장음표시 사용
381쪽
xemtudinum oppositarum .Ratis tertiae partis,quia rectitudo virtutis specificatur,proximὰ ex obiecto; ergo priuatio rectitudinis ex eodem remote. Ex
Peccata specie differunt non tantum quae diue sis virtutibus, sed etiam quae eidem opponuntur EXtre me; ut prodigalitas, auaritiari vel ratione diuersae difformitatis, id est, quae adeo diuersa rationes malitia eiusdem virtutis materiam attingunt, Vt quantum est ex natura eiusdem peccati, non sit eadem facilitas,moraliter loquendo, neque propensio utrumque peccatum committendi;qua-Ita sunt homicidium , furtum, adulterium . detractio. ARTICULUS II.
Sua peccata distinguantur numενο εResp. Numero distinguntur duobus modis.I.Eκ diuersis obiectis numero totalibus, non materiati ter de physic tantum,sed stiam formaliter ωmoraliter distinctis a Per interruptionem actu utia
Dico,moralem e quia etsi ad distinctionem numericam physice lassiciat quaevis in terraptio; in ordi- ne tamen ad confessionem non multiplicatur, nisi moraliter multi sint: quia sicut in confessione actus moralis, ita etiam multiplicati, distinctio mor iis attendi debet.
Porro actus moraliter interrumpuntur, ita venec virtualiter,nec interpretatiuὰ manere censeantur. I. Per contrariam voluntatem, propositum a Per cessationem ab actu,voluntariam cliberam. 3. Per cessationem inuoluntariam naturalem,
siue ea fiat per somnum, siue per distractionem ad alia Per somnum quidem quia cum in illo cesset usus rationis, non continuatur actio libera Mino ratis:per distractionem Iero, qua per illam prior cogitatio fit inuoluntarii, ideoque si ad eam redeatur, fit voluntaria moraster multiplicatur. Ita Husi. e. Quae sententia, etsi in peccatas externis tenenda sit , in internis tamen non haben
viqissi per hanc interruptionem physic actus
382쪽
multiplicetur , non tamen moraliter ς qui hoc ipso , quod animus inuoluntarie distrahitur, remanet interpretatiue prior volitiatas , cum non sit retractata, aut aliter interrupta vid etιam Baldesi.d. 2I.n. . Ex dictis resolues. I. Vnum numero peccatum committis,qui uno
actu odij vel detractionis, fertur in Io homines3 qui uno ictu duos occidit; qui uno actu vult omittere ossicium horarium per mensem, ieiunium perquadragesimam. Quia etsi haec obiecta physice
sint plura sunt tamen unum moraliterin formaliter, quatenus in uno acti hic tunc coniungun
in .cte qui satis probabiliter dicunt esse peccata distincta. Verum siue Io peceata dicam, odisse
v. g. i. homineS,siue Unum , parum refert, cum
unum hoc illis decem aequivaleat proindeque obiecti grauitas in confessione exprimenda sic quippe quae actum in suo esse indiuiduali consti-
a. Actus voluntatis internus saepius intcrrii plus, Arepetitus, licet physice sit multiplex, moraliter tamen est unum numero peccatum , in ordine ad confessionem, si consummetur in opere aliquo ex terno , per eum intento causates, aut etiam in pluribus actibus externis sibi inuicem, subordinatis ad eundem finem hinc v.g. qui furatur bibliothecam per totam noctem, etsi saepius voluntatem furandi renouet,unum furtum; qui ad occidendum alium pergens, saepὸ voluntatem renouat, unum homicidiunt committit Ratio quia est una actio externa,ab internis intenta causata, in qua internae omne complentur,in moraliter uniuntur
3. Actiones externae, licet numero distincta' ad eundem tamen finem in actum principalem relatae, modo non habeant distinctam ab illo malitiam non distinguuntur ab ipso fine in actu principali, moraliter loquedo, in ordine ad cofessione:hine oscula, tactus, Verba impudica, c. copulam carnalem praecedentia,imo etiam comitantia, Tubsequentia, tanquam complementa, appendices opeIB,
383쪽
Operis, Vnum numero peccatum sunt , ut doccari. Nauar.c. 6.n. 6. zor . .q.6 Ellinc.Ratio, quia sunt
vel initia,vel partes,vel complementa, appendi-Ces operis,eiusdem actus humani ibiecti, in quo omnia praedicta moraliter uniuntur. Dixi, complementi quia si similes actus non sunt initia, vel partes copulae subsecuturae, aut ex actu Praeterit , ex natura rei non consequantur distinguuntur numero puto. s. si quis de fornicatione lorieturiproindeque illi in confessione explicandi unt separatim, non autem priores , ut docet Suar.
