장음표시 사용
141쪽
Onsequenter dico', quod res aliquando etenit de ri tus , ,'ratum quia ess, si mus, 'ma, mum, , ista est semper cum exinentia acitiati : alio
modo dicitur res, a reor, reris, quod eri, opinor opina
ris , O siue omne quod est , tam in esse obiectivo , sicut
omnes res mundi ab aeterno fuerunt, quam in esse ima ginabili, poten dici res, isto secundo modo accipiendo rem, poteR dici, quod omnia creata, o omnia crea bilia ante mundj conriitutioncm essent res s m quod Sortes, Plato diuinguebantur realiter , oe sic de alijs Pr.edis tam dimisionem ponit Scotus II. dictinci . senten.
IC. Auctor postqu1m multas entis diuisiones, δί su diuisiones posumquia ensil& res sunt fere synonima, Res triplici-wnsequenter posit ipsius rei multiplices acceptiones. Umter sumitur. de pro prima eius acceptione:obseruandumest, quod res solet sumi tripliciter : pet modum substrati, per modum Res accipi- praedicati, M per modum constituti, seu resultantis: primonis per mo- modo sic intelliigitur,quod sicut materia,& sorma sunt qua- dum substra in unica quantitato correspondente illis, i& accidentia om υ, quomst xiin, quae iunian quantitate, sunt quanta, & extensa unaqua'sitate correspondente illis per modum substiati, & subiecti: sic in Francisco est quali per modum substratra de subiecti quidam modus intrinsecus, quida urres, vel realitas, .aqua re, ver realitate reantur omnia, quae sunt in Francisco, ut hecceitas, humanitas, animalitas, substantia, &ens; de omnes differentiae , dc omnes perie passiones omnium inclusorum in Francisco: nari licut Franciscus est homo, animal rationale, de sic de alijs,quae fiant in eo per modum prindicati,
142쪽
dicatis sie omnia praedaeata, quae includuntur in eo, dicim- . tur res ab una realitate, dc una re ei correspondente per modum lubstrati, ad quam rem k vel realitatem trahuntur omnes quid litates, de differentisv, dc pastiones per se in Fran. . : ιcisco incius te, resiconania unica realitate Ieaimur: secundo iseeipi accipitur res per modum Praedicati P dc iic Omne possitiuum tis= pefm praedicatum dictum de aliquo, res dicit ut i 5c sic accipiendo se Lr Pres non conuertitur,cum ente inquantum eris; quia easLquidditas entis sic intelligendo rem, non est tantum res; sed differentiae, de passiones, realiaequid litates a qhidditate cntita in omne possitiuum est essentialiter res; dc res, dc post tiuum conuere intuo; dc res in ista signific. itione est. nomen aequi pocum, cum aeqii aliter sit 3 ne positiuum: Sc sic accipiendo rem, quaecunque habentaliquam distinctionem evira intellectum exinatura rei, distinguuntur realiter, dc ita Teceptio ista significatione capiunt rem communiter arguenses cones aliquoru cirtrassistinctionem sorinalem. N decipiuntur, ut infra vide-i carealem dibimus; quia accipiunt rem pro omni positivo, quod est ex- nisi tionem. tra inihil ; Sc per c nsequens formati l consequentia concham im dum, quod ubicumque est aliqua non identitas, velidistinctio ex natura rei, quod ibi est distinctio realis, de manifestum est, quod bene sequitur, accipiendo rem in ista signifi- calicite; liciat capiendo ens prout est nomen impositum ad . significandum omne positiuum, q sodest extra nihil , siuel sit x au, siue rationis, siue directe in praedicamento , siue per x eductionem, siue extra genus, non est nomen umuocum, sed aequivocum; sicque accipicndo rem, res, debensi conuextuntur, dc quae distinguuntur entitatiue , dc positive, necessario distinguuntur realiter; sed in ista significatione non accipiunt rem formali agantes : tertio modo res accipi' Res accipiatur per modum constituti, de resultantis, sicut persona, dcitur per m suppositum accipitur per modum totius per in entis , dc dum connia existentis perseitate tertiis modi'; unde aiuma non dicitur tuti. persona,i neque corpus, sed totum refultans ex anima ,: ita corpore; sic quidditas generis non dicitur res; nec differentia dicitur res,sed dicuntur aliquid rei, nec sunt res in recto, sed aliquid rei in obliquo, sed constitutum ex genere, de disserentia, sicut speci es,vel individuum includens omnia ista dicuntur res in recto ; sicut anima non est perlona in recto,
sed in obliquo aliquid personae: sitniliter de corsus.
