장음표시 사용
371쪽
Cap. III. Dub. III. De Config. 33:
probabilius creditur nociturum, quam profudi Tum . . Si medicamenta inexplorata explorandi gratia adhibeat, praesertim, quando de iis non est opinio probabilis, habet medicamenta probabi- iter utilia . Si non bene perspecta morbi natura, temere adhibeat remedia obuia, vel periculosa, praesertim cum discrimine vitae vel grauis alli ianis. 6. Si agnjto aegroti periculo , opportune non adsit, aut necessariam curationem negligat,aut m dicos alios adhiberi non permittat. . Si aliqui suadeat Dei honori vel praecepto contrarium μ.g. in- Cantationem,pollutionem, superstitionem,&c. 8. Si facile. sine necessitates a ieiunio absoluat, carnium esum permittat. 9. Si aegrotantem pauperem in periculi constitutum coutemnat vide Bon. l. c.
. a Pharmacopola peccat, T. Si rudis ignarus munus exerceat. a. Sine arte vel diligentia , medi- Camenta conficiat. 3. Melle in potioniblis pro sac- charo utatur. . Si unum medicamentum pro alio nisi tamen esset aeque bonum, non maioris pretii contra medici praescriptum, cum grauis damni periculo porrigat, vide Salas dis 3 . s. Si medicamenta ad non pariendum , vel ad laetum expellendum vendat. 6. Si pharmaca vendat in
3. Peccat Chirurgus, i Si sine scientia ieritia sussicienti,vulnera curare tentet, cum periculo er-xorisa. Si Medicum, quando grauitas vulneris cNigit, non consulat. 3. Si lucri amore curationem protrahat 4. Si mercedem iusto maiorem exigae. 3. Si abortus causa venam aperiat , aliud*e renae
Sua obligationes Marcatorum, inficium. O caimrum saecularium pResp. a patent ex dictis de septimo praecepto: ex quibus resolues. I. Mercator peccat, I. Si venenum,ue alia pro hibita vendat,cum suspicione praui usus. Si paratus
sit quodcunque pretium , etiam iniustum , ab Omp Ore accipere a. tam carius, quam suprem pretis 1
372쪽
pretio, Vendat ob dilatam solutionem 4 Mercium defectum grauem occultum non aperiat, pondus mensuram imminuat. s. Si in emptorum iniuriam monopolium iniustum instituat, merce omnes unius generis sibi comparet, immoderat quaestu pro libitu vendendas. 6. Si merces ab eo, qui non nouit, emat pretio minore, vel cariore vendat ignoranti . . Si merces veteres inutiles nouis admisceat, vendat eodem pretio utrasque. 8 Si iusta tributa defraudet. 9. Si tempore debito, cum possit, non soluat creditoribus , cum graui eorum damno.1o.Si mercibus soluat,qnod pecunia debet,cemrra Creditoris voluntatem xi. Si diebus festis publicὰ emat, et vendat contra consuetudinem permissam. xa. Si iuret salsb se tanto pretio merce compa Tasse. 23. Si contractum ineat quemcumque dubitans de eius iustitia. 4. Si emat res furtivas,
a Bibliopola peccat, i Si vendat libros prohi-hitos,vel lasciuos. Σ.si librum defectu laborantem
3. Argentarius,siue Aurifaber peccat, I. Si aes praauro vel argento vendat 2 Auro vel argento plus aeris misceat,quam ars requirit emptoribus isi xionem non significet,neque minuat pretium . . si ex rebus furtiuis aliquid emat,mala fide. . Si communem lapillum pro pretioso vendat, vel pretio sum pro vili emat, c. q. artor, utor, caeteri opifices peccant, . salarent se tali die opus perfecturos , quod sciunt, cve dubitant non futurum. 2.Si plus materiae exigant,quam ad opus sit necessarium; aut partes alicuius momenti, quae supersunt, retineant, sine vo-Iuntate domini. 3. Si diem festum sine graui causa violent,per se, vel per suos iamulos,&c vide Estob.