De Peccatis in Iboeie, morialiis veniali.
id D peccatum mortale, veniale. I Esp. i. Μortale est,quod oblisi grauitatem,gra tiam lamicitiam cum Deo soluit poenamque aeternam meretur.Dicitur, mortales quia spiritualis vita principium,gratiam scilicet habitualem tollit, mortem animae affert. Veniale est, quod ob suam uitatem gratiam amicitiam non tollit, etsi feruorem charitatis minuat aemporalem poenam mereatur. Dicitur, male quia saluo vitae spiritualis principio , scilicet gratia , languorem animae fac lὸ curabilem infert, veniamque facile consequitur. Resp. a. Mortale peccatum duplex est aliud est mortale ex genere suo: aliud ex accidente.Mortale e genere suo est, quod per se laedit charitatem,Dei vel proximi, quoad personam, res aut iura,Vel nos ipsos corrumpit grauiter. Ita citare Lq. e.s Sanch.
. Peccata contra bonum proprium commissa,vtpIurimum sunt venialia ex genere, ut v. g. inutilis vana concupiscentia, vana oblectatio, prodigalitas,curiositas,superfluitas cultus vestitus,nugaeutium, excessus in cibo,potu,somno,risu, usu conm
384쪽
a. eeeata, contra virtutes Theologicas Tune mortalia ex genere suo; quia noeent bono alicui intern Dei,V. g.veracitati,misericordiae, charitati. Item fere omnia quae fiunt contra Decalogumsquia quae committutur contra tria prima praecepta, noeent similiter Deitati, scientiae, omnipotentiae diuinete eiusque honori externo vel interno quae vero contra reliqua praecepta fiunt, nocent Perso nae,bon ,aut iuri proximi. 3. Peccata illa septem, quae dicuntur capitalia,NO Omma sunt mortalia ex genere sues quia non .mnia grauiter Deum,aut proximum laedunt , vel nos ipsos corrumpunt. Resp. 3.Mortale ex accidente dicitur,cum actus
aliquis venialis, aut indifferens, fit per accidens mortalis,de quo infra.
Suibus ex causis peceatum ex genere suo maνtale
Resp. I. Tria requiruntur ad peccatum mortale, quorum si unum desit, fit veniale, quod alias ex se
est mortale. I. Ex parte intellectus, plena aduertentiais deliberatio. a. Ex parte voluntatis,peris eius consensus. 3. Grauitas materiae, saltem ut plu-
Timum Ratio primae secundae partis est, quia spectata fragilitate humana, non videtur decere aliuinam bonitatem, aeternis suppIiciis punire ho minem absque plena consideratione consensu. Ratio tertiae partis, quia ubi materia parvi estis menti, ibi moraliter modica offensio esse reputatur ut plurimum.