143쪽
nes hasta Eii Vlterius Obseruandum, quod res rata dicitur res, quae tala sis. habet ratitudinem, S firmitatem, qu aeres est res essentiae,
vel existentiae, de ista res in creaturis non ponitur ab aeterno Scotus. de mente Doctoris Subtilis, ut patet in primo sent. dist. 3 6. habuerunt enim creaturae ab aeterno praecish esse secundum quid, quod est esse cognitum in mente diuina; δί non habuerunt verum esse existentiae, vel essentiae quicquid dicant Henricus de Franciscus de Mayronibus de Henricus de Gandauci, &e G Mauo. rum sequaces ; Sc res isto modo dicta, scilicet a ratus, rata, ratum,non distinguitura figmentis per aliquid esse verum ex natura rei essentiae, vel existentiae, quod ex natura rei ha buerint ab aeterno, sed solum per hoc, quod tali rei non re pugnat esse existentiae, & produci ad tale esse per aliquam potentiam productivam, sicut humanitas est res rata a Chy ic: mera distincta per hoc, quod humanitati non repugnat esse . ., si , ' existentiae; sed benE Chymerae repugnat existere: dc ita ve-i., tir ra entia quaecumque sic a figmentis distinguuntur, non per aliquod esse ex natura rei; quod habuerit ab aeterno,sed in
fretus. do praedicto, ut patet a Doctore Subtili in primo sent. dis. 36 quaestit in solutione primi argumenti principalis, ubi habet ista verba. l k, Ens ratum Ad primum principale dico, quod ens ratum aut appel- duplex. latur illud, quod habet esse firmum, de verum esse, siue essentiae,siue existentiae: quia unum non est sine alio qualite cumque distinguantur: aut ens ratum dicitur illud, quod yrimo distinsuitur a figmentis, cui scilicet non repugnat esse verum essentiae, vel existentiae: primo modo ens ratum est semper cum actuali existentia: quia ut sic nunquam estens ratum, nisi sit existens, ut docet Scotus ubi supra: secun-- do modo ens ratum non est actu existens, sed dicitur illud, cui ex se formaliter non repugnat esse: quando ergo Author dicit . quod ens ratum est semper cum actuali existen-- . tia, intelligit de ente rato primo modo accepto, & per hoc soluitur contradictio hic in isto primo articulo, de in quarto secundi principalis, ubi habet, quod res ut venit a ratus, ra ta, ratum, est triplex, quaedam essentiae, sicut ipsa quidditas absolute considerata: quaedam existentiae, δί talis est in omni praedicamento: de quaedam subsistentiae, quae solum est in praedicamento substantiae ram de patet, quod res rata primo modo accepta, non habet actualem eiusteptiam : quia esse
144쪽
tia abstrahit ab actuali existentia, SI tamen hic dicit, qticydrest ut venit a ratus , rata, ratum in est semper cum actuali existentia; patet inquam quod nulla est contradictio, quia hic loquitur de re rata primo modo accepta, in quarto autem articulo loquitur de omni re rata,sive essentiae, siue existentiae, siue subsistentiae. Posset hic moueri quaestio. An esse essentiae, & existentiae distinguantur realiter: siue utrum esse; 55 essentia distinguantur realiter, sed quia hoc transcendit propositum, legatur pro hac difficultate Antonius Trombeta in quaest. 