장음표시 사용
171쪽
existentibus, vel saltem a duabus realitatibus, minime autem a simpliciter conceptibus, & ita cum ens, &mum sint conceptus simpliciter simplices,non sunt in ulteriores conceptus resolubiles,& ita super eis non datur conceptus realis: conuenientia ergo illa non erit conceptus realis superior ente, 6 uno: & cum dicitur, magis conueniunt ens, Munum, quam ens, & nihil: hoc est salsum : quia magis, deminus praesupponunt positiuum ; nihil autem non dicit aliquod positivum. Secunda instantia est contra id, quod dicit Auctor, quod
inter uni vocum, S aequivocum non datur media; hoc enim videtur esse contra Aristotelem, qui posuit denominatiua alia ab univocis,&aequivocis: nam si ratio Auctoris concludit contra analogiam mediam, concludit etiam contra denominatiua, sicque formetur ratio. Habere eandem rutionem, S non habere eandem rationem lunt contradi ria , & nullo modo medium compatiuntur, ergo aequivoce dicari, & vni uoce, cum lint contradictoria, nullo modo abebunt praedicatum denominatiuum medium, quod est ex prei se contra Aristotelem in praedicamentis. Secundo probatur, non dari praedicatum uni vocum . nam
huiusmodi prςdicatum uni vocum ponitur respectu propriarum passionum, Λ vlti marum differentiarum, de quibus ensi ut dicitur in non praedicatur uni uoce, ita est uni vocum prue dicatum; Sed contra probo, quod ens praedrcetur uni uocede proprijs passionibus, dc suppono, quod intelligibilitas
sit passio entis. Secundo,quod de eo ens praedicetur univoce, de quo praedicatur quidditatio . Tercio,quod ens, Sc im telligibile conuertuntur; tunc arguo situ Propria passio est P. Muri intelligibilis formaliter, ergo est ens sormaliter, cum em, Δ intelligibile conuertantur, ted ens soria aliter est ens quis ditatiue, ergo propriae passio est ens quidditatiue, δί ita ens de ea viai uoce praedicatur. Secundo probo; quod omne praedicatum uni vocumi praedicetur vi IocE, supponendo quod habet Aristoteles a. Topicorum cap. s. quod cons quentia, quae fit per locum a casibus, fit bona consequen- ω- t σ-tia, ut iustum est bonum, ergo quod iuste fit , b d fu, hoc supposito,sc arguitur. Album est praedicatum univocum, ergo praedicatur univoce, per locum 1 casibus.
Ad primum dico, quod ratio Authoris est optima, qua
172쪽
probat, quod inter aequivocum, &ivniuo ni non datur medium,&sundamentum est tale: quia inter idem, &diueta sumanter idem,& non idem non datur medium; quia iden Aristotcles. & di i rursum sunt immediate rapposita circa ens ex Aristote iles ici Metaphysices tex. cormi 2. Idem quoque,&lnon idem sunt immediata : qaia contradictoria ex ipiomet Aristotc-
aequi uoci dantur pex ista immediata, Se ita quorum simi definitiones erunt immediata: habere enim eandem rationem,
dc non habere eandem rationem sunt contradictoria, ut de Θρ sectare paret rationem in oppositum lespondet Scol istu I. i ent. chist. 8. quaeit 2. vel p. dicen f, qu od inter ivlocii m&ium uoce ex uno latere,&aequivocum,ltaequi uoce ex alio latere, non mediat denominatiuum: quia non datur aliquod pra dicatum, quod non sit univoce praedicatum, vel Vniuocum , aequi uoce, vel aequivocum; nam donominati' uum bene est univocnna, quia viai vocum sut dictum est supra in est, quando praedicatum dicit virum per te concepsum, dc rationem Anam, e raedicatur de subiecto, vel essentiali ter, vel denominative: si essentialiter, in eniuocum vniuo: co ; si denominatiue est uni vocum tantum, δί isto modo locutus est Author, .c Scotus: alio modo accipitur praedica ri una uoce ex uno latere.&praedicari aequiu-Eexatio, ita mediat praedicatum denominatiuum: nam denominatiuum nec viriuoce, nec aequivoce praedicatur, non vi luo ,
