장음표시 사용
241쪽
Ane. Rom. Ad Ins P. Ipsa vocabatur VINDICIAE, teste Festo, vo
ce vindicia p. m. 676. De quo verbo Cincius
sic ait: Vindicia olim dieabantur illa, qua eae nudo sumta in ius adlata erant . Denique nec in fundum amplius proficiscebantur liti- lgantes , aut glebam inde deferebant a sed prudentes , ceu di serte docet Cic. pro Murana XIII. excogitarant novam sermulam vim diciarum, quam litigantibus aeque ac Prael ribus tamquam carmen quoddam praescripse rant. Quod eo ordine factum legimus . Petitor eum , unde petebatur , ita alloquebatur e FUNDUS, QUI EST IN AGRO, QUI SABINUS vOCATUR, EUM EGO EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE MIO , INDE IBI EGO TE Ex IURE MANUM CONSERΤUM VOCO. Cedente a versario , Praetor fundi illius possessionem addicebat vindicanti. Sin cedere nollet ad versarius, tum contra vindicans petitori respondebat: UNDE TU ME EX IURE MANUM CONSERTUM VOCASTI , INDE IBI EGO TE REVOCO. Tum Praetor utri Lque: SUPERSTITIBUS, INQUIT, PRAESENTIBUS , ISTAM VIAM DICO . INI,
TE VIAM; Quae verba eum sensum habebant , quod actor & reus , praesentibus testibus, x certam viam inire deberent, quasi in agrum prosecturi ad conserendam ibi manum, glebasque in rei testimonium resere
242쪽
ZἰL IV. TD. Vn 23'das. Viam ergo inibant, duce sapiente, quo duce etiam redibant, dicente Praetore et RE. DITE VIAM. Omnia haec ex Ciceronis ora tione pro Murana XII. discimus, qua salse orator hanc obscuram iureconsultorum diligentiam perstringit. Tandem praetor, audita utra que parte, si adpateret, quemquam vi dejectum, ita secundum eum dicebat vindiciar
UNDE ΤU ILLUM DEIECISTI, QUUM NEC VI NEC CLAM NEC PRECARIO POSSIDERET , EO ILLUM RESTITUAS
IUBEO. Cons. Sigon. l. c. I, 2I,p. Μ9. sinu. Iac. Raevard. ad XII. Tab. VI. p. 3δ. seq. xxv. XXV. Constituto ita possessore , tum de. Formulaemum lis de dominio possessori intendebatur b eo , qui possessione erat exclusus. Id vero si ς φ ita fiebat, ut actor primum, an reus auctor es. set, quaereret, deinde vindicaret , tum sati Ldare juberet, ac denique sponsione provocaret . Primum ergo quaerebat actor: QUANDO
ΤE IN IURE CONSPICIO POSTULO AN
NE SIES AUCTOR Z Hanc enim formulam totidem verbis habet Cicero pro A. Caeιn. XIX.& Valeri Prob. in Notii: γγ Auctor vero is esse dicebatur, unde quis jus 1uum poterat re
Sed denuo intercedit U. C. B. Branehu . in Obs
dec. u. cap. XV. p. 9O. meque cum aliis errare
clamat, dum hane formulam ad actiones in rem reseram, quae potius ad actiones in personam pertineat, siquidem in his ob metum pluris petitionis neeelse fuerit , aliquid scire de condi- . tione ejus qui litem contestaturus esset . Crederem, si vir doctus, quod tanta fidueia adfirmat , probaret. Sed id non iacit. Dabo ergo ope ram
243쪽
zgo Ant. Rom. Ad Instis. petere. RaeVard. Protribun. V. p. 8 89. Qui enim petitorio judicio utebatur, nefrusra experiretur, requirere debebat , an is eum quo instituebat actionem , possessor sit, vel dolo desierit possdere T. 36. pr. D. de rei vind. Negante reo, Praetor
dicebat: QUANDO NEGA Τ, SACRAMENTO QUAERITO. Sacramento ς vero quA