6. s. Metaphysices. Sequitur in textu. Alio modo dicitur res, Ut venit a reor reris, lec. Unde est notandum, quod res dicitur esse in esse cognito ab intellectu diuino, re non a quocumque intellectii idest humano, vel Angelico, hoc esse cognitum vocatur esse ideale, & non est aliud, nisi res ipsa cognita sic Sones, de Plato habent esse cognitum, & realiter, distinguuntur in mente diuina, antequam fuissent, quod intelligendum est, realiter, potentialiter, non realiter actualiter. Notandum est secundo quod hoc esse cognitum, siue ideale duobus modis sumitur, formaliter, icilicet, & obiective: primo modo idea lapidis in mente diuina formaliter est ipsa Dei cognitio, qua lapis cognoscitur; & hoc modo una estidea respectu omnium, Sc est realissima, de actualissima cum sit ipsa intellectio Deid secundo modo idea lapidis est ipse lapis cognitus, & breuiter, quod licet obiectum cognitum ut sic Icilicet obiective dicitur idea, Sc hoc modo tot sunt ideae, quot sunt obiecta cognita; M sic intelligitur dictum D. Augustini, lib. 8 3. quaestionum quaest. 6. dicentis, quod alia ratione conditus est homo, & alia ratione conditus est equus: unde huiusmodi obiecta in tali esse non habuerunt aliquod esse cssentiae verum, vel existentiae; sed solum esse essentiae cognitum. Pro ampliori tamen huius notitia, notandum est tertio , quod quatuor sunt famosae opiniones de quidditate ideae. Prima opinio est Alex. de Ales, qui dicit, quod idea omnium est ei sentia diuina: nam idea dicitur ab idor, quod est aqua: quia sicut in aqua omnia relucent, ita omnia relucent in essentia diuina, quod intelligendum est representa liud, non obiective.
Secunda cir opinio D. Thomae, x Henrici de Gandauo, qui
dissumitur. D.AuguH. Opiniones de ideis.
145쪽
qui dicunt,quod idea est relatio ipsius Dei ad alia a se cognita; dc isti ponunt in Deo infinitas ideas. Tertia, quae est D. Bonaventurae opinio, dicit, quod ideaeit quid aggregatum ex essentia diuina, dc relatione ad obiecta cognita.
qui infarta opinio Doctoris Subtilis, Oham, &Gabrielis. O si Biel, qui dicunt, quod idea nihil aliud est, nisi res cognita
in inente diuina, ex qua opinione sequitur, quod ideae iunt in Deo tantum obiective, Λ non subiectiuE, oc quod infinitae ideae sunt , quia infinita sunt obiecta cognita. Addit D. Bonaventura quod ideae sunt idem realiter cum essentia diuina, Sc differunt tantum ratione: nam idea secundum ipsum sui dictum est in tertiampinione in significat essentiam diuinam in comparatione; vel in respectu ad creaturam , quia secundum eum importat essentiam diuinam, in quan tum est veritas, vel similitudo rei cognitae, & ratio cognoscendi creaturas; & ideo quia cognoscens est unum , dc co gnita sunt plura, ideo omnes ideae in Deo sunt unum secum dum rem; licet sint plures secundum rationem intelligendi.
Vnde secundum ipsum licet omnes rationes ideales in Deo debeant dici unum quid, non tamen debent proprie dici v-na idea, sed plures: prima pars patet: quia sunt ei sentia diuina, de secunda est manifesta: quia idea non significat ese sentiam absoluth, sed in respectu ad creaturaS. Guilitati, Gulielmus vero Vorilion, dist. 36. i. dicit quod sunt idem Hlibis realiter, & quod distinguuntur formaliter; de hoc idem t Fruiseisiis, net Franciscus de Mayronibus, distin. 7. primi, 'uaest. I. Mis Morbis addit, quod nec etiam inter se realiter differunt, sed tantum bis . formaliter; sed hoc est contra Auctorem hic, nisi intelliga-Idei quomo tur actualiter, S non potentialiter. Dicamus itaque nos, do ab essen- quod ideae ab essentia diuina non distinguuntur realiter, sed tia diuina,et tantum formaliter, inter se autem distιnguuntur realiter, inter se di- potentialiter.
