장음표시 사용
301쪽
as 8 Ant. Rom. Ad distis. ut calumniatoribus poena, constituto iudicIo ,
imponeretur. Ea poena in quo constiterit, nondum constat. Plerumque huc trahunt locum Cic. pro S. Rosci . Sin autem se agetis , urArguatis aliquem patrem occidisse , neque dicere pigris Aut quare, aue quomodo , Aur ransummodo sine susspicione lae-bitis 3 erura quidem vobis ne dio suffringet, sed si ego hos bene novi , liti ram illam, cui mos usque eo inimici estis, ut etiamaeos omnes oderitis, ita vehementer ad caput vobis figens , ut postea neminem otium , nisi fortunas vestras accuore possitis. Inde ergo colligunt,
poenam legis Remmiae fuisse stigma fronti ini stum. Sed quamvis non adeo certum sit, hane poenam ex lege Remmia esse; ex ipso tamen hoc Ciceronis loco palam est, omnino littexam calumniatorum frontibus inuri consuevis. se . Sed qualem p procul dubio litteram K. Non enim CALUMNIA sed ΚALUMNIA scribebanv veteres, ut patet ex Terenui Sca ri , Velii Longi & Diomedis Orthographia. Unde & Iulian. in λεισοπάγωνι p. 3 6o. non obscure ait Κ fuisse illud calumniatorum insigne . Sed huius rei illustrationem expectamusu V. A. & iurisprudentiae bono nato, Henri Brene manno, quem bene de Lege Remmia meriturum, respublica litteraria sperat. iv ii, XV, Postea M calumniae poenae invalue e luim:iae runt, Veluti exsilii , vel relegationis in insulam,
νήπια. vel ordinis amissionis. Pauli. Reci Sent, V, 4. I I. Quod tamen de caussis criminalibus tantum videtur intelligendum, nec non de controversiis status, nam & in his actoris calumnia eisilio poterV puniri. Pauli. Recepi. Sent.U, I. s. Dcat ssis civiis
302쪽
Lib. IV. TD. XVI. 29scivilibus calumniantes actores In Impensas damnabantur. L. 79.pr. D. deludie. immo Min quadruplum ejus, quod quis litis alteri im.tendendae caussis acceperat . L. T. fer. D. de calumn. Licebat quoque reo ab actore sibi stipulari decimam rei petitae partem, si eum
per calumniam actionem movere crederet. b9 Cujac. Obs VII, s. Quod ita procul dubio factum ; SPONDESNE DECIMAM PARTEM EIUS, QUOD PETIS, SI CALUMNIATUS ES: Ad quae actor; SPONDEO, SI CALUMNIATUS SUM. Sed de impensis litis a calumniante victori restituendis ipsi ICti in suis libellis plura liberaliter dare solent. N. V. Sed & INFAMIA coercebant temere AlJη
rigantes in quibuidam Iudiciis . Omnes poenae. enim ex delicto quocumque condemnati erant infames, si vere, id est dolo, deliquisse dicerentur. L. 7. D. de pubi. iudici Eam demianominiam subibant, qui tutelae, mandati, directa atque ac , nonnunquam contraria 4 L. 6. g. s. D. de his, qui not. μή depositi directa , itemque pro socio actione Mimati
fuerant. g. 2. Inst. h. e. L. I. D. de his qui non
Sed de hisce famosis iudiciis singulis suo loco diximus. N 6 ΤIT.
. Meminere huius deeimae partis sumaue di bella comprehensae Dioeletianus & Maximianus Augusti L. c. 3. Hermogem de Calumn. Sed eam decimam sua aetate minus usitatam fuisse, testatur Tribonianus s. i. Inst. h. t. At red iζ tainea eam Iustinianus I 'retia cXII, 2.
