장음표시 사용
261쪽
In Formalit. A Q. Ant. Sirecti Doct. Paris a is
num opposirorum est aequivocum, x significat duo, aut tria &c. signiscata, alterum significabit tot, ut patet de acuto, S obtuso, de sano, dc aegro, & hoc si secundum omnem signiscationem opponuntur: nam non inconuenit aliqua secundum aliqua significata opponi, licet non secundu alia: exemplum patet's . Meta ubi Arist. ponit significata unius, Mmultitudinis, quae non opponuntur secundum Omnia, ut paret ibi: patet etiam exemplum in acuto, Scobtuso, S de en- re reali,& rationis: modo ad propositu,necessarium,SI contingens non opponutur secundum omnem significationem. Praeterea contradictoria sunt opposita, de datur contradictionis unum oppositorum, sed reliquum non datur.quia est non ens: ita potest dari necessarium sic sumptum, & tamen contingens ut sic non datur.
ENs ulterius diuidytur in ens independens, m in ens . dependens. ens independens est Deus: quia a nulgo est, nec in genere cause efficientis, nec materialis, nec formalis, nec finalis , ut i culose multum deducit S t. a. distinc. Irimo sint. S. eiusdem. Ens vero dependens est,quod ab alio e l in aliquo genere causse, cum igitur omnia ali
a Deo ssint in genere cause escientis, sequitur, quod δε-
Iendent. COMMENT. XXIII. IN ista litera Auctor ponit aliam entis diuisionem, scilicet
in ens independens, & in ens dependens, & subdit, quodens independens est Deus; quia nullo est, nec in genere cain Deus enim sae efficientis, nec materialis, nec sormalis , neque finalis . de pedens, a Quod autem Deus non dependeat ab aliquo in genere cau- es/nulla ef sae efficientis, probatur sic. Aliquod est ens effectibile, ergo fecti . est aliquod ens primum effectivum,quod nullo modo est effectibile ab alio antecedens est clarum,& cGnsequentia probatur. Capio enim effectivum alicuius esse tibilis,&quςro,
262쪽
Comm. R. P. F. Fraue. Arret. Ord. Min. de Ob
vel illud est a nullo effectibile, vel ab aliquo alio effectibili, vel 1 se: si dicas, quod est effectibile a nullo, hoc est irrationabile, quod illud, quod nihil est, possit aliquid eiscere: neque est dicendum quod sit effectibile a se: quia hoc est contra rationem, conrra Arist. a. de Amma,& contra D. August.
Nulla enim res est, quae seipiam gignat: quia e stet antequana. esset: neque posset dari tertium, videlicet, quod sit effectibile ab aliquo alio: quia quaero de illo , quod est ipsius effectivum, veI est effectibile ab alio, vel non; si sic, dabitu r ergo processus in infinitum, contra Arist. 8. Phyc. dicentem quod in mouentibusvi motis deueniendum est ad unum primum mouens penitus immobile,& a. Mel. ubi probat stat invia et lactibus: ergo deueniendum est ad unum primum efficiens, quod est in effectibile, S tale est Deus, S ita Deus est independens in genere causa: efficientis. Quod sit independens in ratione finis, id est, quod non dependeat ab aliquo, ut a fine, probatur sic. Primum eia, est ineffectibile, ergo non est fiuibile: antecedens prolutum est supra. conlequentia prinbatur sic: quod non nabet causam eiscientem, non habet causam finalem: quia causa sinalis non ponitur nisi ut moueat eisiciens ad effectum producendum, igitur, quod caret causa efficiente, necessario caret cauta finali, quidquid dicat aliqui de secundis intelligent ijs, praesertim Averroistae inter sedissentientes, Dei namque permissione Iequaces illius Commentatoris hac animaduertione confunduntur, ut ii ter se plerumq, discrepent, atque sibimet contradicant, quod