ram ut me intelligat. Notum est , olitn non habitum suisse pro possessore , qui dolo deserat possidere. Id enim si fuisset, frustra praetor invexisset restitutionem in integrum ob alienationem judicii mutandi caussa factam. Ius illud de quo L. 3 l .F. de reg. Jur. non ex jure antiquo est , sed ex edicto ; adeoq; temporibus HadrIan , qui lingulari SC, anno V. C. IDCCCCLXXXI. Q. Iulio Balbo & P. Iuventio Celso coli. lancica jussit , ut qui fecerinx quo minus possiderenν, per- nde condemnarentur quasi possiderent. Legitima verba SC. exstant L. 2 o. g. 6. 1. de heri perit. Ex hoc vero SC. id principium, quod qui dolo malo possidere desiit , pro possessore habeatur, natum esse, testis est Paullus L. 27. g. 3. F. de res
vindic. Quum ergo vererentur petitoreS ne Ponsessotes res litigiosas alienarent, posteaque cum
alio potentiore sibi esset negotium; merito interrogabant an reus sit auctor ; id est , an jam possideat, & in posterum si lis secundum actorem daretur, rem praestare velit. Id quoque disertis verbis testatur Caius L. 36. pr. F. eod. Negante illo, sequebatur sponsio, si auctor esset, id est si possideret, & hine rem praestare teneretur. Quid quaeso opus erat hae interrogatione, in actionibus in personam Z Et quid illa cum pluris Petitione con une habebat o Festus voce sacramentum p. 4I8. Sacramentumaei significar, quod poenae nomine penditur, sive eo
ιhi quinquaginta ossium est , in ali ι, quingent
244쪽
Lib. Ir: TD. PI., . 1 t rora erat ad certam spondendam pecuniam reum Provocare , ni ita esset. Itaque petitor pergebat: QUANDO NEGAS, TE SACRAMENTO QUINGENARIO PROVOCO , SPONDESNE ΤE DATURUM QUINGENTOS , SI AUCTOR SIS id est, si proba-Vero , te auctorem vel posse rem esse. Cui inficiator respondebat : SPONDEO QUINGENTOS. SI AUCTOR SIEM, quo dicto statiin restipulabatur : TU VERO SPON- DF SNE IDEM, NI SIM 3 cui ille: ET EGO QUOQUE SPONDEO . Adfirmante vero illo, se elle auctorem, sequebatur actio OUANDO AIS, NEQUE NEGAS, I E AUCTOREM ESSE HUNC ΗΟΜINEM FU
ESSE AIO. Quaerebat tum praetor ex reo , an contra vindicaret Negante eo , praetor servum vel Iundum addicebat vindicanti. Si Contra vindicaret reus ,-utebatur formula: ET
CAUSSA VINDICAVERIS p Tum actor
caussam domini sui exponebat. Vid. Car. Sig. I. c. Raevard. Pro tribun. V. ' 889. Hq. 3risson. de Form. V. p. 369. 7 sq. Antequam vero id faceret, postulare solebat petitor a possiellore, ut satisdaret, se nihil deterius in possessione facturum quod ni faceret, postellio in petit Iem trans terebatur , modo satisdaret . Si &petitor sati 1dare nollet, penes possessorem po
festiorum inter eos qui iudicio inter se contenduns . Cons. Varro de Ling. Las. 36. p. 2'. min. Ant. Eom. T. G. L
245쪽
2 2 Ant. Rom. Ad Instit. sessio manebat, quia in pari caussis melior erat conditio possidentis. Pauli. Recepe. SenLA D. I. Addatur Iac. Menard. ad CD. Ve'. I, 4 s.
XXVI. Ita proceὸebant litigantes , si rei. instituebatur vindicatio. Λdactionem in rem utilem quod attinet, ea eodem paene modo, iisdemque formulis instituebatur , idemque etiam in hereditatis petitione observabatur .
