장음표시 사용
251쪽
Actiones ex male, scio ax IX. Actiones
2 8 Ann Rom. Ad Instit. XXXIII. Obligationes ex maleficio privato erant quatuor: ex furto, Mapina , damno , initi Ha. Furti actio alia poenalis erat, alia conditio rei furtivae. De poenal us inferius dicetur. Condicturus vero rem furti am ita intende-Mt: AIO, VESTE Μ, QUAΜ NUPER FURTO MIHI ABSTULISTI, MEAΜESSE, TEQUE ILLAM MIHI DARE GPORTERE b) ita & infreliquis maleficiis
Intendebatur actio . In injuriis: AIO TEM HI PUGNUM INFLEXISSE, TEPUEMiHI TANTUM, QUANTUM EGO A STIMAVERO, DARE OPORTERE. In rapina: AIO TE MIHI LIBRUM VIR APUISSE TEQUE ΜlHI QUADRUPLUM EIUS PRETIUM DARE OPORTERE In damno injuria dato: MO TE ΗΟΜINEM MEUM OCCIDISSE , TEGUE MIHI , QSIANTUM ILLE HOC ANNO PLUMI 1MI FUIT, DARE OPORTERE. Conti
Sigon. de iudie. I, 2O. p. q8 P. XXXIV. Ad actiones mixtas praeter hereditatis petitionem referuntur judicia familia ereia
funda, communi Loidundo, iam regundoruna, In
b Hoe modo sermulam eoncipit Sigonius do jud. I, 2 o. p. 48O. sed plerumque tamen usi videntur AIO HANC MIHI REM FUR-ΤO TUO ABESsE L. t 9. g. 3. D. de Fure. mctilian. Dectam. XIII. Quo adludens e iam Martialis Mur. VI, I9. Sed Lae es mihi de tribus capulis. k cim; queror, has abesse furto. Cons. Bl illan. dd FOUn. V. p. 37I.
252쪽
in quibum ita videtur instituta adsto: AIO TE
FAMILIAM DIVIDERE DEBERE ET HOC NOMINE QUANTUM 'MIHI EX INVENTARIO DEBETUR TE MIHI DARE OPORTERE. AIO RES COMMUNES DIVIDUNDAS ESSE, EOQUE NOMINE TE MIHI DIMIDIUM PAREOPORTERE. AIO FINES AGRI NOSTRI BIGUNDOS, TEQUE, QUOD EX AGRO MEO PERCEPISTI, DARE
OPORTERE. Sigon. dejudic. l. c. iXXXV. Sufficiant haec de prima actionum XXXV. divisione. Altera est, qua actiones in rei per- sequutorias , poenales & mixtas dispescunti . Rei persequutoriae sunt omnes in rem actiones, Olnnesque ex contractu, cepta actione de positi miserabilis; adeoque de his iam supra actuin. .Poenales sunt actiones ex delicto, qui- . buS non rem , sed poenam , persequimur . Mixtis denique tum id quod interest , tum poenam legibus constitutam persequimur , veluti actione vi bonorum raptorum , damni iniuria dari , depositi miserabilis , & quae sunt hujus generis aliae, quas jam antea occupavimus: Formula persequendi poenam fuisse videtur talis: AIO CENTUM MIHI FUM
TO TUO MANIFESTO ABESSE, TEQUE EO NOMINE QUADRINGENTOS AUREOS MIHI DARE OPORTE
RE . Rcm vero Se poenam simul ita videntur
persequuti: AIO TE MIH VESTEM VI RAPUISSE, EOQUE NOMINE QUADRUPLUM DARE OPORTERE. Ex quia
hus inui intelligitur,quo pacto ex diversis do
253쪽
. AN. Rem Ad IUD. lictis in simplum, duplum, triplum, quadru- Ninn agi consueverit, ut, adeo non opus sit , do hac tertia actionum di visione seorsum agmre . Uid. Car. Sigon. 4eiuri . I, 2.3.3κ 681, fesso Illua tMntum addimus , in qua ruptum tolli etiam condemnatos esse foeneratores. impro-bns . Testem eius rei locuplati minum hiab muS Catonesti do Re ναμ initis cujus locum si PIa Lib. III. TD.-g. IR. e serimm . XXXVI. XXXVI. Quarto actiones aliae. sunt B M
xlae, stri chiuS dicamus , aliae ARBITRARIAE sunt ,
Nia: ab AE BONAE FIDEI , aliae STRICTI IURIS,
Arbitrat ia id habebant singulare , quod j dem primum ex aequo & bono. aestimare juberetur, quantum resti tui deberat, & si reus. Π paterer, ei potestas esset , illum in maius quidcondemnandi ,. e. D in quadruplum Κveluti in actione quod metus caussa vel ita quantum in litem au lax jura stet . Theoph. 's; 3: Iί2s. h. e. In a ctiombus strictijuria Praevor certum quid exprimebat in formula , in quod reus esset condemnandus. . Denique ita.