utique mirum noli est, si coiifusam imitantur, quod ni paconiiundantur. Quod vero Deus sit inde pendens in genere caui, materialis, & sor malis, probatur sic, quod non habet
causam efficientem, ne finalem, non habet causam materialem, nec formalem ; at Deus est huiusmodi, ergo. probatur maior: cuius non est caula extrinseca, eius non est causa
intrinseca, sed ipsius Dei nulla est causa extrinseca,ergo nulla est causa intrinseca. Nam ad producendam aliquem effoctum, primo finis mouet ciliciens, A ciliciens producit sormam in materia, Sc sic producitur compositum; cum ergo a Deo negetur causalitas pastina eisseientis, δί finis, ut prinbatum est ergo ab ipso negatur caulalitas materiae,& forme, cum sit necessario posterior, dc priorem causalitatem praesupponens: materia enim non habet quod possit materi liter
263쪽
liter causare nisi ab agente inducente χrma in materia, qua inducta, tam λrma, quam materia causant intrinsech compositum : si ergo materia, de sorma non causant intrinsecE, nisi extrinsece causante efficie te moto a fine; sequitur, quod caulalitas causae efficientis, est simpliciter prior causalitate materiae, S λrmae, & per consequens, si aliquod est causatum a materia, SI Qrma intrinsece, ergo causatum est ab efficiente extrinsecE, S; ita si primum ei ficiens esset cata satum intrinsece a materia, & λrma, haberet aliqtiod efficiens prius, S: sic primum effectivum non esset primum, quod implicat contrari: tionem,ut etia probatum est supra, de ita patet, quomodo Deus est indepe dens in omni genere causς. Per Oppositum autem,ens dependens ab alio in aliquo genere causae dependet ideo, cum omnia alia a Deo sint in genere causae efficientis, sequitur, quod omnia alia a Deo 1 unt entia dependentia. Unde pro huius intelligentia obser Iudependens uandum est primo, quod duplex est dependentia, quaedam est duplex. essentialis, quaedam accidentalis; essentialis est illa , qua aliquid sic dependet, quod non potest esse sine eo a quo dependet; de hoc modo omnis creatura dependet a Deo quia nulla talis potest esse sine Deo: dependentiam accidentalem appello : qua tale dependens, potest sine eo, a quo dependet, esse: ex quo tequitur, quod nulla creatura depedet essentialiter a causa i ecunda secundum Theologos,qui non ponunt ordinem essentialem inter caulam primam, & secundam, Mhoc de causis extriniecis loquendo: nam istas Deus supplere potest: Philosophi autem,cum ponant ordinem simpliciter necessarium inter causas, licerent, quod prima causa non posset causatione cause secundς supplere,& perconi equensita essentialiter secundum ipsiss) effectus dependet a secundis causis, sicut a prima: sequitur secundo, quod tam secundum Philo phos, quam secundum Theologos dependetiae stenti alis non solum est ad Deu m,sed etiam ad materiam Sc formam,quarum vices setiam secundum Theologos) Deus isupplere haud potest: nam homo ita essentialiter dependet a materia, dc λrma, sicut a Deo, licet non tanta necessitate, quanta dependet a Deo . Obseruandum est secundo, quod independens dicitur dii' Dependestia pliciter, uno modo, quod nullo modo depender, & sic solus duptiae est.