quia ratio praedicati noncst, alio subiecti rinec aequivoce cum Vnum nomen unamque rationem dicat, de sic intelle xit Aristoteles in praedicamentis: vel dicatur aliter, S est rin, Mauritius. sponsio Mauritij , fCilicet, quod Aristoteles considerat denominatiua logi , ut habent habitudinem ad substantiam, de ut sic, non considerantur, promuli cunt eundem conce pium, vel non, sed tantumlut cen inans primam iubnstantiam; dc sub ista ratione, nec sunt univoca, neque aequi uoca: Metaphysicus vero potest extrema absolute conside rate scilicet denominatiuum praedicatum; quod est praedica tionis denominatiuae extre hium; quatenus habet unitaten, vocis , de rationis S ut sic potest et definitionem Iaium
corum applicare, non tamen ut univcicum vniuoee , dicituria
Ad secundum dico, quod qilaetit, et propria passio est ei Srealiter, sed nua Liuializer, Se qui daeuie; de cum dicitur,est
173쪽
s otiar, est intelligibilis so maliter, concedo formaliter, id est, per suam sormarri, iatriai ruina per propriam intelligibilitatem; sed non formaliter quidditariue, itaquod intelligibilitas sit de qatddit*te eius. . Ad tertium'dico, quod consequentia per locum a casibus tenet assirmari u Esolum: in praedicatis essentialibus, ideo non sequitur, album est dulce, ergo quod albE sit, dulciter fit: quia ly dulce est praedicatum accidentale respectu albi, acci dit enim albo, quod sit dulce; ita non valet, lignum est album , est praedicatum unita ocum, ergo praedicatur viri uoce: quia accidentaliter te habent ad inuicem. Tertia instanti est contra id quod dicit Authot. Aequivoca dicuntur, quo rum nomen &c. Nam Scotus in quaest. 6. & 7. primi Eien' notu .chorum dicit, quod nomen aequivocum non significat hoc,
vel illud indeterminate: quia quaelibet vox significativa aliquid determinatiuE representat intellectui , qRod etaim unum non significat, nihil significat, ergo vult, quod aequi vocum significet aliquod unum: unde subdit Scottis, si aequi vocum signisic ret hoc, vel illud disiunctive, nihil deternit
nate significaret; ergo aequivocum determinate significat, Nper consequens unum significat,& ita ratio, S definitio aequi uocorum erit eadem, quod est contra id quod dicit Author hic, S Aristoteles in praedicamentis. Ad istam xivst intiam dico, quod aliud est dicere significatum aeqis uoci esse ununi, SI aliud est dicere, nomen esse unum, dico quod significata non sunt unum, sed plura': nam aequino cum dicitur multiplex quasi plicans multa ; alio modo nomen potest accipi pro ipsa voce, &siccst vita, & communis om- nibus significatis, & hoc est , quod vult dicere Scotus in ibia quaestione, quando dicit, quod nomen aequivocum significat aliquod unum, id est i significat ynitatem vocis: Vnde Scotus respondens ad 7. quaest. dicit, quod menaequivocum non debet dici simpliciter unum, nec plura nomina , sed nomen multiplex, quasi sub uno multa plicans: sub uno ,
il lup -cans, ecce multitudo .
174쪽
VLterius aduertendum ess , quod duplex est mnia
uocatio , ad praesensspectat ,scilicet iniuocatio transcendens, m etniuocatio limitata. Uniuocatio limitata ess respectu alicuius prὰdicati , potentis praedicari de multis secundum habitudinem alicuius τniuer salium a Porphirio assignatorum, isso modo ens non praessicatur univoce de entibus, sic dicit Porphirius: si
quis enim omnia entia vocet, aequivoce , inquit, nuncupabit, non univoce. Vniuocatio transcendens eti innias alicuius conceptus ex natura rei, potentis de multis generibus generatissimis praed cara, mel de et uo genera
lis imo , 'st de aliquo , quod non est in praedicamento :
exemplum primi, ut ens bonum, merum, relatio, absolutum s c. dicuntur inivoca zniuocatione transcen
denti: Exemplum secundi, mi iustitia; sapientia auu
tur etniuo a mniuocatione transcendenti, nec requiritur
ad hoc, quod aliquod praed catum dicatur irascendens, quod praedicetur de omnibus praedicamentis; sed si icit, quod de aliquo praedicamento, etes de aliquo reponibili, , quod non fit per se in genere, sicut ect sapientis,iustiatia , sic de alijs: sic Scotus dist. S. Isent. Τ R. I. .
