Nicolai Tulpii Amstelodensis exconsulis Observationes medicæ

251쪽

MEDICARUM LIB. III. 22Ioartes: redditae sensim ita stupidae s imo, ob resolutos nervos, illis destinatos, tam insensiles , ut nullis obedierint remediis. A qua omnimoda ventris suppressione, intumuere non modo intestina, a spiritu, ac rem tentis mcretis impense intenta: sed propter oppressa Viscera, accendebatur usque eo cor: redis hendebantur tantopere nervi: ut inciderit i de non modo in vehementem febrem , sed in tam frequens animi deliquium: ut primum sudaverit affatim: mox vero alserit ipsi, totus corporis habitus. Et quidem haec omnia adeo Celeriter , ut tertio, post inflictum vulnus, die excesserit e vita 1 frigido madore undiquaque

CAPisae XXVIII. Fula insanabilis. Ilia, pictoris Nicolai AEliae, infestata ali

quandiu, acerbo lumborum dolore, incidit tundem in molestam inguinis fistulam: quarperenni suo cursu, usque eo consumpsit tenelli corpusculi vires: ut brevi excessetit e vita,Cujus mortis causam inquisitura anatome, invenit evidentem cariem in Costa spuria: emittentem continenter in subjectas carnes, tantum acriorisichoris: ut illis erosis, prodierit inde fistula, uulonga,& anfractuosa: lic eludens quamcunque opem medicam.

252쪽

2 ES OBSERvAv ro Nuus Quam artis impotentiam, non raro quoque videre est, in fistulis prope anum eXOritS. . Quam rum principium eXCurrit nonnunquam altissime: sive ad lumbos; sive thoracis vertebras;

imo interdum, ad ipsas scapulas: quas scutula operta vocat Cornelius Celsius. Quibus in locis, equidem non semel offendi, fontem remotissimarum, & immedicabilium fistularum. Quarum inaccessa caries, quo minus reploretur specillo, impedit tortuosus ipsarum flexus. Qui etiam remoratur Clysteres eluendo ulceri dicatos. Excluditque manum, eXemturam os,intus vitiatum . O tamen minuS mature sublato, tollitur immatura morte homo. &obstat obnixe, ne a Medico sanetur fistula, a

remotiore carie originem trahens.

Cujus oras, licet forfice diducas, & amplies(quod tamen ad cutaneas fistulas sitim me utile

operam nihilominus ludes: nec pervenieS Un- quam ad remotissimum, sinuosorum flexuum, principium. a quo descendunt tot ramuli,&tam frequentes rivuli, per profundiores musiculos, ac tendines: ut licet specillum vel dexterrime immittatur in tortuosam ejuscemodi fistulam: neutiquam tamen attingat: nedum immutet, vel tollat cariem, genuinam, perennis ulceris, caussam.

253쪽

MEDICARUM LIB. III. 222 CAPUT XXIX.

Lethalis lumborum tumor

MUlieribus gravidis, ut plurimum damni

dant, repentinus terror ; & inopinatum in i tunium, sic nihil aeque illas offendit, atque importuna repulsa, aut gravior aliquis lapsus: laedens impense, Vel hanc, vel illam Corporis partem. Cujus offensam, licet flocci saepenumero faciant praegnantes, plurimum tamen detrimenti capit inde foetus, etiam debite formatus. Quem talia infortunia tam turpiter nonnunquam deformant, in ipsa Vulva: ut nulla arte id postmodum dispellas. In quo Certe apparet impervestigabilis Dei potentia. Cui seque facile est, hominem immutare, ac for

mare.

Paupercula , septimo mense , pragnans, cecidit supina in lumbos : sed sine evidenti cutis noxa. At infans in lucem editus habuit insignem tumorem, in lumbis: quo adap( 1 to, effluxit ipsi quidem frequens aqua: sed non minus ipsa vita. Qua sublata, vidimus spinae vertebras ut laceras ; sic late, a se invicem disparatas. & nervos, spinalis medullae, tam perpleXo errore, per tumorem dispersos: ut vix ullibi posuisses scalpellum, sine manifesto vitae periculo. Quam calamitatem siquidem reformides, chirurge, cave sis impro-

254쪽

23o O n s E R v A TIO N U Mvide unquam aperias , quod tam facile occidit

hominem.