Deus est independens, ut supra probatum est. Et si dicatur,
264쪽
Filius habet esse a patre, ergo dependet. Dicit Doctor Sub
talis quod dependentia dicit alte litatem naturae: modo filius non habet aliam naturam a patre. quare ab eo non dependez loquendo de hac dependentia dicete alteritatem SI ex hoc. apparet, quantum defecerit in via Doct Subt.& veritatis bonus ille Carionicus ψ. Physicorum quast. 8.art. I. ubi loquens
de mensuris, dicit: quinta est instans naturae; de illo instanti 1unt multi modi dicendi. Aliqui dicunt, quod non stat nisi in dependentia huius ab hoc , ita secundum istud uallans dicunt prccedere subiectima proprram passionern,5 partes to tum, Se sic dicunt,quod pastio est posterior natura suo subiecto. Sed hoc improbatur : quia filius in diuinis depudet a patre, bc tamen non est pollerior patre natura. liaec tile. Caeterum falsum eli, quod si lius dependeat a patre, nisi acci piae dependere, pro habere csse, seu pro prae exigere: nam filius praeerigit patrem, de habet esse a patre. Alio modo dicitur indepcndens iecundum quid, quod schlicet non dependet ab aliquo in aliquo determinato genera
caulae, velat 1 unt Intelligentiae, quae non dependent ab alio ita, genere caui e materialis, sed bene dependent a prima in genere causi, essicientis, δί finalis, ut docet Dodi. Subt.7. quaeit quolib. δί 8. disti t. quaeit. . quod etiam docet Arist. i a. Metia X. comm. 38. v, scribit, ex hoc igitur principio dependendcoelum, Sc naturae; ex qua auctoritate habemus, quod datur ens independens, dependens: nam ex eo quod dicit a talicrgo principio, habetur ens independens: nam non esset priminum , siue principium, si ab alio dependeret: ex eo autem quod dicit, tum coelum, tum natura dependet, habetur ens dependens: hoc etiam aifrmat Iz. Met. t . comm. 6 2. Vbi ex intentione ponit omnia habere ordinem essentialem inter se, oc magis ad unum primum: ex quo vult habere, quod
cum iste ordo essentialis sit ordo dependentiar) Omnia es-ientialiter dependent a primo ente, de cum nihil sit essentia liter dependens ab aliquo in essendo, a quo non habeat esse in aliquo genere causae, vult,quod Omnia dependeaot a Deo tanqiram a cauta ilia ala, dcestici cnte. Quod si dicatur cum. Ioanne B. iccon. δί Greg. Arimin. quod o iunia dependent a Deo, ut a fine: contra hoc est Arist. I 2. Met. te X. comm. 36. ubi scribens de primo mouente, inquit; quod mouet sicut
apputabile , dc intelligibile, de taec Iuud verba eius. Et mouet sic
265쪽
sicut moliet desideratum, & intellectum; huiusmodi, autem mouent non mota, hoc pacto Deus mouet s.cundam intelligentiam, igitur causat intelligere ipsius intelligentiae, sed intelligere secundae intelligentiae apud Arist. est idem quod substantia intelligentiae, ergo causat etiam intelligentiam. Et si dicatur , luod illud mouere est metaphoricum, S non proprie aliquid causare. Contra,omnis intellectio, quae non est eadem obiecto, causanar ab obiecto, dc essective, secun dum Comment. ibidem dicentem, quod balneum in mente mouet ut emciens , &vt extra, mouet ut finis, ergo intellectio secundae intelligentiae causabitur effective a prima in te uigentia. Et si dicatur, intellectio intelligentiae secundae, Et eius substantia dependent a prima, ut a causa finali; propterea quia prima intelligentia terminat dependentiam i candae, M sinit ipsam, & silc praeci se, ut a sine,& non vi ab efficiente : Contra est Arist. qui vult, quod prima intelligetitia non solum motret, ut terminans dependentiam secundae , verum etiam ut mouens ad actum amandi: quia mouet ut amatum, Jc desideratam, ergo est caiisa amoris, & intellectionis secandae intelligentiae, de non nisi effective, ut probatum est. Praeterea, si Deus est finis eritium, ut terminans solum e rum dependentiam in ratione finis , cum illud determinare
dependentiam isto modo non siit nisi praeexigeiuia entitatis diuinae: unumquodqile enim ens ad sui esse Dei entitatem praesupponit ; sc queretur quod cum se dum Philosophum non solum hoc verum sit de entitate Dei, imo de entitate cuiuslibet speciei: nam Philosophus habuit pro impossibili, quod uni itersum possit entitate cuiuslibet speciei carere; quod si Deus non es siet aliter causa finalis, nisi quia entitas eius requiritur adesse aliorum ; quod species humana esset causa finalis: quia secundum Philosophum ad cntitatem aliarum specierum necessiario requiritur ;& non emet differentia nisi in hoc, quia Deus esset maius ens , quam species humana; sed quo ad necessariam praeexigentiam ita requirit ut species humana ademe aliorum, sicut Deus: haec volui
hic dixisse: quia Auctor dicit,quod omnia dependent a Deo in genere causa: emcientis, licet satis aperte a nobis supra de secundis intelligentijs demonstratum sit.
