장음표시 사용
101쪽
subalternis , sapientia autem transcendens, & qualitas non λnt subalterna, ergo non potest esse utriusque individuum, 'vel ergo sapientia in nobis erit individuum tantum sapientiae transcendentis, vel tantum generis qualitatis, non prismum , quia tunc sequeretur, quod non omnis habitus esset inrmaliter in genere qualitatis; sed quicunque persectio, ne in simpliciter importarent, crint transcendentes,non se cundum, quia tunc sapientia in nobis non esset persectio simpliciter. hoc argumentum est Doctoris Subtilis in s. dist 1. quaest. s. in solui. vltimi principalis, quod tamen insolu
Ideo pro resolutione huius dissicultatis, Scotistae diuersa Responsis
opinantur: Ioannes de Vallonis hic',& Vigerius 8. distin. I- addi talia quaest. 3. dicunt, quod individuum sapientiae nostrae est indi' remst ηrauiduum utriusque&quando dicitur, quod nihil idemcon' de Uallonis, tinetur&c. dicunt quod subalternatio duplex est, altera ge' Ongressi. nerica ue altera extra genus 3 quae improprie dicitur subalter' Subaltem natio: prima est eorum, quae in recta linea praedicamentali tis es duponuntur, ut animal, corpus animatum, substantia, SI isto plex.
modo sapientia, quae est in genere qualitatis, &sapientia
transcendens non subalternantur: secunda est inter magis commune, de minus commune, eo modo quo substantiaciati stibal te matur, quae tamen non est proprie subalternatio : quia nec substantia est species, neque ens est genus: ita ad propositum haec tria, ens, sapientia transcendens, quali- tas,& sapientia nostra sunt praedicata subordinata, Λ isto modo accipiendo subalternationem, sapientia nostra potest eia se individuum duorum praedicatorum dictorum in quid de ea. Paulus Scriptor 8. dist. i. quaest. 3. tenet, quod est ind, Pauli Ariauiduum sapientiae transcendentis, unde dicit sic; Sapientia, ptoris op quae est in Deo, dc nobis uni uoce, non est species in genere qualitatis. Sed Doctor in litera dissicultat. Utrum sit ponen vi ultra da duplex sapientia, scilicet transcendens, & praedicamenta Dore Subri lis; ultimate videtur declinare ad hanc partem, quod non με sit sapientia in praedicamento , nec aliquid formaliter in Deo, S hoc debet teneri, scilicet quod nihil formaliter, univoce de Deo praedicabile,& creatura, est in praedicamemto;quia omne,quod est in praedicamento, est de se,& quiddditatiud finitu, de nullum tale est in Deo uni uoce haec. Paulus : Dura Pauquae tamen stare non pollunt demente Scoti popcntis istin lum. -- E habitus
102쪽
habitus in genere. Lychetus eodem in loco diciti quod misinis Zy- pientia in nobis est indiuiduuin sapientiae, quae est in praed
recti. camento qualitatis, de non est individuum sapientiae transcendentis, Λί quando dicitur,quod tunc non esset persectio simpliciter in nobis, dicit,quod hoc est verum, quia perseqctio simpliciter in nobis est limitata, nam omne sundatum in limitato est limitatum. Et si dicatur, quod Scotus dicit . -- L. Lo ric quod sapientia in se dicitur univoce de sapientia Dei &crea tur magis dicit exemplificando,quam amrmando it Iud sic ς' esse: exempla enim ponimus,non ut ita sint, sed ut magis adri recti discentes assentiant, ex primo priorum. Vnde dicit ipse, eritis νει quod transcendens est in duplici differentia , nam quoddamri csserem est transcendens,quod latum est abstrahibile a Deo aliquod
vero quod est abstrahi bile a Deo, Ma creatura: exemplum primi, nam a sapientia infinita abstrahendo conceptum sane aliae: similiter ab intellectu infinito abstrahendo concinnum i ntellectus, S ita de multis aIlis: isti conceptus tantum nomine, & re praedicantur de his, a quibus abstralium tur: Exemplum secundi, conceptus entis,& omnium Passionum conuertibilium, S simplicium,&multa alia possunt abstrahi SI a Deo . & a creatura, ut bonitas potest abstrahi & a nitate increata, S a bonitate creata, &tale transcendens