373쪽
Cap. I. De peccato in genere. 3 o
De ratione cognoscend is disiernend peccata.
si id sit peccatum. Esvo NDao. Est transgresso legis, siue, ut ait Tia est voluntarius recessus a regula diuina, per quam regu lam intelligitur praeceptum , tam naturala, humanum, quam diuiniim: Per recessum , intelligitur actus vel eius omissi qui sit non tantum voluntarius, sed etiam liber, cum aliqua actuali aduertentia malitiae, quod addo, quia ut docet Saneh. i. mor.e. Is cum H q. Bon. d. 2 a. a. . 3 n. 3. I 2 sec. non lassicit ad actum peccaminosum, libertas de aduertentia quae uis virtualis, vel interpretativa, qua scilice quis aduertere poterat, debebat nec quaecunque actualis qua scilicet intellectus rationes commodi, Incommo di in obiecto attendat sed requiritur, Vt aduertat moralem malitiam obiecti, aut saltem de ea dubium,vel scrupulum concipiat. Ratio est,tum quia sine ista aduertentia,non est voluntarium,cum non sit cognitum; quia, quamdiu talis cogitatio intellectui non occurri non est sum ciens principium de liberandi de malitia,ideoq; nec liberta S,ac proinde nec culpa;& censetur illa inaduertentii, naturalis. inuincibilis obliuio Addit tamen Tann. d. . de
pee. d. .q. s. ub. I. n. Io 6 non esse necesse, ut consideratio illa maneat acti, dum peccatum durat, sed satis esse,ut vel actu, vel virtute maneat, ita ut cum ea,vel actus peccati fuerit inchoatus, vel saliatem causa dataci ut sit in ebrio, qui peceat, nouisi praesentis,sed praeteritae deliberationis. v. lal HL 1.
374쪽
d. 36. Verum recentiores communiter docerit,ia Iem, V. g. ebrium,non peccare formaliter, quando usu rationis caret; sed malitiam eorum , quae tunc fiunt, contraxisse ante, dum praeuidens, m a Ium, quod cΘmmissurus erat, eius causam dedit Uiun que,dum quis actu peccat, semper esse, ac manere aduertentiam aliquam malitiae tenuem , vel confusam, ut, alis Scho nam in ordine ad praXim, parum refert, utrolibet modo loquaris. Resp. a. Ad peccatum requiruntur tres conditiones ut patet exprima responsione. I. si voluntarium,id est,ut fiat a voluntate consentiente. Σ. Vt si liberum, id est, ut sit in potestate voluntatis facere, Vel non. 3. Vt aduertatur malitia. Ex quibus
r. Defectu primae conditionis , nullus actus,iniri neque est in neque a voluntare,est peccatum, nisi voluntas eum acceptet: ideoque nec impedit com--munionem,siue is sit internus,ut cogitationes contra fidem, blasphemae, obscoenae, motus carnii, etiam usque ad effusionem seminis; siue externilS ac violentus,v. g. stuprum Virgini per vim illatum. a. Defectu secundae conditioris, subinde a peccato excusantur vehementitsimi motus irie, aut concupiscentiae , quibus usus rationis perturbatur,&libertas tollitur. 3. Defectu tertia non peccat, qui die ieiunis de praecepto nihil cogitans coenat, veI carne comedit,etsi aduertat eas sibi delectabiles. Item qui lapidem proiicit per fenestram, non aduertens periculum laesionis vel qui contractum usurarium ce- Iebrat,non aduertens esse talem Sanch lib. I. c. I 6.
q. Damna euentus licet alioqui freqventer ex ebrietate secuti, nullo modo praeuisi, inculpabiles sunt: quia nec in se, nee in causis sunt liber Suevero culpabiles,si sint praeuisi, nec diligentia sussi. ciens ex praescripto prudeliae sit adhibita ne sequerentum ea vero adhibita,etsi postea eueniant, culpa vacant .vti etiam, quando iuxta loci teporis circumstantias non apparet periculum mali, ideoque
nulla cautela est Rctita. Ita H λδ. di 24 e. z.