Respond. a. eeratum ex genere suo mortale, tribus ex eausis fieri potest veniale, ut patet ex diactis Prima est,si ex parte intellectus, non sit persecta aduertentia malitiae,seu deliberatio. Signa a tem imperfectae deliberationis sent. 1. si tenuiter,&qua semidormiens , apprehendisti esse malum. n. Si post ubi melius consideras , iudieas te non fuisse facturiim, si ita apprehendisses. si vehementissima passione,apprehensione, vel distractione laborasti,ves turbatus fuisti,ita ut fere nesciu atu quid agem. Secunia
385쪽
seeunda causa est ex parte voluntatis, si non fit perfectus consensus Signa autem impersecti consensus sunt. r. Si ita dispositus fueris, ut licet facile potueris exequi peccatum, non tamen sis executus. a. Si quis dubitet niim consenserit, praesertim si sit vir timoratus. 3. Si quis soleat esse ita affectus, ut malit mori, quam expresse mortaliter peccare: quia talis non facile consentit. . Si quis valde timides suspense processisse se meminit. s. Si semisomnis fuit, non plene sui compos, c tu
dicetque se id non fuisse facturum , si plene vigi-
Τertia causa ex parte materiae, si haec sit parili momenti. Quando autem talis sit discernendum est morali iudicio prudentis, cui sequentes regulaeseruient. r. Vt de materia Iudicetur, non tantii in
ipsa secundum se absolute est eonsideranda, sed etiam respective ad finem intentum Lad quem si parum facit,leuis est irauis autem,si multum, ut
docet Haseq. I. a.d II 8. a. Attendendae sunt cireumstantia boni communis,uitandi scandali,&c.ut fiat grauis. 3. An pars aliqua rei praeeeptae sit grauis,ea spectanda est tum absolute is secundum se, tum etiam in ordine ad totum. 4. In transgressionibus repetitis,si plures materiae paruae, vel secundum se vel secundum effectus a se productos. moraliter coniungantur , fit materia grauis: quia tunc omnes moraliter reputantur pro Vna Contra vero non censetur materia grauis si paruae materiae,nec secundum effectus relictos, inter se uniantur. Ex dictis resolues. 1. Peccas mortaliter, ita ut fiat materia grauis si saepe modicum furaris,&non restituis, iuxta dicta l. s. t. s. cap. I. d. 3 casu . item si interruptim
psalmos aliquot ex eodem officio omittas in eodem die ieiunii saepius parum comedas, eodem festo saepius parum labores. a. Non peccas grauiter,si diuersis festis modi- eum labores; si quotidie in Quadragesima parum Comedas. Quod verum est, etiamsi simul haberes Propositum ita facieditquia cum ista moraliter inter se non aiantur, singula sunt parua. v. San M. 3. Non
386쪽
3. Non peccat mortaliter, qui diuersis diebimulatat votum, quotidie, aut singulis diebus modi cum quid orandi,vel paruam eleemosynam dandi, si sit onus a iuxum diei quia cum quotidie cuiusque diei obligatio extinguatur, materiae illae non Continuantur.Quod verum est .etsi proponat semper omittere, quia illud propositum non fertur in Tem grauem I in contra Sanct id quidam verum putant, etsi quA Ioo vota diuersae speciei in ma- aeriis valde leuibus, uno die implenda haberetrquia materiae illae cum sint independentes a se, non uniuntur. Si tamen similia vota non sint onus affixum diei, sed tantum dies praefigatur πι- termia NuS,Vltra quem executio non differatur, erit peccatum mortale, postquam ad materiam notabilam peruentum fuerit. 4. Probabile est,eum, qui ter Vel quater Loo a. alveos in caussis pia vovisset, non peccaturum mortaliter, si tres non solui ueret, quia etsi talis pars absolutesin se spectata, sit notabilis,comparatione ramen totius, mortali iudicio non valde via
di bus sedi peeeatum ex genere suo veniale causa cindisserem , transeat peraecidotiatae mortale
Quinque modis id fieri communiter , docet
ganeh. Ratione finis adiuncti a Ratione finis vliimi. . Ratione eontemptus. q. Ration
scandatas .Ratione periculi.De singulis dicam breuiter.
Resp. I. Peccatum veniale trans in mortaleratione finis adiunctii ut si quis leuiter mentiatur, ad copulam carnalem extorquendam:quia cum finis mortalis ametur mortale est. Non tamen necessarium est in consessione exprimere illud mendacium, sed solum desiderium Arnicationii quia seclusa malitia mortali finis,manet veniale. Resp. a. Transit item in mortale, ratione nimii affect iis in rem aliquam ut si v. g. vltimum finem
i ea constraω Λ quod non lassicit valde intesὰ
387쪽
Cap. II. De Peecatis in se M. y a
&vehementer ferri in obiectum,sed requiritur, ut appretiatiuesillud ita aestimet,saltem virtualiter,ut paratus sit, eius causa transgredi praeceptum obli gans sub mortali ut si quis ita inordinate assiciatur ad fabulas clusum, personam ut malit festis
omittere lacrum,&c quam Ilis privari. Notat autem Eo L hunc affectum , non tantum habitualem,
sed actualem esse debere,ut peccatum contrahatur: quia non imputatur ad culpam id, ad quod committendum,habitu tantum es paratus.
