장음표시 사용
431쪽
entis praedicatur inquid, de conceptus modi intrinseci prae . . . dicantur in quale, sed praedicari in quid, est praedicari per modum potentiae, & praedicari in quale per modum actus , igitur ens dicit aliquod potetiale perfectibile per actum. Dico, u quod praedicari in quid accipitur dupliciter, uno modo,ut su-- mitur a potentia, ric, quod illud, quod praedicatur, per mindum potentiae prςdicatur: alio modo, ut sumitur ab essentia, sic, quod illud, quod praedicatur, praedicatur per modum essentiae, vel subsistentis, vel per se stantis: similiter praedicari in quale,est praedicari; vel per modum actus, vel per modum adiacentis, &inhaerentis. Ex lais dico ad instantiam , quod cns non p dicatur in quid per modum potentiae, sed per modum essentiar, & per se stantis: similiter modi intrinseci non predicantur in quale per modum actus, sed per modum adiacentis: quia nullus illoru includitur quidditatiue in ente. Sed contra adhuc obi jcitur: Omne diuisibile est in potentia
ad diuidentia, sic quod actuatur, & perficitur per i pia; sedens diuiditur per modos intrinsecos, ergo est in potentia. Praeterea. Si ens diuiditur, dc per diuisionem descendit in Deum, & creaturam, aut totum ens est in Deo, aut pars en- Totum quid tis: si primo modo, cum totum sit illud extra quod nihil est, D. ex 3. Pnysic. t .comm. 63. ergo nihil erit ens extra Deum: Si dicatur secundo modo, ergo Deus non erit ens simpliciter, sed tantum secundum quid: quia secundum partem. Ad primum dico, quod verum est assiimptum, ubi fit diui- . so per diuidentia, qu .ae sunt distincta realiter, vel formaliter, , sic, quod habent a diuiso distinctam sormalitatem, quod ne-i gatur in proposito. Ad secundum dico, quod totum ens est in Deo ad huncis .i sensum, quod in Deo nihil deficit de natura entis :& cum m-. zz. sertur,ergo extra Deum nihil erit ens nego consequentiam: i , ici N ad probationem dico, quod haec definitio totius, totum ui est illud , extra quod nihil est . sic explicatur a Doctore Subtili quaest.2α uniuersalium. Totum est illud, cui nihil deest requisitum ad ipsit in totum, & sic concedo, quod in Deo nihil deest requisitum ad naturam entis,sed cum hoc stat,quod
432쪽
Oncedo, quod conceptus ille communis Deo , es crea
turae de se nec est finitus, nec infinitiis: quia si esserionitus de se, non esset de se communis Deo, α' creaturae, ito ,st infinito: si etiam esset dese mitus, ita quod
de se includeret finitatem, tunc non competeret, in i to, stes ratio istorum duorum dictorum eΗ : quia quod conuenit alicui superiori des, it ect indifferens ad omniasua inferiora, conuenit omnibus suis inferioribus, intelligendo, quod illud praedicatum conueniat seperiori sic indisserenti habenti suppositionem personalem, sed debet iste conceptus dici iudi ferens adfinitum, o infinitum,mideo poteri concedi,quod e fis nitus negative, id est,non ponens infinitatem, . ut sic est determinabilis persos modos intrinsecos, qui sunt finitas, Cir infinitas. C O M M E N T. XXV.
HIc Autor respondet ad secundam consequentiam prin
cipalem, quae erat talis, si conceptus entis est indeter minatus, S contrahitur per modos, ergo non erit infinitus.
Et dicit, quod ille conceptus de se est indifferens, & ita nec finitus, nec infinitus positive; potest tamen concedi, quod est finitus negative, id est, non ponit infinitatem. Pro cuius intellectu est bene obseruandum, quod infinitum negatiue , niti; n est illud, quod excludit finitatem , &non ponit aliquod re' statiis quid pugnans finitati: infinitum vero contrarie, dc positive est ii, set .lud, quod non tantum excludit finitatem, sed etiam ponit Infinitu reualiquod repugnans finitati: conceptus entis est infinitus pri- traria oe pomo modo, id est negatiue ; quia licet non ponat finitatem, sume. non ponit tamen, siue non includit in se aliquod repugnans finitati. Sed Deus dicitur infinitus secundo modo, scilicet contrarie, dc positive, hoc est per exclusionem finitatis, Myositio.