375쪽
ων. I. De Peccatis ingenere. 3
uuibus conformiter Lus. l. q. e. 3. docet, si negli gentia, ebrietatem aut euentus eκ ea sequi solitospradicauendi fuerit tantum venialis , etiam mala quae praeuideri poterant,tantum venialia fore;quiasium non in se,sed tantum in causa sint libera, non
possunt habere maiorem culpam,quam ipsa causa. v a V M I. n. O quando desideria, O delectiones ne
Per desiderium intelligitur voluntas, intentio, vel propositum essica rei malae se delectationem ero , simplex amoris complacentia obiecti cogitati, fruendo eius dulcedine, absque desiderio executionis soletque dici morosa , non a mora temporiS, Gum momento possit perfici; sed quod voluntas, post plenam aduertentiam rationis ei
Suale peccatum sit desiderium malum pResp. I. Desiderium absolutum , siue cogitatio cum voluntate consentiente absolute in peccatum aliquando perpetrandum aut in perpetrato com placente,habet eandem speciem,ac mallitiam peccati mortalem,vel venialem,quam habet actus exterior,in quem fertur. Est communis,& constat ex Mart. s. Rui iderit, M. Ratio est, quia actus interior habet suam bonitatem & malitiam ab actu
externo,tanquam obiecto.Ita commvn.
Resp. a. Dcsderium cum consensu conditionali, quo quis aliquid concupiscis sub tali conditione, quae omnem malitiam obiecti auferat,non est peecatum,Sltem mortale: g.vellem praedari si a Deo mihi permitteretur si Iudex essem, malefactorem
II 6 eap. 2. Si vero conditio malitiam non ali ferat est peccatum: ut verbi gratia si cogites, si non esset infernus moecharer si non essem religiosus, fornicarer non haberem rationem mei status, iciscere occiderem te. Item si id mihi fecisses in m olescentia , vel antequam religionem in rede
x vindicassem intellige, si dum haec dicit habeat affectum
376쪽
offectum vindictae sumendar, si esset In tali statu
seclis enim est, si tantum ostendat, quid facturus fuisset in alio statu9 Bon. de mat. q.4.p.8.n. 9. Ratio responsionis est, quia etsi consensus conditionatus nihil ponat in rerum natura , ex parte obiecti voliti; in voluntate tamen ponit affectum committendi illud peccatum praecisa conditione non auferente malitiam Pac proinde talis erit culpa. qualis esset illud amare absque conditione caietanis
quibus resoluuntur hi Casus. 3.In omnibus, loture positivo prohibiti licitum est desiderium cum conditione hac,si prohibitum non esset,V,g. ederem carnes die veneris,si Ecclesia non vetuisset Ratio, quia conditio omnem malitiam,quae a sola prohibitione et auteri. Lor.
