Nicolai Tulpii Amstelodensis exconsulis Observationes medicæ

281쪽

MEDICARUM LIB. III. 23 Remedia vero hujus eruptionis cmsistunt , in corrigenda intemperie, visceribus conceptat expellenda leniter bile ; roborando corde, &infringendis tetris vaporibus, Visceribus continenter affusis. Sed foris sussicit plerumque, uia guentum rosatum, mi Xtum Cum argento Vivo praecipitato. Sed si e harae siccitas, ac molestissimus pruritus non tollantur hoc litu, expedit confugere vel ad unguentum basilicum: vel leniens, ac humectans aliquod cataplasma. CAPUT XL V. Pulsus arteriae, extru um,

Polydaedala natura imprimit no inunquam homini, non modo foris, figuras ad Veia titias, ac perversas: sed distribuit etiam interiora pro libitu. Modo certis quasi adstricta legibus: modo vero vaga, & dispescens aliter, atque aliter, cum ipsa viscera; tum ejussdem ordinis vasa, videlicet nervos, Venas, Vel

arteriaS.

Maria Godosteda, uxor Praetoris Gulielmi Verdoesii, habuit in manus suae carpo, tameXilem, ac teretem arteriae ramulum: ut ex ejus

motu, vix quicquam licuerit praesagire sive de robore, sive imbecillitate cordis. Sed natura collocaverat in mauus dorso, inter pollicem , R ac

282쪽

2y8 OnsnuvATIONUM ac indicem, arteriam: quae aliis communiter fertur, per interiora Carpi. Quocirca necesse fuit, si quid foret judicandum, de virium Conmstantia: confugere a Carpo, ad arteriam in m-tima manu positam. Quem naturae lusum , equidem etiam in

aliis, subinde animadverti: sed evidentissime tu quodam nostrae Reipublicae Senatore. Quem hujus erroris ergo, judicabat aliquando, celebris alioqui Medicus pestilentia infectum. Licet id temporis pancratice valeret. Sed imposuit Viro eximio inusitatus hicce naturae lusus. Quem ubi vidit, cecinit ilico palinodiam : tapartaesus praeproperi judicii: docuit suo exemplo : Nihil consiliis medicis tam esse inimicum, squam Celeritatem. CAPUT XLVI. Gangrena universalis.SEni fatuo, neque heri, atque hodie, sed diutissime debili, fatiscebant tandem usque

eo, cum languidum Cor ; tum est eius partium Calor: ut a minima corporis offenSa, sequere tur protinus perniciosissima gangraena. Dispergens se per iners hocce corpus, tam libere, aetiate: ut id, intra paucos dies, consiumpserit unim

Non licebat illi, vel natibus insidere , vel cubito incumbere: nedum calcem paviment

283쪽

MEDI CARUM Lis. IIL disci imponere, vel scapulam in parietem inclinare : quin protinus eXtingueretur Calor: & 1 gangraena obsideretur non minus pars praemens, quam pressa. Quae labes, tam praepete penna, Corpus universum ubi pervolaret: vidimus brevi, vix ullam partem intactam: quin omnia jam emortua, ante quam vero emoros C-tur , miserrimum hocce, lascivientis mortis, ludibrium,

CAPUT XLVII.

Ur si Pedis. Jcas Sincus, Geometer Amstetredamen sis, Contraxit ex penuria caloris innati ,

gangraenam pedis sinistri. Cujus digitis, a parte sana, jam avulsis, obtulit nonnunquam, homo, natura jocabundus, chirurgo suo ; ubi jam meliuscule ipsi foret, pedem dextrum: quasi recreandi causa. Sed eo, eadem labe, paulo post, itidem infecto , deseruit illum illico intempestiva haecce hilaritas. & quasi desperata, jam tum, omni salute, credidit firmiter, poenam hanc Coelitus sibi immitti: quod tam intempestive joculatus fuisset. Quae certe tristitia non deseruit ipsum, antequam desereret ipsa vita. Adeo periculosum, in seriis nugari Infortunium autem, quod ipsum oppressit, circumvenit plerumque, quoscunque a simili R et, gau

284쪽

16o Ons EuvATIONUM gangraena detentos. Neque fuit fortassis, ipsius conditio, eo deploratior: quod peccatum hoc peccasset: sed quia cordis robur fuit imbecillius , quam ut convenienter ab interitu vendicaret pedes: ceu longissime, a se remotos. Quarum partium mitium, propterea indicium facit circumspectis Medicis, brevi utique pessumiturum, & totum hominem.