potest praedicari in quid de illis, a quibus abstrahitur.Et si dicatur, quare lapientia non potest abst calii a lapientia creata, ut sit transcendens Respondet,quod tantum illa abstrahuntur,ut transcendentia,quς nata sunt esse indifferentia ad creati ies inereatum: sicut non potest abstrahi rationale,ut dicatur transcen deris,nec corpus, dc huiusmodi: similiter nec albedo : Et irssica tur: Illa non pollunt esse in Deo formaliter, sicut iapientia potest esse: Dicit, quod sicut res se habet in se, ira ordinare abstrahi bili a nata sunt abstrahi. Exemplum. Si cur Franciscus sic habet esse, quod primo dicitur ens , ergo ab imis abstrahitur conceptus entis: secundo dicitur habere esse iubstantiale, de se abstrahitur conceptus substantiae, & sic
deinceps vii ad hominem,& quia conceptus entis includit passiones conii erit talas , ideo est conceptus transcendens eum suis passionibus, non sic conceptus substantiae,vel cor- Poris : muliter a lapientia, puta creata , abstraho conceptum entis, qui a nata est prius esse ens, deinde conceptum Daluatis quia prius dicitur qualis: tertio conceptum gen
103쪽
in magis proximi qualitati, quarto conceptum sapientiae.& quinto conceptum specificum ultimatum: concludit itaque quod a sapientia creata, Ac increata non potest abstrahi sapientia communis utrique dicta in quid, attento ordine abstrahibilium, Ac sic secundum ipsum sapientia nostra est tantum individuum sapientiae de genere qualitatis: dicit tamen , quod si quis vult tenere oppositum, scilicet quod sapientia transcendens potest abstrahi a sapientia crota, sortEnon deviaret ab intentione Doctoris Subtilis; Sed haec Lycheti positio non potest stare secundum mentem Scoti:quia contra Z
tunc sapientia in communi non praedicaretur de sapientia chetiam nostra, S tunc per sapientiam nostram non possemus Dei sapientiam cognoscere. nisi sapientia transcendens istis viri . uoce competeret: nec etiam videretur: quomodo sapientia nostra diceretur ens per participationem respectu sapientiae diuinae, quae dicitur persectio simpliciter, x ens per
. Ideo aliter dicendum est, nimirum quod sapientia no stra est individuum utriusque. nam sapientia nostra vido. Opinis cet Doctor Subtilis in a. senten. distin. a . quais. unica lite, t- ra A, B. in s e habetad sapientiam transcendentem, velut ἄμωμgratia ad charitatem; unde in solutione qucstionis dicit,positumus concedere, quod licet idem absolutum sit in anima, perquod anima diligit Deum, ut obiectiam; &per quod a ceptatur speciali acceptatione a Deo, & ordinatur ad beatis tudinem, tamen alia,& alia ratio est in isto absoluto in quam tum sic, M sic respicit Deum, S una ratio prima scilicet principalis competit sibi, in quantum est perfectio simpliciter, alia competit sibi ut est persectio limitata, S: ita appropria
secundum primam est charitas,secundum secundam dicitur Latia,& ut sic omnis gratia est charitas, licet non e conuer b, sed nec tamen ista distinctio rationum, vel ncm conuertibilitas concludit, quod ubi concurrunt in eadem anima,
gratia,& charitas, quod sint distincta secundum sormam: sicut licet sapientia iit persectio simpliciter, & talis sapientia
sit persectio limitata, ubi tamen concurrunt, non sequitur,
quod haec ab illa sit forma distincta,& tamen sunt distincta ab inuicem formaliter, idem enim est quod est in intellectu meo scientia, & quod est acquisitum per doctrinam, &tamen ut Deo est sapientia,&non aliquis talis habitus limit
104쪽
xus: ex qua litera habemus, quod sapientia sui est persectio simpliciter j accipitur transcendenter, dc est quoddam lupe