t actorii. Osquenter dico, suod ens diuiditur imens pliciter,m in ens secundum quid; silue in ens in potentia sub ecti , in eris inpotentia diri Eliua,. haec disseio
146쪽
In Formalis. ad . it. Sirectι Doct aris. 1 ses eadem cum praecedente, dempto eo, quod addebatur infecundo membro quam in esse imaginabili non capio hic ens secundum quid sub se continet entia rationis , siue relationes rationis, oes titia; sedeti continet sub se
praecise istud, cui non repugnat verum se exissentiae,
sic dico, quod ens, citensubiecitum et lysice, mobiectum adaequatum intellidiusnostri dicitur iniuκὸde ente simpliciter, oe dae ente secundum quid, saltem ad
illa est etniuocum praedicatum. COMMENT. XII.
CIrca hanc literam suiat multa examinanda, quae hic ab Authore tanguntur. Primo declaranda est haec diuisio entis in ens simpliciter, & in ens secundum quid ,& quomodo haec diuisio sit eadem , vel differat a praecedente. Secundo quid sit ens in potentia obiectilia, & subiectiva. Tertio, quomodo ens commune enti simpliciter,&secundum quid, sit subiectum metaphysices, de obiectum adaequatum intellectus nostri. Quarto quomodo de ente simpliciter, S secundum quid dicatur univoce, vel sit ad illa univocum praedicatum. Quo ad primum obseruandum est , quod si ens simpliciter , & ens in potentia subiectiva sunt idem sicutens secundum quid , & ens in potentia obiectiva sunt idem, ut Author sentire videtur, tunc dicendum, est quod haec est diuisio entis finiti, & limitati : nam Deus sub neutro membro huius diuisionis contineri potest ; quia nec est ens in potentia subiectiua , nec obiectiva , ut videbimus, & ut sic ens simpliciter, & ens ratum non sunt omnibus modis idem , sed ens ratum in plus se habet, quam ens simpliciter: nam Deus est ens ratum , & tamen non est ensuimpliciter, si ens simpliciter cum potentia subiectiva conuertitur; si autem accipiatur ens simpliciter pro ente, quod habet verum esse existentiae, siue illud sit simpliciterpurum esse, siue habeat esse cum admixtione, ut sic haec
147쪽
dicere, ens imaginabile, sicut homo pictus, &sicut ly, pictus, distrahit ab homine, sic imaginabile ab ente,& ideo eris imaginabile non potest esse nec in potentia subiectiva, nec obiectiva, sed non sic ens secundum quid, ly enim secundum quid non ponit oppositum entis, id est non ens,&impossibile. Dico tertio, quod diuisum praedicatur de diuidentibus quia ens praedicatur de ente secundum quid, & de ente simpliciter uni uoce, vel est ad ea uni vocum praedicatum, ut dicit Author,& haec quantum ad primum. Quo ad secundum octo breuiter sunt videnda: Primum quid sit potentia obiectiva,& subiecti . Secundum. An potentia obiectiva subiectiva possint coincidere. Tertium. An sit ponenda ista potentia obiectiva. Quartum. Ait ponentes huiusmodi potentiam,dicant consequenter ad Aristotelem. Quintum. An ponatur apud Theologos, & quomodo. Sextum. An dicat relationem ad actum. Septimum. An sit potentia realis. Octauum. Aia Aristoteles posuerit has duas diuisiones. Quo ad primum. Potentia obiectiva, vel ens in poten tia obiectiva est illud, quod non existit, & potest e me, & estens, quod potest esse obiectum , siue terminus alicuius pintentiae productivae, quod ens in potentia obiectiva vocatur ab Auerme o. metaphysices c. 7. res secundum quid; & de hac potentia obiectiva intelligitur illud 9.metaphysices tex. Com. I 3. Potentia & actus sunt eiusdem generis: nam illud est idem in genere, in specie, S in numero, quod est in pintentia obiectiva, post venit ad actum. Socrates enim in actu non distinguitur numero a se ipso, prout erat in potentia obiectiva , de ita actus,& potentia non solum sunt eiusdem generis, verum etiam speciei,& indiuidui. Et ex hoc sequitur, quod actus potentiae obiectivae correspondens non stactus formalis, ted actus existentiae: nam illud idem a quod est actus formalis s ut sorma substantialis ignis) potest esse in potentia obiectiva, Ac in actu existentiae, dc per consequens, actus formalis non distinguitur ex opposito contra actum existentiae, aut potentiam obiectivam. Obseruandum est tamen, quod non denominatur aliquid esse in pintentia obiectiva,eo quod eiusmodi potentia sundetur in alb
