장음표시 사용
391쪽
Cat . III. Dub. II. De t relant. 3 7 ereditoribus non satisfacere, peccat grauiter. Ea
. Exornare se nimium ex animi leuitate, vel vanitate per se tantlim est veniale tabid. 3. Simulare sanctitatem cum voluntate non habendi, mortale esse dicit.Bald. G.
6. Simulare improbitatem est peccatum , quia est mendacium, quidem scandalosum, potestque esse mortale. Neque id seeerunt sancti,iusi facien . do id quod ex se, est indifferens in permittendo ab aliis accipi, ut signum improbitatis, clim tamen
nece natura sua,uec eorum intentione esset tale.
suis Avaritia pResp. I. Est inordinatus appetitus temporalium. Vnde ex hoc regula supra traditi, de peccato mortali, reserues sequentes Casu. x. Est ipsa ex genere suo venialis. a. Clim ver,eo excrescit, ut eius causa diuinas leges praeuaricari non dubites fit mortalis. 3. Prodigalitas,quae opponitur auaritiae, & con sistit in desectu conseruandi , excessu erogandi, est ex genere suo venialis:leuior, quam auaritia, quia minus abit a virtute liberalitatis. Interim mortalis sit,si liberis, uxori pauperiem creess si impotentem teteddas ad soluenda debita is profundas bona Ecclesiastica, piis causis obnoxia v.
Resp. a Filiae Auaritiae sunt sequentes. v. bduratio cordis , contra misericordia egenis pauperibus non compatiendo, eos ob iurgando, debita dure nimis exigendo , quando creditor non est soluendo,&e. Hac ali uando peccata potest mortaliter , quando praetralis no elee mosynae,Vel charitatis Urget, tamen ex tali duri
a. Inquietudo cordis,hoc est,uehemens,& inor danata applicatio meatis,aracouirendas, vel conseruan
392쪽
seruandas diuitias , cum inani, vano timore ne non acquirantur , vel perdantur. Est mortalis, quando retrahit a spiritualibus.vel aliis,ad quae ex Praecepto graui obligamur v. g. auditione Missae vel inducit superfluum timorem,&ex hoc dissidentiam erga Deum.Venialis est, si sit de re bona, sed tempore vel loco indebito; v. g. de familia, messe,vindemia,quando quis est in templo,vel Va-i
3. Violentia mortalis est,quando est iniusta, α circa materiam gravem. . Fallacia,siue dolus in verbis potest esse moris salis,ratione finis,vel mediorum. s. Fraus,sive dolus in facto. Est mortalis ex genere filo, contingitque multipliciter in contractibus,tam ratione materiae v. g. si ea vitium habet, vel non sit qualis existimatur quam ratione pre
6. Proditio, quae est deceptio contra fidem da-llam, aut debitam,in damnum. illius, mortalis est eregenere suo.Contingit fere tripliciter a Circa personasu quomodo Iudas Christum, Dalila Sampso Nem,prodidit. a. Circa res,vel immobiles ut si miles manifestet hosti modum capiendi arcem vel mobiles,ut si pecuniam vestem,&c cuiuspiam absconditam praedoni ostendas. 3. Circa secretum:vei sibi commissum reuelando, quod est contra fidelitatem iustitiam siquidem promissum fuit;quia
est pactum onerosum, ut docet card do Lugo l. q. n. 139. quidem mortale, si praeuidere postis inde secuturum notabile aliorum damnum vel discordiam alias veniale vel alienas litteras aperiendo, Quod postremum,si fiat ideo,ut sciat secreta alterius,est curiositas , si sit in re graui, per se est
mortale ouod quia communiter ante apertionem nescitur, uiae muniter esse mortales, docet Tol. l. s.