nica νηi Irca istam literam lant aliqua obseruanda. Primo OD- uocationem. seruandum est, quod univocatio limitata de qua lo-Vniuocario quitur hic Authotin includit physicam , & logicam Uca quid univocationem . Uniuocatio autem physica est respectu sit, unius naturae, quae unitatem habet minorem unitate nume
175쪽
rali, δc hoc ex natura rei, id est, omni opere intellectus secluso; quae natura , quia non est de se haec, 8c singularis, est
secundum aptitudinem communis; actu vero communis
ςxistit, quando unitatem habet specificam, ut humanitas, quae est in Francisco, non dicitur actu natura communis, sed aptitudine ; cum autem ab intellectu actu a suis singula tibus est abstracta, dc pluribus numero disserentibus comparatur; tunc est communis in actu, & huiusmodi natura tres habet unitates, numeralem habet, ut de facto est in Francisco, S ut sic, est communis potentia remota; ab intellectu unitatem habet specificam, dc ut sic, est communis actu; tertiam habet ex natura rei, quae est sibi propria,quae maior est unitate specifica, Sc minor unitate numerali, dc respectu
naturae, ut sic habentis unitatem minorem unitate numerali
attenditur uni uocatio physica, quae non stat cum analogia, de de ista loquitur Aristoteles 7. physicorum tex .com. 24. dicens, quod in specie specialissima est proprie comparatio,&non in genere; quia in genere latent aequi uocationes, de haec univocatio reperitur solum in natura specifica. Logica vero uni uocatio attenditur penes aliquam realitatem, quae non est natura una, sed illius particula, pro ut illa realitas concipitur sub aliqua ratione logica, ut. sub ratione generis, vel plterius,& ista non est ex natura rei, sed fit ab intellectu concipiendo illam realitatem sub aliqua intentione logica, ut concipiendo animal sub ratione generis, in quo uni vocamtur omnia animalia, de ista uni uocatio stat cum analogia: animal enim prius dicitur de homine, quam de equo, vel Asimo, de hac limitata viai uocatione, quae logicam, dc rhysicam includit, ens non praedicatur de entibus viri uoce, si cui dicit Porphirius, si quis omnia entia vocet &c. Vnde obieruandum est, quod sicut intentio prima, vel conceptus primarum intentionum ali j sunt transcendentes, Malij praedicamentales; ita secundae intentiones, quae primis applicantur intentionibus, quaedam sunt transcendentes, id est, habent conceptibus transcendentibus applicari; quaedam praedicamentales, de intentionibus secundis praedicamentalibus, quae sunt generales , dc communes, facit mentionem Porpnyrius, de rationabiliter quidem: quia ordinat illas quinque voces ad notitiam praedicamentorum
Aristotelis habendam , dc ita uniuersale, & commune, de
Intentiones si cuda qua-dasunt transcendereser
176쪽
quo loquitur Porphyrius, est solum applicabile intentioni primae praedicamentali. Sed aliud est uniuersale transcendens, quod est secunda intentio, quae non est applicabilis . alicui, quod sit genus, species, disterentia. Sed totum illi, quod abstrahit ab omnibus istis s& hoc potissimum secundum illos, qui tenent , quod ens est uni vocum etiam logica uni uocatione, de quo magis insta) dc est extra omne praedicamentum, dc de isto uniuersali non est locutus Porphyrius , quod uniuersale competit enti quatenus ens, & passio nibus eius. ex quo concludimus, quod cum vni vocum, aequivocum sint intentiones secundae,quae applicari possunt rebus praedicamentalibus, x transcendentibus, ens est uni- nocum tali univocatione: sed si loquamur de univoco applicabili ad genus, uel ad rem p dicamentalem, ens non est uni vocum tali univocatione, sed aequivocum, sicque intel- Porph io,. lexit Porphyrius, quando in cap. de