bonae fidei iudiciis judicis religioni permittibat, in quantum. reum ex aequitare putet co
demnandum L Actionum bona Mei tres erant formulae . In contractibus enim Potissimum consensualibust actore& utebantur tormulae ex
IIDEM FRAUDER . Rei denique uxoriae acutoni & actionibus asutrari S propria erad Amula QUANTUM AEQUIUS MELIUSῶ
254쪽
Lib. IV. Tin VI.LIUS. Quae omnia diicimus ex Cic. de Usc. III, 2 s. Se pro Q. Roscio Comoedo IV. Hinc tales erant
actionum bonae fidpi formulae : AIO T EMIHI DOMUM LOCASSE , TEQUE MIHI EX AEQUO ET BONO DARE FACERE OPORTETE , QUIDQUID ALTERUM LOCATI NOMINE DARE FAC RE OPORTET EX FIDE BONA . Cuius
forinulae exemplum est apud Valeri Max. VIII, 2. I. Cons. L. 3 . pr. D. locati. Item: AIO
ME TIBI PRAETER DOTEM EΤ ΡAI RI- . MONIUM MEUM DEDISSE, TEQUE MI- .HI, QUANTUM AEQUIUS MELIUS SIT; DARE OPORTERE. Item: AIO TE MIHI DOMUM ILLA Μ, QUAM TIBI MANCUPAVI UT MIHI REΜANCIPARES , UT INTER BONOS BENE AGIER OPORTET, NE PROPTER TE TUAMQUE FIDEM FRAUDER, REMANCIPARE OPORTERE.Αrbitrariae vero actiones ita conciniebantur :AIO ΝLEUIUM MIHI VESTEM EXHIBERE DEBERE , VEL QUANTUM AEQUIUS MELIUS ΜΙΗΙ DARE OPORTERE. L. pen.
g. ult. D. solve. matrim. Cicero Topic. XVII.
Eir. Sigon. de judit. I, 21. p. s. Actiones stricti iuris, omissis illis formulis, in rem vel praestationein certam reo intendebantur . Differentia etiam ea erat inter has actiones , quod actiones bonae fidei & arbitrariae ab arbitris, actiones stricti iuris a ju- dieibus discuterentur. Illis libera erat is nullis adstrisio vinculit rellio ut detrahere alia quid' possent , . , adjicere , , senMntiam .seam, non prout 'lex θ iustitia suaderet, s L 6 prout
255쪽
actiones cuibus solidum vel cciri.
Includebat formula, adeoque omnia ad libeia ut ait Sic. pro G. Rosci IV. aludicare tenebantur, hoc est, ad reruncium, ut eXpliucat Hadr. Turneb. A ers XXA ,6. Id ouod eum demum intelligetur melius , ubi de iu-Q.cula datione, praescriptisque eis a Praetote
XXXVII. Quin o aliis astionibus solidum ,
.HHS IIunus, quam solidum consequimur . duotieS enim reum, quantum facere poterat, Gare .oportebat ; toties minus quam solidum
o 'ne t . Formul a erat de peculio filii
AIO ME SERVILIO FILIO TUO C. RUREOS MUTUOS DEDISSE , TE OUE , QUANI UM EX EIUS PECULIO FACERE POTERIS, MIHI DARE OPORTERE. Item de dote : AIO ME TlBI NOMINE DOTIS MILLE DEDISSE, TEQUE MIHI, QUANTUM FACERE POTERIS , DARE
OPORTERE . Ita & a parente , patrono siccio , innite , donatore , non totum , sed quantu ri facere' poterant , obtineri poterat , O beneficium competenti B. Eodemque modo agebatur cum eo qui bonis cessirat , si postea aliquid adquisivisset, de quibus omnibus plura Iureconsulti . Vid. Sigon. de Iu- dic. I, 21. o 83. . ram L XXXVIII. Sexto actiones vel ob factum testa di- proprium. reorum, vel filiorum familias servorumque caussa intendebantur . Huc pertinent
actiones QUOD IUSSU, de IN REM VERSO, de PECULIO, TRIBUTORIA , EX
256쪽
ERCITORIA , INSTITORIA . De quibus
omnibus titulo proxime insequetite ex instituto erit agendum.