rius ad sapientiam creatam, Sc increatam , ut vero praedicatur de sapientia creata, tunc sapientia in me limitata, de sta' pientia, quae est superius, non differunt sicut duae sormae, ib et differant sormaliter, non tamen proprie accipiendo sor maliter: quia superior praedicatur quidditatiue de limitata, α uni voce; sed disserunt sicut in serius, & superius simpliciter enim est alia ratio sapientiae limitatae, &sapientiae tran scendenter sumptae, sicut oc animalis, hominis: quia non sunt conuertibiliter idem. Et clarius docet hoc Doctor Sub tilis in a. distin. vltima, ubi habet ista uerba sormalia . Ad Anselmum dico, quod libertas abiislute est perfectio simpliciter, unde λrmaliter ponitur in Deo secundum eundem, libertas in nobis est limitata, potest tamen considera' ri secandum luam rationem Qrmalem. N sine illa limitatione & tunc non est persectio limitata, sed persectio simplicister. Exemplum sapientia est persectio simpliciter, S illius ratio absolute est in nobis, non sentiam sic, sed cum limitati ne , ita quod sapientia nostia includit duo,quorum alterum est persectio simpliciter,alterum non, ex quibus locis mani seste apparet de mente Doctoris Subtilis, quod sapientia hahet in Ie duas rationes λrmales, & secundum unam inclu'dit qualitatem, de ens, de secundum aliam sapientiam incommuni includit, dc ut sic secundum illam rationem, socundum quam includit sapientiam in communi, est indiui. duum lapientiae transcendentis, secundum vero illam ratimnem, secundum quam includit qualitatem, est individuum qualitatis, erit ergo sapientia nostra utriusque sapientiae in diuiduum. hoc etiam docet Franciscus de Mayronibus in
primo senta dist. 3 . dc 3 s. quaest. L. art. I a. ubi habet ista verba formalia, quod in omni persectione simpliciter, quae est
in genere,sunt duae rationes sormales, una transcendens, illa est communis Deo,S creaturae,& ratis ponitur in Deo;
praecise accepta est perfectio simpliciter: alia est ratio,quq proprie,& directe est in genere,& talis recipit generis praedicationem quidditatiue, od sic patet ad hanc arduam dissicultatem responsio. sequitur in textu TE IA
105쪽
Eriis vero respectivum dicitum iliud, quod forma- lures ad aliud, sicut sunt in diuinis proprieta
tes notionades, m relationes communes, i ta septem
praedicamenta scilicet aed aeliquid, Astio, fasio, quan- . 4.L. Vbi situs, m habitus, i cst ens re pedituum ea . id a illud, cuius esse quid litatiuum eri ad aliud se fuere, ita quod habitudo ad terminum est eius quid litas, vel
essentia is C O M M E N T. VIII. i r 'PRo,intelligentia huius literae sunt aliqua notamia . ψωμι οPrimo notandum est,quod ista se habent per ordinem do Relaristi, relatiuum, relatio, respectus, dc habitudo, inter quas relatio resperationes, ratio relativi est infima; nam omne relatiuum est rusOhabirelatio, vel habens relationem relativum enim ultra rela' tuis perore tionem, quam includit, includit etiam aliquod absolutum, in βω- quod per ipsam relationem dicitur reserri: Nam dicit Diuus Mor. Augustinus, quod omne relatiuum, seu quod relative dici D. August. tur, est aliquid excepta relatione,us patet in omnibus relatseuis; sed relatio non includit aliquod absolutum: Similiter omnis relatio est respectus, S non monuerso, quia relatio est respectus intrinsecus adueniens, qui oritur ex natura in damenti, posito termino, ut uidebimus statim, respectus e i
veio est quid commune ad respectum intrinsecus adueniem . i . t. iitem, Mextrinsecus adueni entem. imo
Item omnis respectus est habitudo, &non E contra: quia inter subiectum, Sc propriam passionem est habitudo, & t men non est respectus: similiter circumscriptis omnibus re viationibus, essentiae diuinae ad attributa est aliqua habitudo, vsaltem ut sundamenti adfundatum,& tamen nullus est re- spectus: quia repugnat essentiae, ut essentia est, ad aliud inferri, dissinitur autem hic ens respectulum, ut est quid V. i E 3 comm
106쪽
quidve proprietas notio vadis. Notionale unde dic
2omisis in diuinis su tin tripliciu
commune ad respectiam intrinsecus, & extrinsecus adue
