장음표시 사용
311쪽
rissima . quia non dependet ab actu collativo intellectus i odi. Sed contra: Certum est,quod identito rationis est relatio, ata relatio est inter extrema,quae iunt fundamentum, S termi n. nus; identitas autem rationis est eiusdem ad se, sed nulla rela iti' M.tio est elusilam ad se, ut si sit per actum collati uti intellectus, . ergo identitas fationis. ab actu collativo intellectus, vel alte- . Hus potentiae collativae dependebit.Et confirmatur per Arbstotelem s. Metaph. cap. te eodem, estq; textus non habens
commentum, immediate sequens textum comm . II. Ident,ias est uno modo, quando intellectus utitur uno, ut duobus;
ex quo sequitur,quod secundum Aristotelemadentitas quς-cunque est inter' aliqda duo: ergo si est eiusdem ad se, nocerit peractu in collativum intellectus. i. Ad hoc dicimus, i duplex est relatio : quaedam cst relatio Telatio ea actualis , quaedam aptitudinalis, seu indamentalis: relatio doliae L. actualis siue sit realis, siue rationis, semper est inter aliqua malis cae
duo extrema in actu, aut iecundum rem, aut secundum coin ptitudinalis.
siderationem in teli ectus s si sit relatio aptitudinalis, est inter aliqua duo existentia in actu; solum in aptitudine, & in pintentias ita quod non requirit extrema actualiter existentia, sed tantum potentialiter. Si loquamur de relatione actuali, dicimus, quod identitas rationis actualis non potest fundari in obiecto cognito cognitione simplici : propterea quod obiectum apprehensum simplici apprehensione, ut sic cognatum, non est aliqua duo in actu per intellectus considerationem, sed identitas, quae fundatur in tali obiecto sic cognito, quae est identatas rationis, est identitas aptitudinalis, de fundamentalis, pro quanto sundatur super unitatem eius, quod potest esse aliqua duo in actu per considerationem imtellectus : quia intellectus potest uno, eodemq; indamento, & termino uti,& tunc utitur uno ut duobus, eo modo,
quo loquitur Aristoteles 3. Metaphysic. loco praeallegato. Ex quo ipsi concludimus,quod licet in tali obiecto,sic appreheialo, fundetur identitas rationis aptitudinalis, non tamen actualis: quia ista solu in illo est,quod consideratur ab intellectu,in quantum consideratum est,& per consideratione alteri comparatur. sequitur secundo,quod non datur identitas rationis actuali' sine actu collativo intellectus: quia cu talis identitas sit relatio rationis.est inter aliqua extrema ad inuicem per actuni collativum intellectus comparata. V. S Secunda
312쪽
Vtruidcnti Secunda difficultas est I An identitas rationis 'seu identi t. a rati ,. tas absolute dicat aliquod positiuum, vel solain non alieta- vel identitas tem, hoc est, an identitas dicat aliquid positide; vel tanturia absitate d negative. Et videtur, quod non dicat aliquod positiuum: cat a liquod quia cum identitas ponatui in diuiniς, sit diceret positiuum, post m. cum tale sit aliquod commune ,& per consequens Plurificabile, posset in infinitum multiplicari ,& sic pluta, imo infinita entia positiva essent in diurnix: antecedens patet per Doctorem Subtilem quaest. a. quolib. ubi docet, quod multiplicabile eiusdem rationis est multiplicabile in infinitum , sed identitas est quoddam commune quia pater est idem 1 lio , sanctoque spiritui, M E contra; de sim liter omnia attributa : identitas itaque est communis ad omnes istas identitas tes,&ita si est quid posititia,potest in infinitam multiplicari Praeterca, si identitas in diurnis dicit positiuum ; in diuinis - i poneretur aliquod potentiale , probatur consequentiat quia
illud quod non est de se hoc, est in potentia ad illud, quod
non est de se hoc ; identitas ergo in communi est in potentia ad hanc, & ad illam identitatem 3 at absurduin est, quod in diuinis aliquod sit potentiate; falsum est iraque,quod identitas dicat aliquod positivum. Haec, & consimiles instantis facillime euaderentur, si diceretur, quod identitas praecis; idiceret non alietatem: quia negatio pura non ponit aliquod multiplicabile: sed quia Scotus 3 r. dist. I. tenet, quod ex natura rei in Deo est identitas; ideo aliter respondeo ad instat tias, & ad primam, S secundam dico, quod identitas esset .multiplicabilis in infinitum, de esset aliquid potentiale in dis uinis, si identitas non esset idem realiter infinito formaliter, at quia identitas est idem realiter essentiae diuinae, quae est i finita sormaliter, M per consequens immultiplicabilis, de de se haec: nam infinito repugnat multiplicari, cum sit de se
hoc, non est potentiale, ideo identitas, quae est idem realiter cum infinito formaliter,est de se hec; N per consequens in multiplicabilis.