. Idem valet in prohibitis quidem iure naturali. Iicitis tamen in aliquo casu,aut statu,si is pro conis ditione apponatur,v.g.occiderem Petrum si Deus mandaret; suspenderem furem,si essem Iudex ducerem uxorem,si liceret, si non essem Sacerdos, si essem liber a voto Ratio , quia haec sub illo statu sunt licita. Recte tamen monet a C. Peccatum, huiusmodi desideria esse periculosa, vitandabatque, ut ait calet. ibiae eue fatuas diabolicas te nistationes Ibid. ε Lar. 4 to j x.6.n.I.. .Etsi idem quidam,ut calet. l. mafiq.Vnruerinsim assirment de omnibus in re naturae, Se simpliciter prohibitis, si conditio impossibilis apposita
tollat rationem peccati ab obiecto Lut si dicas , si non esset peccatum, fornicaret ebriu bd tunc consensus non videatur ferri in malum probabilius tamen videtur, quod docet iactior. Saneh. ia)m. esse peccatum eo quod sit intrinsecesmalum, nec malitia sua, quae in consensum circa tale obiectum traheret, nisi Dei lecareeret exui possit; ideoque voluntas feratur in malum. Qusdramen intellige, si efficaciter feratur a quia si tantam se significatio propensionis naturalis in illud obie
377쪽
. 4. Gaude rein delectari de opere malo,sub conis ditione, si liceret, V. g. in praedictis desideriis essica
cibus illicitis, quando conditio est possibilis , etsi
possit excusari a peccato secundum quosdam Doctores si fiat tantum secundum appetitum ratio Dalem, siue voluntatem secluso omni alio periculo consensus illiciti turpis motus qui tamen quia communiterin connaturaliter sequitur , vix tutum videtur in praxi non potest tamen excusari,si sit delectatio voluntaria appetitsi sensitivi, quae proprie delectatio dicitur, fitque communiter Cum aliqua alteratione corporis Ratio discriminis est, quia voluntas potest ferri in obiectum abstractum a malitia:cum sequatur intellectum,cuius est abstraheres; appetitus vero, quia sequitur imaginationem, non fertur in obiectum sub aliqua certa conditione status, vel temporis apprehensum , sed ut est in se rideoque talis deleliatio de
obiecto absolute malo. v. Larm.ction.de mat. . . parta.
An delectati morosa semper sipeccatum p Resp. Si terminetur ad cogitatum opus malum secundum se , est peccatum mortales, vel veniale, prout ipsum opus mortale,Vel veniale est.Ita com
Dixi, secundum sed quia si delectatio sit tantiim de ipsa cogitatione , non autem de opere, non est peccatum quia sicut cogitatio .g. de rebus obccoenis,in ordine ad doctionem,uel concionem,&c. bona est cogitatio autem de iisdem rebus excuriositaete,est mala venialiter Lita consequenter,delectatio de tali cogitatione tanquam obiecto, non est mala, sed quandoque bona, quandoque venialiter mala. Similiter nec peccatum erit, si delectatio versetur eirca modum male operandi, non circa ipsum opus malum:quo modo sine peccato saepesnos delectant fabulae comoediae, bella, homicia dia,fraudes,furta,lapsus hominis. v.f. exequo,& non secundum se,sed modus furanda,rapiendi,artificiosus industrius modus cadendi in opinat us.
378쪽
r. Licitum est gaudere in delectari morose de effectu bono, secuto ex opere malo quia tunc deIectatio non est de obiecto malo. a. Si talis effectu secutus sit e opere secundum se quidem malo,hic tamen iunc culpa vacante , t v. g. quia saeti m est in somno, amentia, ebrietate , inculpabili ignorantia tunc etiam de ipso acti licere aliquando delectari, non quidem secundum se , sed ut est causa talis boni enectus,
no Ratio, quia obiectum delectationis istius non
38s. Imo addunt , licere aliquando desiderare affectu simplici, in emcaci desiderio, vitale quid fiat sine culpa .g. Vt in somno eueniat naisturae solutio, ob finem bonum dummodo desiderium non sit tam intensum, ut tale quid probabiliter causet; neque sit periculum consentiendi in talem voluptatem Ratio est.aiunt, quia obiectum huius desiderij, aut gaudii, non est malum vide Leg. Bonae. e. 3. Non est peccatum, saltem mortale,si coniuges delectentur appetitu tantum rationali, de actu conivgij praeterit , futuro vel possibili, respectu Compartis praesentis, vel absentis. Item si sponsus desideret copulam futuram , aut de ea delectetur; vel vidua de praeterita Ratio, quia hi actus habent obiectum licitum. Dixi,a petitu ratisnaIi r quia si sponsus,aut vidua voluntarie consentiat in delectationem sensitivam