Secundo notandum est, quod est discrimen inter proprietatem notionalem, Sc proprietatem personaIem. proprietas enim perionalis est, quae uni soli competit personae, ut paternitas, filiatio, & spiratio passiua: Notionale vero est illud, quod non est commune tribus personis, siue uni tantum personae conueniat, siue pluribus, siue per ipsum constituatue persona, siue non, quod patet de spiratione activa, quae est proprietas notionalis,& tamen patri, & filio competit, nec aliqua persona per ipsam constituitur, pater enim , & filius activa spi ratione formaliter spirant Spiritum Sanctum, qui tamen constituti iam sunt in esse personae,pater per paterni tatem,S: filius per filiationem, & dicuntur notionaIes Pr Prietates, quia per ipsas noscuntur,¬ificantur diuinae perionae: dicitur namque notionale a nosco noscis; sub quae ratione etiam proprietates personaIes possunt notionale S appellari ; quia etiam per ipsas personae noscuntur ut pater per staternitatem, filius per filiationem, &Spiritus Sanctus per passiuam spirationem. Nomina notionalia sunt innascibilitas, paternitas , filiatio, spiratio activa, M spiratio passiva seu process , primum, & secundum soli patri competunt , tertium, i Ii filio; spiratio, &processio activa patri,Mfilio passiua vero solum Spiritui Sancto. Nomina personalia sunt in duplici differentia, aedam sunt Communia, Mazde omnibus personis in plurali ,& de qualibet in singulari dicuntur, ut Persola supyositum, hypostasis,& similia, nam pater est persona, suppositum, Sc hypostasis,dc Pater,Filius,, Spiritus Sanctu sunt tres personae, tria supposita, M tre, hypostases: quaedam sunt quae non dicuntur de omnibus Pecsonis, sed tantum de duabus,ut spirator,quod praecise Patri, da filio competit, pater eni in & fibus non dicuntur duo spiraetores, scd unus tantum spirator. Nomina vero permn aliae propria sunt Pater, Filius, de Spiritus Sanctus, siue donum :Ex quo elicitur, quod nomina, quae dicuntur in diuinis,sunuin triplici genere, nam aliqua sunt essentialia, & iIlud apud Theologos nomen essentiale appellatur, quod habet sim se Iem modum praedicandi cum essentia diuina, & consimilem communitatem, itaquod praedicatur de qualibet persona singillatim, dc de omnibus simul, & cum hoc est illis coin
107쪽
mune, uisapientia, bonitas, iustitia, & caetera attributa . Nam haec est uera, pater est sapientia diuina, filius est sapientia diuina: si militer ista est vera, Pater Filius, Spiritus,Sanctius sunt sapientia diuina: Aliqua notionalia, de aliqua personalia,nomina ellcntialias de quibus est sermo in sunt entia absoluta,notionalia uero, dc personalia sunt entia respecti-
ua. Notandum est tertio, quod relationes communes sunt elationes illae, quae competunt omnibus personis, sicut identitas,simi- comunesqu
litudo, & aequalitas, quarum quaelibet in tribus personis di- dicantur muinis reperitur. Nam sicut pater est idem, similis, & aequa- diuinis. Iis Filio, & Spiritui Sancto; ita Filius, & Spiritus Sanctus sunt idem, sinules, & aequales patri. Notandum quarto quod haec diuisio entis per absolutum,S respectivum, posita est ab Aristotele in Praedicamentis, ut claret expertis in eius doctrina-
E T issarum relationum, quaedam dicuntur intrinsescus aduenientes, sicut sunt omnes relationes de praedicamento ad aliquid, aliae mero sunt relationes extri secus aduenientes , mi sunt illae relationes de sex vitiamis praedicamentis . Dicitur autem relatio intrinsecus adueniens, quae necessario ponitur positis fundamento ,
termino, sicut est paternitas , liatis , similitudo: implicat enim contradationem ponere duo alia , quin sit similitudo, etiam per potentiam diuinamsecundum Sc tum in a. s.fnt. in multis alijs locis. Sed rolatio extrinsecus adueniens in , quae non necessario F quitur . extrema posita in astu , ita quod per aliquam Iotentiam fundamentum, , terminus possunt poni, in
tamen non erit relatio, mi patet de relatione agentis ad
Iassum: possibile est enim ponere ignem, suseam ,
108쪽
de praedicamento ad aliquid proprie
relationes dicuntursecundum Sco.
