Josephi Mariani Parthenii Electricorum Libri 6

91쪽

ELECTRICORUM

fa esse non

Non obviae quod felicius aere sereno capia- ur experiamenta

Di fila itemque adeo vulgo se praebet ; at ipsa Si minus illustri nunc totam in lumine, saltem offert se se aliqua nobis ex parte videndam ; , rolim quod priscis aegra indignansque negarat . Jamque age luminibus cupidis crystallina septa Tute subi , vestiga oculis , & cuncta tuendo Callidus explora . Viden , ut, si plurima virgam i

Inclusam imbuerit virtus , & tenVia sutidum. i. I . . i. t Corpora consternant, Virgae correpta , remoto '. t

Aere, succedant, hec non abducta recedant i ...t . Ac neque non oculos subito fulgore coruscae i Percellunt flammae vacuum per inane micantes . , 7

Adde quod di vitreis propius si machina claustris Constiterit , norisque modum , spatia omnia luce Exhausti poteris vitri perfundere; demum :

Suspicere hic dabitur , ne te morer , omnia fermes linae caelo admirans spectabas nuper aperto. Haec adeo cum sint; non est cur amplius, ultra Vestigans liquido scruteris in aere causam . . Te converte alio ; nec segnis parce labori ;Certiox in densis dum spes affulgeat umbris ;Conatusque tuos melior fortuna secundet. i. Nec te nunc illud moveat, quod & axe sereno, Et puro late Borea dominante , videri Vis mira intendi possit; contraque remitti

Caelo eadem pluvio, & madidis spinantibus Austris .

92쪽

llaee , & quae dubiam tibi cunque facessere curam Possent, discuties demum , cum vera patebit

Causa , atque arcanae emerget Virtutis origo . Interea non abnuerim , quin. aere ab ipsis am nunc subsidium tibi promptum arcessere cures. Nanque aer , qui semper adest , ad munera tanta Non renuit sectas persaepe adjungere vires . Ne tamen hic , iterum moneo , ne quaerere tende Secretas longe causas , penitusque repostas . Nec minus incassum vana lassabere cura ,

Corporibus causam si perscrutatus in ipsis , Inde putes illam te posse arcessere , manat Unde vitri attrito iugis de corpore fluctus, Et vena nunquam sibi deficiente redundat. Nempe fuit, ca) nova inexhausti qui semina ultri Miratus secum iugi manantia fluxu , Credidit eductam rursus succedere ςodem Materiem ; unde prius superas processit in oras ἔSic , . ut perpetuo effuxu , affluxuque perenni, Usque eadem, in semet rediens velut acta per orbem , Effluat, & nunquam non instaurata recurset. Haud aliter quam , cum penuria adegit aquarum, Fontibus inventum est lymphas mira arte perennes

o Oo Sententia hactes Noletii Gal- bro hae de re edito primum in Gallia, ii, qui eam pluribus explicavit in tu tum Venetiis impressis an. I p.

seri , sed

causa non

93쪽

s4 ELECTRICORUM

Suffcere , & lautis rarum decus addere villis ἰD.s, iis NaΠque ut missa tubo , conchaque excepta capaci foti p Marmorei summas aequavit marginis Oras,

petua a

Acta per occultum dimittitur unda foramen. Dum cadit in praeceps , subjectam turbine magno Versat agitque rotam ; citus una volvitur axis a Volvitur, & geminos motu siphonas eodem

occluditque aperitque ; at deflua lympha profundo Erigitur collecta lacu , siphonis anheli

Alternante vice ; & superas educta sub auras Se se iterum caelo rediviva ostentat aperto .

Talis marmoreo fluit unda argentea labro , Atque

Ptu is , quales praesertim Romae admiramur, quae laxitate ambitus, aedium splendore,viridariorum me nitate , varietate scenarum ac ne morum , directa ambulationum lovingitudine, ac praecipue veterum cellentium statuarum incredibili copia privatum videntur censum e cedere. Porro villae nomine domus

ipsa, quam dominus ineolit, a latinis Utiquis scriptoribus intelligitur. Nunc vero uius invaluit , ut villae nomen non pro domo tantum , sed etiam pro adiacentibus praediis, sive viridariis usurpetur. O Qualis hie deseribitur a poetatim, quem perpetuum vocant, taliu aspicitur in villa, quam Cardinalis Alexander Albanus extra portam MisIariam, regio vere sumptu, exstruendam curavit. referta est enim rarissimis antiquitatis monumentis, signis, Columnis , urnis , inscriptionibus , quae undique a Cardinali harum rerum scientissimo, diligentissime conaquisita, & ad ornatum Villae translata sunt. Structura vero ipsius Villae

ad veterum normam atque aedificandi rationem omiano exacta est; nihil in ea non antiquum , non V terum Romanorum magnificentia plane dignum oecurrit, ut merito inter praecipua Urbis omnium pulis cherrimae Se nobilissimae ornamenta numeretur. In hac vero accuratiore

Albaniae Villae descriptione Parthenium nostram genio opinor indulsisse

suos

94쪽

Atque eadem refluit , qua Villa Albana nitenti Structa solo ; S curvi in formam sinuata theatri, Antiqui luxus , majestatisque latinae

Desuetum revocat tanto post tempore morem .

Regis opus . tam multa sinu capit una superbo , Quae vetus intulerat septenis arcibus olim Roma triumphato spoliis opulentior orbe, Centum illic caesae Numidarum e rupe columnae,

suo; rapitur enim mirum in modum eum omni genere antiquitatis praeis tim sacrae; tum Picturae, Sculturae, Architecturae operibus maxime delectatur, quae ad veterem absolutissimam sive graecam sive latinam so mam affabre elaborata conspiciat . Et sane, cum a veteribus de gra cisti latinis omnium optimarum rerum exempla peti uuice possint, & vero debeant; nihil egregiis artibus exitiale pertimescendum est magis, quam, fi Artifices contempta imit tione, quae

plurimum semper valuit, commentarionem ipsi suam tanquam ducem ac magistram unice sequi cons Eatat ;Mitsi imitationem minime negligendam

duxerint,non Optimos quosque nr un qua ue arte duces ac magistros eligant,

ad quorum similitudinem ipsi se fingant atque eonforment. Hae de re legenda Omnino est epistola Natalis La- Resii de Meseo Philippi Farlatii P. U. ad Clarissimam Cortonensem Acade Hiam perscripta, & Venetiis m. 176

impressa . Atque hare quidam epist .l praeter quam quod doctissimi Scriptoris acre subactumque iudicium de veterum Sculptorum , Pictorumque operibus aperte demonstat; tanta latini sermonis praestantia atque excelis lentia, quantam in paucis suspicimus, perscripta est, ut, quod clarissimus Aa ctor in fingendis arteiactis sequendum praecipit, stylo ipse in scribendo suci plane assequutus diei debest. Quare jure optimo Farietio gmtulandum exiis stimo, qui Museo ad publicum comis

modum ac bonarum artium incrementum , non privata sed regia magni centia, domi suae constituto, Script rem tanto Museo descrifiendo idoneum non ille quidem tinctua sit , sed, ut ego sentio, ab se certo iudicio electum multis praetulerit; quo quidem indelectu quanta sit ipsins minissimi eruditissimique viri, in hoc quoque es ganter scribendi genere, insensi elegantia , satis declaratur.

ea Dinanis

95쪽

timaeque , Spii ingesque , & barbariet crateres

Scenica marmoribus nec non horrenda cavatis

ora , S priscorum spirantia signa Sophorum ordine porticibus longo digesta superbis .

Frustra multa dies, atque insidiosa Vetustas Tot veterum decora alta patrum depressa sub alta Abdiderat terra, Sc caecis damnaverat umbris . Umbrae discussae ; penetratum in viscera terrae Intima ; & ex altis in apricum educta ruinis. Quid tot, quae dederat male petam iniuria , Dedum In morem populata inhonesto vulnere signa ;Trunca pedes , Sc curta manus , ςapitisque minora, Nomine quae nullo passim , & sine honore iacebant Per Dra , perque vias abjecta P iacentia vulgo Preserat inkrmis situs, & corruperat imber . His quoque collectis subventum est arte ; revulsas Daedala restituit partes manus; additus oris ... Atque instauratis decor additus artubus I di nunc Deterso penitusque situ , in meliusque refecta , Atria celsa tenent, augusta in sede locata ; Et priscam referunt vera sub imagine Drmam. Nequidquam torvosque oculos, falcemque retorquens Tempus edax, avido sibi tantam e gutture praedam Extortam dolet . at doleat licet , Sc fremat ore , Mustata. Ferreosque exacuat dentes . Tu gloria , Princeps

Iza' Optime, Sc Ausonii decus immortale Senatus,

96쪽

LIBER III

Egregias tutare artes. Tibi maxima Roma Illa vetus, rerumque potens, illa inclyta Roma E septemgeminis assurgens collibus effert Attonitum caput; & late omnia circumspectans,

Insuetum mirata decus , mirata superbum ,

Quo reliquas supra quondam se se extulit urbes , Cultum; prisca sibi per te nunc denique gaudet Restitui decora, & veteres gratatur honore a .

G Iam

cc Totam hane huius villae descriptionem , collegae suo gratificanis di causa e latina lingua in italicam, atque adeo in elegantissimum reruscum carmen Antonius Ambrogius convertit. quod carmen ne intereat, uti certe eveniret, nisi locum aliquem

hoc ipso in opere haberet, illud idcireo hic subiicimus, & iis, in quorum manus hi libri venient , exibemus . Atque Ambroglus, qui quidem edito hoc tam elegantis versionis specimine, lectores opinor suavitate carinminis illectos in eam spem adducet, Bre , ut pari elegantia ac suavitate minis totum poema in etruscum sermonem convertat. Hoc sine optam dum esset, nec fortasse desperandum

est , si egregis Scriptori tempus &otium suppeditabunt, ω eon vana fatisa inutilmen a Meno pi Rancterat, di quem esset o

is tire

97쪽

gentia.

98 ELECTRICORUM

Jam vero attrito quan vis de corpore fluctus Manet inexhaustum, atque idem succedat eodem , Unde

98쪽

LIBER III.

Unde prius vena nunquam non divite fluxit ;Non tamen idcirco credas te posse latentem

Ritor

99쪽

ELCTRICORUM

Hic , ut vestiges multum , deprendere causam. P. M is. Non sum animi dubius , cum iugi exercita fluxu .c set Luctetur secum assiduis incursibus ipsa , υνυμι Dum fluit, & refluo relegit vestigia cursu , Μ ateries, hoc pacto extundi, utcunque , sonantes Quin flammae possint, & murmura rauca cieri. Nanque ex conflictu fit saepe ut flamma repente Exstet s

100쪽

Eaestet, & igniculi , subito turbante tumultu, Expliciti erumpant, siqui latuere retrusi Corporibus , nexusque arctos & vincula solvant . Sic nempe elicimus repetitis ictibus ignem Abstrusum in venis silicum; sic strata viarum , Praeceps immissis sonipes cum fertur habenis, Ignescunt , crebrasque vibrant percussa favillas ;Ille volat; serrata cito sonat ungula cornu . At tu nequidquam hic flammas, crepitusque sonantes Certa velut causae sectabere signa latentis Discreta a reliquis; etenim nec sola , neque acri Iudicio tantum simi expendenda ; sed ante Quam certi quidquam statuas, simul omnia , saltem Praecipua , studio tibi sunt pensanda sagaci . Nec vero, numero in tanto, si aut unius, aut si in b

rius praera

Alterius certam meditando extundere causam με .Eventus dabitur ἔ te deprendisse putato Continuo talem, qualem nunc postulat usus ;Quae res tam varias nimirum subdita gignat ,

Atque sit eventis par omnibus una ferendis . Nec magis appulsus tantum , aut servare repulsus Proderit , alterno cum tenvia corpora motu Adducta accedunt, nec non abducta recedunt. anquam hoc materiae a fluxu non discrepet, ut, quae Procurrens repulit, revehat secum ipsa recurrens;

n tamen inde putes reliquis primordia posse