장음표시 사용
51쪽
Hier. Zunthi, Phil. ac Med Parm.
pandos, & sanandos alios morbos. Multi enim sunt qdi non possurit
ferre maximam quantitatem aquae, & ideo cibi, ac potiones medicamentos e sumptae quotidie per multum tempus, valent & ad praeser uandum, accurandum , ut experientia docet. -m opinionem Vidus Vidius lib. Io.cap. 27. & lib. t I .cap. II. sequitur, & ego amplector cum GaI. s. sec. lac.A. de mente Scribonij Larghi, qui ad morbum colicum scribi epotionem per annum totum sumendamiverum quia Medici aliquando est intentio, ut aqua Thermalis reddatur per renes, morbo ita requirente, tunc cum primo, vel secundo cyatho aquς misceatur aliquod dulces cuius ratione citius amplectitur a ventriculo , & a natura attrahitur per venas, vituleb viol. ros syr. de duabus, de liquiritia,&cum Dioscor. de absinthio ; roborando enim renes, prouocat urinam. At si intentio sit, ut aqua reddatur per secessum, tunc cum primis duobus cyathis, & primis diebus permilcendu est modo sal, modo mel ros. sol. modo syr. rosset. modo manna, ut ratione horum aqua non ingrediatur venas, sed magis solicitetur aluus, ac proritetur a iam dictis soluti uis, quasi natura d Ceatur expellere materiam noxiam. Moderni aliqui exhibent uncias quatuor, aut quinque olei amigd. dulcium recentis pro primo die ; sicuti etiam alij exhibent quatuor, aut quinque libras aquae Telut ij, vel nostrae de Lixin. & similium cum validissime soluant ventrem, deinde biis bunt aliam aquam conserentem morbo patientis. Mercurialis tomo primo consiliorum numero mihi ros . consulit iuueni ad exsiccanda in te
sina, facia uniuersali purgatione per quatuor dies, singulo mane lib. Io. aquae Tetu iij, Idem Mercurialis lib. q. Consil. hortatur quendam Thesaurarium Pontificium, quod bis, terve in mense bibat aquam Teis tu iij, ut pituitosa materia per intestina educatur, sed per biduum ante semper sumat in maneoxymellis simplicis, & mellis rosati, sinsulorum unciam unam. Insuper recordandum,qubd Medicus semper debet considerare qua intentione praebeat aquam aegrotanti, ut quae remedia morabus requirat pro sui ablatione, sic etiam quae miscenda eum aqua illa, vel ante exhibenda, aut foris applicanda. Quare dc intrinsecus,& extrinsecus multa possunt administrari, quae simul admixta in ventriculo citius, ac maius auxilium praestabunt aegrotanti, & multo magis si aliis quo extrinseco adiuuetur, v. g. pro ventriculo,cum aqua de Lixiniano iuvabit, si sumatur syr. docortic.citri, de menina, de absinthio, ad unc. I. ante *quam, pro liene, dum calefit aqua imponatur secum citrach, vel radices cappari, vel sumat ante aliquod de trochiscis capp. pro hep.testia serando succus citorei ante aqua Villensem, vel virg.& simit. Sic etiam unguenta, ac cerata varia possunt parari pro stomacho, hepate, liene tenibus, aut aliis partibus, quibus volumus opitulari, & tandem vel adstringentia, vel attenuantia, vel calefacientia , vel refrigerantia Grunt in usu. Hunc modum obseruant Mediei Etrusci,&alij Medici
52쪽
. De la qua Liuignani, re luto Ba . j
experimentati. Frascatus lib.3. de aquis, ad longum de hoc scribit, utiaquet facilius, ac citius virtutem suam ostendant,quod mihi summopere placet , α stliciter expertus sum sepissime. Insuper est sciendum,quod duplici ratione bibitur aqua Therm. medicata, vel ut expurgetur,&corroboretur totum, aut aliqua pars, dc tunc in maxima quantitate sumeniada est, & semnus post potum prohibendus ; vel intentio est immutare temperaturam tantum, & tunc in pauca quantitate sumitur, & somnus maxime conuenit, ae si sumeretur in mane, loco syrupi consueti. Simialiter pro corroboratione partis affectae, ut in sputo sanguinis non per ero sonem, item in Do rheta non gallica ex se minis profluuio potest calybeari. ves deaurari aqua thermalis pro potu, nisi timeatur thoracis angustia, cum GaL7.de faculti med. secundum locos. l
unaquaeque aqua medicata per se sola sit bibenda j
an cum alia medicara miscenda. Cap. XV L .