266쪽
SEd dices, si omnia dependent, mi dicis, cum deten
dentia, sit relatio sequeretur, quod saltina omnia alia a Deo essent ad aliquid, quod etidetur inconueniens; fescontra Philosophum . . Meta. Restondetur, quod argumentum concludit, quod omnia alia a Deo fiunt ad at quid denominative: quia in omni ente fundatur restest essecliuitatis , seu dependentia, oe istud concedo, nec hoc
negaret Philosophus, sed non probat, quod omnia sunt fommaliter , . quid irative ais aliquid, sic voluit negare Philosephus omnia esse ad aliquid.
ΡRo intelligentia huius literae obseruandum est, quod opinio Antiquorum qui erant de secta Academicorum inerat, quod nihil vere potest cognosci ab homine: dicebant
enim, quod omnia erant in continuo motu, A fluxu, dc ita Partim erant in termino a quo, S partim in termino ad que, M sicut illud, quod tendit ad albedinem, non potest dici sim pliciter album, & simpliciter nigrum, ita dicebant illi, quod non possumus dicere sic esse determinate, sed potius veritaS sequebatur modum concipiendi nostrum, ita quod sicut ap parebat illud esse,ita erat,& adeo pullulauit ista opinio, quod Venit ad aures Heracliti, de ab Heraclito ad Cratillum eius discipulum venit,qui nolebat loqui, ne mentiretur: timebat enim ex quo voces sunt in continuo fluxu,& fiebant in quo dam tempore imperceptibili, quod veritas citissime transiret I imo cum voces proferebantur, iam veritas transierat,dcideo inouebat digitum: quia digito poterat citius ostende re, quam voce illud loqui: differebant itaque ad inuice Horaclitus,& Cratillus: quia Heraclitus dicebat quod non con' tingebat eundem hominem bis flumen transire: quia aqua ei ac in continuo motu, S ideo in alia, de alia aqua semPcr
267쪽
In Formalit. Mag. Ant. Sirecti Doct. Paris I r x
erat, & dicebat, quod non contingebat bis loqui de eodem, quia res non durabat, & ideo nos ignaros maxime faciebat. Cratillus vero discipulus contra Heraclitum dicebat, quod non solum non licebat de eodem bis loqui, sed nec semel, nec etiam semel quis idem flumen trafire poterat: quia erat quoddam successivum ita in eodem successu mutabaturres ipsa, & sic dicebat, quod veritas mutabatur sicut res ipsa; imo dicebat, quod Nauis, quae ducit ad Ri pariam, non est illa, quae reuertitur, ut illi imponitur, Sc ita dicebant omnia continue moueri, &omnia apparentia esse vera , id est, res non erant verae, nisi dum apparebant, S quam primum non apparebant, amplius non erant verae, dc ideo Aristot. .Mer. tex. I 6. inseri contra eos, quod omnia essent ad aliquid λrmaliter: quia apparentia est relatio quaedam apparentis ad
illud cui apparet: ita in proposito pollet argui, si omnia dependentia a Deo, cum dependentia sit relatio, omnia erunt
ad aliquid. Respondet Auctor huic rationi, & dicit, quod omnia lunt ad aliquid denominatiue, &hoc non negaret Philosophus, sed non est verum, quod omnia sint ad aliquis formaliter, S quidditatiue, id est, quod omnia includant Quid ditatiue respectum , hoc est, quod negabat ibi Philosophus. Unde obseruandum est, quod aliquid esse, vel dici ad aliquid, contingit dupliciter, scilicet quidditatiud, Messentialiter, & sic omne relatiuum secunduna esse est ad aliquid essentialiter, id est in suo conceptu quidditatiuo inctu dii esse ad aliud, ut simile in suo conceptu includit habitudinem ad terminum, quae habitudo est de conceptu eius mr- mali, & quiddita liuo, &isto modo