. l. m
227쪽
224 Instit. V. iniae XU. Enimvero postquam cultiorum natio,. i. 'i ' num usus rubiginem pristinam e Romanorum mutata. moribus sensim extersit ; multa commenti sunt juris auctores, ut duas duriores de in jus -- catione leges quodammodo lenirent . Primo enim quasdam personas vel plane non , vel non nisi impetrara a Praetore venia in ius vocare licebat . Deinde matronas in ius vocatas, attingere nefas habebatur. Valer. Maxim. II, i. s. ἡ Idem honor habitus impuberibus & puellis, alieno j uri subjectis. L. 2 I.
p. D. de inius vota Parentes quoque & patronos, ut & eorum parentes, horumve liberos non passis est Praetor, nisi impetrata venia , in jus vocare. g. 3. Instiri de para . rem. lirio L. q. ct seq. D. do in s voe. Si quis id neglexisset, cum quinquaginta aureorum mulcta
coercuit, L. uir. Θρen. D. de inius vo
ur XVI. Invaluit etiam , ut nefas haberetur , abstrahe. quemquam de domo sua in jus rapere, quod h. v cu ue domus ob Penatium religionem euerit' tutissimum deberet esse refugium. L. I 8. D. eod. Si quis tamen diutius latitaret domi, adeoque impediret latitando, quo minus posset inius vocari s veI sola detrunciatione, vel litte ris, vel edicto praetoris evocabatur, & si vel sic quoque se non sisteret, a tox in ejus byna
immitti poterat. L. I 8. D. eod. Raevard. PNerib. III. p. 846 Dq. Idem vero institutum non ad vineam, balneum, theatrum trahebant iu-
Tempore Decemvirorum etiam seminas radiptas in jus esse, patet exemplo vironiae apud L g. Hist. III, 44.
228쪽
Lib. M. TD. VI 22yreconsulti, quamvis & hic Dii essent , ML uti in hortis Priapus. L. 2O. D. eod. XVII. Immo & inhumanissimus ille mos Xum reos morbo vel senio Ianguidiores iumentis impolitos ad praetoris tribunal trahendi, Jam-fectos in dudum obsoleverat tempore Gellii , ceu ex Ilis rape loco ejus supra adlegato apparet . Quando L. vero tota illa in jus vocatio ab usu recesserit, nondum liquet. Plinii aetate illam adhuc frequentatam esse, patet ex ejus pan Irico e. XXXVI. At Paulli & Ulpiani aetate illam jam obsolevisse, nonnulli colligunt ex L. 2. g. I. D. si quis voc. non ierit & L. s. D. deiudici Sed in his legibus nihil tale occurrit, quamvis negari nequeat, iam tum in jus vocationem non amplius privata auctoritate , sed jussu praetoris, factam. Verosimile ergo est, Constantini demum temporibus invaluisse vo-- cationem per exsecutores faetim , de qua
T. L. 7. C. de annal. excor. Nov. LIII, 3. LXIX, I. 9 CXII, 2. Cons. Huber. Presezi. ad Dig. Lib. II. Tir. IV. f. X. xvIlI.
XVIII. Denique & id notandum debuisse in ius in jus raptum dimitti, si quis vel ejus perso- Vψ δὲμ ε nam defenderet, vel si, dum in ius ibatur, e L .indiei
set transactum. Caj. L. 22. g. I. D. de inius voci bus , Via
Utrumque ex XII. Tabulis est, in quibus ita cautum fuisse legimus : SI ENSI ET, QUI eibatur. IN IUS VOCATUM VINDICIT, MI TITO Assando VINDEX ASSIDUUS ESTO, PROLETARIO, CUIQUE UOLET, VINDEX ESTO. ENDO VIA REΜUTI PACUNT, ORATO. Gothosc. ad Tab. I. p. I 8 3. Vindex in his legibus non est Procuratoν, ut suspicatus est
229쪽
1vs Ane. Rom. Ad IUD. Boethius ad Cic. Top. II. neque predicator ; ceu hunc Boethii locum emendandum existimant Iac Cui acius Observaris V, 29. Hot m. ad Leg. . XII. Tab. assiduo vindex, sed defensoν , qui ob- . lata fideiussione reum prehensum liberabat . Festus voce Vindex ' Vindex ab eo quod vi dicit, quo minus is , Di premsus , ab alιffustrepeMur. l) Solebant tamen etiam reus Maetor nonnunquam transigere. in via, & tunc quoque dimittebatur, qui in ius vocatus fum
rat. Transactio haec legibus Atticis de
scendit, ceu adparet ex Petita L. AGrip. 3D4.
I i . Quod si nec vindices dati, nec de lite
.du o di in Via transactum 3 in ius veniri solebat, ubi Postuis actor, impetrata loquendi potestate, reo edebae actionem, id est , indicabat, qua demum adii ne adversus reum experiri vellet . Quum enim ex uno eodemque facto plures sepe actiones coin peterent, eligenda erat una , eaque ede ta
ἐ) Errane ergo sigonius, Ioan. Vinc. Gravina x Barn. Britanius& alii complures, qui vindices confundunt cum vadibus. Vadea enim cavebane de iudieio sisti, ubi in lux ventum fuerat: vi dices cavebant actori, ut reus dimitteretur, a tequam in ius veniret. Uid. Gothose ad XII. Fab. Tabia I. p. ISI. Ceterum pertinet hue titulux f. in ius vocatus ni ear, aut satis vel cautum det ἀtmὶ Et hine lueem capiunt illa Salvatoris vetha
ne pauci recte intelligunt, quum e legibus his XII. Tabularum & ex antiquitatibus Romania insignem lucem accipiant.
230쪽
υib. m TD. VI. 227 da reo. Car. Sigon. de iudiciis L I9. p. 4s I. Et hue pertinent i ita apud Plautum PersIV.9. v. 8.SA. Age ambula in ius , leno . D. Quid ι me in jus vocas λS A. Illic apud Pratorem dicam, sed ego In
Dicit Saturio, non opus esse, ut, antequam in jus ventum, indicetur,. cur lenonem in jus vocarit; moris esse, ut apud praetorem demum edatur actio. Cons. L. I. D. de edendo. Actionem actor primum a Praetore postulabat id est, petebat, ut sibi liceret eamdem in reum intemdere . Neque enim Praetores omnes easdem
actiones dabant, quamvis generatim Edicto promisissent, se postulantibus actiones daturos. Sic M. Drusus, Prator urbanus, teste Auct. ad Heren. II. I 3. quod cum herede mandari Veis retur iudicium reddidit, Sex. ullus non reddidie.
Actio plerumque postulabatur per advocatos, quos & reus eodem tempore petere solebat,
immo illis, qui in iudicio pro se postulare non
poterant, advocatos praetor ex officio dabat.
Unde in edicto Praetoris fuit: SI NON HABEBUNΤ ADUOCATUM, EGO DABO .
L. I. g. 4. D. depostul. Postulatain actionem, &a praetore impetratam, aetor edebat, cujus rei quinque erant diversae rationes. Prima erat, si
quis diceret, qua actione uti vellet ; secunda, si actionis describendae actor reo faceret copiam, sortia, si actor suam intentionem in libello esset complexus, eamque sic offerret adversario ι quarta , si ex libello eam adversario dictaret; quinta, si ad album non edictorum sed formularum produceret adversarium, & monstrata Κ 6 qua