iari insccus, aduenias cursu dicat r.
non en proximum fundamentum combustionis . sed Uproximatio agentis ad passum , licet hoc siit falsum :
quia illa approximatio non denominatur agens, et ei Zatiens , tamen adhuc possunt esse combustiuum , stes combustibile approximata, ut patet de tribus pueris in cam no ignis araentis. Danielis 3. 6s non erit combustis, s sic patet, quod tales relationes sunt extrinsecus adu
ci u inubiat ori . sa eburii. tu ata ἰCIrca hanc Iiteram sunt nonnulla obseruanda . Primo est obseruandi im, quod proprie, & recte loquendo secundum uiam Doctoris Subtilis respectus, qui est per se in praedicamento ad aliquid, proprie appellatur rei ti O , respectus veto quisunt extra genus, ad aliquid appellantur habitudines, S respenus , & non proprid relationes. Secundo μbseruandiani est, quod respectus intrinsecus adueniens non dicitur intrinsecus adueniens ratione extremorum; sed quia per aliquam potentiam est impossibile fieri , quod positas standamento, termino non insurgat talis relatio etiam in quacunq; dillantia.ytposit albo R. mae, Scproducto alio albo Florentiae, necessario in iurgit rellatio, id est similitudo, & pe nullanu potentiam potest impediri, SI ratio est, qui aut dicit Scotus eadem productione, qua prinducuntur extrema, producitur relatio. Sed hic oritur dubium apud Scotistas. An relatio causetur ab extremis, ueli causante ipsa extrema. . Duriiser, x Ioannes de Vallonis tenent, quod causetur a ςaus ante extrema, dicit nanoque Ioannes, quod etsi Scotus dist. i . primi lent. dicat, quod relatio Intrinsecas adueniens non habet propriunt principium activum, non vult dicere, quod non habeat causam, sed quod non babet propriam, quia eadem prCductione, qua extrema producuntur, producitur reIatio ς sed in rei veritate Oppositum docet Scotus ibidem apertissime. Nam dicit ibis loquςndo de ςotisormitate actus ad rationem rectam plerne distantem de circumsta; tibὶ quod bonitas moralis nubium haber principium proprium activum; sicut nec aliquis respectus; maxime cum ille respectus consequatur extrem
109쪽
posita ex natura exite morum . Impossibile est enim ali. quem actam poni in esse, & rationem rectam in esse, quin
ex natura extremorum consequatur in actu talis consormitas ad rationem rectam: relatio autem consequens extrema necessario, non habet causam propriam aliam ab extremis : haec Scotus: Ex quibus uerbis, de ex illis, quae habet in .sent. dist. Ia.quaest. 3.ubi vult,quod accidentia sint, produ- Scotus.cta a substantia genita, dc non a generante. Teneo ipse in via Scoti, quod dum extrema habent sum- Propria πιcientiam relationes producendi, quod tunc relatio produ-μcitur ab extremis immediatd effective ' &non a generante N ' . extrema immediate, & notanter dixi, si extrema habent suR Rctationes scientiam ad producendum; quia si aliqua relatio realis in 'umrodatur su per relationes sui est de proportionalitate super pro V portionem sundata) tunc isto casu relatio ipsa non caulatur ab extremis, sed a producente ipsa extrema; quia nullam activitatem habet. Sed pro ampliori notitia respectus intrinsecus aduenientis, examinandae sunt duae dissicultates. Prima. An Deus possit facere relationem sine extremis, Cy useu an Deus possit separare relationem a fundamento cum mi Uti .existentia eiusdem. Secunda. An extrema relationis possint esse actualiter mne relatione.