SEcunda conrei fio. I La distinguuntur ratione, quae di- '
ningiuιntur lex actum costativum intellectus praecise,
313쪽
In Formalit. Mag. Aut recti Doct. 'tris r rex quo sequitar primo, quod in omni propositione, in qua etiam idem praecucatur de si o, subiecitum, praedicatum distinguuntur ratione: qura sicut contradictio fun
data in entibus ex natura rei concludit diuinctionem ex natura recita contradictio fundata in entibus rationis con
cludit distindtionem rationis. C o M M E N T. R
PRo intelligentia huius conclusionis obseruandum est, op 'γώ omnis
omnia illa, quae habent distinctum conceptum ex parte di mi r rationis, ratione distinguuntur, dummodo illi conceptus di- timus habeat stincti sint entia rationis . Sed hic est dubium. An omnis di- esse per actsistinctio rationis habeat esse per actum collati uti intellectus. Gllatiuui Auctor hic dicit expresse quod sic. Cuius tamen oppositum temetus. videtur dicere Doct. Subt. in primo dist. 2. par. a. quest. i. illius secundae partis, ubi docet, quod ad hoc, quod aliqua sint distincta ratione, lassicit diuersus modus concipiendi grammaticalis, seu logicalis, ut homo,& humanitas distinguuntur ratione propter diuersos modos concipiendi logicales, scilicet abstracti, dc concrcti, & homo, hominis distinguuntur ratione propter diuersos modos concipiendi grammaticales, nimirum in recto, Minobliquo, S tamen isti modi non videntur esse per actum collativum intellectus. Responsio
Secundo est obseruandum sex ista secunda conclusione Addini Auctoris) quod ad distinctionem rationis tui licit tantum di- ctione rati stinctio ex parte intellectus,& no requiritur distinctio a pat- nissu is dite rei: quia idem distinguitur a seipio ratione, ut ponitur a Iunctio ex parte praedicati ,& a parte subiecti tamen ibi non est di- parte inre stinctio conceptuum ex parte rei. Sed dicet forte aliquis: sectus. quare ad identitatem rationis requiritur identitas ta ex parte rei, quam ex parte intellectus , de indistinctione rationis requiritur tantum distinctio ex parte intellectus 3 Respondeo ex sententia Doctoris Subtilis in a. dist. i. quaest.vltima,
quod quaecunque differentia sufficit ad distinctionem; sed ad persectam aliquorum identitatem non sufficit quaecunque identitas: nam ad hoc quod Franciscus conueniat cum Atmtonio,
314쪽
tonio, oportet, quod conueniat in omnibus, incipiendo abente usque ad hominem , sed ad eorum distinctionem sui ficit solum diuersitas haecceitatum, S ratio est: quia facilius est destruere, quam construere ,& patet per sintile in moralibus : plures actus requiruntur ad amicitiam, sed unus solus sufficit ad inimicitiam: ita etiam in meritorijs,omnes circu- stantiae requiruntur ad actiam meritorium 3 5ccarentia unius tantum est satis, ut actus sit demeritorius . Tettio obseruandum est, quod prima, maximaque via ad
ostendendum aliqua distingui ut inquit Auctor est via con contradictio tradictionis; piae lupponendo tamen, quod contradictio sit est maxima, maxima Oppositio, sic simpliciter prima: quod sit prima OPcr simplici. positio,patet: quia ab omnibus praesupponitur; quod autemtor prima op siit maxima, est diuersitas opinionum . nam pars astirmativa postulo. tenetur a Francisco de Mayr. in primo dist. 28. quaest. vltima. Friui s. a Laiadulso in . dist. I.quaest. I. de a Ioanne Canonico primo Taduimus. Physicoruin quaest. 8. arti c. a. Partem vero negatiuam tuetur canonicus. Burteus apud Canonicum ubi supra. Et quod via contradi-
Tu leus. et ionis sit pol illini a ad ostendendam aliquorum distinctionem, patet per Aristotelem in primo Physic. de materia, M forna a, & . de loco,& locato; de ex hac via Auctor concludit distinctionem rationis eorum, qu. ae secundum aliquod esse sunt fundamenta contradictionis: nam in propositione, in qua idem de seipso, & in qua idem secundum rem, & ex natura rei tundat duas se 'das intentiones oppositas, vel saltem disparatas, ut sunt intentio subiecti,& intentio praedicati, ut in hac propossitione, homo est homo, idem est subi γ. ctum, L non subiectum, praedicatum,& non praedicatum:
nam a parte praedicati, homo est praedicatum, dc non subi ctum,& a parte subiecti, est subiectum, di non prςdicatum; modo subiectum,& non subiectit mi praedicatum,& non prς dicatum sunt contradictoria; de ita faciunt distingui ea, qui'. bus applicantur, si sunt entia rationis, scilicet illa contradi- . ctoria distinctione rationis. Sed hic est una disticultas quae tangitur a Mauritio in margine, quae talis est: videtur enim, quod secunda conclusio repugnet prima: : nam in prima discitur,quod illa sunt eadem ratione, quς habent eundem Conceptuna indistinctum a parte rei, & a parte intellectus ; sed identitas rationis, cum sit relatio, S relatio est inter extrΦm , quae sunt fundametum, di terminus, S: identitas rationu
315쪽
st eiusdem ad se , erit ergo identitas per actum col lati uti mintellectus,cum nulla sit relatio eiusdem ad se nisi per adhu ni Intellectis collatiuum, Τί ex hoc patet, quod secunda conclusio repugnat ptimae: distinctio enim rationis est per insticollativum, ergo cum distinctio rationis, dc identitas rationis sint opposita; si distinctio est per actum collatiuum,idem ritas rationis non erit per actum collativum, & ramen lino est necessarium identitati rationis, quod sit per actum coli tilium: nam Aristoteles s Meta cap. de eodem.inquit, Idemtitas est yno modo, quando inret Iectus uno,ut duobus utitur, ex quo sequitur secundum Aristotelem quod identitas quae cunque est inrer aliqua duo; ergo si est eiusdem ad se, erit peractum collativum intellectus; sed distinctio rationis destruit hoc ratione oppositionis, ita secunda concluso primae
Ad hanc dissicultatem dicimus, sicut supra dictum est, nimirum, quod duplex est relatio rationis, una actualis, alterasiandamentalis, seu potentialis; prima semper est per actum collativum intellectus, secunda vero non, sed bene potesselse: modo Auctor loquitur de idelitate rctionis sundamentali, quae est sine actu collativo, S ita distimstio rationis, quae necessario elt per actum collatiuum , posita in secunda cordi clusione, non repugnat primata in Ma pon tur idcntitas sua damentalis, quar est sine actu collari uo .
C Ecundo sequitur, quo inter ent ut realia, oenationis, O mi inter animal, genus, similiter inter entia rationis inter se, eti inter genus, speciem ess distinctio rationis: quia non fit nisi ex sola collatione intesiectin, 6, accipio istinctionem rationis, quae fit a potentia ratiocinante, non pro istin otione rationis, quae est a natura ratiocina
bili: ex hoc patet, quod di Iinctio rationis est reste citus ra
tronis peractum collatiuum a potentia ratiocinante cau
stu militerpatet, quod illi,qui restondent ad i ludar-.
316쪽
Iumentum . Essentia diuina est communicalidis,parem xutas est incommunicabilis, ergo paternitas Τ essentia di uina dissinguuntur aliser, quam rationeta, . Restondetur namque, quod argumentum concludit,quod distisiguuntur
plus, quam ratione ratiocinant sed non H, quam ratio
ne ratiocinabili patet inquam, quod non est distulatio nisi
ad mocem: quia nec intelligtinretim morabuti . ctionis ex natura rei: quia, quod illi .instinctionem rationis ratiocianabilis, formalixantes morant distinctionem ex natura ret,insic capio in conclussione mea distinctionem rationis, quae est praeci se, oesolum a Iotentia ratiocinante . COMMENT. VI. lHAec litera est de se satis clara. Tamen pro eius ampli
ri declaratione duo obseruanda sunt, primo, quod cum Di ictis distinctio sit relatio mutua, potest findari in utroque extrem potest funda mo,scilicet sun dari potest in ente reali,& ad ens rationis ter ritu προ- minari,vel E contra; quod si fundatur in ente reali ad ens ra extremit' tionis, duplici via probari potest distinctionem illam esse raeme re si ad tionis; altera ex dependentia ad ens rationis: relatio enim iis i a cum ai, extremis dependeat,quaecunque ab ente rationis de σ M tm .pendent, necessario entia sunt rationis: dependentia D P semper est ad prius , dc ad persectius: ex qua via non solum p pq nobatur, relationem sundatam in cnte reali ,-terminatamens rationis, esse ens rationis, verum etiam relatione sundatam in ente rationis, M ad ens reale terminatam quoniam
y G aeque benE relatio a fundamento sicut a termino dependet,& ita si dependet a fundamento rationis,necessario tequitur ipsam esse ens rationis, de ista via generalis est ad omnem rationis distinctionem. Sed altera via specialis ad probandum distinctionem rationis,est ex habitudine ad terminum : om- Relatio O- ius enim relatio duplicem includit habitudinem, ad funda' plicem incis mentum unam, aliam ad terminum; prior est relationis p i'
dis babituri quia in seeundo modo dicendi per se ei competis: pQ sterior autem est relationis quidditas ei in primo modo di
317쪽
cendi per se competens: potest itaque probari aliquam distinctionem esse rationis per habitudinem ad terminum, ut ea dicatur distinctio rationis, quae est ad terminum, qui estens rationis: distinctio ergo illa, quae sun datur in ente reali,
dc terminatur ad ens rationis, necessario ens est rationis, cultabitudo ad terminum sit de quidditate relationis, per Aristotelem in Praedicamentis cap. de Relatione, ubi definit relationem per habitudinem ad terminum. Sed hic est una difficultas. An scilicet distinctio, quae sun- Di ultus. datur in ente rationis, dc terminatur ad ens reale,velut distin I Du disti. ctio,quq sundatur in hac secunda intentione,quae est species, etio scindata& terminatur ad hominem, qui est prima intentio , probari in terat possit, quod sit ens rationis per habitudinem ad terminum 3 nis, ad cns Respondetur,quod sic, praesupponendo duo; primum,quod roris ternia distinctio habet inhaerentiam ad suum fundamentum ; quae nata miscriest sibi eade realiter, sicut per se passio est idem realiter suo , dsubiecto: secundum praesuppositum, quod inherentia i ecun- - re dae intentionis ad primam est .ens rationis: quia cum sit pat--μ ω sio entis rationis, de necessitate erit ens rationis: nullii enim mimon sidens reale potest esse idem realiter cum ente rationis his prς tς ii suppositis, sic arguitur. Inhaerentia distinctionis, quae est fundata in cntc rationis, est sibi idem realiter, atqui istatim haerentia est ens rationis, ergo & distinctio erit ens rationis: Assumptu in probatur quia inhaerentia talis distinctionis fundatur in distinctione, S terminatur ad ens rationis,ergo ha het habitudinem ad terminum rationis; sed omnis relatio, quae habet habitudinem ad terminum rationis, est ens rationis; ergo ista inhaerentia est ens rationis: consequentia patet; propterea quod inhaerentia distinctionis standatur in distinctione, & terminatur ad illud ens, in quo indatur distinctio, sed tale est ens rationis, ut iam dictum est, ergo propOsitum, & sic patet ista via. Sed, quod dictum est,ut magis appareat, declaro exemplo. Cum dicitur homo est species; ista secunda intentio species distinguitur ab homine distinctione rettionis: nam haec distinctio fundatur in specie,& terminatur ad hominem; at distinctio, quae sun datur in specie, habet inhaerentiam eandem sibi realiter,qua inhaeret ipsi speciei, ut sundamento, & ista inhaerentia est ens rationis, cum sit idem realiter cum distinctione, quae est ens rationis,& d
pendeat a iundamento nimitu 1 specie, quae est ens rationis: ex hoc
318쪽
ex hoc probatur, quod illa inhaerentia silens rationis rati ne termini: quia omnis relatio. quae est ad terminum rationis , est ens rationis, sed ista inhaerentia est ad terminum rationis : quia fundatur in distinctione, & terminatur ad speciem, quae est ens rationis, ergo εί illa erit ens rationis, sed illa inhaerentia est idem realiter cu m distinctione, ergo x distinctio est ens rationis , cum nullum ens rationis iit idem
realiter cum ente mali. de sic patet, quomodo distinctio fundata In ente rationis. & terminata ad ens reale, potest probari , quod silens rationis etiam ratione termini , si nonina
Distinctio Secundo est obseruandum quod distinctio quiddam emaratio his dici natura ratiocinabili, de quamultos potest intellectiari vcmrirer duplicia conceptu Ss illa namque natura rariocinabilis dicitur , quae terare ratio de se in intellectu possibili potest caulare multos conceptu nubili, O a siue reales, siue rationis: aridem simplex omnino in re non