omnia esse ad aliud negat Arist. Alio modo aliquid dicitur ad aliud denominatiue, de ita omne ens, in quo fundatur aliqua relatio dicitur ad aliquid denominatiue, scilicet per relationem sundatam in eo,& ita albedo dicitur similis, vel Socrates albus appellatur mmilis Platoni albo, S hoc modo non negaret Philomphus omnia esse ad aliud. Et quod ista sit intentio Philosophi patet, quia si vult habere intentum contra Heraclitum, dc Cratillum, habet concludere, quod Omnia sint ad aliquid essentialiter & non denominative: quia ipsi hoc non negarent,redistinguerent eo modo, quo hic distinguit Auctor, sciliceri
quod aliqua esse ad aliquid stat dupliciter Ecc. &dicerent, cocedo, quod omnia sunt ad aliquid denominatiue, sed non quid.
268쪽
quidditatiue: propterea Philosophus concludit contra eos, quod omnia sunt ad aliquid quidditatiud, de non denominati vh, de hoc est , quod voluit dicere Auctor, quando dixit, Phoc non negaret Philosophus, sed non probat, quod omnia sint ad aliquid formaliter quidditatiue: quia sic negaret Philosophus omnia esse ad aliquid. Mensis. de , Sed contra hoc dictum Auctoris tenuit Henric. de Gand,
uo quolib. 3.quaest . u. &quolib. s. quaest.2. quolib. 2. quaest . 3.&quolib. . quaest. 7. 5 S. ubi vult creaturam omnem inci
de re quidditatiue, & essentialiter respectu ad Deum, quem respectum vestigialem, de participantis ad ens participatum
appellat. Contra quem arguit Scot.in a. sent.dist. 3. quaest. S. duabus rationibus, quae tamen rationes videntur cotra Henricum nihil concludere: nam Scotus arguit sic. Nullum p sterius est de essentia prioris, at relatio est posterior land mento , id est res creata, ergo non est deessentia rei creatae. Secunda ratio potest ei Ie ista: Nullum absolutum constituitur per respectivum, substantia, quantitas,& qualitas sunt absoluta, ergo non constituuntur per respectivum ,& redit haec ratio in idem. Relatio en Ad istas rationes responderet Henricus, ut respondet ibi duplex, ad Doct. lubtilis,quod duplex est relatio: altera adueniens fun-nerimi, O damento, altera vero constituens: rationes Scoti de relati consumem . ne adueniente concludunt; non autem de relatione constim
tuente sundamentum; dc ita hac responsione distinctiones i istas, & consimiles rationes Scot. Heia r. ibi uere posset, & tsic sequeretur, P omnia essent ad aliquid essentialiter, &quid-ditatiue, quod est cotra Doct. Subtilem, & Auctorem hic, Mcontra veritatem ipsam: sed rc spondetur pro Doct. subt. MAuct. quod relatio non potest esse de essentia absoluti: quia idem esset ad sh, de ad aliud essentialiter, & per consequens ad te, & non ad se, quod implicat; esset ad se: quia absolutum ue esset non ad se, sed ad aliud, quia essentialiter includeret relationem. Et quando Henticus distinguit de relatione Constituente, M adueniente, Δί dicit, quod prima est de esse sentia sundamenti, S non secunda, falsum est: quia nullus respectus potest costituere essentialiter absolutum, & pro hoc facit id, quod habet Doct. Subt. in a. sent. dist. I. quaest.2. in Primo dist. 3 s. dc 3. quod prius est absolutum in causa, secund a est absolutum in effectu, tertio est respectus aliquis in esse fectu,
269쪽