433쪽
de infinito, dicatur etiam de finito. Modo ad consequen-riam sic respondetur, quod talis conceptus entis non est infinitus positive, SI contrarie, est tamen infinitus neg3tiue, hoc est, non finitus. Sed contra hanc responsionemnstat
SEd si arguas, ergo realitas, a qua accipitur, edi finia
ta: non sequitur: non enim accipitur at aliqua realita re, ut conceptus adaequatus realitat siue ziperfectus coη nceptus illi reistati a quatus seu diminutus, melimper- fetus, in tantum etiam, quod si ista reatitas, a qua accipi tur, videretur fersedie, ces intuitiue, in tuens ibι non ha
beret distincite distincta obiecta fui man/, scilicet realita
tem, in modum, sed idem obiectum formales tamen inte luens intePedilone abstradii uapropter imperseditionem illius intelliZtionis potest habere mirum pro obiecito forma se Ii, licet non habeat alterum; haec scotus τbi Spra, oesic patet, quod licet modus latrinsecus , se cunaum istum modum dicendi, pertineat ad rationem quiduitatium, sicut m disserentia, tamen valde disserunt, mi didium est. C o M M E N T. XXVI.
V V Aec litera licet de I e M ex superius dictis satis sit clara, La pro citas tamen ampliori notitia obseruandu est, quod omnis conceptus accipitur ab aliqua realitate; unde si accipitur a realitate finita,conceptus est finitus, si vero a realitate infinita, conceptus est in sinitus: cum ergo conceptus en iis non sit infinitus positive, erit acceptus ao aliqua realitat et finita,'& hoc est, quod vult dicere Auctor in hac instantia. ui te spondens breuiter in mali, quod conceptus est duplex. quidam, qui accipitur a realitate perfecta, de adaequatus, vi sic conceptus entis infiritu aecipitu ab aliqua re infinita
434쪽
tem includente: quidam est conceptus, qui accipitur a reali
late diminuta, ita quod non est ipsi rei ada quatus, stic conceptus entis potest accipi ab ente infinito, non tamen ut sibi adaequatus: intellectus enim cognitione abstractiva, Scini perfecta potest considerare conceptum entis, non conside-Iando gradum intrinsecum realitatis, a qua accipitur, sed intuitiue non potest videre ens, nisi sub suo modo intrinseco, ut diximus supra. Et ex hoc sequitur,l concipiendo Deum sub ratione entis, concipio inadaequate,&imperfecte; sed cOcipiendo Deum sub ratione entis infiniti, concipio Deum adaequate, dc propriE: quia conceptus entis infiniti est conceptus proprius, & adaequatus Dei, persectissimus, quem possitimus habere pro statu isto. Ad formam ergo argumenti dico, quod verum est, si realitas est finita, quod conceptus est finitus,& quod si est infinita, est infinitus,quando est conceptus proprius, perse ius,&adaequatus ; secus est, si est con-eeptus inadaequatus, S impersectus. Sed circa hanc literam duo se nobis offerunt dubia: quorum alterum est circa dictum Auctoris, quod modus intrinsecus a differentia differt: quia differentia facit 1 emper compositionem; modus autem intrinsecus nullam admittit compositionen . Contra . Si modus intrinsecus nullam facit compositiΟ- Vtrum monem cum illo, cuius est modus, ergo tantae simplicitatis erit 'dusint se creatura in conceptu entis, quantae est Deus, quod est im- cus faciat copossibile. positione sAlterum dubium est in eo, quod dixit Auctor, quod mo- cum re cuius dus intrinsecus conceptum haud habet nana sibimet contra- est modus.