XXXIX. Hactenus, quo pacto actiones in- XXXIX. tendere soliti sint veteres, ostendimus. Eas rei sis vel negando excipiebant, Vel excipiendo. e X-cis. cludere conabantur, ceu infra ad titulum de exceptionibus docebimus. Ubi ergo reus acti nis fundamentum vel negando, vel excipiendo eliserat, & sponsiones ea, qua antea diximus,ratione fuerant factae; proximum erat, ut vel judices , vel arbitri, vel recuperatores postularentur . Iudex cognoscebat de actionibus omnibus , maxime vero, quae erant stricti juris. Aμbis i ad dijudicandas caussas' bonae fidei & arbitrarias dabantur, horumque latior erat tu dicandi pol stas. Festus p. 2 1 3. Arbiter est , qui totius rei arbi-rrium Buber is potesagem. Unde hii arbitri cum compromissariis non sunt confundendi. Detb-que, fi de persequutio e rei agebatur, dabantur recuperatores, ita dicti, quod per eos suum qui Lque recuperaret , c) ccu post Festum voce Re-
cuperato φ. 893. recte observat Theophil. ad g. q. IV. qui is ex quib. caus manum. non licer. Sich. Caecinnae recuperatores dabantur, ut tota
e Nullum est dubium, quin initio ob rem tantum persequendam dati sint recuperatores . Id enim vel ipsum indieat vocabulum . Postea tamen & alii judices hoe nomen tulisse videntur . Nain & ad aestimationem injuriarum reeuperatores datos legimus. Τaeit. Annal. I, 74. Geli. XX, I. nee non in vindiciis secundum libertatem . suer. Vespas III. quin & pro obtinenda corona murali. Lim XXVI, 8.
257쪽
2s Auri Rom. Ad In gla. Ciceronis oratio dbcet . Tales etiam in provinciis datos esse legimus Cic. Verr. II, II. I . . Liv. XLIII, I. Invaluit taran postea , ut ¢umviri, quos piarior in consilio habebax, . caussas graviores difficilioresque cognoscerent ι Sen. de Braef. III, 7. Quod ab Augusti demum temporibus frequentius fieri coepisse , haud, obscure colligas ex Τacitb de orat. XXAVIII. ubi ita auctor , quisquis sit:
Ptimus terrio consulam Cn. PompUus a Urim Hr, imposιitque velissi fanos eloquentiA, ira ramen , ut omnan in ford , in legibur, omnia apud Pratores gerebantur , apud quos quanto majora olim negotia exe teri solita sunt, quo πα ius. argumentum es , quam quod eavin e-rumvirales, qua nunc primum obtinent locκm , adoo θίendore aliorum judiciorum obruebantur sur neque Ciceronis , neque EssarIs, muri , que Calii , neque calvi , non denique ullius magnι oratoris liber apud Centumυiros distus te. garur J exceptis orationibus Asinii Pollionis.
L. For- XL. Iudices ergo hi postulabantur a litigami tuis . uὸν ut actor pr,nium judic madvers, Hudieem rios iret, quem. ipsi commodum erat, in vem .el arbu ba sponsionis NI ITA ESSET, rogaretque ut
'Dim eo contentus elici o nec alium po1ceret , Vel
I caiet. Verbo enim PROCARE hac in re
usos veteres, docet F stus voce procum p. 3 8 P. Est en in procare poscere, ut cum dicitur in iudice collocando : SI ALIUM PROCAS , NIVE
EUM PROCAS , Me sposcis. Quod si ergo
iudicem probaret reus, tum iudex convenire dicebatur. Valer. Mix. II, 8. Q L. 8o. D. Miudicas α ὶ L: Lar crro eumdem rejicere , & eierare ,
258쪽
Lib. IV. TD. VI. assiodie. & hinc nihil erat reliquum, quam ut eum postul rent a praetore 3 quod his verbis factum esse, docent Cicero pro M rana XII.& Valerius P obus in meis: PRAETOR. JU
DES IN PERENDINUM .. Eodem modo P
stulabantur Recuperatores . Cic. Verrin. III, 4. Coepit Scanditius recuperatores aut iudicem postulare. Centumviri. non postulabantur,
ni si uterque litigantium in eos subscripsisset .