Ad primam dissicultatem respondet Ioannes Canonicu RU Uis D.
r. physicorum quaest. .art. 3. quod sic, quia quae essentialiter distinguuntur sunt separabilia mutuo, relatio dc sundamem primis tum sunt huiusmodi, ergo&c. Maior probatur. Sicut sella Multatem. bet impossibilitas separationis ad identitatem essentialem; ita possibilitas separationis ad diuisionem essentialem; sed ad identitatem esstentialem necessario sequitur impossibilitas separationis, ergo ad distinctionem essentialem necessario sequitur possibilitas separationis: Minor patet,qui aiunt distinctorum generum, absolutum, Se respectivum. Et si di- Res de turdeatur, quod maior est vera,si sint absoluta distincta essenti liter, si autem alterum est respectivum propter dependentiam eius ad absolutum, non est a fundamento teparabile . Contra illud, quod ita dependet ad aliud, quod eius depen- Contra r
dentia potest aliud ab illo terminare, potest esse actualiter Don em. sine illo, sed relatio sic dependet ad fundamentum, quod eius dependentiam potest terminare aliud ab illo, crgo p
110쪽
test esse actu sine illo. Maior est satis euidens, quia tota ra tio i nseparabilitatis ponebatur ex parte dependentiae, ter mini eius, si ergo aliquid potest suptere vicem illius terna, ni, ergo non erat necessaria dependentia ad illum termis num : Minor probatur: quia primum simpliciter independens potest terminare omnem depedentiain, & supplere vis citra cavi. cem cuiuslibet terminantis eam; sed Deus est huiusmodi,e:-go Sc c. sed haec opinio est contra Doctorem Subtilem maneti, Mum niseste; nam in .s ent.dist. I a. quaest. I. ad quaestionem comissiparare clusione a. habet ista uerba sormalia; Secunda conclusio linretiri eis quendo de eo, quod denominatur a per se accidentis signi-eriremisse- ficato,& est per se respectus, contradictio est, quod sit sinecudum non subiecto, hoc actu: ita scilicet quod non actu inhaereat subiecto, ex tendendo subiectum ad fundamentum, quod disci potest proximum subiectum respectus, Λ in probatione huius conchasionis dicit. Respectus est essentialiter habitindo inter duo extrema, & ideo sicut tollere terminum ad quem est respectus, est tollere, vel destruere respectum, ita tollere illud, cuius est respectus, est tollere respectum, δίdestruere rationem respectus: non ergo quia accidens respectivum est accidens, ideo requirit subiectum, uel fundamentum: sed quia respectus est respectusadeo requirit cuius sit,& ad quod sit, etiam in diuinis: haec Scotus ibi, ex quibus verbis apparet, quod accidens respectivum eo quia respectivia, nunquam potest habere inhaerentiam aptitudinalem, quin simul habeat &actualem; quia impossibile est aliquam rei tionem esse actu separatam a fundamento, & in hoc differt accidens respectivum ab accidente absoluto, quod potest habere aptitudinalem sine actuali, ut patet de quantitate s Parata in Sacramento altaris, quae actu nulli subiecto inhaeret,ut patet a Doctore ubi supra. Ad ratione Ad rationem Canonici respondetur, quod omnem rem cox distinctam ab alia, & priorem, Deus potest separare, sed pinsteriorem non: quia hoc requirit ordo ementialis ,&ne Ga sarius, si est simpliciter necessarius, & hoc maximE verum est, quando esse posterioris includit necessario dependentiam ad prius, velut esse relationis includit necessario habitudinem ad fundamentum, & terminum, ut docet Doctor Subtilis: Ad . robationem, negatur minor; & ad pro 'tionem,cum dicitur,quod primum simpliciter independens