L Im. 3.t. 3.I M. qui addit, eum qui dolose alienas litteras aperit, legit,cum alterius iniuria vel damno , crimen falsitatis committereo Dixi,
e r s. Us mmaus quia per accidem potest esse ve-
393쪽
Cap. y II. Dub. II. De Auaritia. 37sniale, vel nullum, si legitima authoritate, iusta ex causa fiat. de refluuntur casu sere. r. Litteras alienas aperire, clegere,saepe non est peccatum, si probabiliter scias, criptas esse in tuum iniustum damnum, vel in iniuriam tuam cedere,quam intendas auertere; quia potes tibi consulere. Sic Princeps potest aperire litteras non tantum hostium, sed etiam aliorum, quae tempore belli,e locis finitimis hostium veniunt. Item ministri publici, quoties bono publico necessarium esse iudicant. Nauaraeap. I 8. egi Mib.24.num. 6 . Escob card.de Lugo LI O 48. a. Communiter etiam peccatum non est, conis sensus expressus habeatur eius, a quo Vel ad quem mittuntur. neque lex specialis et et, card.de Lugo .eo vel tacitus saltem vi si facias sub ratiliabitione, confidens rationabiliter, habitum irritum.
3.Superior Religiosus, litteras suorum subdito Tum, dummodo non mittantur ad superiorem maiorem, vel talem, quem statuta eximant nec ab eo veniant licite aperit,& legit;siue ex Religionis statuto,aut consuetudines siue ex suspicione probabili, quod mali aliquid contineant. v. Escob. Petrinum de relis tom. a. a. cap. 1. Dian, p. 3. t. o. Kss. 4. Nee est peccatum, si nee esse, sit vel expediat ad iniuriam alteri imminentem auertendam;dummodo non plus legatur, quam ad eum finem necesse estiardis Lugo loeait. s. Qui aperitin legit, existimans non contineri res magni momenti, venialiter tantum peccata
6. Si litteras ab alio dilaceratas,& in publieum a domino abiectas,recolligas, & iunctis partibus legas,ex sola curiositates peccatum natale est,nnl- Ium autem, per seisi,ut ex illa notitia tibi prouia deasci quia quod pro derelicto habetur, in sum
suum conuertere licet BaldeLex S. Anton Oiο- sel. Θω.Remptio. q. 27 Lum tib 3 s.f.r.3 p. I. V. 4. n. q. Dian. t. a. t. 6. misi. ss. Recte tamen notat
Lu ia, rilem ex chari et teneri, non manifestare
394쪽
3 o Lib. V De Peccatis. secretum sis contentum , si damnum inde cuiuspiam prouenire possit, imo addic reuelans eiusmodi secretum curus notitiam etiam iustὸ acquisiuit contra iustitiam peccabit,si intelligat,audientes ea notitia usuros,ad damnum iniuste inferendum. v.
Dixi, I a dominoirosectas quia si vel ab alio proiectae domino inscio vel ab ipsemet casu perditae fuerint, non licet legere. Dixi a In locum pinicum quia si in ignem,uel fornacem v. g. proiecta sint, ut comburantur,peccas,si extrahas, leSaS.υ. Card.de Lugo d. s. Dixi . Per se. quia fieri potest,ut ea contineantur, quorum lectio sit perniciosa. . Qui furtiue scripta alterius secreta,ipso inuito legit peceat. Et I quidem peccato curiositatis; etsi faciat animo discendi, sine suspicione damni. . et .iniustitiae quia quisque habet ius secreti in suis scriptis,quae aliis non vult esse communia uarie. 1s,ol.rom. 3.d. 36 n. a. Regin.Lzψ c. n. II9. potestque aliquando esse mortale, si nimirum fiat cum notabili damno;vel alter valde cupiat esse secreta, grauissimeque sit laturus Baiae d. I. v. etiam C. de Lugo Le. 8.Quicumque secretum Violat absque iusta ea sa, cum alterius damno;vel qui literas alterius in iuste aperit,ex quo damnum alteri sequitur, tenetur ad restitutionem. Sin.d. a.de re'.q. l. arisa r.
Resip. Est appetitus inordinatus venereorum, quorum sus cum e natura sua institutus sit ad conseruationem generis humani, quod est magnum bonum hominem, externum Dei , proinde qui abutitur laedit Deum inomines Est mortalis eκ genere suo.vide rau. 3.ri4 c. 2.9 lib. s.c. 2.cca. Resp. a. Filiae Luxuriae, quae eam plerumque se quuntur,sunt Oct quatuor ex parte inteructus quatum G PMῖς Volumatis.