seimi, scilicet realis ad caulam, ut creationis passivae, aut aliquis iis , quarto est fel pectus in caulae ad effectimi si cauia nata est referri, si autem est prima causa,in ςa est respςctus rationis, vel nullus phoc sic sta Me,arguitiir sic contra Henricum. Nullum posterius est de essentia prioris, heopotest ebientialiter constituere ipitim prius: iqd relatio omnis tam adueniens, quarin constittiens est posterior quoliber fundamento, vel absoluto, ergo non est de quidditate fundamenti , nec es lentialiter constituit ipsum. Respondebit Henricus, quod verum est de relytione ξdueniente, non Mitem dehonstituente. Coiitra, nulla relatu, quomodochinque consideremx, potest esse palor, aut considerari prior absolitio ut patet ex Aristotele in Praedicamentis, ubi posuit abloluturii Onan narrescedere relationem, ut optime notat Boeotius an expositione sita in lib. Prae Micamentorum. Relinquitur ergo, quod omnia non iunt ad aliquid formaliter, sea bene denominatiuC-
Cotu dices, Isse respectus fundatus in creatura , mra aes Deum terminatus, et Q ect res det Lucta a Creatu ra , vel non si non saergo omnia it ad ahruidessentia liter, quid litatiue , t et videtur; si sic, ergo creatura ,
tuta h mo, etet angelus,poterit esse sine tali respectu ;sic no dependuit ad Deum probatur secunda consequrn tiae qui licet posserius distinctum realiter aliquando non
si esse sine s. priori; tamen iniuerstiter omne prius sic di inicitum potest esse sine sim posteriori: tertia cons Puentia probatur: quia essi Itus frimalis non pote I esse
sinesia causea formali, etiam per diuinam potentiam Pyma causanias causae materialis, oeformalis d=cunt im-Ierfectionem , m sic separata tali dependentia, creatura nou esset dependens. Dico breuiter conformiter ad Sco
270쪽
rum dininc. I. asent. quod tans dependentia eH ealiarcah ter cum Creatura *m etnimefaliter omnis, et tios ne qua, vel sinemus termino Dydamentum non potest esse, talis relatio ide tificatur realiter cum Fussim lamen-
. D ; clarum est, quod creatura nobiotest esse iis dependea nisi Deus sit, ergo creatura est realiter Ha dependentia Et si mihter ico de dependentia totius compositi essentialis ad suaspartes, di de dependentia qua M tis pendet a
fundamento. Ex hoc infra, quod capiendo hoc modo δε- fendentiam, nulla creatura absoluta dependes an se imetram in genere caus es cientis creaturam a tutam possit Deus segri creare , es consereare 4 C O M M E N T. XXV.
I Icet haec litera sit de se latis clara, pro ampliori tamen eius intelligentia aliqua Obseruanda sunt. Primo est obseruadum, quod omne prius alio distinctu naab eo realiter potest saltςm per diuinam potentiaim esse sine Polteriori, aut quantum est de se sibi non repugnat esse sine, & maxime si est absolutum e haec piopolitio est DOct. Subt. in a. s ent. dist. I a. quaest. a. quae infra art. de Idenrritate, ac distinctione reali a nobis declarabitur magis. Secundo est obseruandum, quod posterins realiter a suo priori Mistinctum contingit aliquando, quod, on possit esse sine priori,& cst,quando dicit ementiale depe entiam ad prius: hanc etiam propositionem uectarabimus eodem mloco, ubi suprae supponantur ergo pro nimc a duae pro,
Tessio obseruandum est, quod Auctor in hac litera tres racit consequentias: prima est talis ; si dependentia,quq sun
datur in creatura, &terminatur ad Deum , est eadereS cum creatura, ergo omnia sunt aci aliquid essentialiter: secunda, ii dependentia non e si eadem res cum creatura, ergo homo,
vel Angelus poterit esse sine i ii dependentia: Tertia conie, qu ti , ii creatura potest esse sine dependentia, ergo crea'