CAPUT XL VIII. tacetus brachii, o febre. MAriae Noxottae , a febre ardente, impense eXtorrefactae , effudit se, circa septu gesimum, aetatis suae, annum, tanto impetU, pestifer morbi humor, in brachium sinistrum: ut facto initio, a Commissura humeri, praeci pitaretur, una nocte, in immedicabilem spha- celum et usque ad extremos digitorum apices.c Um tanta protinus cutis nigredine, & tam CXsucco, atrae carnis, squaliore: ac si integrum mensem, expositum fuisset, retorrido, Urentis Solis, aestui. Sicuti cum stupore uXta mecum vidit, exercitatissimus Medicus, Franciscus VicquiUS. Quicum simillimum infortunium, aliquotannis post, etiam in alia quadam observavimus muliere, sed eventu, seque infelici. Noli itaque, Ochirurge, Luscemodi brachia inconsiderate incidere. Satagens vel calorem in cutem

285쪽

MEDICARUM LIB. III. 261 denuo evocare: vel medicinae locum facere. Quod enim semel emortuum, id nunquam redit ad vitam. Et licet malum videatur nonnunquam stare , ac scalpellum eXigere: VireS tamen, a mam ligna febre fractae, & pars ex toto Vitiata, non patiuntur scindere, nedum abscindere membrum hac ratione infectum. Maturares quidem mortem, sed nihil interim juvares aegrum. Satius itaque, circumspecte potius, mortem praesagire, ec qua licet prorogare, quam non potes conserVare, Vitam.

CAPUT XLIX. Atrophia brachii fictu sanat . TRia fuere veteribus , juxta Oribasium,

Coll. lib. VII. Cap. XVI. Cucurbitillarum genera: vitrea, senea, Cornea. Quorum priora

trahunt per ignem , posterius citra illum, solo oris fluctu. Quae cornea cucurbitula, licet nobis ferme in desuetudinem abierit, plurimi tamen etiamnum sit Indis, sub torrida Tona habitantibUS. Qui curaturi dolorem colicum, Juvenis mihi notissimi, infudere primum ore clysterem:

mox applicuere abdomini Cucurbitulas co neas. Quarum spiritu, per exile foramen, ore(ut Celsi verbis id efferam) edureo ; occlusere festinanter cavum id digito. Cum ut cuti fir-

286쪽

165 OBSERVATIONUM.1niter inhaeresceret cucurbitula: tum ad eliciendum flatum intestinis molestum. Quem certe felicissime, huic juveni, hac ratione, subduxere barbari. Quapropter domum reversus, donavit me tali cucurbitula. Cujus periculum equidem aliquando facturus, selegi mihi suti etiam secit Fabricius Hildanus, Cent. I. Obs. LXXX. brachium ab atrophia consumptum. Cui imposui haste cucurbitulas, loco picis, ac resinae: quibus legimus,in simili necessitate, uni fuisse,

antiquitatem etiam remotissimam. Attrahunt autem hae cucurbitulae potenter ,& abducta aptissime cute, elevant VenaS, &adi terias, prae macie in se collapsas. Quibus iterum adapertis, Commeant denuo quocunque,

sanguis, ac spiritus. Quorum indesinens affluxus, nisi cottidie subiret: in locum eorum,

'UM Continenter CX Corpore,decedunt , non selum non aleretur , sed emaceraretur necessario ,

membrum tali vitio infectum. Cui maciei nihil profecto salutarius est, hacce cornea Cum curbitula. Praesertim si assigatur dextre, juxta

CUrsium Venarum, arteriarumque illuc nutrimentiam , ac Vitam deserentium.

Nautae Juniori, effluxere, ex amplo brachii abscessu, tam frequens pus,& adeo copiosus liquor: ut subducto si icco alimentali, & dissi-Dato, plus sequo, Calore vitali, conciderent remnae inanes: cessaret accretio: & tandem ema-

287쪽

MEDI CARUM LIB. III. 263eeseeret brachium universum. Cui jam exa' refacto, ubi imposuimus aliquoties cucurbitulam corneam: vidimus ipsius suctu, tantum caloris, ac sanguiniS, ad cutis CXtrema attractum : ut exsuccum illud brachium, non modo aleretur iterum , sed adipisceretur denuo pristinum vigorem: imo tantum virium , ac roboris: ut potuerit deinceps quocunque iterum navigare, & in mari, nullo non fungi ossicio. CAPUT L.

Rotundum Tulnus.

ELisabeth a Nicola, domum reversa, arripuit , prae lassitudine , quodcunque obvium sedile. Ignara interim, illi incumbere asserem: habentem in se, longum, & acutum pinnaculum. In quod defatigatum ubi conjecisset corpus, laesit impense nates: & inflixit

musculo glutaeo vulnus, ut rotundum, sic summe profundum.

Cujus videndi copiam , invitissima quum

faceret chirurgo: coaluit propediem vulnus: excitans, ob acre pus, intus derentum, non tam dolorem, quam suspicionem, luXatae Co-xat. Verum eventus, stultorum Magister, docuit ipsam perspicue, non coxam sedibus suis excidisse: ita vulnus praepropere OCClusum. Eo enim rursus per chirurgum reserato, &

288쪽

x6 OnsmRvATIONUM facta puri essiuendi copia, subsedit ilico dolor : evanuit luxationis opinio ; & apparuit clarissime, plus damni dedisse, praeposteram

verecundiam , quam vulnus ipsius natibus inflictum,

Carcinoma femoris.

Da, famula Regneri Nechii, amici nostri,

perculsa vehementius, sensit ex inopinato illo terrore, nescio quem sibi oriri dolorem, circa genu et cum tumore femoris, indies usque eo invalescente: ut post annum septimum videretur, plurium medicorum calculis, si non excedere, saltem sito pondere, accedere quam proxime, ad illam strumam, quam ibidem loci , olim vidit Antonius Bemventus, ponderantem sexaginta libras, observ. XIV. Quam molem haec virgo, septem amplius

annos tulit tam animose: Ut nemo domemcorum, nedum quisquam eXtra familiam, animadverterit unquam, quiCquam vitii, in ipsius incestii iverum erosa paullatim, summa tumoris Cute , intumescentibus ipsius venis sincrescente indies pruritu Carne magis, ac magis livescente , nequiit ipsa malum suum diutius clam habere: sed coacta id detegere, imploravit tandem pudibunda, ac moerem, medicam.

289쪽

MEDICARUM Lin. II I. assExpetens obnixe, tumorem hunc scalpelloderet. Quocirca, licet invitissima, circumferebat tamen quocunque locorum infensissimum hunc hostem, incedens interea temporis per amplissimam nostram urbem non minus expedite, ac si femori nihil omnino ponderis inhaesisset. Compescens interim malignumhOCCe carcinoma, ultra annum septimum decimum, solo plumbi unguento. Cujus litu, nihil simili tumori utilius. Dissectus autem post obitum hic tumor ac bilanci impositus, ponderabat tantummodo praeter Omnem opinionem, ob fungosam suam ubstant iam, libras sedecim. Foris quidem glaber & aequalis, sed intus steatomate, gypsea pituita, induratis calculis, dilatatis venis, ac sinuosis scrobiculis, vera levitatis causia, impendio nimis repletus. Latitans extrinsecus sub extimo femoris musculo.

Aliquot annis post oblata nobis fuit, ibidem loci, in alia quadam virgine, longe major eXCrescentia, adsequans ambitu suo sesqui- ulnae longitudinem, exorta, partim ex fisio, ob graviorem lapsum, femoris osse, partim Vero eX venis, & arteriis usque adeo dilatatis ,

Ut tumorem prius Commemoratum ludum ac

jocum dixisset, prae ut hujus fuerit circumferentia. C AN

290쪽

VAria sunt Medicis, febrium genera; &

multiformes periodorum formae , Quarum aliae occurrunt frequenter: aliae rarissime. Quibus merito attribuerim quintanam: pa cis visam , & tum quidem, vel paucioribus Cir-Cuitibus : vel admodum tecte. Sicuti de se ipse testatur Galenus lib. I. epid. Comm. III .leX. II. sed nobis obtulit se inusitata haec febris; tot accessionibus,& tam evidenti, totius, anni, Curriculo et ut nihil unquam fuerit vel clarius, vel magis distinctum.

Filiam Jacobi Mori, chirurgi quondam Celebris , praecipitavit febris inordinata, in quintanam: accedentem CVm horrore, ut exilis sic calore admodum Conspicuo. Durante, rem Ciprocantium Circuituum, ordine, Ultra me

sem decimum octavum. Attamen sine evidenti Corporis macie, aut manisesta virium jactura. Febri autem huic, adeo non profuere me dicamenta frigida, ac humida, caeteris febribus amicas ut etiam evidenter nocuerint. Sed juvere ipsam carduus benedictus 3 Centaurium minus; chamaedrys; fumaria , aliave vel summe amara, vel putredini potenter resistentia. Sed inprimis aqua mulsa, quam vidimus