395쪽
θ. yyy. Dub. III. De Luxuria. 3 a1. Caecitas mentisci cum quis adeo est addictus turpitudini, ut de coelestibus non cogitet. a. mecipitatio, qua quis ex eadem causa , sine consilio operatur.3 Inconsiderati, quando in modo delinquit, inconsiderate agens, quae stato vel personam
4. Inconstantia; quando quis ex eodem affectu Voluptatum, piis propositis mox deficit. s. Amor sui;talis enim homo ob voluptates, seipsum finem suarum actionurn facit,non Deum. 6. odium Dei:lasciuus enim solet a rebus diuinis abhorrere, imo ab ipso Deo, tanquam pecca torum vindice. . ffectus praesentis saeculi:amor enim voluptatum carnalium , ita animum assicit, ut subinde etiam beatitudini aeternae paratus esset renunciare, si praesentibus frui semper permitteretur. 8. Horror futuri saeculi; quando voluptatibus immersus , mortem inordinatestimet, de ea no-Iens cogitare,vitam illicitis mediis propagare studet, c. Priores quatuor lant mortales, quando finis H-timus in creatura ponituri vel praeceptum aliquod Dei,grauiter obligans,praetermittitur. Posteriores quatuor, si plenus sit voluntatis consensus , per se sunt mortales; ex indeliberatione vel alia actuum imperfectione, saepesveniales vide Ebob ct BaldeLI cco
est diminutivum propriae excellentiae cita thaee directe sit contra charitatem, haec enim gaudet de bono proximi,quod inuidia destructum optat, vel non destructam dolet. Vnde reflues. r. Est ex genere suo mortalis: grauissima quidem , atque in Spiritum sanctum si sit de ipsa gratia,vel auxilio Dei. Filiae similiter ex genere suo mortales sunt, a numerantur hae INdium,de quo supra. a. Detractio
396쪽
etractio, de qua inprae. 8 3. Gaudium in malis proximi. 4. Susurratio, quae est oblocutio mala de proximo , ad tollendam amicitiam ipsius cum aliis 'uam proinde susurro restituere tenetur , α iterum reconciliare, non secus ac detractor Dia
3. Si tristitia sit de bono alterius, in quantum ex eo tibi,vel aliis times nocumentum,V.S inimicus tuus est euectus ad ossicium, ut tibi facilius possit nocere,non est inuidia, sed timor,qui per se non est peccatum, nisi sit inordinatus Larm. . 3.
. Si tristitia sit ex eo, quod nobis desit bonum, quod alter habet,ita tamen,ut illud alteri non ita cupiamus,non est inuidia, sed aemulatio, seu Teluarqui si est circa bonum honestum est laudabilis riautem circa temporalia, interdum est veniale ut bonum dolenti sit improportionatum , quale esset, si rusticus doleret se non esse Regem Larm.
s. Si tristitia est ex bono alterius , inquantum ille est indignus,non est inuidia , sed indignatio; quae non est peccatum: erit tamen, quidem mortale,si vel Dei prouidentiam arguat, festque blasphemia vel si ita assiciat,ut ducat homines ad ma-
Ium imitandum. Caiet. La . t. c.
6. si doleas,quod alter tibi aequalis,vel non mul tum inaequalis, in excellentia crescat, ita ut te sine superior, ipsum incrementum excellentiae ap- . prehendas ut tibi malum, est proprie dicta inuidia; inuidus enim dicitur , quod non fit videns , quia hona alterius sine tristitia videre non potest Ba dei d. 29.L3. sic peccare solent, T. Ambitiosi.&qui ex re aliqua quaerunt gloriam,quam cum in eo ponant, ut in illa re sint soli, ac singulares, dolent, tristantur,si alii accedant. a. Pusillanimes, quihus cum omnia videantur magna, qnouis bono alterius putant minui suum: sic muliere v.g. facile apprehendunt, ac dolent, se superari bono alterius, v.g. rmositate. 3. Senes respectu iuuenum, quicumque aliquid dissiculter obtinuerunt, quod alii iacile coiisequuntur. Midi c.