Resp. 3. Peccatum veniale fit mortales, ratione contemptus absoluti, formalis. Dico autem , eontemptum absolutum ct firmatim, quando nimirum ideo formaliterin absolute praeceptum violatur,quia ipsi,aut superiori subiici renuis,ouod est peccatum superbiae consummatae;veIquando ideo non vis obedire praecepto, quia praeceptum est,& est peccatum inobedientiae formalis: quorum utrumque grauiter pugnat cum charitate debita superiori. Ex quibiu reserues. r. Non est mortale, si velis quidem obedire, subiici absolute,nolis tamen hic tunc in re medica;aut si authoritatem legis, ve praecipientis admittas, executionem tamen hic, nunc contem
nas Ratio, quia non est contemptus absolutus de simpliciter,& tantum secundum quid. a. Si praecise ex indignatione , malitia, praua consuetudine, aliave causa praeceptum violetur,4 non ex contemptu potestatis superioris, non est mortales quia non est contemptus formalia , sed
3. Est mortale facere vel omittere aliquid, ex
contemptu iustae legis humanae. Item, e contem
petu Dei praecipientis, Vel etiam consulentis quod praeterea tacitam blasphemiam continet , quasi Deus inutilia praeciperet,aut consuleret S denique facere aliquid ex contemptu Praelati ut sic, it a Deo anthoritatemdiabentis,non tamen ut talisl minis ndocti imprudentis,imperfecti rima hoc posterius , non est contemnere absolutes& simpliciter sed tantia secundum quid vid. Sanch. l. I mori
388쪽
Resp. . Peccatum, vel opus indifferens habens mali speciem, transit per accidens in mortales, si in per illud proximo causanda,sit mortesis.Ratio, quia tali operi superadditur aliquid grauiter Tepugnans charitati dicta descandalo,o Fig.r. zia Resp. s. Veniale,vel opus indifferens, trans inmortale, ratione pericuIi incidendi in mortale; quando quis sine lassicienti cautela , aut necessitate aliquid facit, per quod veniat in mortale, ac Proximum periculum peccandi mortaliter quia talis salutem animae contemnit,cum tam probabi-3i eius periculo temeresse exponat. Vnde in confessione explieanda st species peccati, cuius periculo se obiecit, quia eodem genere peccati peccauit. Proximum autem periculum censetur, quod frequenter homines similis conditionis in peccatum mortale.
Deleeeaeis Capitalibus in specie.
T Esp.r. Superbia est appetitus inordinatus pro-IA 13riete Acellentiaeci mortalis ex genere suo, si sit σonsummati perfecta,id est, quis ita excellere appeta V Deo superioribus, eorumque legibus subiici nolit Imperfecta tamen, qua quis subiici non renuens iis,quibus debet, & in suo tantum a sectu sese magnincat,est tantum veniale, ut docet olet. .Q superbia quia sine Dei, aliorum de- cpectu, plus iusto se efferre, non est grauis inordinatio esset tamen grauis, si fieret cum notabili aliorum contemptu , compIacendo in aliorum abiectione. Resp. a. Filiae superbia sunt tres. I.Est praesum
Ptio , quae est appetitus aggrediendi aliquid supra
vires Est communiter veniale tantum e fit tametamortale,si damnum Deo,aut proximo afferat VeF-hi gratia, si praesumas iurisdictionem Ecclesiasti
c , potestatem ordini sim Ixem ossicium Μ
389쪽
Cap. III. DAb. I. De superbis. 37s