Obtulit se nobis, haud diu post, simillimus

tumor: sed dissolutus in ipso partur eVentu tamen aeque infelici: cum ob gangraenam, COII- sumentem ilico effractas, laceri tumoris, Ora tum ob denudatos nervos, per tumorem passe sim dispersos, quos circumfluus aer , adeo immutaverat : ut non licuerit infanti vitam prorogare, ultra diem tertium.

Sed nolent chirurgi periculum , quod hic animadversum, in lumbis , utique evitandum, in molli illo tumore , qui insidet nonnunquam dilatatis calvariae sitituris. In quem novacula directa, laedit facillime cerebrum, illic effusum. Et nihil sequius cogitans, noces illi, Cui veneras auxilio. Quoad ejus itaque, in tantis tenebris feri poterit,utere acri circumspectione: & coniuge potius in tumore, tam ancipiti, ad emplastra, ac fomenta discutientia: quam ad sectio

item, Vitae humate adeo perniciosam.

CAPum XXX Spina dors bis a. ADdum duobus hisce exemplis 8c tertium ssed accuratiori bi lance, ab anatonae, penu siculatum. Tumorem videlicet rapis Ormem , ibidem loci, foetui, in vulva, enatum: Ob ram

pam, praegnanti matri, improvide denega-

255쪽

MnDic ARUM LIB. III. 2 r

256쪽

23x OBSERVATIONUM.tam. Cujus repulsis ergo, lumbos suos ubi pe cussit, mulier animi impotens, laesit tantopere tenellum, foetus sui corpusculum: ut inde, in lumbis,mata sit ipsi, insignis rapa. Quam angustiori pediculo innixam , quo auferret Chirurgus et constrinxit eam aretissimo filo: deinde satagens emortuam scalpello excidere. Verum antequam res eo devenit, jam emoriebatur

Cujus defuncti cadaver ubi perscrutata fuit

anatome ; vidimus spinae medullam plane i Ceram , & nervorum propagines tam Varie, per tumorem disipersas: ut non fuerit in manu medica, eXcrescentiam hanet, quoCunque modo, demere: quin protinus demeretur & aegro vita. a qua saevitia propterea sedulo absterrendi erunt chirurgi ; quotiens se offeret simillimus tumor : jam sexies nobis visus. Dispescebatur autem vitiata haec spina, in duas aequales partes: ab ultima thoracis verte bra , usque in latera, ossis innominati. Tegente hiulcum hunc hiatum peritonaeo: per cujUS membranas, disipergebantur copiosissimi nervi, extra orbitam suam , delati . Quam divisae spinae figuram, ut summe deformem, curavi tamen exacte seri incidi: ne tumorem hunc improvide aperiant chirurgi: sed vitent obnixe

ignominiam , insalubilirer inde ipsis eventu-

257쪽

MEDICARUM. LIB. III. 233 CAPUT XXXI. Vulva bili inustum.

At posite prosecto, Aretaeus Cappado

lib. acui. II. cap. XL. In mediis ilibus rummulierum, vulva posita est: muliebre viscus, qanimalis ferme naturam adeptum. Movetur squippe per se, vel versus illia, ac jecur: vel thoracem, aut alia viscera. In quibus excitat saepe, numero infinita incommoda: defatigantia nonnunquam ingenia etiam acutissima, Scd prout variant ipsius morbi, ac symptomata: pro eo etiam discrepat frequenter ipsius situs. Modo uni loco rigide adstrictus , modo Vero VagUS. Quae discrimina producuntur a ligamentis ipsius, vel intensis, vel remissis. Quorum opecum adligetur vel ilibus, veI inguinibus , sequitur necessario, ad illorum motum, vel fili sum vel deorsum, vel oblique trahi vagum, ac errans hocce VisCUS. Vultis evidens fluctuantis hujus motUS CX-emplum considerate attente, formidabiles uteri suffocationes. Sed potissimum, insignem illum tumorem, quem in anu nostri geronto-

trophii, juxta mecum videre Medici quam plurimi. Elevabat is latus dextrum, ipso illo loco, quem jocinori destinavit Natura: cum tubere manifesto; & dolore satis vehementi: simo cum tanta partis gravitate, ac distentione: ut multi P s credim

258쪽

crediderint, ipsum jocinoris viscus, in eam jexcrevisse molem.