397쪽
cap. III. Dub. m. De Gula. 38j
s. Qui in aduersis suis, vel ob aliorum prosperitatem , optat se non fuisse natam, vel se brutum animal factum fuisse,vel diem esse maledictum, quo natus est, vel alterum ptimo vidit, aut coniugem accepit, si tantiim intendat maledicere irrationaIi Creaturae,v. g. diei siue sit natiuitatis,sive coniugij qui tot mala culpa vel poenae protulit,videtur esse tantlim veniale aliquando etiam nullum,ut Iobi2 si autem deliberate intendat optare malum homini,siue sibi, siue alteri, illo die natis, Vel comuis sati5,mortale est. Escob. Θ Marcha r. η. 3. DUBIUM .
Suid sit Gula D. Resp. Ea est inordinatus appetitus cibi totus:
opponiturque abstinentiae δε committitur, modis. r. Si edas ante tempus. a. Si nimis exquisita. 3.si plus iusto. .si voraciter s. Si nimis exquisite
Praeparata. Larm. l. 3sct 4.num. 3.Vnde resolues.
I. Gula ex genere suo est peccatum tantiim veniale; quia nullus horum modorum repugnat praecisescharitati Dei,vel proximi. a. Hinc probabile est, quod docet Nauar. N. dici, non repugnat ann. secluso scandalo, aliis, veniale tantum esse , usque ad vomitum se cibo de potu implere:idque etiam, si quis vomat, ut iterato possit biberes quod tamen'. cimedere, ilii pinnisti putant mortale vide Baldel. cobar.
3. Vix dubium est, licere esu avt pom,aliterveereare vomitum,si is salubris esse iudicetur. 4. Mortalis interim censetur crapula ex acciden tes nimia inordinatione, in his casibus. I. Si quis gulae causa violet ieiunia Ecclesiae a. Si quis ex gula notabiliter ineptus fiat ad functiones , ad quas sub mortali tenetur. 3. Si quis valde grauiter valetudini noeeat, id aduertensa sectis , si leuiter tantum, ut rig. si febricitans haustu aquae morbum
augeat. . Si continuae fiant comessationes, de com P0tationes, ita ut venter pro Deo habeatur. 3. Si
qvis bibat ad persestim ebrie ςm, de qua infra. s. Si
398쪽
Cap. III. Dub. m. De Ebrietate. i
consistit,quod quis sine iusta iraui causa, tantum ob voluptatem, aut ingluuiem,sciens volens,priuet se usu rationis; non simpliciter id quod sit in somno , modo naturali instituto ab authore naturae, ad virium, imaginis Dei conseruationem 3 sed violenter modo innaturali , rationem perturbando, de Dei imaginem deturbando, in modum amentiS, bruti, ac simul insuper priuando se proxima pote- state utendi ratione, ad omnςm subitam necessit
tem .Ita docent commvn. DO Vnde resolues.
I. Perfecta ebrietas , qua praedicto modo ratio plane sopitur, est ex genere suo mortale quia censetur Deo iniurium, eius imaginem sic deturpare. Est communis Doct.2. Non est peccatum, inebriare se ex praescripto medicorum , si aliter sanitas recuperari non possit.
3. Nec item est peccatum, si quis cogatur inten
. Mortale est alium inebriare,velle,Vel prouo care ad aequales haustus, cum intentione inebriandi aut aduertentia secuturae ebrietatis in se aliove. L F. cc. s. Si iusta causa est,ut .g.si grande malum non possit aliter impediri , nisi author inebrietur, licet eum inducere ad ebrietatem , quae saltem ipsi non sit voluntaria, ut scilicet praeter intentionem, ideoque inculpabiliter inebrietur 3 .g. Vinum fortissimum,aut medicatum propinando,cuius vi ignorata decipiatur. Vnde sic posses inebriare eos , qui alioqui essent proditu Lurbem, vel te abducturi.
Lus G. Sancb. l. a.de mar. II. An vero hoc casu liceat inducere ad ebrietatem ipsi voluntariam, du- bium est, Less. l. q. 3.dub. 4.n. 32 assirmat quia, inquit, licet suadereis in lucere ad minitis malum,Vt impediatur maius L m. l. 3J. a. n. 6 rectius negat;
quia nullo casu licet inducere ad peccatum.