specie dixit, si quis omni entia vocet &c. ut optime hic in litera exponit Author. Vniuocatio Sequitur in textu ..Uniuocatio transcendens est unitas ali transcendem cuius conceptus ex natura rei potentis de pluribus generia quid*. bus generalissimis praedicari. Vnde obseruandum est quod licet hanc mi uocationem aliqui Scotistarum esse logicam dicant, hoc tamen est nimis late accipere logicam uni uineationem, praesertim cum non possit ens concipi sub aliqua intentione logica: nam intentiones illae solum limitatis na- , bent applicari, ut clarissime docet doctissimus Mauritius quaest. Io. uniuersalium, & Doctor Subtilis ibi: Ueruntamen si aliquo modo potest logica uni uocatio appellari, hoc est pro tanto, quia sicut Metaphysica agit de conceptibus, ita & logica, licet diuersa ratione: nam Metaphysica de primis,& logica de secundis inte0tionibus. Ista autem univocatio transcendens , seu Metaphysica venit ab aliquo conc otu rei inadaequato, siue abstractivo, seu confuso, &imperfecto; nam ens infinitum non est adeo simpliciter simplex, quin possit ab ipsa infini tate abstrahi, & in se sine infinitate
concipi, de considerari,quamuis impersecte,&in adaequateret, a qua abstrahitur, cum in re non inueniatur ens, quod non sit finitum , Iinfinitum, & in isto conceptu entis imperfecto, de inadaequato, uni uocantur Deus, & creatura ια haec univocatio potest vocari univocatio in conceptu:
quia nisi abstraheretur ens a suo modo intrinseco, non fieret
177쪽
ret huiusmodi uni uocatio, Se hoc est, quod dicunt alii quodentis uni uocatio datur solam apud intellectum confuse concipientem: prima viai uocatio scilicet physica fit quando natura abstrahitur a sua singulari tate; fecunda, id est, logica fit quando abstrahitur realitas a different ijs, tertia vero, id est Metaphysica , quando abstrahitur conceptus a modis intrinsecis : prima est a parte rei: quia una est natura, in qua
viai uocata conueniunt: secunda est etiam in re: quia in re est una realitas persecta, id est, concepta cum suo modo intrinseco, in qua conueniunt univocata: tertia est etiam aliquo modo in re: quia licet sit respectu conceptus rei inadaequati, tamen a parte rei sibi aliquid correspondet, scilicet illa, a quibus abstrahitur; haec autem uni uocatio tertia transcendens extendituris ut aliquibus placet in ad Metaphysi. 'cam logicam uni uocationem, non autem ad physicam: secundum alios vero sui supra diximus in solum ad Metaphysicam extenditur, S in ista uni uocatione non requiritur essentialis inclusio conceptus uni uocantis: quia sunt multi conceptus uni voci transcendentes, qui non includuntur ei- sentialiter, S quid litatiue in illis, de quibus praedicantur: nam substantia est vera bona,& una, Sc tamen neque verum neque bonum, neque unum quidditatiue, & cssentialiter in substantia includuntur. Postremo circa hanc literam obseruandum est pro intelli gentia huius, quod dicit Author , quod conceptus transcendens est ille, qui praedicatur de multis generibus generalissimis de quod non est de ratione transcendentis, quod pyς nisu dida dicetur de omnibus; sed aliquid potest esse transcenden , hἄhniare se
quod praedicetur solum de uno genete generalissimo, 5 ali Id , is
quod est transcendens, quod non praedicatur de aliquo ge' festi, ovi nere; exemplum primi, sapientia iecundum suam rationem tinformalem praedicatur de sapientia creata,quς est per se in genere,& de sapientia increata, quae est extra genus: exemplum secundi, infinitas, necessitas sunt transcendentia, Mnon praedicantur nisi de Deo: quod autem ista sint transcendentia, apparet per illud commune dictum, scilicet, quod illud, quod dicitur de aliquo, quod est extra genus , est 'eritis transcendens: nam est regula Doctoris Subtilis 8. distin. ii. I, quaestione 3. quod illud , quod est indifferens ad finitum, & infinitum est transcendens: nam quidquid est in