303쪽
De Osseis Iuditis. DIximus supra titulo hujus libri sexto , alia a litigantibus facta esse IN IUBE coram praetore , alia in JUDICIO coram judice pedaneo . Illic quid factum , jam illo loco satis explicavimus. Reliquum est , ut & judiciorum Romanorum formam
I. Iudex L. Actione Coram praetore solenniter inti taui,' tenta , Vel fu/iων vel arbitri , vel recupoγa.' raros dabantur , & quidem cum certa se mula. Iae actionibus stricti juris talis erat
formula: C. AQUILI IUDEX ESTO, & 'SI PARET , FUNDUM CAPENATEM SERVILII ESSE EX JURE QUIRITIUΜ, NEQUE IS SERVILIO Λ CATULO RESTITUATUR , TUM CATULUM DAMNATO. Tum ergo judicis erat cognosce re , an fundus esset . actoris. Nonnumquam reuis exceptionem objecerat, & tum illa quoque comprehendebatur formula , n j dicisque erat cognoscere, an exceptio illa possit a reo demonstrari. Veluti si praetor hac
formula dederat judicem: C. AQUILI J DEX
'αὶ Iniquus ergo erat praetor, si in data sormula omitteret exceptionem. Et tunc tribum Morum Poterat implorari auxilium . Cie. cad. suasi. Iv. 3 Q.
304쪽
DEX ESΤΟ, ET SI PARET, AGRUM CAPENATEM SERVILII ESSE , CATULUM DAMNATO , EXTRA QUΛΜ, SI TESTAMENTUM PRODATUR , QUO
ADPARET, CATULI ESSE . Hic praecipue judex cognoscebat , an tale extaret te stamentum . Id . quod etiam de replicatione , duplicatione & ceteris est observandum . Sin judicium esset honae fidei , talis erat formula : SI PAREΤ ΜAEVIUM SERVILIO DOMUM vENDIDISSE , TU ΜQUANTUM MAEVIS SERVILIUΜ OB EAM REM DARE EX FIDE BONA OPORTET, TANTI DAMNETUR,
Sin arbitrarium denique, talis erat formula:
ESTO ARBITER , ET S1 PARET ΜὶEVIUM VESTEM SERVILII HABERE, NEQUE IS ARBITRIO JUDICIS EXHIBUERIT, TUM, QUANTUM IN LITEM SERVILIUS IURA RiT, TANTI DAMNATO . Sigon. de Iudie. I, 24. μ 497. δε-quent. Paucis : Praris de jure cognoscebat , decernens , quid jure sit pronunciandum , si actor intentionem suam probasset: judex deinde de facta dispiciebat , .utrum actor actionem suam , an reus exceptio mpossit demostrare Si juris tantum esset quaestio , Praetor solus extra ordinem c gnoscebat, Geta Notata de juris . o im per. I, 8., IL Legebantur hi judices a praetoribus in v.Lege urbe I in provincia vero a praeside . Sen. de dii H Benes III, 7. ita tamen ut di scrimen esset inter
judicia publica di privata. In publicis judices
305쪽
3 is . Ane. Rom. Ad In rilegebantur ex decuriis, quae in album mἰtti solebant. Τales decuriae iudicum initio eranthinae, deinde tres , postea Augustus quam tant Ex inferiore censu addebat , quae Voc batur Ducenariorum , iudicabatque de minoribus summis , quae CC. millia numum non Excederent. Ex quo patet , judiciis selectos Praecipue quidem de criminibus , at aliquando tamen etiam dg caussis privatis iudicasse. Sueri Aug. cap. XXXII. Hanc Decuriam inferreo annulo esse jusserat Augustus . teste
Plin. H. N. Lib. XXXm. cap. I. Deinde C
ligula quintam adjiciebat. Suet. Calig. Cap. AVI. sextam , quam addi precabantur iudi-Ces , Galba negabat. Sueton. Galb. xIV. Ex his ergo decuriis ordinarie petebatur iudex in caussis publicis . Unde Inscriptio apud Reines. Clus 6. p. 4Os. L. CLODIO C. F. SERG. VITELLINO. ΙΙ. VIR. I. D. IUDIC. EX. V. DEC.
In privatis vel decuriis sumebantur , vel a
Praetore ' eligebantur, ita tamen ut litigantihus fas esset suspeetos reiicere, & clamare :HUNC NOLO, HIC TIMIDUS ESΤ, ET BONA SAECULI PARUM INTELLIGIT ILLUM VOLO, QUIA GESAREM FOM
cum , qui caussas privatas iudicarent ita m
306쪽
mlest Geli. Nossi atrie. XIV, 2. Euo primum sempore a pratoribus tellus in iudicessum, uriudicia qua adpellantur privata, susciperem .
III. Ubi placuisset, demum iudex, & a III praetore esset addictus ; non licebat iudici ii
audicium renuere, nisi justa esset excusandi erat invi-causta L. I. pr. a. de vacat. 9 excusat. M. mutet. Cujus rei exempla exstant apud Sueton. G LXV. & Plin. Epist. X, 66. Munus enim
publicum erat hoc judicandi onus , nequ quisquam illud poterat sine iusta caussa subterfugere , unde & inscii, immo & inviti dari poterant iudices. vid. L. 39. D. de iudi c. Plin. Epis. III, 2 o. in in recuperaIoriis
iudiciis, sie nos in his comitiis, quasi REPENTE ADPREHENSI , securi judices Diamus. Qui locus non ita intelligendus est , ac si Praetor de medio, quemcuinque libuisset, pro arbitrio deprehenderit , sed quod 1 ex selectis, quoscumque vellet, etiam inVitos judices litigantibus dare potuerit. GenNood. de iurisd. is imper. I, 13. 'IV. Porro judex , maxime si solus esset Iv. ub datus, in consilium adhibebat aliquot ami- cos vel jurisperitos , & cum bis sedebat in i id, subselliis . Geli. ADA. Att. XIV, 2. Unde f ru cile patet, cur dicti sint iudices pedanei. Non enim in tribunali, ut magisvatus, sedebant, sed in subselliis , adeoque veluti ad pedes praetoris. Ceterum judicium in foro & c mitio eXercebatur, e. g. ad puteal Libonis, di haec sunt ut a iudiciorum, quorum meminit Modestinus L. 6. g. i. D. do iμώς. vi, V. Simul ac in hunc locum se contulerat m, a, a
307쪽
3o Amri Rom. At IUD. udex, primo omnium iurabat, ex lege se i dicaturum , cujus jurisjurandi solemnis formula erat: EX ANIMI SENTENTIA. Cic.
Acad. Qiust. IV. 47. Cujus formulae vestigium in L. 2. f. 2.C. de jurejuri prope. calumn. deprendit Cujac. Observ. I, 21. Iurabat Vero, aram Lenem , id est pureat Libonis, de quo jam su-Pra quaedam monuimus . Unde Cicero pro Flacco XXXVI. Ergo is, cui si aram tenens furorer , crederer nemo, per episeolam, quod vo- Iet , iniuratur probabit . Adde Iac. Ratvard. πιν. V, 8. & Ρ. Faber Semestri I. p. 2 I 2.
vi. iudia VI. Si ipso die iudicii, non aderat judex, ce absti vel morbo vel alia justacaussa impeditus, tum iudicii proferebatur. Qua de re in legi- huius bus XII. Tabularum fuerat cautum: SI MORBUS PONTICUS , VOTUM, ABSENTIA REI P. ERGO AUT STATUS DIES CUM HOSTE INTERCEDAT : NAΜ SI QUID HORUM FUAT UNUM IUDICI ARBITROVE , REOVE , EO DIE DIFFENSUS
ESTO. Guth. ad XII. Tab. Tae. II. Ea enim
lege permittitur, ut si judici vel reo cauta sontica fuerit , iudicii dies differri posset.
m. Uxi- VII. Si judex adesset, litigatorum vero al-
. et ter haud sisteret, neque jussam adserrete
dicto ei. cusationis caussam , tum edictis citabatur. Prit bantur, mo enim altera pars. petebat edictum primum, deinde per intervallum non minus decem di Fum , alterum ac testium, ac denique impetrabat peremeorium , quod inde hoc noman sumse- rur, quod perimeret disceptationem , id est , ultra parereIur adversarium tergivers ri. Comm i naba-
308쪽
Zἰb. IV. Tit. XVII. . gos nabatur enim is, qui edictum dederat, etiam absenee dive a parte, cogniturum si is pronunciaturum. L. 68. 69. 7o. D. de iudiciis . Non semper tamen quatuor opus erat edictis, sed Nonnumquam tria, nonnumquam duo, nonnumquam untim pro omnibus suffieiebat, quod assimare oportebat eum, qui ius dicebat,ispro conditione caussa vel persona, vel remporis ordinem edicti Fum vel compendium moderari. c. 7 2. D. de iudici
VIII. Praesentes utrique litigantes statim iubebantKr iurare calumniam , ut luperiore titulo diximus, cujus rei exemplum est apud Ciceri pro P. Qua. Tum justi sunt patroni dic re: id quod duabus fiebat vicibus, adeoque
quater ex certo horatum intervallo perorabant Patroni. Appian. de bello cim. I. p. 66. Primo
enim totam caussam judici verbis Monsimis ac vel uti per indicem exponebant , & haec vocabatur CAUSSAE CONJECTIO ,. H Α-
scola. Praedian. ad CD. Verris. III. p. I 8Αti Quum Atigatores adjuditem veni ene, anxequam caussa adiudicem voretur, quasi per indicem rem
exposueruus, arque id ipsum distum est eaussaco octio, quasi . ssa im breve coactio. Postea vero integris tuitisque orationibus statum Caussae exponebant, simulque testibus, litteris, tabulis deducti sque ex ipsa re arguinem iis , suam vel actionem vel exceptionem
309쪽
3 es A r. R-. Ad distis. tionibus pro P. Quinato is sy. Roseis Comae . Cererum hic mos proculdubio Athenis , ut alia, Romam migraverat. Nam & Atheniemses, antequam caussam perorarent , praemi tebant brevem ejusdem conjectionem , quae etiam προβολὴ dicebatur. Unde Budatus im
intentio is objectio iudisti diuati, quasi perisio ingladiamni. Postea.in XII. tabulis cautume
ABORTU ANTE MERIDIEM CAUSSAM CONJ tClTO, MCUM PERORANT A
BO PRAE SENTES. Et inde faetium ut uam 1ata in judices notione litigantes primo comiicere caussam, deinde iusta oratione peror re iuberentur . Geli. Nosi. Ara. XVII, ,. Ne tamen In immensum evagarentur oratores, i ge Pompeia cautum fuerat , ut ad eleph inam dicerent. Cic. de Orat. III, 34. Id. de oranae Vul. Quot clepsydrae dandae essent, ejus rei penes judices erat arbitrium. Plin. 's. LV, 9. ma I. I, 23. VI, 2. Unde saepe sex vel plures perorantibus datas novimus . IX. Iudices ubi audiebant partes, dicebam tur OPERAM DARE. T. 48. pr. D. deiudici L. I 3 nmde vacat, is excomun.Cluac.ObsV,3 3. inam molestum vero fuerit judicibus , periorantes audire oratores, & qtiam parum saepeia ad
se Gothostedus & alii legere malunt ComsCITO, sed hoe idem fuisse videtur ae eaussam
conjisere . consciscere enim dicebatur Praetor, dum postulantibus seu perorantibus per se vel per alios litigatoribus , de re tota cognoscebat, ut ipse ait Gothos. p.r 88. sane id non sa- ciebat Eraetor, verum jude .
310쪽
αι. IV. TD. XVII. 3ον ad ea, quae dieebantur, attenderint, facile prutet ex Ioeo Τitii apud Macro, Satum. Π, Ia. Venisne in comitium reses, iubene dicere , quo . rum nerarium est , narranν.Iudex Mesopinis μοι te minaum, ubi redis die, somnia audivi se, ea das poscio, tisferas inspicit, vix pro vino
sustinis palpebras . Sed haec forsan de laxa posteriorum temporum disciplina intelligenda sunt. X. Interim audiebantudi etiam testes , & X. Testia quidem non: Iemotis partibus, ceu hodie fieri P φd solet ex male intellecta Zenonis l. I . C. de restis 'bus. Ibi enim secreparium non est loco, ubi testes secreto & remotis partibus audiuntur,
sed locus in quo judires postremis temporibus
caussas cognoscebant, ceu constat ex Hesy- . chio in voce Σεκρειον, & Suida in voce Σολη. Plura de hoc Meretario iudicum, nam &s Cretarium erat in ecclesiis , ubi Episcopi represbyteri audiendis fratrum negotiis vac
bant, Sulpiti Sev. Diat. II, 1. Epist. I. Θω. observavi; in vales ad Amm. Marcellin. Lib. XV. cap. I. p. 69. Add. Gundlingiana Part. m. Obs. IV. Potius Romani producentem testes semper adesi patiebantur, ut eos interroga ret. Qua in i 'terrogatione praecipue elucebat oratorum solertia. Saepe loco testium tabulae producebantur, ut fides fieret iudiei . Vide. Cic. proi Rosc. init. Gell. No f. Apr. XIV, 2. XI. Cauisa demum utrimque perorata, post XI. Sen. meridiem ferenda erat sententia . Ita enim a denuo legebatur in XII. Tabulis r POSTME- A
RIDIEM PRAES NΤI LITEM ADDICITO. uzP