dicere videtur: quia dixit supra, quod modus intrinsecus est 1ormalitas primo modo dicta ; ergo si est sorinalitas, habet conceptu, cum sormalitas primo modo non sit aliud, quam tconceptibilitas ex natura rei. Ad primum dico, quod non sequitur, quod creatura in quocunque esse ponatur, siue concipiatur , semper limitata concipitur, S per consequens composita, saltem ex positiuo, de privativo; de qua compositione satis superq; dictum est supra ; at Deus in quocunque conceptu concipiatur, sin plex, summeque simplex semper concipitur. Ad iecundum dico, quod sormalitas primo modo dicta, non est conceptus per se, neq; primarius,sed conceptus cum aliον
435쪽
alio, siue secundarius: quia est extra nihil, in tantum, quod . non potest per se terminare actum intellectus: quando ergo Auctor hic negat modum intrinsecum dicere conceptum, intelligit,quod non dicit conceptum per se, sed bene concedit,quod cum alio conceptum dicat; & hoc diximus,sectantes illam opinionem Scotistarum,dicentium,modum intriniacum dicere sormalitatem qua insequitur Auctor,& quam ipsi supra consutauimus. i .
S Ecunda disserunt modus intrinsecus stes disserentia:
quia modus intrinsecus et artat solum rationem quidd, latiuam accipiendo rationem quid litatiuam pro conceptu quid litatiuo istius, cui additur, siue contradii per sum: disserentia mero variat rationem quidditatiuam,stfo malem , sic inteligitur diItum Scoti, quod modus intrinsecus est, qui additus alterι, non variat rationem fommalem non enim dicit, quodnon variat rationem quidd, latiuam, si formalem: quia quiditatiuam bene potesset artare, et atet definitate, infinitate, quae variant rationem, euconceptum quid litatiuum i ius entis. Euae
autem diserentia fit inter rationem quid itatiuamsolum, quidditatiuam, d, formatim simul, forte alias dicetur, solum istud dico pro nunc, quod ratio quid litatio, d om malis conuenitholumstetiei, siuestecialissimae, viseba temae, cy' omnis, ri sola talis debet habere genui,
rentiam, sam constituentem, ut patet per Porphyrium in Praedicabitilus. Ratio vero quidditativa pote)t conueniare omnitus alijs halentibus conceptum communem quILd latiuum , O proprium qualitatiuum, FH ratio quid-ditatiua , oeformalis est, quae datur fcr priora, quae sunt
436쪽
de essentia definiti,osic patet secunda disserentia intre
m dum intrinsecum, disserentiam .
-Ro intelligetitia Ini instit cra duo sunt obseruataclis: Sr, A mo , quod modi im in seci non variant rationem eiuscuius sunt, adeo quod faciant distinctionem essentialem, δί brmalem: nam Deus, & creatura ante quam sub infinitate, ac finita e confiderentur, per suasqnidditates estentiali en &soti,iiliter distingiiunt tir. sed bene modi, Deum Icccca turam modaliter distinguunt; hoc est, ad quidditaturam di vinctionem Dei, dccreaturae distinctio eorum modalis se quitur, Se ita modus non se habet ut differentia: nam ipccies obia sunt aliquo modo distinctae ante differentiam, sed omnem' distinctionem, quid litatiuam scilicet, Se formalem a
'Secundo obseritandum est Ruod ratio quid ditativa,& sor- F itis γU- malis solum speciei specialissimae, Sciubalternae conuenit; distiua oecima sit ratio constituta ex conceptu, qui praedicatur in quid, simulis Ze ex conceptu , qui praedicatur in quale; velut est ratio con- Iberi speciastituta ex genere, de disserentiat, quae tantum speciei est pro- lissimae compria: sola enim species definitur: sed ratio quidditativa so- petis,etsub lum sinquit Auctor conuenit omnibus habentibus concce altema. pium communem quidditati uti, de proprium qualitatiuum, Duo quiue quod sic est intelligendum, quod ratio quidditativa solum dirativa luest illa, quae praedicatur de aliquo in quid, seu in aliquo quid- uenit omditatiue includitur, & si non includat aliquem unum conce- mbui tabeΠ- ptum, qui scilicet praedicetur in quale; de hoc modo conce- GVM c. n. plus entis communis est conceptus quidditativus, qui nimirum ire aliquo quid litatiue includitur, nullumq; conceptum qualitatiuum in se includit. Ex qua distinctione nonnulli di cunt Seotiste.quod modus intrinlecus variat rationem quid- ditatiuam tantum, de non rationem quidditatiuam, S sormalem, quae videlicet est constituta ex quid, S quati: quae opinios vi diximus sit prὲν non tenetur communiter a Scortuis. Modus namque nullam rationem quidditatiuam vortat, cum non lit quid litas, nec pertinens ad quid litatem, sequendo tamen opinionem Laiadulphi, vel quae Lan dul- Cc Plio
437쪽
dicitur, ergo modus dicit conceptum, concederet Auctoe . modum dicere conceptum, eo modo quo est formalitas, ut dictum est supra; Sc ita de substantia dicatur.