Nam hereditatem si quis petere vellet, actio ita intendebatur: AIO HANC HERE VITATEM MEAM ESSE , negante ponetare ,. pergebat petitor , SPONDESNE CERΤΑM PECUNIAM, SI MEA SIΤὸ Respondebat hic, SPONDEO, SI ΤUA SIT. Tum reus restipulabatur, actor vero satisdari iubebat. Cic. Verris. III. ibique Ascon. Paedian. XXVII. Civilis quoque erat in rem actio CONFESSORIA, quae ita intendςbatur: AIO
USUMFRUCTUM FUNDI TUL QUI EST IN AGRO SABINO,. ESSE MEUM, vel :ΑIO IUS EX FUNDO TUO AQUAM DUCENDI ESSE MEUΜ, vela AIO IUS MIHI ESSE IRE AGERE IN FUNDO
TUO. Barn. Britan. . de Form. U. p. 76. Illud vero hic singulare, quod in vindicandis rebus incorporalibus non solum adfirmative liceret
Intendere, sed & negative, veluti: AIO ΤIBI IUS NON ESSE PARIETEM ITA PROIECTUΜ IN MEUΜ, ME INVITO , ΗΑ-BERE. Vel: AIO TIBI IUS NON ESSE, ALTIUS TOLLERE. Et hinc haec actio di-
NEGATORIA . Britan. de Form. l. c. Cur hoc non aequi licuerit in vindicandis rebus corpuralibus facile liquet. Has uiudicare ne-
246쪽
' tu. IV. vit. VI. . 3. mo poterat , nisi is, qui non possideblat: incora porales vero etiam possessores vindicare pol erant contra alterius usprpationem . Car. Sigon. de iuvit. I, 2 I. p. 4; s. Et hic est ille unicus calus;
quo . qui possidet, in rem agit,de quo Imperator noster, & Theophilus f. a. Inst. de action. XXVIII. Praetoriarum in rem actionum xxvriti prima PUBLICIANA est, a Publicio ptatore Actio Pu- primum in edicto proposita, s. s. Inst. h. t. Q. hu Publicium quemdam tempore Ciceronis prae- turam gessisse docet steph. vin. Pighius Annal. Tom. III. p. 29 t. sed an is idem sit auctot actionis Publicianae, adeo pro certo adfirmari non potest, ut probabile sit, illam Cicer niana aetate anteriorem esse. a Unde multo minus credibiIe est, Imperatoribus rerum potitis, eam actionem constitutam fuisse, id quod tamen mavult Sigon. deIudici I, II. p. 4 I. P tebatur ea actione res, iusta ex caussa tradita, secta dum usucapta, ae deinde amissa, perinde ac si esset usucapta, a quocumque, qui non esset
dominus. Undς hic valebat exceptio. SI E ARES POSSESSORIS NON SIT. L. ult. D. de
publie. aTi. quam tamen exceptionem dominii tribus rasibus cessasse, observat Cujac. OUX,6.
a in Meminit huius praetoris Cicero pro cluent.
XLV. Unde & Beritamd. de vita ictor. II, Is. acii. colligit, Publicium hune qui alias & Gellius vocatur, auctorem huius actionis esse. Sed antiquiorem esse hane actionem, vel inde patet, quod iam Terent. Phorm. II, 4. v. s. meminit iactionis restisoriae . Eam vero ab eodem publieio Praetore esse, satis xonstat ex L. 3 s. D. de Obl. ω act. L. II. D. mand.
247쪽
ctiones praedoriae in rem . XXX. Ainctiones
Formula actionis prosit dubio & haee suit tΑIO HANC REM , QUAM ΤU POSSIDES , MEAM ESSE , addita deinde caussa vindicandi , QUANDOQUIDEM EAM BONA FIDE EMI A L. TITIO , ET AB EODEM. BONA FIDE TRADITAM A
CEPI . XXIX. De actionibus rescusoria , Paulliana, Serviana & quasi Serυiana nihil est, quod ex antiquitatibus moneam, nisi quod Rescis, sopia ab eodem Publicio praetore quo paullo
ante, inventa sit, ceu in annotatione subiecta ostendimus, Serviana vero Ser. Iustitio, insigni illi jure consulto deberi videatur, de cujus quippe praetura testatur Cicero pro μνά- na . Formulam actionis Servianae indagavit Priston. de Form. V. p. 3 8 2. XXX. Fuerunt etiam actiones. in rem quae . propriam habebant observationem , & singu- 'lare obtinuerant nomen, dictae quippe PR E-JUDICIALES . q. Iq. I t. h. r. TaleS erant quae de statu instituebantur , inprimis de li-Lerra te ς de civitata 8c de panu rinoscendo . quas eleganter complectitur Terent. Eu u. IV, 7.
