장음표시 사용
241쪽
In Formast. Mag. Ant. Sirecti Doct. Paris ros complexum en quod non potess non esse, st hoc duplici
or , etet quantum ad esse simpliciter, mel quantum ad effsecundum quid; primo modo solus Deus dicitur necessarium: quia a se: d F per oppos itum istud dicitur conti gens incomplexum, simpliciter loquendo, quod est ab alio, di poteH esse, m non esse . Necessarium vero secum
dum quid est istud, quod non potest non esse quantum ad esse secundum quid sicut t omnes res mundi, quae sunt
possibiles habuerunt emm ab aeterno esse cognitum in
aliquo priori naturae ante determinationem diuinae voluis-
eatis per consequens necessario sunt in radi esse: quia quod praecedit determinationem diuinae voluntatis est ne cessarium: nec aliquid dicitur contingens, mi opponitur ij ii necessitati. COMMENT XXII.
PRO explicatione huius literae sunt aliqua obseruanda pri- mo obseruandum est, quod necessarium esse distinguitur penes suum contradictorium, quod est, possibile non esse :&possibile non esse distinguitur secundum quod disti suitur possibile esse: possibile autem esse ex doctrina Aristinetelis s. Meta. cap. de possibili, quantum spectat ad propometum dicitur tribus modis: uno modo,quia habet potentiam, ' sed qua potest esse, & non esse, & hocdueliciter,uno modo per citi potentiam,quae est in ipso, S in alio; fecundo modo per po- modist ita et tentiam, quae est in alio tantum, dc de hoc dicit B. Anselmus: Mundus antequam esset, fuit possibilis esse per potentiam in Ralio, id est per Dei potentiam ; non per potentiam in ipso: - 'quia mundus antequam esset, nihil erat, de quod nihilest, nullam potentiam in se habet: alio modo aliquod dicitur possibile: quia non includit ex terminis repugnantiam, Mistud appellatur possibile logicum: eodem modo distinguitur possibile non esse: primo modo dicitur possibile non esse per potentiam in se,& in alio, oc est illud,quod ex se habeto unde
242쪽
unde potest non esse: S respicit agens, quod habet potetiam . deducendi ipsum ad non esse, velut est quodlibet compositum ex materia , & forma: ex eo enim quod habet in se in teriam, habet in se potentiam ad non esse: nam materia pronpter annexam priuationem macciti natur semper ad malem
cium : dc ex eo quod respicit agens, quod potest illud Corru pere;dicitur possibile non esse per potentiam in alio. Secundo dicitur possibile non ei se per potentiam in alio tantum sicut est coelum secundum Philosophos)M Angeli: cum enim cςlum, & Angeli careant materia, non sunt possibilia non esse per potentiam, quae sit in eis, quia tamen habent argens,ut puta Deum, qui potest ea anni hilare, dicuntur posibilia non esse per potentia in alio. Tertio modo dicitur γλsibile non esse: quia exterminis suis nullam includit contrindictionem ad non esse, S: ira quod Iibet creatum,est possibile non est e. Necessatimn modo correspoi dens polubil oni. esse per potentiam in alio, est i Ilud, quod per nullum agens potest non esse, sicut est Deus, qui non respicit aliquod ages,
potest ipsum de esse reducere ad nou esse ; sed Angelus est possibilis non esse per potentiam in alio: quia per Dei poteretiam annihilari potest. Necessarium correspondens possibili non esse per potentiam in ipsti, est illud, quod no potest non: esse per potentiam, quae sit in ipso, id est est illud, quod non habet potentiam, id est materiam, qua posis non esse, M siet
Angelus, dc anima, Metiam cclum per Aristotelem dicuntur necessari j. Necessarium cot et pondens possibili non esse propter repugnantiam ad non esse. est illud, cui non esse repugnat, Vt Deus : nam ista propositio, Deus non erit,implicat contradictionem c Impossibile esse per potentiam linatio est, quod per nullum agens potest esse, ut Chymera. Impossibile esse pet potentiam in ipso, est quod, per nullam. potentiam, quae sit in i pso, potest este, & sic diceretur, quod mundus antequam e sset quantum est ex parte tuaὶ erat impossibilis fieri subiective. Impossibile autem esse pro eo, cui te pugnat esse, est illud cui simpliciter repugnat esse,ut Chy- mera erit, haec propositio est impossibilis . Nec Lariu Secundo Obieruandum est, quod duplex est necessarium inrupi aeum in inple um, quodda est necessarium ex se, Maese, S hoc si duplex. tam secundam viam Theologorum, quam secundum viani Philosophorum: Maliud est necessaritim ex se, M ab alio,.
243쪽
ex se λrrnaliter, M ab alio productiuE: necessarium primo modo secundum Theologos est pater in diuinis ; qui habet naturam in se simpliciter necessariam ; & non habet eam ab aliquo producente: sed ipse est principium omnium producibilium, tam in diuina natura, quam in creaturis, dicente D. Augustino de Trinitate cap. 2O. Pater est principium to- n. tius Acitatis. Necessarium ab alio, & ex se sormaliter siecundum Theologos in iunt filius, & Spiritus sanctus in diuinis, qui habent naturam simpliciter necessariam, sed filius a patre , SI spiritus sanctus a patre, & filio: sed secundum Philosophos necessarium a se, & ex se est prima intelligentia, Mnecessarium ex se, & ab alio secunda intelligentia: nam socunda intelligentia si ecundum Philosophum in ha t entit,tem simpliciter necessariam, ideo est ex se necessaria; sed quia i plana non habet a se, sed a prima, ideo non est necessaria a se, sed ab alio, neque ista differunt propter diuersas hvbitudines , ut magis patcbit infra. Tertio obseruandum est, quod necessarium secundu quid Neresia dicitur illud, quod non potest non esse quantum ad illud est rium se--
secundum quid, sicut sunt creaturae omnes in esse cognito, dum quia qὀquod habuerunt ab aeterno in intellectu duuno,& dicitur tu sit. le essecognitum necessarium,quatenus praecedit determina tionem diuinae voluntatis quia creaturae in tali esse cognito ab aeterno fuerunt productae, ideo dicuntur habere esse aeternum. Vnde aduertendum est, quod Deus ab aeterno producit quamlibet creatura in esse cognito, & intellecto: quia .. quamlibet creaturam ab aeterno intelligit, & tale esse cognitum est esse secundum quid, & non est aliquod esse verum iessentiae,vel existentiae ab aeterno: S ideo sub isto esse necessario secundum quid non cadit quidditas:quia esse talς quid' ---
ditatiuum non habuerunt creature ab aeterno. Dicitur tamen his
hoc esse creaturae ab aeterno necessarium, si praecedat actum H Σάδ, diuinae voluntatis: quia post determinationem eius cum ip- uisb. se sit prima regula contin gentium ) habent esse possibile, M Iobres ista non necessarium secundum quid, ut dicit Auctor in literac edimpleati stex quo sequitur, quod non datur necessarium complexum cudum quid secundum quid: quia talia complexa non intelliguntur ab uis datur. intellectu diuino ante determinationem diuinae voluntati , Necessura& post eius determinationem sunt simpliciter contingentia. complexum
Obseruandum est quarto,quod necessarium complexum, quid sit. O a ut dicit
244쪽
ut dicit Auctor est quod non potest non esse verum, ut sunt omnes propositiones primi, S secundi modi: ex quo habe- decessaria tur, quod duplex est necessarium complexum, scilicet m complexum diatum, & immediatum ; immediarum est illud, quod nones duplex. potest esse conclusio demonstrationis, ut omnis homo est animal rationale: habitudo enim huius praedicati ad hoc subiecta est necessari a ,& indemonstrabili S ; est habitudo necessaria: quia subiectu nec potest esse, nec intelligi sine praedicato; est immediata , indemonstrabilis: quia non nabet in subiecto causam, per quam sibi insiit. Necessarium autem complexum mediarum est propositio secundi modi, ut omnis homo est risibilis: ista enim propositio est mediata: quia praedicatam habet causam in iubiecto, per quam demonstrari potest eius habitudo ad lubiectum,ut puta animal rationa, te, est etiam habitudo illa necessaria: quia per nullam potest sentingeri subiectum esse sane praedicato. Contingens vero comple-eomplexum xum est omnis propositio de materia cotingenti,in qua prppvid sti dicatum potest abesse,& adesse labiecto praeter subiecti cose ruptionem, ut homo est albus, M similia. Haec omnia quae visis. diximus confirmari possunt per Aristotelem: nam s. Meta physices tex.comm . G. inquit: Quare primum,& proprie necessiarium est, quod simplex est: ubi omnes exponunt, quod hoc necessarium est prima intelligentia, quae simplex est, da necessarium incomplexum: hoc idem docet Aristoteles ta Metaphysices tex comm. 38. Vbi concludit primam intelliligentiam esse necessariam dicens. Cum autem aliquid sit mouens ipsum immobile existens actu ens, hoc nullo mo do contingit aliter se habero; dc parum infra: ex necessitate itaque est ens, bc prout necessitas bene est, & sic principium. uene. Et Commentator ibidem: Illud, quod movet primum m tum,cum sit non motum quia est actias purus sine aliqua potentia , impossibile est, quod habeat aliam dispositionem ab ea quam habet S parum infra: Declaratum est igitur,quod necesse est tale principium esse de necessitate; ex quibus eli-. ui ... citur haec Consequentia, si primum mouens est intransi nuto bile, ergo necessario est eras. Necessarium auteni secundum
quid, prout est illud, quod habet esse cognitum in intellecta
τ .iu , diuino ab aeterno, quod est essu ideale, cum sit mere Theo- Iogicum ; non habet unde ab Aristote e possit confirmaria
. . Sed necessarium coinflexum habetur ab Arist. primo Post quanda
245쪽
γ ndo voluit dςmonstrationem esse ex necessarijs;& s . Metaphys. t . comm. 6. Vbi docuit, quod quartus modus neces sari j est in demonstratione;& est,quando non contingit rem aliter se habere;& eius propria verba sunt hςc. Item demonstratio necessari orum est, quando non contingit aliter se habere; si simpliciter demonstratum est: & loquitur de necessario complexo mediato: de coplexo autem necessario immediato loquitur primo Poster.quando dicit,quod demonstratio debet esse ex primis, veris, necessariis, immediatis , causisque conclusionis.Contingens complexum posuit primo Priorvi cap. 8. ubi agit de propositionibus de materia contingenti: thd contingens incomplexum posuit 3.de Anisma lex comm. I ubi assignauit obiectum practicae bonum, non quodcunque, sed agibile , dc contingens: & 6. Ethic rum, ubi distinguit ratiocinatiuum ascientifico penes obiectu in necessarium, dc contingens.
Sed circa hanc literam 1 unt nonnullae difficultates. Prima Digre est. An secundum Aristotelem secunda intelligentia, cum optimata. hoc, quod est necesse esse ex se formaliter, fit etiam necesse Vnu serum esse ab alio effective, hoc est dictu, An secunda intelligentia da intestim dependeat a prima in genere causae efficientis. Circa hanc tia de deae dissicultatem non est una sentetia omniv m Philosophorum: a prima ire quidsenserit Arist. de efficietia primi respectu aliorum a se: geno e camquidam enim volunt eum sensisse, multa esse penitus intro- esscienti ducta; ipsumque primum nihil immediate producere,& h fuit opinio Gregorij Ariminensis in a.dist. I . quaest.a .& IOan Gregor. denis de Baccone etiam in a. dist. a. quaest. I. Et fundamentum Arim. Creg. suit tale: secundum Philosophum omne quod sit , sit I-.Bucci ex aliquo, & nihil fit ex nihilo, aut puro non ente,& hoc habuerut Philosophi pro principio, de oppositum crediderunt penitus impossibile: ita quod sicut ex nihilo fieri aliquid Myud eos, erat impossibile; ita secundum eos cuicunq; agenti hoc est impossibile, & ita omnes Philosophi uniformiter dixerunt esse impossibile aliquod agens aliquid ex nihilo facere : Vnde Commentator 8.Meth. cona. Is .dicit quod actio
agentis nihil aliud est, quam extrahere aliquid, quod est in
Potentia ad actum. Praeterea habent Arist.&Comment. 8. Physic.&I2. Meth. motum cψi nunquam in pi sse, sed esse aeternum; ex quo Patet, quod corpora cflestia,-eorum motores sunt aeterni:
246쪽
Comm. R. P. F. Franc. Arret. orol. Idiu. L ON
Vnde ex his concludit Greg. nec materiam primam, neque antelligentias abstractas, neque celos habere causam eisicientem, sed solum a Deo dependere, ut a fine. Fundamentum autem Ioannis de Bacc. est tale. Imaginemur enim linquit ipse) casum, seu exemplum, quod ponitur a Commentatore1 a. Meta. Comm.4 . licet ad aliud propositum, quod aliquis intelligatur a seipso,quod ipsemet sit princeps;tunc oportet eum necessario habere ciues, S ciuitatem efficienter produ--re : quod autem A ciuitatem, & ciues habeat ericienter Producere; hoc est ex imperfectione sua; quin imo si actuu
intelligendi, quo i ntelligitur a seipso, quod ipse est princeps
csset omnino perfectus, ipsum actum intelligendi coi comitarentur talia necessaria ad finem tuum, scilicet ciues, δί cibuitas , quasi quaedam sequela actus, dc hoc per quandamr saltationem sine omni efficientia: hoc enim denotat mi rem persectionem, quodlaIia immediate concomitarentu C suum intelligere, quam quod praecederet intelligereac post effective causarentur; eodem modo in proposito, imagina
tur Philosophus,& Commentator sinquit I omnes Baccon quod ex Koc, quod Deus intelligitur a seipso, quod est primceps unus, quo omnia bene disponuntur, ut inquit Arist. Ia. Meta. ex perfectione sui actus intelligendi per quandam co- mitantiam, M resultationem resultant intelligentiae, quasi ouaedam sequela actas intelligendi, dc hoc sine essicientia, ocim patet possitio istorum, quae aperti tuis est contra inten nonem Arist.& Comm. quod ut clare appareat, duo faciam zPrimo adducam loca apertissima Arist. MComm. in quibus ipsi docuerunt intelligentias, corpora coelestia habere causam enicientem. Secundo soluam motiua eorum. Quo ad primum est auctoritas Arist. a. Meta. 7. M 8 testsebus, vor probat statum in causis essicientibus,quod non esset, nisi omnia essent effecta a De sed primum effectum. suit fis in nullo alio praesupposito, ergo Secunda auctoritas Arist. in a. Meta .lex . Givuli, princ, dum sempiternorum esse causam ipsorum quo ad entit
Tertia auctoritas habetur s. Meta. cap. de necessario,M est textus G. ubi lic scribit : Horum quidem itaqua altera causa cssendi causa nece stari a , horum aute nulla, sed propter haea alia ex necessitate, vel secundam aliam translationem anti--. . quam,
247쪽
quam, quorundam itaque alia est causa, ut neces aria sint, quorundam vero nihil, sed propter haec alia necessario sunt, tunc sic, nullum ens est necessarium, nisi ens incorruptibile, ergo si secundum Philosophum aliqua entia necessaria habent causani, illa sunt entia incorruptibilia, ut c6umαρ intelligentiae; at nulla causa eorum esse potest nisi Deus,ergo m. Respondet Greg. iv auctoritatibus, α primo dicit ad prismam,quod verum est Deum este maximum ens,& omniumentium causam, sed non sequitur sinquit ipse) ergo est ca se effectitia: sed in rei veritate li responso non est ad me tem Philosophi: nam comparat Aristoteles primum ens primo calido in uniuersali causal itate, sed constat, quod primu calidum est causa effectiva omnis caloris, ergo Primum, Minaximum ens est causa essectiva omniv cntium, alias com- Paratio nulla esset.
Ad secundam auctoritatem dicit,quod Philosophus loquitur de necessarijs complexis, quae sunt conclusiones demo strabiles, quarum causae sunt principia complexa:& quod de his loquatur Aristoteles, patet in eodem cap.nam ante addu Oam auctoritatem praemiserat. Amplius demonstratio necessariorum est.sed haec responsio nulla est: nam licet in illo cap. Arist.de necessariis complexis metionem fecerit,tamen
non sitit tantum in illis: quia intendit etiam de incomptinxis, & vult, quod quaedam necessaria incomplexa habeant causam, dc quaedam non: nam postquam dixit, quorundam itaque alia est causa &c. subiungit statim, Quare primum MProprie necessarium,quod simplex est quod uniuersaliter de Prima causa exponitur,quς est Deus. Amplius Comm.in MCap. de substantia orbis, inquit, quod finis significat agens mgnificatione necessaria,sicut motum significat mouens: Unde implicat contradictionem apud Commentatorem; quod aliquod habeat causam finalem, & causam essicientem haud habeat: Modo secundum Greg. coelum, & intelligentiae habent causam snalem , ergo habent causam emciente, & su dit ibi Commentator. Et non est dubium in hoc,quod agens ipsum, cst mouens ipsum,quod enim mouet i psum motu illi
proprio,est illud, quod largitur illi primo dispositiones, per
quas motum proprium acquirit ;& in eodemmet loco diastinguit Comm. agens,inquiens. Sed in genere agentiu quincam est Prius tempore actu,& omnequod fit in sphsra istius Ο mundi,
248쪽
mundi, est istius agentis, Sc istius acti, quoddam est prius ni tura , sicut est dii positio temporis cum orbe, & agentis cum orbe, id est, facientis ipsum in dispolitionabus necessariis in
inueniendo fi nem, ob quem secit; Sc cum ignorauerunt quidam hoc e sse de opinione Arist. dixerunt, ipsum non dicere causam agentem uniuersum se ausam mouentem tantum, de illud fuit valde absurdum : haec Comm. ibi. Et confirmatur auctoritate Averr. in libMestructionum disp. 3 in solutione I 8. dubitationis versiis finem ubi inquit: Amplius declaratum est a Pnilosophis, quod id ,quod dat entium separat rum a materia finem, est illud, quod dat eis esse forma enim,
S finis sunt unum, de idem in hac specie entium, ergo illud quod dat finem huic esse, est agens s apparet idcirco, quod primum princi pium est omnium istorum principium, sciliscet agens, Sc sorma, dc finis. Amplius Averroes cap. a. de Iubstantia orbis, ponit casum imaginarium,quid esset de o be, si intelligentia non esset. de breuiter dicit, quod esset, si, Cui esset de motu, haecque sunt verba ipsitus. Et debes scire, quod istud coi pus coeleste non indiget virtute movete aemper in loco tantum sed virtute largiente in se, & sua lubstantia permanentiam eternam quoniam Sc si simplex sit, SI non habens in se potentiam ad corruptionem, tamen est finitae actionis necessario: quia est finitarum dimensionum, & terminatarum superficie continente ipsum; dc omne tale, cum intellectus poli iecit ipsum existens per se, absque eo, quoa aliud largiatur ipsi permanentiam, coaeternitatem, necesse se est, ut ita sit de finitate suae permanentiae, sicut est de finitate sua actionis; SI ideo necesse est in intellectu este potet tiam largientem ipsi permanentiam aeternam, quemadmodum ipsi largitur motum proprium teternum; lxec ille . MCap. in fine inquiti. Et fuit declaratum ex his omnibus,quod dator continuationis motus est dator motus coeli: quia nisi ipse esset, destrueretur motus, & si motus, etiam coelum. Vnde ex his sequitur, quod eadem necessitate, dc caulalitate auferuntur caulata ad ablationem luae cause . nam ablato S Ie, dc homine, eadem ablatione tollitur homo, S risibilitas quia agens,qui dat sorma ; dat consequentia sorinae. 3 .csti
cap. 28. motus autem aufertur ad ablationem intelligentiae:
quia ab ipsa dependet, ut a causa efficiente, igitur eode in eo dependet orbis ab intelligentia,ut a causa elliciente znar
249쪽
sintelligentia non effet, nee orbis esset. Nec valet expositio Greg. 3e Ioannis de Baccone, nimirum, quod agens pintest sumi dupliciter, proprie, & sic est illud, quod materiam de potentia ad actiam transmutat, S est principium unde motus, & sic est causa per te distincta contra alia genera causarum: aIlo modo sumitur agens improprie, & similitudinarib, & sic omne, quod est causa propter quam aliquod est ta- 'le , vel tale potest dici agens, & dicitur facere, vel agere sic, vel sic, S hoc modo, & forma, SI finis potest dici agens rospectu eius, cuius est forma, vel finis: & ex his ad propositudicit, quod non est intentio Commentatoris, quod intellis gentia agat orbem primo modo, id est, productive ; & prie, sed secundo modo similitudinarie, sicut forma vel finis, uti solemus dicere, quod forma hominis facit hominε
esse talis figurae. Haec expositio sinquam in nihil valet: quia
' Averroes in illo cap. a. in auctoritate allegata , declarat coelum quo ad suam substantiam, & in se dependere ab intelligentia, & etiam quo ad motum, & ad omnes dispositiones requisitas ad motum: nam declarat ibi, quod coelum quo ad suam substantiam indiget virtute largiente sibi permanet tiam aeternam,quemadni u largitur sibi motum aeternum, M inquit, quod idem est iudicium apud intellectum circumscribentem i psum orbem ab intelligentia, sicut erat de in tu, & inquit te declarasse hoc propter amorem quia quidam errauerunt de mente Aristotelis tenentes coelum non hab re nisi causam mouentem tantum, quod est ut inquit in valde absu rdum s & haec est opinio, quam ipsi tenent: quia viniunt coelum dependere ab intelligentia, ut a causa efficiente, quoad motum, & quo ad dispositiones proprias ordinatas
ad motum , non autem quo ad substantiam. Preterea Commentator in Epitome Meta. tractatu primo cap. I. inquit, quod agens, S mouens arbitrari possunt, quod differentiam habeant: quia mouens praestat mobili tantum motum; agens vero sormam, perquam fit motus : Et obse uandum est, quod eo loci Auerroes intendit declarare, quomodo diuina scientia considerat quatuor causas,& declaras, quomodo considerat efficiens, dicit, quod intelligentia, ut dat coelo motum, ut sic, dicitur motor, & sic a naturali consideratur sed in quantum dat coelo formam, id est essentiam,
quam sormam appellat, consideratur a Metaphysico,& ideo
250쪽
in quantum essicit ab aetemo coeli substantiam, sic dicitur dure tibi formam: non enim in orbe est alia forma,ex qua componature, quia est substantia simplex,sed per sormam intelligit essentiam orbis,ut expresse patet ab eodemmet Averroe in eodem Epit. tractatu . cap. 6. ex his ergo dictis apparetiquodnam eme habeant isti minores, & quomodo fit motio ipsorum: ex quo etiam ostenditur, quod non sunt tantum motores corporum coelestium,imo dant eis formas suas, quibus sunt id, quod sunt, & parum infra, & ideo sunt eorum agentia quoquo modo, cum ipsum agens praestet essentiam rei, ecce quomodo ipsemet se declarat, quod sorma sumbtur Pro essentia rei: quid clarius potest haberi in via Commentatoris : ement multae aliae eius authoritates ad propomtum ostendendum, quas breuitatis causa relinquo.& haec quo ad primum. Quo ad sccundum, soluenda sunt motiua Greg. & Ioamnis; pro quorum solutione sunt duo notanda, primum no
Ali 'idpro tandum est, quod aliquod produci stat dupliciter,uno modo
duci flai δε- per motum,& transmutationem materiae,eo modo,quo omplici ' nia agentia naturalia producunt: Alio modo per simplicem emanationem:& hcc distinctio est Comment in lib.de subim orbis cap. a. ubi inquit: Sed in genere agentium quoddam est ' Prius tempore acto; α omne quod fit in sphςra istius mundi, & istius agentis, & istius acti: quoddam est prius natura, sicut est dispositio temporis cum orbe, & agentis cum Orbe, scilicet facientis ipsum in dispositionibus necessivijs in inueniendo finem, ob quem suit: ex quibus verbis elicitur, quod
emciens sine motu praecedit actum natura, non tempore; es sciens vero cu motu prscedit effectum,& natura. tepore. sep Secundum notandum est, quod potentiam praecedere a reii duplici- etiam; aut non esse praecedere esse, potest duobus modis in ter pra δε- telligi, uno modo ordine temporis, alio modo ordine natu λς rae; primo modo potentia ad esse, seu non esse non potest competere sempiternis, & nece Tarijs, secudum viam Arist.. sed si loquamur de ordine naturς, hoc etiam potest esse duo ordo naturae bus modis;vno modo prout ordo naturae accipitur positive, en duplex, secundo modo prout accipitur negatiue,seu priuatiue: Ordo positi , o naturae postiue est inter aliqua. quorum unum actu, & pos 'UM M. tiue pracedit alterum, sicut in homine sensitiuum intellecti'uum Praecedit: ordo vero naturae priuatiue est inter aliqua, quorum