EX praedistis infero, quod quid litas est eius moras
intrinsecus, η, modi intrinseci adinvicem, oe om-ntia , quaesunt in recta linea praedicamentali di in untur ex natura rei uisuicem 'similiter ens a Deo, mycreathra, oe breuiter quo Bibet constitutiuum a sim tot stituto: omnia enim di tinguuntur secluso opere intelDE Ius , in non di tinctione reali, proprie capiendo distinctionem real , ergo aliqua cutinctione media inter di-rinctionem rationis, oerealem, isto modo sumptam . Hanc distinctionem mediam et oco ex natura rei, qu , ut patet ex mi iocabuli, non nisi a protervo negari potes, Iicet di tinctionem intermodum, d T quidditatem Franciscus modalem appellauerit tanquam a denominatione im
COMMENT XXVIII. HAec litera non indiget explicatione, cum de se sit satis clara, de ex superius dictis,satis explicata, sunt tamecirca eam tres dissicultates; prima dissicultas. Si modus in Di cultas. trinsecus distinguitu t ex natura rei ab eo, cuius est modus, ergo inter modum intrinsecum, & quidditatem erit distinctio,&tunc quaero. An ista distinctio, qua modus distinguitur a quidditate, vel econtra, sit idem cum modo, & quiddi Bruti tale, aut distincta; non videtur, quod sit eadem, ergo erit di- Re Sc stincta, ergo alia distinctione: M tunc quaero de illa alia, & tinoidentia ita erit plocessus hi infinitum in istis distinctionibus. Respo late relati deo, quod non datur processus in infinitum, patet per regu' niscum lam Scoti tu a.dist. I .q. s. quod illa relatio est eadem reat iter damento. C e a funda-
438쪽
quidditatem , & modum, quae dicitur ex natura rei, debeat Jrictis me appellari modalis, vel quidditativa. Dico breuiter, quod di- hJ.uter d-stinctio,quae fundatur in quiddilatc, dc terminatur ad modii, citcton, potest ex parte sundamenti dici quidditativa, & modalis ex inartim de Parte termini, Milla, quae sandatur in modo, & terminatur Mutantes ad qaidditatem e conuerso. Videtur tamen,quod talis disti ii ii mediis, ctio magis denominanda sit a termino, quam aliundamen- frito: quia re Pectus magis est talis per id, quod est de sui est en- iis rtia,quam rer id, quod est eΣtra eius conceptum sorinalem: habitudo autem ad terminum est de essentia relationis, adiundamentum vero est tantum passio eius, ut communiter dicitur s igitur magis denominanda videtur relatio ex habbtusine ad cerminum, quam ad fundamentum. Vel dicatur,
quod denomin itio rei pectus habet fieri ab ignobiliori, igno ris eskaeta, bilior autem est modus quid litate , ideo di itinctio, qtiae est 'ribo: H, itoter modum, Fe quid litatem, modalis appellanda est. abisnobilib- Tertia dissicultas est. An Aristoteles fecerit mentionem ri. de modis intrinsecis . Ad quam dissicultatem, quicquid di- Vna crist. Cat Ioannes'; Respondeo cum Nicolao de Orbellis rimo si lo tituri Phys. dc Ant.Tromb. hic, quod Aristoteles de istis praedica- de mcdiri. tis modalibus non fecit mentionem: tum quia ista praedicata inissetis. non sunt necessaria ad demonstrationem, dc ipse tantummodo curauit de illis, quae λrmaliter demonstrationem ingredi untur,sicut sunt praedicata primi, dc secundi modi. Et cum modi intrinseci non praeducentur in primora C do, quia non sunt de quid litate ; nec in secundo: quia non dicunt distin istam formalitatem; propterea Artitoteles istos modos prae termisit; sed non posuit istos modos, ergo negatur illos: nubia est consequentia; de istis tamen facit mentionem Boetius in libro de Trinitate, dum dixit, quod aliqua praedicata reni monstrant, aliqua non, sed extrinsecus aliquid arponunt. i
Ed contra istam distinctionem ab aduersari nostris
M arguitur sic. I distinctio ex natura rei e si praeter
opus intelledius, etes per opus intellicitu si sothmper opus intelliti mi ergo est distinctio rationis solum per vos, qui
439쪽
sic defuisti, distinctionem rationis. Si est praeter offus in
testestus, ergo est distinctio realis, quorum utrumque negauis Dico, quod disinstis realispotest capi dupliciter, uno modo large, pro omni distinctione, quae est secluso opere intellicitus, stysic inter distinctionem rationis, instin tionem realem non ea distindito media, oe sic dico, quo distiustio ex natura rei est realis, isto modo capiendo stin
Pionem realem. e gno modo capitur distinἱtio realis proprie, quae est inter rem, rem, GT Fic dico, quod inter diastindisonem realem, oer distinfitionem rationis est distinctio ex natura rei media,uformalis: ex hoc patet, quod disti idtio ex natura rei e I respectus,qui oritur ex Proprijs rationitus formalibus terminorum, secluseo quocunq, actu solentiae collativae, haec desecundo articulo huius secum in articuli principalis . C o M M E N T. XXIX.