Plin. Epist. V, I. XLI. Iudices postula ti a Praetore, dabantur xu. D-
addebantur , adigebanIur , vel adust bantur , dices qua
L. So. D. de iudic. Cujac. Obs. IV, i 1 . & quidem cum certa formula , quae intentioni actionis reique exceptioni respondebat . Samper histin formulis Praetores utebantur voce PARET, ' quod idem esse . videtur, aca axet, unde MFestus negat, hoc vocabulum duplici R. scribi oportere. Lius verba in voce parret talia sun v: Parret , . quos est in formulis, debiait reproducta priore. llaba pronunciari , is non semino scribi, uae fieret psret, quod est μι niatur , ut comparer, uinparet. Sic, si quis rei in lituisset vindicationem , negante reo, j
dex in haec verba dari solebat; F. VILI, . IUDE quoa fiebat, mrulis r EIERO, QUEM TULISTI IUDICEM , INIQUUS EST : vel HUNC NOLO, TtMIDU, EST , vel N
LO EUM ELIGERE .Cae. de M. II, 7m, Phru Paneg. XXXI R, 4-ConL Briston. do Fareri mp. 399. Ex quo facile Patet , unde natum sic jusjurandum perhorrescentiae , .quod postea. i verit j- canonicum cap. Ir. de reor tr. in α
259쪽
IUDEX ESTO SΙ ΡARET FUNDUM CAPENATEM, DE QUO SERVILIUS AGIT CUM CATULO SERVILII ESSE EX IURE QUIRITIUM , NEO UE IS SERVILIO A CATULO RESTITUATUR, TUM CATULUM CONDEMNA 'bin exceperat reus, formul e huic etiam ad debatur exceptio, veluti: EXTRA OUAM
SI TESTAMENTUM PRODATUR , O ADPAREAT , CATULI ESSE Ita
altis quoque actionibus formulae accommodabamur, ceu iam per omnes actionum species ostenderunt Car. Sigon. de iudici Rom. I, 2 . p. 93 .δερ. Barn. Brisson. de. m. V. p. 37O. 2111. . XLII. Postremo Praetor numerum teia 'merus stium , quibus denunciaretur testimonium
fuisse , ex Valerii Probi notis & lege Manilia de limitibus apud Frontinum ostendit Sigon. Dd. I, x s. Satisdabant tum qu que litigantes eo modo , quem infra Tirixiiii ξλ- μ' *yi ' ρος trabimus . Denique fiebat testitio. aὶtis contest/tio. Haec quid fuerit, non adeo clarum atque expeditum est . Festus est , tum demum. litigantes contestari litem diacia quum ordinato iudicio utraque pars dic . . . . Testes itaquo ad
dibiti videntur ad probatauin , suisse hanc actionem Minitam, reum hoc vel illo modo contradixisse , sponsiones tias inter litigantes intercessisse, datumque hac formula iudicem , ceu adparet ex L. an. C. do tiriscon est. Quo faetiim, ut per litis contestationem diceretur quasi contrahi T. f. II.
260쪽
XLIII. Et haec quidem, quae hactenus diximus, IN IURE FIERI dicebanture reliqua IN IUDICIO expediri solebant. De iudicum Veto notione cognoscendique ordine infra ad tit. xvII. agemus. Τ I T. VII. semd eum eo quἰ in aliena potestata es Negotium gesum esse dicitur.
AGi apud Romanos poterat non solum
cum iis , quibus cum factum aliquod intercesserat, sed & cum iis, quorum inpotestate erant alii, qui vel contraxerant , vel delictum aliquod commi serant. De his actionibus hoc & in sequente titulo agendum. I. Prima , quae huc pertinet , actio , de S qua aliquid ex antiquitare monendum sit, μμ ' μ'
est INSTITORIA, ad quam intelligendam ,
praecipue ostendendum , quaenam olim Romae fuerit mercatorum conditio . Romulus, qui rein publicam suam non nisi ad mitilitare studium comparatam esse volebat , etiam inercatura interdixerat civibus , . eainisque non secus .ae artes sellularias a servis tantum eXerceri iusserat . Dionys. Halle. Μπςεκ' II. p. Postea , creicente Clytum num loco Ro-ro , crescente luxu , ubi major esse coepe- qtae file. rat rerum necessitas , paullo benignius coe . xkη perunt de hoc vitae genere sentire , adeo ut A. V.