dici, Aduocati, Confessari,&c sine debita peritia. Lessu libro 3 eap. a. d. 3. svra br. q. tom L. alaput. 9. a. Est Ambitio , quae est inordinatus appetitus dignitatis,& honoris non debiti, vel debito maio-xia , ut si ambias Beneficium, vel ossicium, quo es indignos vel illicito modo medio s. g. per simoniam. Est per se peccatum veniales fit autem mortale, vel ratione materiae ex qua vel ratione medij,per quod honor quaeritur, vel ratione damni,quod proximo infertur. Denique si moderate honor appetatur ob honestum finem, erit actus magnanimitatis,ut docet Larm. 3.Est Vana gloria, scilieet cupiditas inanis glorianeuius finis est manifestatio inordinata propriae excellentiae, siue verae, siue fictae. Dicitur, vana, quando quaeritur ex re mali, falsa , aut ficta aut quae non est digna gloria,vel nontanta, Vti opsebus , nugis. c. aut apud eos, qui non bene de re iudicant,aut sine debuo fine. Est peccatum per se veniale mortale saepe per accidens, ut dictum est de ambitione Imo ut contra Angelum rectὰ docet Glus Nauar. cap. q. e. est tantum veniale res etiam sacras principaliter facere ob gloriam vanam verbi gratia, concionari. Porro per vanam
gloriam dupliciter peccatur, iuxta D. Thom. I. a. quast sq. I Directe;idque vel per verba,estque ia- Mantiaci quae est venialis per se, si sit de rebus bonis, verbi gratia,ieiunio,oratione , c. etsi per accidens saepe ratione damni, si sit falsa, fit mortalis uti etiam r. Si quid dicat contra gloriam Dei ve Ezech as Deus ego sum.a si prorumpat in contumelias , v. g. Non sum sicut caeteri hominum, adulter, c ut hic. 3. Ex fine malo. . Si cum notabili damno proximi fiat.s. Si de re mortalitex mala quia approbatio operis eandem eum illo speciem habet; quae proinde in confessione debet exprimi, saltem quando cum iactantia de peccato coniuncta fuit complacentia eiusdem Quod addo quia si absque ea filii Nauari Palam , ct Diana
390쪽
Lugo d. 6. n. a . vel per facta, quae si vera sunt, aliquid admirationis habent, dicitur nueriti nouitatum, haec enim solet vulgus admirari Vt Pe-Fegrina Vestes,opiniones,&c mortala, si notabiliter corrumpat iuuentutem, vel mores. Si veris facta falsa sin est Hypocrisis Vria si quis boni aliquid faeiat, ut videatur bonus,etsi non sies: quae CXse enialis est, nisi sit eum iniuria, vel contemPl Dei, proximi. ad directe, in quantum quis altero non Vult esse minor. Quod fit quadrupliciter, 1 .Per ellectum est Pertinacia, qua quis m-mi tenaciter adhaeret suae sententiae quae est O talis si oppugnetur veritas magni momentis Vel si sit coniuncta eum periculo tertij. v. g. si medicus cum periculo aegroti maneat in sententia a Pervoluntatem, est Discordia qua peccatur morta siter, quando est circa bonum Dei, vel proximi, ira quo deberςnt esse concordes. 3. Per verba L est Contemtio, quae est mortalis, quando animo cΘnaradicendi altercaris circa veritatem pertinentem Nd fidem, vel salutem animae, aut corporis. . Per facta,dum quis non vult exequi quod debeti est Inobedientia. id.Bald. Resp. 3. His trisus superbiae fili ahus, respondet Pusillanimitas, qua quis nimium sibi dissidens de-τrectat homγres,gloriain, ubi ossicium, quo dignus aest:Vemales est ex genere suo, fit mortale, si detre- es,ad quod teneris sub mortali. v. Leg.L3.cap. z. Lum lib. Ex dictis reseluuntur sequentea
raliter, si approbet, su*iciat , admiretur, laude
3. Vituperans alium ob vindictam non sump--m,aliudve graue malum,ueypeccatum omissum, V g. fornicationem, peccat mortaliteris quia est species iactamiae 4 est cum approbatione peccati oecasio committen Ibid. 3. Inducens in civitatem nouos habitus, prae uidens, quod sito exemplo moralem necessit xem imponat aliis, ve sumptus lactane supra via