z. CH. Princ pic eam dico esse LIBERAM . THR. Hom. CH. CIVEM Aι ricam . THR. mi l ' CH. Meam MNORhM , I HR. O. dupum l ubi prima actἰo eli ex statu Iurerans, altera ex stabit civitaris, tertia de staturam lia. Actioncs de libertate duar erant proditat. Aut erum quisquam alterum e servitute in libertatem, aut e libertato in servitutem vim dirabat . Ille liberali caeso manu ad rere , hic in servitutem adferere dicebatur . In his
248쪽
actionIbus id singulare erat, quod lege XILTabulatum vindiciae pro libertate , non pro servitute darentur, adeoque possessio honianis ad finem usque judicii maneret penes eum , qui in libertatem ad sereret , non qui in se vitutem . Liv. IlI, 44. Adserens ergo liberali caulla , ita initio videtur postulasse vindicias : HUNC HOMINEM EGO LIBERUM ESSE AIO , EIUSQUE VINDICIAS SECUNDUM LIBERTATEM MIHI DARt PQSTULO. Cui adversarius respondit: ΕΥ EGO HUNC HOMINEM IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO , EIUS QU EVINDICIAS MIHI CONSERVARI POSΥmLO . Sequutum decretum Praetoris : QUI LIBERTATEM DEFENDIT , EI DO VINDICIAS. Sequente cognitionum die , actio de libellate intendebatur hoc modo: HUNC
HOMINEM IURE QUlRITIUM LIBERUM ESSE AIO , EUMQUE LIBERALI
CAUSSA MANU ADSERO . Negante avi versario & in servitutem vindicante , sequebantur sponsiones, ut supra: NI LIBER SIT, SI LIBER SIT. Sigon. l. e. p. 478. Freque tissima hujus actionis mentio Mud comicos.
Terent. Adelp. II, I. - Neque vendendam censeo, qua libera est,
Nam EGO ILLAM LIBERAM ADSERO CAUSSA MANU.
Omnia memore , quo id facilius suis: MANU
249쪽
EAS LIBERALI itim APSERES CAUL
sA' MANU. Cons. Plaut. Persi, 3. Curcul. V, 1. Ast si in seris vitutem quis adsereret hominem qui pro liberois gerebat, ea erat ipsa rei vindicatio, de qua supra actum. Denique actio de partu agn scendo ita intendebatur et AIO MUUEREΜHANC EX TE PRAEGNANTEM ESSE .
Negante astero , sequebatur mare consueta sponsio: NI SIT. SigoΠ. L p. 479. xxxi. XXXI. Alterum gestis actionum erat in peris Actiones. sinam, quae & CONDICTIONUΜ nomine, .aibui Vςniebant, Meque Vel ex sola aequitate, vel ex vomina. conventione, Vel ex malefieio oriebantur. His quum non res. peteretur, sed a persona certa vel praestatio vel poena deposceretur ; Ionta liter concipiendae erant earum actionum iam' mulae . In contractibus ita intendebat actor:
OIO TE MIHI ΜUTUI , COMMODATI, DEPOSlTI NOMINE DARE CENTUM OPORTERE , ΑIO TE MIHI EX STIPULOTU LOCAT O , DBAE FACERE O.
PORTERE. Iam. ut negabat tum adversarius actoris inflentionem, aut excipieba , vinlini : NEGO ME TIBI EX STIPULATU CENTUM DISE OPORTERE, NISIOUOD METU , L O , ERRORE ADDUCTUS SPOPONDI , vel NisI QMOD MINOR XXV. Δ, NIS SPOPONDI. In-' fici ante reo 1equeba vh consio ,. NI DARE FOCF PE U EM , ut & restipulatio irM DARE FACERE DEBEM. Excipiente
250쪽
eodem ; Ita spondebatur, NI DOLO AD- , DUCTUS SPOPONDERIT , & sequebatur restipulatio ,- SI DOLO ADDUCΤUS SPOPONDERIΤc Sigora. de Iudici I,
79. seqv. XXXII. Ex contractibus innominatis Omni- xxxii. que conventione , quae caussam habebat al, Actio .
merb. Ii eo haec actio differebat ab aliis , quod quum aliarum actionum formulae, essent vel a pontificibus , Qel a praetoribus compositae r hujus asionis verba solerent a j reconsultis praescribi. Idque est , quod intelligit Valeri Max. V a. ubi de A. Caelellio iureconsulto refert , quod nullius aut . gratia , Me auiloriore compalli pomeris , urde aliqua earum rerum , vas triumviri deis
derant , FORMULAM COMPONERET .
Ita Brisson. de Form. Lib. V. pag. quamvis plane aliam nominis rationem reddendam putet Em. Merili. Obs VIII, 16. Qvq-ties ergo incerta ac sine nomine conventio intercesserat , ita intendebatur actio , ut ea negotium , de quo convenerat , complecteretur. Verbi grat': AIO . TE MIHI TRI-ΤICUM , . DE QUO INTER NOS CONVENIT , OB POLITA VESTIMEΝΤΑΤUA, DARE OPORTERE Negante reo fiebat sponsio. NI DARE DEBEAT . Cir.