399쪽
s. si quis non praevidit periculum ebriefitis,&se vino captus est,aut in auram exiens,Vento turis halus est,nec hoc praevidit,vacat culpa.Vnde multi excusantur, qui prudenter saepe iudicant, adhuc se haustulum facere posse sine noxa desinent ta-inen prudenter id iudicare,si contrariam de se ex fperientiam habeant.
siquis post potum discernere adhuc possie
inter bonum malum , licet nonnihil phantasia turbata sit, aut sequatur vomitus, lingua titubet, pedes vacillent,oculi cernant duplicia, vel domus gyrari videatur, nondum plena est ebrietas; ideoqet
tantum peccatum venise , quamuis ex grauioribus,si deliberate sit commissum v. La .Lc. 8. Plena ebrietas notatur ex his signis, quae dat rus b. a.n. 3o. gin 1. Si quis non meminerit dictorum,factorum, quomodo vel quando domum deductus a Si commisit ea quae nonquam alias se in mente solet, .g. si praeter morem turpia siclo .cutus turbarit domum,Vxorem Verberauerit,&c.
. Mala in ebrietate commissa,praeuisa non sunt. aut si adhibita cautio culpa vacant.
inordinatio secundiim om. dupliciter fieri potest. I. Eri parte modi irascendi,vt v. g.si ninai Ninteritis exardescas , vel exterius per signa nimis patefacias. 2. Ex parte obiecti,ut si vindictam appetas planesiniustam ob causam, vel si iusto malo lxem, V.g. Optando inimico mortem, quam non est 'meritus;Vel exequendam propria authoritate; et denique licet vindicta iusta sit, non tamen eam appetas ut iustam , sed ut satiatiuam animi tui malevoli. de reflues. x Si ordinate apetatur vindicta, non est peeearum iraeci ut cum superiores irascuntur culpis sub intorum,eosque puniunt,seu vindicant. a. Ita inordinata,primo modo antesdicto,est ex genere suo veniale; potest tamen fieri mortale ex
aceideme, ut si addatur blasphemii, maledictio.
400쪽
Ira inordinata secundo modo est ex genere suo mortale quia est directe contra charitatem.
. De filiabus irae,quae partim sunt ex eorde, ut Indignatio , Tumor mentii partim in ore, e Clamor,Blasphemia,Contumelia, Maledictio; partim in opere, ut rixae, pugnae, seditiones, vulnera, diuersimode loquendum est, secundum regulam supra datam. Nam x. Indignatio quae est inordinatus affectus ex eo, quod quis reputet se indignesa tali tractari, communiter est veniale simo si ex iusto rationis iudicio procedat,nullum est. Posset tamen esse mortale, si cresceret usque ad deliberatum odium, contemptum personae grauem a.Τumor mentis , quo quis morose excogitat diuersias vias vindictae, iisque cogitationibus animum tume- facit,quale peccatum sir, iudicandum est ex qualitate vindictae, quae excogitatur. v. TOL li4. 8. e. 8. 3. Clamor,cum iratus extollit vocem, multa in oris dinate confuse effundens est veniale communiter,nisi aliud addatur 4 Blasphemia est mortale, de qua supra. l. 3.t.2.c. I. s. Contumelia, qua quis proximo malum aliquod obiicit, cum intentione illum inhonorandi,est ex genere suo mortale. Dixi, animo inhonoranc quia animo corrigendi humiliandi aliave ratione, potest superior verbum aliquod alias contumeliosum obiiceres quomodo Christus voeauit Apostolos stultos in Apostolus Galatas insensatos.In quo tamen peccari potest,si modus debitae correctionis excedatur,vel 1ubditus grauius dehonoretur, quam per delictum meruit.
v. Baldel.d. 34.num. 6. Item, ut docet calet potest
contumelia esse venialis tantum, si sit parua tantuma vel si se tantii materialis , sine intentione de honorandi modo non sequatur daesio notabilis honoris proximi. Et sic exensantur, saltem a mortali multi parentes , dum filios vocant asinos, c. item mulieres, pueri,in infimae sortis homines. conuiciis se onerantes quia eum fides iis non habeatur, non laeditur grauiter honor v. Bon rom. 3. ,2 p. 3 Denique si ioci causa, per conuenientem