Sed scalpellum, post mortem, cadaveri adhibitum, docuit luce Clarius,tumorem hunc, non

jocinori, sed vulvae adscribendum. Relaxatis namque ligamentis, attraxerat illa tantum bilis vitellinae in se: ut inde distenta, adsequaret Camput pueri, vel bimi, vel trimi. Innatans etiam eidem bili: quam instar alicujus gelatinae, per intestina vidimus ubertim effusam. a CHUS, Congelatae masiae, lentore ut originem traxit morbuS, duodecim annos aegram infestans: sic verisimile est, continuum ipsius dolorem fuisse, CX acri erosione bilis. Quae etiam plurimum damni dederat & reliquis extis, sed inprimis mesenterio, cujus

membranas impense inflammaverat , uti quoque, &vesicam pure repletam. Non Vane Cr-,, go Celsus: Medicinam esse artem conjectura-,, lem: & conjecturae rationem talem: Ut cum 3, saepius aliquando responderit ; interdum tam,, men fallat nos. & ne fluctues semper ince M tus, firma te anatome. Quae licet parum prosit mortuis, plurimum tamen juVat Viventes et incisuros alias facile, in similia in-,, fortunia. Quocirca vere idem Cornelius M Celsus: Incidere mortuorum Corpora discen- i

259쪽

MEDICARUM LIB. III.

CAPUT XXXII.

didrops uteri., AElius descripturus,contraC. mcd. t tr. I U. ser. IV. Cap.I.XXIX. hydropem uteri, asserit

generari aliquando in ipso, Corpuscula quae- dam vesicae fellis similia. In quibus humor col-ligitur, qui effusus, viscidus, ac aquosus est. sQuales vesicae interdum quoque occurrunt in semesenteri O,praesertim eorum, quos pessi undedit hydrops Sed exprimit hic auctor proprie illam, molae uterinae, speciem: quam scriptores alii nominant aquosam. Cujus specimen, equidem bis junioribus Medicis ostendi. Uxor Philippi Borealis, afficta aliquandiu

menstruis inordinatis, peperit tandem, nescio quam pinguem massam: continentem in se, innumeraS vesiculas: refertas partim aqua crocea, partim solo spiritu. ExcernebatUr alatem, non confertim, sed frustulatim. Sed partes hae fuere tam frequentes, ut repleverint ferme integram ejuscemodi situlam, qua aquam hauriunt mu--lieres nostrates. Qua mola excreta, effuxit utique tantum aqud , ac sanguinis, ab irritata vulva: ut dese-Cerit crebrius anima. Quae Virium prostratio, etiam occupavit aliam illam mulierem, quam

vidi simillimam deposuisse molam. Sed utraque convenienter refocillata, recuperavit brevi pristim

260쪽

236 Ons ERvATIO Nus stinam sanitatem. Pariendo deinceps non minus prospere, ac si nihil vitii inde mansiss

set vulvae.

CAPUT XXXIII.

uetus ex Tulas excisus.LUngum, primum quidem indolentem via dent Medici ; sed mox non sine alicujus doloris sensiti. Qui eo plerumque fit gravior rquo plus aestuet, a praeasiata bile. Cujus uberior assiuxus, excitat in ipse non modo dolorem , pruritum, ac inflammationem, sed interdum utique livorem, & post illum, veram car-Cinomatis naturam. Uti evidenter demons rant mammae, lingua, labia, guttur, Vulva s aliaeVepartes , vel rarae, ac teretes: vel glandulis ita re, fertae s ut facile degenerent in fungos: proXimum carcinomatis, subjectissim. cancroso oris fungo , sequitur, praeter ardoris, ac doloris sensum, frequens, ac molestum illud sputum : quod Hippocrates

in coacis praenotionibUS, C. XVI. apri. XXXVI. σευελισμοb vocat. Cujus naturam asserit in eo,, consistere: Quod praecedat pUS, eX thoraCe C-M rupturum. Sed in uliginosa nostra Hollandia, terminat plerumque, ceu fidissima crisis, febres etiam vehementissimas. Utique variolas internas, & interdum contumacissimos, obstructi lienis , affectus. In quibus nonnunquam