tus potentia obieetivae essactus ex Ie
148쪽
qua entitate: nam ista producibilitas non est potentia aliqua in re producenda indata,vt exempli gratia in Antechristo squia cum Antechristus no sit, non potest e ste alicuius potentiae sundamentum ; sed denominatur esse in potentia a potentia agentis,qua potest rem producere: sicut eadem scientia, qua Deus scit creaturas creare, creaturae denominantui
scitae. Et ad istam potentiam obiectivam duae conditiones requia untur, prima, quod illud, quod dicitur esse in potentia obiectiva, non sit, dc ideo quod existit, non est in potentia obiectiva. Secunda quod possit esse, M ideo Chymera quae esse non potest in non est in potentia obiectiva. Potentia vero subiectiva, vel ens in potentia subiectiva dicitur omne illud ,quod potest recipere aliquem actum substantialem, vel accidentalem, de qua potentia locutus est ipse Aristoteles 7. metaphysices tex .com. S. quod materia prima est ensin pura potentia, & huic potentiae opponitur actus formalis : nam quod est sic in pura potentia, nullam actum formalem habet,& hoc modo accipiendo potentiam , intellectus,& quaelibet potentia sensitiva est in potentia subiectiva, inquantum sunt potentiae, quibus formaliter intelligimus sentimus, dc haec potentia fundatur in aliqua entitate, ut in subiecto, S: sundamento, & ad hoc quod aliquod sit in potentia subiectiva, duae conditiones requiruntur : prima quod sit; ideo illa, quae non sunt, non sunt in potentia si biectiva ue secunda quod possit aliquid recipere, & ideo Deus, cum non ponit aliquid recipere, non est in potentia subiectiva: &cx his apparet, quod duplex est differentia inter potentiam obiectivam, & subiectivam ; prima,quod ens in potentia obiectiva non est aliquid realiter in se, imo est purum nihil de se ; sed ens in potentia subiectiva est aliquid actu in se: quod enim in se aliquid recipit,est actu; secunda,ens in potentia obiectiva ad multiplicationem actus oppositir realiter multiplicatur: ens vero in potentia subiectiva non plurificatur, neque numeratur ad plurificationem oppositi actus: unum enim, Sc idem potest diuersos actus recipere, Sc esse in potentia ad oppositos actus. LV Quo adsecundum. An videlicet potentia obiectiva, M subiectiva, possint coincidere. Obseruandum est, quod Doctor Subtilis in a. sent.dist. I a. quaest. r. inquit, quod aliquid potest esse in potentia dupliciter, uno modo ut terminus 3
149쪽
alio modo ut subiectiam, quod est in potentia ad terminum, Alu'Hρ &foridest eadem potentia, sed ut comparata ad diuersa di- tesse inpocitur obiectiva, vel subiectiva, itaquod subiectum exist ens tentia, pli dicitur potentia subiectiva, de eadem, ut respicit agens, di- citericitur obiectiva, pomunt tamen separari, ut in creabili , ubi
est potentia obiectiva, & non subiectiva: quia ibi non subi j-citur aliquid: haec Scotus ibi: hoc idem dicit a. repor. dist. Ia.quaest. I.quod exponens Gratianus in a.dicit, quod in ma Gratiaras. teria est una potentia ad formam, quam non habet, & adueniente forma illa potentia corrumpitur; si illa potentia comparetur ad agens naturale habens in virtute tua activa so mam producendam, silc illa potentia in materia dicitur obiectiva: si tamen comparetur potentia illa ad sormam recipiendam in materia, sic dicitur subiectiu a, dc ita cadem pin. tentia in comparatione ad agens est Oblectiva, in compara --, . tione ad formam est Milectiva. Antonius autem Trombeta hic dicit, quod idem