178쪽
genere, sue sit genus , siue differentia, siue species, quoslibet tale est finitiam 3 genus est finitum: quia est in po tentia ad differentiam , dc natum perfici per eam I differerentia est finita; quia caret actualitate generis, cum non includat ipitini genus in suo conceptu formali: species est finita: quia constituta ex realitatibus finitis, scilicet ex gene re, Sc differentia : dc ita cum omne, quod est in genere 3 sit ex se finitum, quod est indifferens ad finitum , & infinitum est transcendens, de ita sapientia, & quodlibet simile erit transcendens. Et quod de ratione transcendentis non sit dici de pluribus, potest sie persuaderi: Sicut de ratione gene ris generalistinii est, quod non habeat aliquod genus super' ueniens: quod autem dicatur de pluribus speciebus, hoc ac - cidit ei: quia potest esse genus sine multis speciebus,ut bene Scotus. docet Doctor Subtilis, dist. 8. I. quaest. 3. sicut patet de hoc praedicamento, quando, quod est genus generalissimum, Miamen paucas, vel sorte nullas sub se species habet; ita dicendum est, quod de ratione transcendentis est, quod non sit per se in genere: quod autem dicatur de multis, hoc sibi accidit', & confirmatur: quia non solum entis sunt passiones simplices, quae sunt transcendentes, sicut unum, verum, binnum; verum etiam sunt passiones disiunctae, quarum quani bet pars est transcendens, sicut tota est transcendens, Sc tymen aliqua pars tantum uni competit, & non pluribus, sicut patet de ista passione disiuncta, necessarium,vel contingens; finitum, vel infinitum: necessitas enim, dc infinitas tantum Deo competunt, & hoc est, quod vult dicere Author in ista Digressis de litera. Sed quia hic facta est de elatis univocatione mentio, entis unis ut ostendam, quomodo ens sit uni vocum Deo, 5 creaturae, catione. substantiae, SI accidenti; tria faciam, primo aliquas distin cliones pro intellectu univocationis praeponam. Secundo ex his aliquas conclusiones eliciam. Tertio argumenta sor tiora aduersariorum contra positionem nostram dissoluam. Quantum ad primum, sit ista prima distinctio Conceptus . potest sumi multipliciter, uno modo pro potentia conci piente, idest pro intellectu : secundo modo pro ratione con
cipiendi, scilicet pro specie intelligibili, qua mediante in
conceptus abstractiva cognitione intellectus concipit obiectum: te sumitur mul tio pro actu concipiendi, seu intelligendi, qui vocatur comtipliciter. ceptus formalis ἱ dc est notitia, qua obiectum concipitur: quarto
179쪽
qn arto pro conceptu obiectivo; ut est res cognita, quae potentiae concipienti obiicitur, 3c talis conceptus obiectivus est obiectum praesens intellectui sub ratione mouentis, aut terminantis actam potentiae, vel secundum aliquos, quod est in proxima dispositione ad mouendum , vel terminandum intellectum, quemadmodum est obiectum relucens in specie intelligibili, quae vel actu movet intellectum , vel est in proxima dispositione ad mouendum; M iste conceptus est duplex, qualitativus, qui est differentiarum, qui praedicatur in quale; dc quidditativus, qui praedicatur in quid, ut conceptus generis, speciei, dc entis; est tamen Obseruandum,quod conceptus obiectivus est prior conceptu sormali, cuius re' conceptus Dectu causa est, & principium: quia actus intelligendi cati' obiectivus e satur effective ab obiecto conceptibili representato in spe' prior renc cie intelligibili, vel ab ipsa specie intelligibili representante: ptu formuli.
quo sequitur, quod cum quaeritur, utrum ens dicat comceptum unum Deoru creaturae communem,quod non quo ritur de conceptu primo,secundo, S tertio modis,sed quar- - tto modo nimirum de conceptu obiectivo i ita quod quaeris tur, utrum huic nomini ens correspondeat aliqua ratio obiectiva quae de se possit terminare unum actum intelligendi; quae ratio sit communis Deo, S creaturae. Secunda distinctio sit ista,de realitate entis conceptus, du Viri plex est Scotistarum opinio: aliqui enim Volunt, ut Anio' ceptus emisnius Andreas primo Metaphysices, quaest. I.& Antonius eois Dis OTrombeia ς. Metaphys. quaest. a. quod ens dicat communi- creaturae sutatem realem, ita quod unitati huiusconceptus correspondeat aliqua unitas ex natura rei, aliter uniuersalitas entis fictilium esset quoddam, &chymera; dicunt th, quod concopius entis non dicitur realis realitate subiectiva, &existem
tiae: quodlibet enim quod est sic reale, singulare est existens, quod conceptui uniuersali entis minime competit, sed est realis obiectiva realitate, quia est aliquod unum obiectum conceptibile ex natura rei, habens esse obiectivum in intellectu mediante aliqua specie intelligibili representante rNam conceptus entis obiectivus, cum sit prior actu intelligendi : quia est ipsius causa, omnem actiam intelligendi praecedit; ita quod non dependet ab actu intelligendi in fieri, MConteruari, dc per consequens est realis; dicitur etiam rea 'lis: quia immediate abstrahitur a re, & ei subsistit aliqua res
180쪽
ne ex natura rei. Tertia distinctio est talis. Alietas est qua- .druplex: quaedam oppositionis, 3c haec est inter conceptus Alietas escontrarie oppositos,quales sunt duarum differentiarum co. quadruplex. diuidentium idem genuset unaquareque enim disserentia hahet conceptum alium altera, ut patet, quintam est alietas disparationis. dc haec est inter mnes conceptus disparvios, cuiusmodi sunt diuersarum specierum eiusdem generis, vel alterius generis, Asborum indiuiduorum; Zc etiam diuersorum generum .alterius, de alterius p raedic amentirquaedam est alietas determinati,dc determniantis, de haec est 4nter omnes conceptus generis,dc differetiarum: nam comceptus generis est conceptus derer minati, vel determinabilis , δί conceptus differentiae est conceptus determinatim, Ac determinantis, dc inter hos conceptus scilicet generis, de differentiae est semper ad minus alietas rerum formalium, de distinctio formalis: quaedam est alietas neutralitatis imclusionis, vel indeterminationis,nimirum alicuius com-nis incius in aliquibus inferioribus, quod est indeterminatum ad quodlibet eorum; dc ex hac ratione habet alium co-ceptum a conceptu cuiuuibet eorum, idest non adaequatum cuilibet eorum, non tamen simpliciter alium conceptum , sed aliquo modo ; quia non conuertibilem, dc omnino eundem ; dc haec alietas verissimam identitatem secum compatitur : quia diadi Glubit em, non tamen omnimodam ut dixia
quia aliud est esse verissime tale, Sc esse omnino, pix se, Madaequata tale, ut de se patet. Nam omne superius habet recessiariam connexionem ad quodlibet suum per se ins Ilus : ita quod impossibile est,quod separetur ab aliquo illorum , de est idem caelibet eorum per indistinctionem, dcine iussionem omnimodam: quia nec proprie distinguitur, nec diuiditur ab eis , ut dicit Bonetus 6. Meti comm. I. dc tamen SoncmI. non est praecise , & adaequale tale: quia tunc non maioris ambitus, dc communitatis esset, quam suum inferius, ideo dixi, quod habet alietatem neutreitatis, vel neutralitatis solam ad illa, id est,quod sic est aliud ab eisiquod est neutrum
illorum, vel nullum eorum adaequale dc conuertibiliter,non tamen est simpliciter, dcvere aliud ab eis, siue realiter,
essentialiter: quia hoc est impossibile. Et ideo quando dicimus,quod coceptus entis est aliud a conceptu Dei, dc creaaurae,intelligituri tum de alietate quatio modo. Et si quis