carnalem, quae recordatione copulae futurae aut Praeteritae naturaliter oritur mortaliter peccat ut docet Leg. .e.r. 3. cap.6. Bonae. Tann Palaus , vade Dιan. rom. s.misi. R. 2.contra Med.cte. Quia vero ad
supradictam voluntatis oblectationem, sensiti uaricarnalis ut plurimum imo etiam periculum consensus in fornicationem , consequitur oblectationem , illam voluntatis in praxi vix locum habere, saltem in vidua, sponsi s inter coniuges tamen
379쪽
veneream delectationem non esse mortale, do
O Dian .som. 3. o. R. 36. Tum quia status matriLmonij haec excusat, ut etiam tactu impudicos, solius voluptatis causa institutos et tum quia haeetendunt per se ad opus coniugale , licet per acci
. Delectatio morosa de rebus solo iure positivo prohibitis, non est illicita modo non fiat sub ratione prohibitionis: v.g. si Carthusianus,vel alius, die ieiunii se oblectet de cogitato est carnium: quia non est de opere malo, cum lex tantum vetet
3. Qui delectationem morosam mortalem confitetur, addere debet circumstantias operis,de quo fuit delectatio:v.g.in materia irae, an tuerit de occidendo fratre,an alio; Vno , an pluribus; in materia carnis,an de coniugata, moniali consanguinea. Quod tamen limitat Actor, Sari Luxuria Salaalom. 2.r. 3 d. 16s. 6. n. s. e. electati feratur in obiectum apprehensum secundum totam suam. .malitiam, non autem si tantum secundum partem, .g. in Reminam, apprehensam, non sitam, non tamen ut alteri iam tam , vel, monialem tun enim probabile esse ait, delectationes tales reduci ad speciem simpii eis krnicationis. Ita etiam Leg. Bonac Dian Pala- vid. Card de Lugo d. I si.
num. 363. Aliud est de ipso opere externo, quod semper fertur in obiectum , secundum totam suam malitiam;aut etiam de desiderio eificaci,quod fercii in opus externum secundum se, ut est a parte rei, ac proinde est eiusdς cum illo speciei, ideoque eius circvinstantiae semper fatendae sunt.
Resp. a. Si quis sine causa necessitate actio nem exerceat, e qua intelligit, delectationem carnis naturaliter orituram, verbi gratia , ex curiositate legit,uel audit turpia tamen sine directa intentione, ine periculo consensu S, peccat venialiteri; si vero iustam causam habeat, nihil pec- M. picesvra iis pracept.ι, rom. c. a. d.4
380쪽
Ruares. An voluntas delectationem earn alant positive reprimere teneatur pResp.Si voluntas plene eam aduertens negatiud permisiue se habeant, ita ut nec approbet, nec repellat,dummodo id non permittat ex ipsius delectationis complacentia, nec periculum sit ulterioris consensus, probabile est, quod docet Caiet.
Eanch. I .mor.cap. Ia non peccare mortaliterci tum
quia non consentit in delectationem,tum quia moriraliter est impossibile, omnes illos motus euitarestum quia ex iusta causa illos licet permittere,
etiam secundum aduersarios. Resp. 2. In praxi tamen verius videtur quod doeet Hasq. Aῖο , L eqs Eec. 1.2.t. .cap.s quas . s. sine iusta causa eis non resistere,esse mortale: quia fere semper voluntas est exposita periculo conis sensus,& contrarium credere, est nimia sui confidentia iraesumptio Moderate La)m Vtramque
sententiam probabilem fatetur, Mait, delectationem videri mortalem nisi saltem actum simplicis displicentiae circa illam elicias; etsi effcaciter animum ad alia diuertere negligas, chm facile pos
Resp. eecata, quoad materiale, siue entitatem positivam, specie distinguuntur ex obiectis formalibus, circumstantiis speciem variantibus, quatenus eae obiecti formalis rationem habent. Quoad formale autem, proxime distinguuntur ab oppositis formis, siue rectitudine virtutis, qua priuanu remotὰ autem fundamentaliter,ex obiectis. Ita Tann. d.4 depee. d. I. quast.2. Ratio primae partis est , quia omnes actus specie distinguntur ex Obiectis; peccata autem quoad materiale, dicunt ipsos actus Ratio secundae partis, quia priuationes proxim distinguuntur specie a formis, quibus pri-