secundum diuersiain habitudinem, Ndiuersum respectum potest esse in potentia obiectiva, dc subiectiva: Rota enim quae non est, &potest esse, per respectum ad potentiam producentem, vel productivam biipsius, est in potentia obiectiva: per respectum autem ad sit talis oemateriam, de qua producitur, dicitur esse in potentia subie is cliua, sicque patet, quod potentia obiectiva, M subiectiva sὸ possis. in composito maxime possiunt coincidere: nam omne illud, Dominum quod est in potentia subiectiva, id est, quod habet materiam gularis. ut partem sui, &vt subiectum generationis : est etiam inpotentia obiectiva, ia illud tale respicit aliquod agens ipsum producens, & sic idem ignis, ut comparatur ad agens, dicitur in potentia obiectiva: quia est obiectum potentiae prodactivae,ad quod terminatur talis potentia producendo illud in tali esse: ut vero comparatur ad materiam, quae est pars ibatus,&receptiua formae substantialis,dicitur in potentia s hiectiva: si vero sit aliquid pure creabile, quod non habeat ci materiam, aut partem sui, ut Angelus, Anima, & materia prima , dicitur solum in potentia obiectiva: quia est tantum terminus potentiae productivae, de non habet aliquid de quo Producatur : Obseruandum est tamen quod potentia obie- diua accipitur aliquando solum pro omni eo, quod habetessse possibile, potentia vero subiectiva pro omni eo , quod habet esse reale extra suam caulam productivam, de vi uc, il
150쪽
Iud dicitur verEeri in potentia obi ectiua,. quod non est, potest esse; postquam autem productum est, dicitur esse inpotentia subiectiva: unde materia prima vi respicit causam productivam illius, est in potentia obiectiva, ut vero habet esse productum extra suam causam, dicitur potentia iubi ctiva, non amplius per respectum ad agens, sed per respe'ctum ad formam, quam recipit. Non dicitur itaque mat ria in potentia subiectiva, ex eo, quod habeat aliquam ma teriam partem sui, sicut cona positum, sed quia est pars subioctiva incomposito substantiali mere receptiua formae par tis constituentis ipsum compositum in esse formali, de specifico. Item Angelus postquam productus est, dicitur in pintentia subiectiva, non quia habeat materiam partem sui, vel
quod sit pars subiectiva alicuius compositi per se; sed quia
potest aliquem actum accidentalem recipere, puta, propriam intellectionem: patet ergo quomodo potentia subie-- ctiva, S obiectiva coincidant,praeter quam in puro creabili. Quo ad tertium, videtur quod potentia obiectiva non sit - Φθ ς υμέ ponenda: quia aut ens in potentia obiectiva est ei Screatum s p aut increatum: non primum; quia quod est ens creatum, si ue terminus creationis, est ens in actu existens: non secundum : quia si esset ens increatum, esset Deus, quod est salsum: Praeterea, ens in potentia obiectiva, aut est genera tum, aut creatum,*tunc tale ens erit subiectum generationis, aut creationis, dc ita erit ens in potentia subiectiva, Myer consequens istae duae potentiae non differrent.
i Ad primum dico, quod ens in potentia obiectiva, nec est
creatum, nec increatum: & cum dicitur, omne ens Zaccreatum, aut increatum: Dico quod verum est de omni entel existente ac non de ente non existente,velut in ens in potentia obiectiva. Et si dicatur, ergo inter contradictoria datur. medium. Dico quod inter contradictoria nullum ens actu, Aristis eles, mediat cum hoc tamen stat, quod mediet ens in potentia, quod patet ex Aristotele I .physicoruin tex.com. 7 Iabi quo rit. An illud quod generatur generetur ex ente, aut ex nonente . Respondet quod generatur ex uno tertio, quod me diat i later ens, S non enS ; non enim generatur m ente qui a tunc praesuisset, non ex non ente ; quia ex nihilo nihil fit ssed fit ex ente in potentia, quod mediat inter purum nihil ια ens in actu, ita iniec ens creatum, increatum mediat