potentia r potest in intellectu multos caulare conceptus, nisi per actumriocinante collativum intellectus: picabatur assiimptum: quia v cibi ctum naturaliter agens in imaelectum possibilem debite di spositum ad eius intellectionen non causat nisi unum con ceptum de te; probatur: quia una res nata est facere unum conceptum adaequatum: quia alias non esset unum cogno scibile,nec unico actu cognoscibile,sed formando istum conceptum sibi ad aequatum, videtur immutare intellectu, quan tum natum est ipium mutare , ergo non tormabit nas unum xonceptum, Mita non altu, Sc alium : ex quo sequitur, quod, si formabit alium, & alium conceptum, hoc erit praecise peractum collaciuum intellectus: nam si detur, quod obiectum faciat alium, SI alium conceptum, obiectum non erit simplex in re, sed de necessitate erit in ipso aliqua distinctio ex natura rei praecedens omnem actum intellectus; Mita,quod Thomistae appellant distinctionem rationis a natura ratioci nabili , eam esse distinctionem ex natura rei ipsi dicimus . Et ex hoc pater,s ut inquit Auctor in quod illi, qui ad hoc a gumentum respondent. Estentia diuina est commuiu catalis, paternitas est incommunicabilis, ergo essentia diuina, Mpaternitas distinguuntur plus quam ratione: illi namque qui rei pondent, quod distinguuntur plusquam ratione ratiocinante, ted non plusqu1m ratione ratiocinabili, non differunt
a nobis nisi in voce, quia illi non intelligunt vim vocabuli
319쪽
distinctionis ex natura rei: nam quod ipsi vocant distincti nem rationis ratiocinabili , Scouit distinctionem ex natura rei appellant: M sic, inquit Auctor, capio in conclusione mea distinctionem rationis, quae est praecise , de solum 1 r tione ratiocinante. . non rationis tantum, ut usus es isto vocabulo ratrimis,
Celsinon sortitur robur a re, ergo est titia, . Secundo arguitur ad idem sic, meIi quas confirmatio argumenti quia intesiectus intelligens rem aliter, quam sit, es asus: quia si intelligat rem di tinctam, vel rem esse .lstinctam, non sit di tinctio a parte rei, intesiectu alse intestigit,
igitur M. Restondeo adisia, quod distinEtio rationis sor
titur robur a re, id ess, a non repugnantia rei a sic, vel
sic concipi , ex hoc fluitur, quod talis distinctio non es
Posset etiam dici, quod originative accipit robur a re, ut patet in quantione quacia Universalium Doctoris Sub.
tilis , quomodo cautatur uniuersale a proprietate reperta in te, a quo intellectus mouetur occassionaliter adipium causandum : uam proposito intellectus iacit huiusmodi distimctionem, sic non cst Pusa fictio, ut argumentum dicit.
320쪽
Λ D secundom, quod est conflamatio, dico,quod inte
Ix Mere rem aliter, quam sit, capitur dupliciter; Uno modo intelligendo ipsam, non eo modo quo eIt, non tamen Pod intelligatur sub modo sibi repugnante, ut intcstge do lineam, quae unitur materiae sensibili non intelliget thuiusnodi materiam, non repugnat lineae. lio modo intestigendo rem modo repugnanti suae naturae, qui intelli
gendo Deum esse corporeum. Dico ergo, quod illi qui intelligit rem aliter, quam ess,secundo modo fallitur, non autem primo modo sic in proposito, quando intelliguntur distincta secundum rationem abrique habitudine ad aliqua secundum rem distincta, non erit talis alietas. COMMENT. VIII.
Drat Π aDosset etiam ad hoc argumentum aliter responderi, scili qως j I cet,quod intelligere rem aliter, quam sit, potest intelligksμ in dupliciter, uno modo praecisiud, alio modo diuisive: voco P ' intellectionem praecisiuam illam, secundum quam aliquid
includens plures rationes, potest praecise concipi secundum unam illarum; vel una ipsarum praecise concipi potest secun dum seipsam,non concipiendo aliam rationem. Intellectio nem autem divisivam appello, qua aliquid ab aliquo separa tur intellectu diuidente: ex quo sequitur, quod multa sunt inseparabilia secundum se, de separabilia secundum intellin. ctum; patet de mathematicalibus. sequitur lecundo, quod in huiusmodi intellectione prscisiua nihil affirmatur,vel ne , gatur: quia fit per primam intellectus operationem, de ideo in huiulinodi intellectione non consistit falsitas, dc hoc est, . quod dicit Philosophus a. Physic. quod Abstrahentium non est mendacium. sequitur tertio,quod omne,quod potest ne
gari ab aliquo, potest vere concipi sine illo intellectione di-