Ο s et sta A M diximus, qui apti sint bibere aquam medici
tam, potentia, vel virtute inlidam, vel frigidam, nec non eu cuantem per vesicam, aut secessum, quo tempore sit bibenda. ει quan ta sit bibenda,&quanta quolibet die, aequδd possit omnibus annis exhiberie nunc ostendamus,an unaquaeque aqua Thelm. simpliciter per se sola sit bibenda, an mixta cum alia aqua Medicata , de minera. i; an una ante aliam eademque die, vel una primis aliquot diebus continuis, deinde alia sequentibus bibatur. Potest enim esse vel φ morbi sint complicati, & inter se contrarij, vel saltem membra corporis nostri finitemperamento aliquo contraria, v. g. si aliquis haberet renes calidoa,vel hepar calidum, ventriculum veris, & intestina frigida, unde inaequalia medicameninaceontraria essent exhibenda, vel saltem xliquod medicamentum ita temperatum, ut utrique probe de utiliter resistat, atque dum uni membro prodesse optatur, alterum quantum fieri potest minime assiciatur, urgentiori tamen semper est instandum, altero non neglecto,ex Gal. 7. nieth. I 2. primo ad Glauc. I . primo a phor. I 6.oc alijs in iocis. Simplex assectus propria eget curatione; plures vero copulati inuicem tantum habere communem indicationem curationis merentur,quatum impulabuturi nobis obuianti bys, vel ei, quod magis urget, non tamen alterius cura posthabita,.vel omnibus pari studio succurrentibus hin hoc problemate variae fuerunt opiniones scribentium; Theodis dus Rex selibens Comiti ex Cassiodoro lib. ro. variarum epist. 29. dicit,
utere igitur aquis illis primum potu delinitorijs; deinde Therm.exhibitionibus siccatiuis. Theodosius Bonon. iii quadam epist. nu. r. seripta Doctori Andreae Turino dicit, & cum dubitas an prius Porteravi
53쪽
na, vel Lucana sit exhibenda, ego prius Porretanam exhiberem, di indo Lucanam, ut si aliqua caliditas fuisset derelicta, a Lucana emend tur, & ego hoc modo seleo procedere ue cum enim euacuaveris, saperest ut consortes: Lucana enim est veluti confortativa respectu Porretanae ι&ealiditatis superfluae remissiua; & hunc modum in pluribus expertus vidi contulisse. Ioannes Donatius, in suo lib. de aquis villensibus,
consulit ut post usum aquarum medicatarum,per unam, aut alteram die vratiit patiens aqua contraria, ut medeatur iniurijs , quas aliqua aqua Therm. inferre selet, modo ventriculo, modo iocinori. Hos sequitur
Mimianus consit. mihi a 9. dicens unamquamque aqqam per se selamine bibendam ; & addit neque serreae solae placerent, neque sulphureae
placeret tamen ut suo tempore bibcret aquas calidas Vere, sicut media Aestate ferreas, neque enim aliter tutam putarem potionem in nostro aegrotante. Trincauella idem tenet consit. Moa. consulens iaventriculo frigido cum dolore, hepateq; calido prius exhibendas aquas
Aquarianas, deinde Veronenses, Villenses, vel B. Virginis, occurrendo tamen ventriculo cu oleis calefacientibus, sicut cons 69.dicebat Montanus Aquarianam aquam in ventriculo frigido exhibendam esse. Neque percipietur calor in hepate calido, modo liniatur infrigidante Galeni recenti, optime parato, & hepar, ac longitudo rcnum & lumborum; remediumque est securissimu ex ipso tunc experiente, in tempore illo calido ; eandem opinionem tenet de aqua Apponitana, cum eadem caut la, ac defensione, consilionii lii 228. idem in consit. I 17. exhibet aquas refrig. nempe Cald. in hep. calido,occurrendavinatriculo cum oleis calefacientibus, ex garioph. nuce muscata, addito mastice, ac laudano; sequenti consiI.exhibet aquas Lucenses in hep. ae renibus calidis, ac dicit non obstare ventriculum frigidum,& humidum ; cum omnes Thermales aquae habeant semper vim siccandi cum Gal. I.de tuenda 7. Hinc Mercurialis a. tomo consset docet, si timeatur siccitas aquarum Theramallu m, pro contemperatione, maceranda esse in aqua folia maluae, vel
lactucq pernoctem. Attamen sciendum, quod in aqua Uillensi adest
alumen, m manifestὸ roboret ventriculum,&viscera omnia ex Fallop. α Trinou.lib. 2. cons. nu.61. dixit Villenses aquas ventriculo esse valia de amicas, quos sequuntur Capi uacceus, Mercurialis, pluribus in consiliis, S totaichola Medicorum. Fallop.cap. II. resut Medicos Etruscos miscere in primo cyatho aquae medicatae aliquid dulce , quando volunt aquam reddi per renes, ut venae citius attrahant, si vero per intestina misceatiar aliquid salsum, vel aliud quod proritet magis intestina, iuxta iulud Gal. a. ad Glauc. a. quando non habemus vinum, cui sit mixtum aia qua marina, tunc apponatur sal; qcamu is loqua tur de ex terno medic mento s.tamen secundum Ioe. de mente Triphonis laudat in affectu in
durato splenis vinum in potu, cum aqua marina, post quoddam balneu
54쪽
ibi descriptum. . Exhibent quoque Itomani quatuor aut quinque libras aquae Tetu iij primo, deinde exhibentaliam aquam magis temperatam,
S Fallop. maxime laudat hunc modu, cum occurratur etiam alijs symptomatibus,nempe ardori urinae,quod fit,quando aqua exhibita propter ventriculum aut intestina refrigerata, capit iter ad vesicam , secumque ducit excrementa acria,quae per secessum quam primum deberent excerni, atque ex ipso, in eodem cap. habemus multos aberrare, qui uno, de eodem tempore anni exhibent aquas calidissimas, ct frigidissimas poten ia, quia tempus opportunum, pro exhibendis aquis calidis, est princia pium Autumni, & Aestatis, ac ultima pars Veris. Contra ad refrigerandum,contemperandumque totum corpus,pro potu aquarum figidarum
potentia est tempus calidissimum, ut supra etiam dictum fuit; nam in tempore calido habitus totius corporis est apertus, & aqua facilὸ transit per rencs. Mercurialis consit. Io. primi lib. pro muliere saepe abortiente consulit, ut per sex dies prius bibat aquam Tetuti; , deinde per alios g. dies Aquariensem aquam de more potabit: Fracanetanus Miaicus Cla rissimus ut intellexi) solebat permiscere aquas calefacientes s & rest eis rantcs simul pro potu, quando affectus erant contrarij, & membra habebant intemper. contrarias,quod forsan uoluit ostendere Trincauella lib. I. cons. nu. 2I. in temperamento calido, & humido, dicens, Balnea Patauina, aut alia pro potu ita possunt moderari , ut illis quisquis tuto pocsit uti, post exquisitam tamen corporis purgationem, etsi quis illis ex ratione utatur. QOd si timetur horum omnium balneortina caliditas, teperetur tanta aqua,vin eque illa admoduobesse possint;cui & experientia testatur, quotidie enim videmus multos,qui dum sitirent,prius accepta aqua,sitis adeo lenita est, ut paulo post,neque potum desiderarent: occurritur praeterea & illorum membrorum caliditati, victus ratione inclinante in contrariam qualitatem, & illinitionibus, & succis dictis. Neque credendum est Trincauellam velle intelligere per aquam aliam, quam simplicem potabilem, ac ad cibos communiter parandos aptam, ει non Thermalem, cum Pataui, copiose posset habere aliam aquam Thermalem temperatam pro correctione,& refractione caliditatis bala, Patauin. calidorum, Apponi. S. Petri,& similium actu ac potentia;qu
admodum B. Virsinis, ac Lastrae. Recordorqueaudiuisse publice, & in quibusdam meis Giptis inueni, in collegio quoda secto pro Sacerdote, propositas fuisse a Doctissimo Mercuriali in potu aquas S. Petri, mi
ras cum aqua Lastrae, quae tamen aquae S. Petri calefaciunt,& illae La-strae sunt temperatae, cum habeant eandem sero virtutem, quam habcnt aquae B. Virginis ex Frigi melica,& Bellacato,attestante Fallop.cap. I 8. recordor etiam Cappi uacceum pro stillicidio capitis in quadam mulieremiscere aquam Lastrae, de Tegulae ut temperies capitis conseruaretur tempore illo calidiore, dum administrabatur,& contulit. Nae
55쪽
. Hae sunt op/niones, quas inuenire potui de modo potus aquarum Thermalium, an una per se solast potanda, an una ante aliam, diuersi
tamen temperamenti, an una mixta cum alia, uno, di eodem tempore.
QDs opiniones teneo omnes esse bonas,& continue in praxi ex arte esse obseruatas,& sicut bibitae transeuntes per partes corporis nostri, eas semper alterant, ita mutuo calidae, vel frigidae a seipsis transmutantur, atque remittuntur. Quare si intentio Mediei sit sola ad alterandum aliquam partem corporis, puta calefaciendam, vel refrigerandam, tunc stala illa est exhibendae alida nempe, in tempore temperato, ut supra abundantet dictum flait, di frigida potentialiter in tempore calidissimo, seruatis tamen semper, quae ex arte pro tutela alicuius partis sunt seruanda; potest & eodem die, vel pluribus exhiberi primo aqua salsa calefaciens, ut excrementa pituitosa a ventriculo, dc intestinis abluantur, detergantur, & educantur, deinde alia aqua minus calida virtute, eadem die, vel sequentibus , ut habeatur intentio calefaciendi, sed non intense; aut aqua sit valde refrigerans potentia, ut immoderatus calor aliarum pariatium temperetur atque remittatur. m praxim saepe ore tenus audiui icosutili, & vidi obseruari continu Ea sapientissimis illis Doctoribus, flet Iacato, Paterno, Cappi uaceo, Mercuriali, Aquapendente, Stesanello,&Bottono, meis praeceptoribus. Miscetur itiam una aqua Therm. cum
alia aqua ex Therm. & medicatis aquis, siue calefacientibus, siue refrigerantibus, velut resultet quaeda temperies in aqua sic mixta, similis fere in gradu procurando,ac profligando aliquo morbo particulari: vel secundo ni mixtio & compositio ex diuersis aquis facultate varia, & contraria inter se, ut aqua sic mixta, cum proportione debita, acquirat temperiem mediam, quoad caliditatem , vel frigiditatem potentialem; nam forti tudo, & potentia unius aquae super aliam non attenditur penes excessum in multitudine, vel magnitudine quantitatis, sed virtutis, ut si posueris
lib. i. aquae amarae in iiD. Io. dulcis, tota redderetur amara ; similiter si in lib. Io. aquς potentia calidae permiscueris et O. aquae potentia frigidae, tota redderetur & erit temperata. Quare cum temperatae sint, pos sunt seruorem viscerum remittere, ipsumque temperare,& aequare,abnque laesione aliarum partium, & maxime ventriculi, qui proculdubio
maxime corroboratur per quandam incalescentiam 1, siquidem medium comparatum extremis semper habet rationem contrari j, aliqua potentia, ex primo Physic. so. quinto Physic. 6. & 32. comparative tamen sicut aquam tepidam calidam refrigerare dicimus, ita aquam tepidam frigidam calefacere dicemus, si secum misceatur. Quod docuit Gal. r. de usu partium II. Balneum moderate calidum occupatos valido aestu praesentius refrigerat, sic magna frigiditate affectos promptius calefacit : Idem libro de marcore p. 7. & aquae calefacientes quodammodo attenuant materiam mucosam,4sunt veluti materia adiuuans, s
56쪽
uens, & conseruans calorem natiuum aquae, roburque addens ipsi a quς, cum aliquando retineatur de non reddatur ob magnam ipsius aquet imbecillitatem, sicut aliquando ob aliqua impedimenta sirpra relata, de infra Deo adiuuante dicenda. inare si Medicus rationalis cupit alia quam aquam esse temperatam , sed propter aliquem morbum calidum cuperet,qubd magis pertran siret per renes, ac per urinam redderetur,misceatur maior quantitas aquarum refrigerantium, ut de Villa, Calderiar, B. Virginis, de Lastra, & similes. Si vero contra per intestina, ac sece sum, & quod magis calefaciat aliquas partes refrigeratas, permisceatur maior quantitas aquarum falsarum, & calidarum, Aquarij, Apponi, Porretiae, Tetura j, nostrae de Lixiniano, & similes, ut antequam ingredi tur venas,arripiat iter ad intestina, facilius transeat, & excernatur, sicq; sciat gradus quodammodo aquarum Thermalium medicatarum in primo, vel secundo, vel tertio gradu, ut introducatur noua aliqua facultas earum, & temperies in membris mendosia, violataque corrigatur, ex usu illius aquae ratione artis mixtae, de contemperatae ad arbitrium Medici lapientis & cxperti. Atque hoc est, quod nobis insinuauit Hip. lib.
de aquis, aere ac loc. nu. 2I. dicens, fieri non potest, ut alia aqua similis
sit alteri, sed aliae dulces sunt, aliae salsae, & aluminosae, aliae de calidissutim; ubi vero hae simul inter se nil centur,dissident,& aqua fortissima
in virtute semper luperat aliam, ita ut non semper cadem praeualeat, sed aliam alia superet. Nare ad omnes occasiones ut dicebatur possunt diuersa genera aquarum medicatarum misceri,accommodari, & contemperari, pro usu bono, de arbitrio nostrae cupiditatis : quia ex diuersarum aquarum admixtione fiet una speties, & una aqua medicamentosia, quae
per se differat odoribus, saporibus, oc alijsqualitatibus , ac facultatibus facile non miscibilibus, & semper ea , quae in ipsa admixtione ut dixi
superior repetatur, praeualebit in virtute alteri, atque illa qualitate sua , ac virtute, clarius ab aegrotante cognoscitur, ac percipitur, ista vero vel non cognoscitur, vel obscurius. Modo, cum Medicus sit imitator natu Tae, recte operantis, omnibus notum csse debet, naturam non sine diuino auxilio, ac ratione indemonstrabili, diuersas aquas, & contrarias virtute, ac qualitate ex una scaturigine in unum sontem selum aliquando nobis demandasse ad usum medicinalem, ut in territorio Vitrabij; adeli enim lacuna lactei teporis , duarum tamen venarum coniuncti ne,tum calidarum, tum frigidarum. Plinius quoque lib.3 I .cap. z.ostendit multa elle balnea medicata, quae diuersitate aquarum simul mixtarum contemperantur: quod clarissime ac notorie in Auinionis Balneo,
& sub Senis, ubi in medio lacunae, minus duobus palmis,ex Baccio,duo fontes una erumpunt, alter quidem caliditate, alter vero frigiditate intolerabili. Pataui, balneum B. Virg. non di stat ab aqua non Therm. per spatium quatuor brachiorum. Atque sic Medicus imitator naturae ex diar uersis
57쪽
a Hier. Zunthi, Phil. ac Ideae Parm.
uersis aquis inter se mixtis,componet diuersas aquas in temperamento calidiori, vel temperate ad usum medicinae. Quod manifeste , & notorie conspicitur, ac cognoscitur in conuiuijs, & apud tabernarios , & hospites, quando data opera plurima vina, vel saltem duo simul miscent dulce &austerum ad arbitrium, vel gustum bibentium, potatioque bona ae delectabilis a multis iudicatur ista. Sic aquae Thermales pollunt misceri, & erunt saepe utiliores pro curandis morbis. Si Medicus considerabit,quae ex arte erunt consideranda, nempe in quo gradu caliditatis, vel frigiditatis unaquaeque aqua existat, secundo qualitas singulae aquae simul mixtae ex quibus diuersi , ac plures numeri temperaturarum, ac contrarii, ratione finis in ipsa compositione, & mixtione aquaru iesultabunt, pro lalute aegrotantium . Modo semper memoria teneatur aquas refrigerantes per vesicam ut plurimum reddi, calefacientes per intestina, temperatas, & per urinam, ac per faeces solere transire semper, unodi eodem die naturali. Obseruandum etiam est, post ultimum diem potus aquae Thermalis, si in quantitate sumitur,bonum esse sumere uncias tres vel quatuor mannae electae cum iure, ut si remansisset aliqua aqua in corpore a tali potione leniente extra ducatur.
De ratione administrandi , cum plures msus badneorum
medicatorum requiruntur in ivno particulari.
ΕΥΕRMINA vi Mus an unaquaeque aqua Therm. per sest bibenda, an cum alia miscenda , agamus modo breuibus si morbus requireret diuerses usus aquarum medicataIu, v. g.
potum, insessionem, stillicidium, ac similia, a quo usu erit incipiendum. In hoc diuersae quoque sunt opiniones scribentium, sed securior, & magis usitatus modus est apud probatos Medicos recentiores, ne natura admotus contrarios retrahatur, & unus motus alium impediat, ut prius patiens utatur solo potu per plures dies continuos, &finita quantitate aquae, quς iudicatur sum ciens, intret balneum solum, maxime si debeat esse in v tu per uniuersum corpus, quantum opus erit, ct continuis di
bus, secundum artem ; post viatur stillicidio ex Trincauella cons 3. Mnu. a. Secus autem dicendum, si vel pedi, vel brachio, aut particulari parti solum sit adininistrandum, quia tune in vesperis, vel melius transactis I. vel 3. horis a prandio, posset patiens uti balneo, vel luto, aut stillicidio , ut saepius vidi Pataui, ab illis Medicis obseruari ; a potu enim
aquarum medicatarum viscerum intemperies mala corrigitur, & humores generati, ac cumulati euacuantur, deinde balneo, luto, vel stillicidio pars afiecta corroboratur, vel resoluendo materiam, vel emolliendo ea Patiter
58쪽
De Aqua Lixi ni, os luto Barb. V I
Patitet etiam, si volumus uti balneo, luto, vel stillieidio, loquor de partieulari morbo, & loco affecto) ego inciperem a balneo, tanquam disponente, deinde gutta tanquam perficiente partem affectam ; post balneu& uitam administretur lutum pro corroboratione: potest etiam eme in usu balneum tantum , vel stillicidium in mane, & in meridie postea lutum. Et sic omnia tendent quam primum ad sanitatem aegrotantis; considerando semper quod nunquam ventriculo pleno quilibet usus aquae medicatae administretur, sed copleta fere digestione ciborum , & semper in omnibus sit consilium , ut ei aste filoni, quae superat aliam Medicussi intentus , non tamen alias plane contemnendo cum Gal. 3. de sanit. tuenda. 9. & in eorum contratietate apparet dissicultas curationis ex Gai. Io. meth. IO. quae magis, quae minus, quae primo, quae secundo, aut tertio loco sit curanda.
balnei. lauacri su aquarum medicatarum . Cap. XV ML
ALNEvM, & infusionem eorporis in aquis Thermalibus, &mcdicatis continue fui ise in usu apud antiquos docuit Gal. per genera. 2. I. de tuenda sanit. 2. lib.de trem. ac palpit. & alibi. Herodotus multa dicit, referente Oribasio Io. colicia. cap. s. Quare cum apud Medicos huiuste temporis sit maxime in usu, tam in balneis publicis, quam priuatis, domi, in solio, in tinaculo, &alio vase ligneo, Ee longo, videndum quas utilitates praestet corpori humano ista requies in balneo aquarum Thermalium , & medicatarum. Omisso usu deliti riam, dico, quod utilitatis gratia easdem fere, immo quasi plures praestatvsus aquarum medicatarum,quam faciat potus ipse; & haec vel illa aqua Therm. euacuat,calefacit, refrigerat, siccat,& emollit res duras,ac tumores circa neruos, & alias partes, remouet rigorem a partibus illis neruosis , quae duriores , & veluti rigidae factae sunt & restrictae, quandoque ratione frigidae materiae, crastae, viscidae, & compactae, atque condensatae ; cuius rei testimonium praebent Aetius, Oribac Paul. acali, Doctores moderni experientia, de usu confirmant, bituminosas,falsas,ac nitrosas, tam pro infusione,& balneo mebri particularis, qua totius corporis, emollire tumores, & partes duras, ac auferre rigores. Omnes enim a quae, dummodo non habean t aliquam malam qualitatem mixtam, iuuant in balneo aliquo modo. Dixi omnes, nam etiam frigidae asstu, m dicatae tamen, ut de Agnano, sunt in usu ad fugandam elephantiasim, Ee ad roborandum uterum in mulieribus, quae non possunt impr gnari. Eia acuant etiam totum corpus digerendo, praecipue si aqua fuerit salsa, nitrosi, sulphurea, Natuminosa. ut dicit Gal. Iq. meth. 7. .aphor. 2.F 1 primo
59쪽
Hier. Zunthi, Phil. ac Med. Parm.
rimo ad Glauc. s. primo de tuenda I. tertio eiusdem quarto. sexto elucem nono. & alibi, Paulus lib. q. cap. I. non solum pro balneo, sed pro potu utitur aquis aluminosis, & ferreis ad curandam elephantiam. Quod pariter calefaciant,docuit Gal. 7.de tuenda. s. de sulphureis,& bituminosis: & quotidiana experien tia comprobatur, exemplo doloris colici, & frigiditatis ventriculi ex Alex. lib. I o. Auic.inter Arabes lib. I. cap.de dol.colico, ipsis etiam utitur, & dicit conferre vehementer dolori frigido, & per consequens saluose: & quod refrigeret balneu tota sch la Medicorum pro firmo tenet, ut bain. Calderij, B. virg. balia. Villae, Agnani, de similia. Exsiccant quoque omnes aquae primo de tuenda 7.
cum in se contii eant confusum aut mixtum aliquod metallum. Sunt etiam quae humectant, ut quaedam aquae dulces potabiles, & ad cibos parandos aptae,quae licet calidae sint ipso actu , per se tamen exsiccata corpora, & a febre consumpta, potentia refrigerant, ut balneum de aquis in agro Pisano, bain. S. Ioan . in agro Lucenti, & bain. montis Orthoni Patav. ac simil. nec hoc negat Gal. 6. de tuenda. s. quando dicit satius est has aquas experientia discvnere, quia etiam rarae inuentu sunt. Ad has utilitates consequuntur multiae aliae ad vium Modicum,ut roborare partes, dilatare porros ac meatus cutis, humores fluidos reddere, facultates concoctrices adiuuare,& etiam expultrices, ut notum est. Et proinde in
Etruria,ac Patavij multi quotanis Veris sine, & usque ad principiti Αutumni solatij gratia ad excrementa corporis euacuanda per insensibilem transpirationem illis utuntur, quod docuit Gal. .de tuenda valet. .
corporis partibus iuuent balnea aquarumis Anedicitiarum . Cap. XIX.
O s T A M diximus iuvamenta,quae afferunt balnea aqua rum Ther. medic.corpori humano dc rationali, ac aliquandobrutis, ut multi Doctores scribunt, si cum ratione administratitur: videndum modo quibusnam corporis partibus prosint. Nulli dubium esse debet,quod & toto corpori, & partibus illis,quae mediate, velim mediate fouentur ab ipsa aqua medicata, dummodo rei te& ex usa artis administrentur, summopere prodesse, experientiaque cognitum est faucibus, thoraci, ventriculo, hepati, lieni, renibus, intestinis, vesicae, utero,articulis, & omnibus neruosis partibus prodesse. Nec mirandumssi brutis dixi quoque conferre, supra enim adnotauimus casu ab anim
libus brutis quaidam aquas medicatas nobis demonstratas fuisse, de quibus omnibus gratiae semper sunt habendae Deo O. M. & eum ipsis
animalibus experientia multum profecerint, hominibus quoque pro
desse quotidiano usu videtur, Patauu balnea Apponitana vidi ad minus strati Disiligod by Cooste
60쪽
D e Aqua Li xignani, cit luto Barb.
sttari squo cuiusdam nobilis Germani, propter neruos rigidos, & tune eludiui multis alijs brutis eonferre,& alias contulisse, si init etiam relatum
mihi est a quodam Balneatore, balnea Lixiniani duobus mulis Illustiis smi Dueis octauij summopere prosuisse.
tempore anni, ac loco mundi baneo , seu infusione
O M quolibet anni tempore, nee quolibet die utendum est balis neo.Tempora stipidisti ina, horasq; frigidissimas non esse aptas ad infusionem , seu balneum, pro sanandis corporibus hum
nis, constat apud omnes Boistores, sed tempora, ac horas temperatas esse laudabiliores; &a fine Veris ad principium Autumni, &in mane, vel vesperis communiter, si opus sit infirmo pro salute balneum potentia frigidum, eligatur tempus calidissimum, quod docuit Orib. Io. colis lin. 6. de mente Gai. Esto igitur anni tempus Aestatis initium,aut ante Hyemem in spatio interposito, consuetudo ostendit, regulaque pote si esse, quod tanta caliditas aeris praecesserit, quanta su Hicere possit adsccandam praeteritorum temporum humiditatem contentam, & in superficie terrae, ac in ipsus profundis partibus, ubi oriuntur, & transeunt aquae, ut dictum fuit. Hinc est quod modo citius, de in mense Maiiaatione qualitatis anni, & aeris, modo tardius aquae isti ici ter adininistrantur. Et nunc mihi subuenili quod cepe veteres aquae unius anni, ac plu-kium, in vitreo vase, diligenter de benὰ clauis orificio, seruatae, senisse iores nouis, pro salute aegrotantium, ac facilius tran seunt,quam nous illius anni, nisi multa siccitas praecesserit ac perseuerauerit, de hoc quando uis bibere aqua Therm .nouam. Obseruatum est enim aquas Therm non bene purgatas, in corpore nostro putrescere, & sepe febres causare. Sed multorum opinio est, qu5d aquis ad refrigerandum non debemus uti in temporibus temperatis, sed potius calidis, ut citius actuentur. Adde, quδd corpora nostra maxime reddu tur fluida, &vasa sunt aperta magis diebus canicularibus. Hinc motus ego saepe considui ad praeseruandum a febre habitudinali, diebus canicularibus balnea aquae dulcis f eienda esse. Ad calefaciendum vero tempora temperata magis eligenda, ut 'liciter aqua Therm. operari possit, & sic ex qualitate aeris tempus opportunum desumetur. Esto praeterea dies, in quo incipietur,quam axime tranquillus, & illius diei pars calidistima, nempὰ in meridie, & alia seruentur secundum artem . Locus sit ad nn inerara, si est possibile,aquarum actu calidarum, secus frigidarum, ut dictum fuit, nec amittant propriam qualitatem sulph. & paucum iuvamentum sentiatur a vaporibus sulphureis remotis a proprio fonte; rectus debet esse locus omnino, ne