Elementa iuris ciuitatis seu Politiae Iosephi Bertieri ..

71쪽

decore ius reddatur; atque uno eodemque tempore prospiciatur ut inter officiorum suorum fines contineantur, ac Secundum mores, Le Leges Civitatis vitam instituant. Verum si qui eorum aliquid criminosum patraverint puniantur ut Caeteri , eoque magis Si, quemadmodum Π In raro uSuvenit, falsitate aut simulatione usi fuerint, commenti nobilitatem, dignitates, divitias χ naee enim sicut augerent dolum, ita etiam acriorem exigunt poenam I . Praeterea illi expellantur qui vel dictis, vel moribus, vel quovis alio modo quem diximus ordinem, atque tranquillitatem pediturbare, aut patrare erimina niterentur, quique errabundi, Otiosi, ac male morati ἡstut inopes, omnique Syngrapha, aut eom meatu exteri Regiminis carenteS per ar-Va, Oppida, atque Urbes absque ulla Ca-uSSR Vertarentur, praesertim dum magna

populi adfluentia Festum aliquod celebratur. Quam ob rem sapienter pluribus i cis sancitum est ut Vigiles, atque alii qui Praesunt Portis Civitatum sciscitari debeant ab advenis de eorum nomine, pR

tris & qualitate, quique illos excipiunt

crimen habeν quantam maior qui Peccat habrium

72쪽

6 Idenunciare haec omnia debeant Regimini . Item removendi sunt a quovis populi concursu etiam inter cives illi in quos furti , aliorumve criminum cadit suspicio; pluraque inspicienda sunt quoad theatra, ludos, aliaque loca ad publicum oblectamentum destinata , itemque quoad choreaS, aut festa quae a quibusdam civium

celebrari solent, non Semper, neque omni bus permittenda. Quoad arcendum a civi-hus furtorum , atque aliorum criminum PeriCulum, nonnumquam etiam honestatis CausSa, plura secundum diversitates locorum Constituta sunt, praesertim vero ut quaedam aedium lumina vel claudantur omnino, vel serreis claustris muniantur.

Ad quosdam Politiae Ministros atti net ollam variorum criminum cognitio, si de levibus causis agatur, ita enim impediuntur graviora scelera, ad quae nonnisi gradatim impii solent pervenire . Igitur eorum)Ministrorum provincia esse solent parvae offensiones, atque iniuriae; rerum inventarum praesertim levioris pretii o cultationes; fraudes in cantractibus; damna Culpa magis quam dolo alicui illata; quaeque vel propria, vel impropria furta uocantur, modo minimae, aut parvae ruisint.

73쪽

sint; rerum aut pecuniae ablationes inter

eos qui una eademque Censentur perSΟ-na, vel non dolose admi Sine, ut exemis

pli gratia ea de caussa ut quis crediti solutionem nanciscatur; estraend libido ; vis attentata potius quam illatat; plura Contra Legum sanctiones, aut Regiminis formam.& iussa eo modo gesta ut infamiam non irrogent; quaedam iassiciorum omissiones i

His additur vigilantia erga foet ex tra matri munium concepto , quominus eorum abortuS Scelere Contingat; cui malo obsistendum est aut cauti mos eRigendido a s minis illos gestantibus, aut img

claudendo danec partum ediderin ...t Periculosum, ost etiam. augeri. numem rum civium potissimum ex Pigia genere, quibus nil ait ex quo Semetipsos alere possint, de tamen nulli vacare velint arti, aut e ercitio, vereditumque sit n fiant aliis civibus noxii, quique adeo plerum que militari ordini adscribi 4Olent..i . Impedienda sunt prae Caexςris Crimina quae in Principem , aqt Rempublicam praecipites veluti torrentes quandoque irruunt. Ipsa utilitatis publicaς ratio exposcit ut his casibus alacri animo, & absque ulla cuncta tione sortissima obiiciantur propugnacula, a MI-

74쪽

ν Militibus quoque manum fortem p tens

do. atque OppOSiro magno apparatu poemnarum, quae extemplo excutiant, atque CompeSCant serventes , ac Coeco furore percitos hominum animos. Mora quaevis,

aut lenitas tunc fieret iniustitia, aut incitatio ad iniquitatem. Sunt crimina haec veluti quidum morbi, quibus si confestini medicina adponatur, illico saepe extinguuntur, Si vero ea disseratur gravissimi, atque interdum lethales fiunt. Facinus orgo esset in rebus ad publicam securitatem

spectantibus valide Statim non proSPicere, ac unumquemque quovi S loco, ac tempore non audire. Neque satis esset impetum populi retundere, nisi diuturne atque a SSidue vigilaretur quominus reviviSceret I). Nihil autem esticacius ad corrumpendam civium fidem , ac perversenda quaevis etiam optime ponstituta Regimina quam factiones, partium studia c& opinionum varietates 2). itaque adimantur dis-νidia, atque odia inter plures Ci ltates

aut i) Senec. Troad. Act. 3. Sic male relictus igne de maeno cinis

- . Vires resumit.

2ὶ De Consensu universi Populi, aut Nationis,& an, & quomodo discrepet ab huiusmodi impetu

non est meum di erere. Diuitiam by Corale

75쪽

aut loca, quae sub eadem ditione sint, vel inter varios hominum gradus, ac semilias eiusdem loci; moneatur , atque Puniatur qui in illis etiam non omnino dolose partem vel minimam habuerit; nullaque se- Tantur vel dicta, vel scripta , aut libelli, quibus in populo seditio, aut disoordia oriri possit. Praeterea donec suspicio aliqua in hoc genere, utcumque levissima, Viget, numquam permittatur ulli bi civium frequentia, aut quod plures una conveniant , & colloquantur, sed confestim, atque initio concursus illi dissipentur. Si autem iubendum sit in aliquos manus iniici ut

in Carceres detrudantur, curandum Sane ut

id fiat opportune quoad locum, tempus, modumque, ne impedimento sit populus aut miseratione ductus erga corripiendum, aut ira in iubentem; atque optandum esset nonnullis casibus ut in hoc adhiberentur potius Milites, quam Lictores; tunc enim minor proclivitas, atquo facilitas ad resistendum in populo reperiretur. Vt alia etiam impediantur crimina, puta furta , atque homicidia, iubendum unumquemque Seris, dc claustris pigiis quibusdam horis ostia recludere, neminem arma deferre, aut in aliquem locum plures

congregari, ibiq*e simul consistere. Licet

76쪽

Licet ad publicam Securitatem , a Ctranquillitatem ius quoque pertineat cognoscendi de criminibus, adeoque videatur Politise convenire , tamen apud Cultiores Gentes tamquam quid diversum Censetur, in ea potissimum quod ob rei gravitatem requirat homines qui illi unice vacent. Nan tamen videt ar Supervacaneum ,

ubi permittatur a l .egibus, quod cxtemplo etiam iussu Ministrorum Politiae aliqLis interim detineatur, vel in tuto ponatur reSaliqua, ex cuius eXistentia, atque inspectione crimen c instituatur ; qua de re quaedam veluti primordia ludiciorum do criminibus nonnullis in locis huiuscemodi Ministrorum vigilantiae committi solent, modo Actus illi ad Formn cui criminum competit cognitio Statim transmittantur. Vicissim si cuiusdam causa dicta de aliquo crimine putetur locum non esse poenae a Lege indictae, sed erendum sit ne ille fiat societati publicae noXius, Cau Sa ad prudentem Regiminis oeconomiam, adeo que ad Politiam remittitur; quae sere Ο-mnia praesertim in Gallia 1lorente iam Regno in usu suisse comperimuS.

E f. III.

77쪽

β. III,

De Iudieiis, ac Poenis.

Publicorum Iudiciorum forma, atqustasperitas, si agatur de levibus criminibus , aut de iis quorum publicatio in malum vaderet oXemplum , aut in detrimentum existimationis eorum quos magni fieri a populo publipo bono interest, aliquando

noxia esse potest . iNunquam tamen omittenda est ipsa rerum Substantia, idest criminis probatio, ne forte plectatur ille qui null*m in se scelus admiserit, aut ille de quo in dubium revocetur an admiserit nec ne , qui est quidem absolvendus. Perpendatur CuiuS- modi sint tam privati, quam pqblici Accusatores, & qua de caussa ad accusandum moveri possint, ut etiam in ira C p. X i I, nam is adverSus malitias malignantium ni-- hil est tutum. Numquam admittatur coniecturarum abusus, numquam a Sola in eodem genere mala qualitate patratum revera fuisbe crimen Iudex opinetur. Nulla deflique proferatur sententia i neque Poena infligatur, nisi prius illi cui iudicium con-Stitutum est patefiant omnia quae illi ve tuntur crimini, audiatur quidnam reSpon

deat, illique se defendendi facultas, & O

78쪽

ilum tribuatur. Hoc enim pacto nemo ali. quid iustitiae minime Consentaneum Pa tietur, nihilque cives a Vexationibus, atque o lumniis se mali laturos pertimescent.

Dum autem aliquis intorrogatur de crimine numquam incipiendum est eb obiurgatione, aut asperitate loquendi ι), modo ille debito iudicem, aut Ministrum Prosequatur obsequio, sed crimen illi obiiciendum Sermone qua mansuetudo simul ac decus Servetur a); alias si ille innocens fuerit iniusto assicietur dolore , atque in

corde suo saltem hoc vertet iniustitiae, imprudentiae, atque animo ad alteram partem audiendam non satis parato. Pendente quidem iud cio neque modus reum interrogandi, neque carcer poenae partes esse debent, ac Solum quandoque asperius loquendum dum poena ipsa in sola obiurgd-

. iij Eee esiastic. Cap. I .ν E. 23 Dux Io ue, po tquam Reum de te i qet uni Iangm um populo Israel malum iri tulerRr , ita eum ullocutus est Fili mi, da gloriam ueci. S c in is stere, atque indica vidi qRid f eerist ., quo acariusia.. Cap. r. ita interpreta rur: is S nctu uri

is que, vir discretus, Re mansuc tus, ΠΩD tu Iu

79쪽

tione debet consistere , ut infra erit animmad vertendi locus. Si quis carceribus fuerit mancipatus visendi carceres a Politiae Ministris, ne . fiant potius specus ferarum quam reorum custodia, ac ne illata poena ullatenuS usperior fiat I). in poenis autem infligendis habeatur

ratio levitatis rei. aut Criminis de quo a gitur, aetatis Senilis, aut puerilis , imbecillitatis mentis, ebrietatis, doloris, ac primorum animi motuum, aut Contra praemeditationis, varietatum quae respiciunt ficta, personas, earumque Status, graduS, conditiones, Sexus , nonnumquam etiam quoad foeminas si scelum utero geStent; item si prima vice, aut alias quis deliquerit , nam se geminans delictum Sperare non ,, debet veniam 2 . Poena qua reus a Rfigitur . simulque maior populo adsertur utilitas cst rationi maxime , ac natura

a) L. ubi folii prope sinem, ad L. Coru. de Fam

80쪽

debet Iiidici motrix caussa ad eas decer nendas, quaecumque fuerit Regiminis forma, qua de re memoriae mandanda es sopulo illa Philosophi Senecae vcrba Cor. se rigendus est itaque qui peccat, & ad ,, monitione, & vi, & molliter, & aspe- ,, re, meliorque tam sibi quam aliis δε-

,, ciendus, non sine castigatione, sed si in ne ira, quis enim cui medetur irasci se tur i)ῖ , Nimia tamen poenarum laxa tio, eo perducta ut crimen quoddam absque pilana maneret, in discrimen adduceret iura civium, qui honc Statem, pace nyac Leges ipsas cordi habent, atque ideo periculosam ,& intolerabilem emccrct s 3-cietatem civilem. Qua motus ratione Celebris Cameriacensis Episcopus ita ciscitus eSt: 'eSt une clemen ce que de Diro dabord des exemples qui arretent locours de l' iniquite su). - Licet spiritus humanitatis aegre ferat mortalem utCumque malum angi dolore poenarum, serendum est tamen in eo crimen puniri, hoc exigente integrae societatis utilitate. Prit' dens Medicus exhibet lamaros SuccuS aQ-groto, ut illum ad valetudinem revocer,