HAec litera nulla eget explicatione, praeter hoc ultimu se quod dicit, quod distinctio ex natura rei est respectus.
qui oritur ex propriis rationibus Brmalibus termino tu,&α. nam ex hoc dicto videtur sequi,quod distinctio ex natura rei sit retario realis, quod videtur contra Scotum in primo distin r I. δί quaest. o. quolibetali, ubi docet, quod relatio rea- Iis est inter extrema distincta realiter': nam ut docet Doctcir, ea relati slibrilis in primo dist. 3 i. ad relationem realem tria requiri1- νζm Valem tur: primum, quod sundamentum,&terminus sint entia reatu* rc Pse Iia. Secundum quod extrema sint distincta realiter: tertium, δη r- qti l ex natura extremorum, scilicet fundamenti, & termini sequatur relatio abique Opere collativo intellectus. Dico,
Relatio res quod duplex est relatio realis, scilicet completa, quae habet lis opleae . omnes illas condictiones, & isto modo haec distinctio non est realis: S incompleta, cui aliqua illarum conditionum deficit, de hoc modo haec relatio est realis incompleta: habet enim extrema realia, δc consurgit ex natura rei, sed ex
440쪽
In Formalit. Mag. t. sirecti Doct. Paris a o
trema non sunt realiter distincta. Vel dicatur quod Scotus dicit ad relationem realem ilicere illas tres conditione, , itiquod plures non requiruntur, non tamen necessario omnes illas conditiones requirit : quia dantur relationes reales quae non habent extrema realiter distincta; sicut quando idemouet seipsum,aut voluntas vult seiplam, haec est responsio Vigerii in primo sent. dist. 3 a sed prior responsio est melior.
ARTICVLVS TERTIUST E X T V S. ' Vm in tertium articulum, in quo videndum
H de Identitate , m distinctione formati,si ahqua notanda. Trimo notan um est, quodsi malitas venit deformati, oe formale de fomma, forma autem dicitur multipliciter, etno modo dicitur forma, prous eri altera Iars compositi, COMMENT. LPostquam Auctor explicauit in sumiori articulo quid
sit identitas, S distinctio ex natura rei; in hoc tertio articulo minus principali docet,quid sit identitas,& distinctio formalis, quod est principale propositu in tota ista quaestione, inquas ut vidimus) quaeritur. Vtrum illa, quae distinguuntur sormaliter, realiter distinguantur; de Primo, more solito proponit aliqua notabilia . Vnde pro explicatione primi notabilis obseruandum est, quod in hac prima acceptione sormae, forma, quae est altera pars compositi, appel' Forma qu.e latur forma partis pro tanto : quia non praedicatur in recto est alteriti, de composito ex materia, S sorma, de maxime in abstracto, mira sed in concreto potest de composito praedicari: nam licet sti cur ira ista sit talia. Homo est anima; ista tamen cst vera. Homo est tur forma
Secundo obseruandum est, quod quando dicitur forma Partis, haec constructio est intransitiva, quae hunc sensum fa- Cc 4 cit: