장음표시 사용
51쪽
n. est Arist. 3. phys. tex. com. 2LS inde, ubi scribit quod AHIL actio,& passio sunt idem realiter, & tamen habent aliud, Maliud quod quid erat effe,idest aliam, M aliam quidditatem. seu formalitatem. Sed contra istam rationem instatur ex Instantia cσArist. 3. phys tex. aa. ubi cet, quod doctio, & doctrina tra ratione non sunt idem, neque actio cum passione, sed cui insuntli rim scilicet motui: nam actio . & passio sunt idem cum motu ι sed non inter se. Ad hanc dissicultatem restondet de Uallo Ressonsiodenis, quod uerum est, quod actio, & passio sunt idem inter ui ad se , scilicet sormaliter, ut vult Arist.in textu; quando diciti, stare. quod huius in hoc, S: quod huius ab hoc actum eta,ratione alterum est idest distincta sunt distinetione, qnae est distinctiosormalis: sunt igitur actio, & passio formaliter distinctae, desunt idem motus idest unus motus realiter, quod est Propin Asitum nostrum : sed haec responsio sui videbimus statim) ' P non est ad mentem Doctoris nostri Subtilis. sequitur testia ratio.
TErtio arguitur auctoritate morali: dicit Hilosophus quinto ethyc. quod virtus, dr iustitia sunt eadem res , sed tamen sunt diuincta secundum rari nem quid litatiuam, sed di lingui per rationem qui id taliuam , est distingui formaliter, ergo cum identitate reali sat pluralitas formaltatum.
HAre ratio est de se clara.Vnum tamen aduertendum est, quod si ratio formalis virtutis, de ratio formalis iustitiae, una ement ratio sormalis, tunc quicquid es Ratio forma set iustitia, esset virtus moralis, &quicquid esset virtus mo' lis νirtutis. ratis, esset iustitia: quod salium est: Nam virtus moralis. se ratio formata habet,ut genus ad iustitiam,& genus non conuertitur ad spe lis iustitia elem, sicut animal non conuertitur cum homine: alia est non enum. enim sorinalis ratio animalis 'alia hominis,sta alia est sor- malis
52쪽
malis ratio iustitiae, alia formalis ratio virtutis, & tamen di icit Arist.quod virtus, ic histitia sunt una res, ergo cum identitate reali stat distinctio formalis .
ISta rationes concludunt confra duersarium, licet non concludant contra Scotinam, vel contra e 1
VVlt dicere Doctor,quod tres istae auctoritates conclis dunt contra Thomistam,& alios devia communi sed non contra Scotistam, de Maronistam, & ratio est ut notat Mauritius) quia aliter exponitur Arist. in prae Mauritius. fatis locis a Thomistis, de aliter a Scotistis. Thomistae enim Auito cles tenent, quod quando qualitas diuiditur, sicut genus in spe- alitera rast cies diuidatur, de quod illae quatitor species qualitatis sint vo ψtire species. Scoti me autem, Sc Franciscus dicunt oppositer a noti tum . negant eniri r quod qualitas diuidatur iis species psus exponse sed volant , qaod diuidatur in modos, differentia aut th rq . quae est inter speciem, & modum t ut optime docet Do Sm ieramq ctor Subtilis in praedicamentis quaestio. q. est talis , quoadu d Jς species sui mi genus differentiam essentialem addιt, - μπη vero differentiam accidentalem, atque ita eadem quali tas per diuercam habitudinem ad subiectum, idest, penes.. . hoc, quod est esse permanensvicinor esse a natura uel noli, sensibilis, vel non potest poni iub diuersis modis, qui ratio ementialiter haud variant, mira omnes istae habitudi-' nes, vel plures possiunt secundum essentiam in eadem esse qualitate atque ita haec ratio licet expresse concludat contr*Thomistas, genus qualitatis vere in i pecies diuidi assirma intes, & idem numero calor in diuersis sit speciebus, M per consequens habeat quod quid erat esse diuersum, tamen n ita expresse apud Scotum conciuilit, quia apud ipsum calor habet tantum unum quodquid erat esse: licet etiam apud Scotum concludat aliquo modo, ex eo quodi impossibile est
eandem rem, de eodem modo consid Mam poni sub diueri ut sis modis,
53쪽
sis modis,si ergo idem calor sub diuersis modis qualitatis ponitur, hoc esse non potest, nisi penes aliam,& aliam formalitatem. Secunda ratio optime etiam concludit contra Thomistas,ipsi enim ut dicit Iohannes Canonicus 3. phys qu stla canovicus. 2.&ut patet a Iauello 3. phys. quaest. . tenent, actionem es. Duc s. se formam absolutam quantum ad id,quod dicit in recto, Midem realiter cum passione, & Iauellus tenendo Thom ista- Duellus p rvm opinionem, suit coactus ponere formalem distinctio. Ait distimnem mediam inter distinctionem realem,& rationis, sicut monem D est uidere apud ipsum 3. phys. quaest. in solutione φ. argu- m. 'menti. Tamen contra Scotistas non concludit, quia ipsi negant actionem,&passionem esse idem realiter, ut patet ex Iohanne Canonico ubi supra, Mab Antonio Trombella. o. inet,ph. quaest. r. art. .Unde est obseruandum quod formale 't V
m actione sectandum Aristotelem est esse ab hoc, quod bisD III g iam intelligi potest, uel ut dicit respectum passivum, vel ut ' η .importat respectum activum : primo modo idem importar, quod esse ab aliquo, SI hoc pertinet ad genus passionis: se- MUcundo modo significat idem,siod esse illud, a quo est aliud, ς ε Τ' '& ut sic ly esse ab hoc, est formale in actione, prout actio est praedicamentum , & genus: nam actio, ut sic,est secundum quam ab aliquo est aliquid: Passio vero, secundum quam albquid est ab aliquo: modo esse aliquid, secundum quod alis quid est ab alio,&esse aliquid , secundum quod ab aliquo est aliquid, sunt rationes distinctae, &ita accipiendo esse ab hoc, prout importat respectum activum,& actionem de genere actionis, de esse ab hoc, prout importat respectum pase suum,& passionem de genere passionis, ista non sunt idem realiter,& entitative. Cum ergo dicit Aristoteles,quod actio& passio sunt idem re, & differunt penes aliud quod quid erat esse, exponunt Scotistae,quod sunt idem, id est,quod ha seo quomodo bent aliquid idem materialiter: motus enim qui est forma sint idem. fluens, est id, ad quod actio terminatur, &ita actio est ipse
motus materialiter, &terminati vh : nam de ratione mat riae est actionem agentis terminare, cum ergo motus acti
nem terminet, erit quid materiale in actione: Passio similiter est motus materialiter, SI subiective, non quod passio fundetur in motu ue sed quia passio, & motus se in subiecto . .
concomitantur eodem, ratione cuius idem materialiter, Msubiective dicuntur sicut enim motus est in mobili,ita passio B est in
54쪽
est in mobili subiective. Et quod ista sit Aristotelis intenti
patet per ea, quae ipsemet,se declarando, subnectit. Inqu i enim,quod agio,& passio sunt unus motus realiter,sic ut via ab Athenis ad Thebas,S econtra, quod intelligi nequit, deuia accepta pro magnitudine materiali, de non pro ipso motu facto super talem magnitudinem . Nam motus hinc illuc, de illinc huc, sunt diuersi, & alis,cum diuersos habeat
terminos: Ita ach.o, S passio sunt unus motus materialiternam actio est motus materialiter terminative; quia ad motum terminatur,& passio est idem motus materialiter, subie,ctive concomitanter, quia in eodem est subiecto cum motu. Ecce quomodo aliter ille textus Aristotelis a Thomistis,N aliter ab ipsis Scotistis exponitur. Ex qua expositione d qc t/ψ ἰρ sectus apparet Iohannis de Vallonis in responsione ad inre
stantiarii contra secundam rationem: ut notauimus supra Nam anctoritas Aristotelis 3. phys. tex. 2 a. ubi dicit, quod doctio, M doctrina non sunt idem, neque actio cum passione, sed cui insunt haec, sic debet exponi, saluando literam, prout iacet, nam alia litera, ritusque textus habet, cui haec insunt,motus inest,& hoc est verum, quia actio cit in passisterminatiue, quia terminatur ad passum;passio autem subiective est in passo, S in eodem subiecto recipitur motus, qui est forma fluens, ergo cui insunt haec duo, scilicet actio, δέ pastio, alterum terminatiue, & alterum subiective, motus
est: sed stante Iitera, dicimus, quod cui haec duo insunt non quidem subiectiud, ut in lubiecto, seu in fundamento, se Vnum terminatiue, ut dictum est, de aliud subiecti ue) motus est, quia cum passio in mobili sundetur, in quo mobili iundatur etiam motus, uidetur prosecto sequi, quod actio mo tui insit, non qujdem tamquam in findamento. Sed concomitanter subiective, quia in quocunque est unum tanquam in subiecto, & eti m reliquum. Ex his ergo apparet, quo modo illa Ructoritas propositum contra Thom istas conci' dit, sed non contra Scotistas,dc est quod vult dicere Authoi Tertia etiam auctoritas euidenter concludit contra Thomistas, ipsi enim non ponunt, nisi duo distinctionum genςrai rei nimirum, rationis, cum ergo virtus, δί iustitia idem
sint realiter per Aristotelem, &alio quod quid est, distin Mantur,quae diuersa quod quid est, maiorem arguunt dii iii ctionem dutinctione rationis, distinguentur ergo tormalis
55쪽
ter , tamen non concludit ad Scotistas sormalem distinctioncm, sed solum ex natura rei, superius enim, oc inserius ex natura rei apud Scotum distinguuntur, &non formaliter, cum superius sit idem cum inferiori quidditatiuis . SI inferius idem formaliter cum ut infra magis uidet
Vario arguitur auctoritate metaph cali: dicis enim phylo oons . meta. rex. Om. I. quod ens, stes unum sunt una natura; hoc idem dicis . Top. cap. r. dictisfia etero ratione quidditativa, , per consequens sunt eadem realiter, distincita formatiter, ergo cum Identitate essentiae, GP essentia; rei, mrei naturae, fodi naturae , Ilabit suidditativa form
TAEc ratio sic potest sormari. Quaecunque unum sunt secundum naturim, & ratione quidditativa distin, cta, sunt idem realiter, Se distincta formali rer: ens, dc unum secundum naturam unum sunt,'& distincta ratio ne quidditativa, unum itaque sunt realiter, de distinguuntur formaliter: Maior ex superius declaratis satis est mani. festa,& minor est Aristotelisa Metaphisicestex. com. I. Ecq. Topicorum c. I. Pro intelligentia huius rationis notan dum' est, quomodo ens, & unum dicant eandem naturam tuidetur enim hoc non esse verum. Nam si ens, dc unum eandem dicerent naturam; sequeretur, quod tantum essetvnsi AHIL.M. ens, consequens est falsum,1 contra Philosophumi.'phys. guit me ubi Parmenidem, de Melissum, omnia esse unum amrman- ni m , Otes, arguit, consequentia probaturi nam quando aliquod prς Messurum dicatum dicitur de aliquo subiecto conuertibiliter, dicitur nentes --
de eo cum dictione exchisma, licut quia homo, de risibilonia esse m
56쪽
conuertuntur; sequitur , quod latiturn homo est risibilis. iPraeterea, si ens, ic unum eandem dicunt naturam, de quinicunque praedicatur ens , de eodem praedicatur de unum: At de multis ens praedicatur;quia multa sunt ens,ergo & unum, d per consequens multa erunt unum,quod est falsum. Proi. huius difficultatis dissolutione sunt tria notanda . . dy μm sumi Primo nota dum est quod unum accipitur dupliciter,uno tur Oplici modo, ut est principium numeri: alio modo,ut est passio quς
dam unica , quae conuertitum uiarente primo modo est ita genere quantitatis; secundo modo est quoddam transcem denS, primo modo est principium numeri praedicamentalis, qui causatur ex diuisione continui: secundo modo est principium numeri transcendentis, qui causatur ex distinctiinne essentiarum. in i Secundo notandum est, quod unum transcendens adhuc
hh, 22 biseriam sumitur, uno modo communiter, large, & sim plifariam humi citer,& sic passio unica entis, cum ipso ente simplicitet tu, conuertibilis: Alio modo stricte,determinale, S secundum. quid; ist' modo opponitur multitudini, SI cst passio entis disiuncta, S cunt ente conuertibilis non simpliciter, sessecundum quid . . .
Dicere Tertio est notandum, quod dicere eandem naturam stat dem uitira dupliciter,Vno modo sormaliter,&quidditatiue, &illa di-Ju duobus cunt, ut sic, eandem naturam, quae sunt unum essentialiter , dc formaliter, velut disinitio, &di finitum: Alio modo rear. Iiter, & hoc modo passio, & subiectum dicunt eandem naturam . vade ex hi notatis , quatuor elicio conclusiones . prima conclusio. Ens,& uniam lut unum accipitur proprie, stricte, Ss secundum quid) non dicunt eandem naturam conuertibiliter. Secunda conclusio. cns,& unum sui Vnum a Cipitur communiter, large, & simpliciter, seu ut unum est passio unica entis in dicunt candem naturam conuertibiliteria Tertia conclusio.Vnum,& ens non dicunt eandem naturam ruidditatiue,& formaliter. Quarta conclusio. Ens,M Vnum. icunt eandem naturam identice,& realiter. Ad primam ergo instantiam.concedo, quod tantum est Vnum en S, accipiendo unum proportionabiliter cum ente, scilicet si communiter, communiter; si particulariter,particulariter: nam cum unum sit passio entis, uniformiter acci
pitur sicut ipsum ens, de M alicut ista vera tantum est. ens
57쪽
quia quod non est ensi nihil est,&ista est ueras tantum est unum; quia quod non est unum, non est ens, & quod non est ens, est nihil. Parmenides autem ponebat omnia esse unum secundum existentiam, destoc est, quod ibi improbat Aristoteles. Ad secundam instantiam dico,quod aequivocatur de uno, ut est passio entis unica, de ut est passio disiuncta, nos enim de uno , ut est passio entis unica, loquimur, & ratio procodit de viro, ut est passio disiuncta, de sic concedimus, quod sicut multa sunt ens, ita sunt unum.
ΕT si dicatur, non soluendo sed euadendo, sicut con seuerunt, quod Philo ophus capit ibi ens , mnum , ut dististita fecundum rationem, id est per in
tellectum. Contra magis distinguitur ens ab uno, quamens ab ente sed ens ab ente di tinguitur per inteliectum, ergo oportet, quodsumatur maior dirim itio ibi, quam
HI tinctio scundum intellectum, stes per consequens su
metur ratio pro ratione quidditativa, m non pro ratione
intellectus, qme ratio , etes di tinctio quidditativa est maior, quam ratio, uel distinctio intelkZtus. COMMENT. VI. IN ista litera Doctor tollit unam euasionem quam solent
aliqui Thomistarum adducere pro huius quartae ratior nis solutione. Nam ipsi dicunt, quod quando Aristoteles dicit, quod ens,& unum dicunt eandem naturam, &quod sunt distincta ratione, quod accipit ibi rationem, non pro ratione quidditatiua ir sed pro potentia ratiocinante, scit icet pro intellectu, ita quod est dictu, ens, oc unum distinrguuntur secundum rationem, id est per intellectum.Contra quam euasionem optime instat Auctor. magis distinguiturcn ab uno, quam ens ab ente dcc. ut in litera. Vnum tamen B 3 obser-
58쪽
obseruandum est, quod quando dicitur, ens est ens, in hae propositione ens a parte subiecti distinguitur a se ipso, ut ponitura parte praedicati, & non nisi distinctione rationis, ut in articulo de identitate, ac distinctione rationis,uidebimus, ergo cum dicimus, ens est unum, hoc praedicatum unum, maiori distinctione oportet,quod distinguatur ab hoc lubiecto, scilicet ab ente, quam hoc praedicatum, ens, ab ente quando dicitur ens est ens,ergo non distinguitur unum ab ente solum per intellectum , sed formaliter. Sed posset adhuc secundum Scotum, de eius principia respondere Thom ista, dicendo ad maiorem. Magis distinguitur ens ab uno, quam ens ab ente , id est in maiori gradu distinctionis rationis, sic, quando ens ab uno distinguitur, tantum ratione distinguitur. Nam Scotus in cntibus rationis sui patet quaest. 6. Universalium : ubi dCcet , quod pastio uniuertatis non est nihil, sed ens in minori gradu,quam uniueriale in ponit gradus, per consequens in distinctione rationis possumus etiam statuere gradus, S ita hoc fundamento po: let Thom ista destruere omnes distinctiones , quas ponti as medias intcr realem,& rationis distinctionem. Posset enim dicere, quod duae solii ni distinctiones dantur, scilicet distinctio realis, S rationis, ita quod distin io ex natura rei est distinctio rationis in uno gradu , formalis m alio gra
du, ita de caeteris. Sed contra istam res poni lonem arguitur sic. Si vera sunt, quae dicitis, accipio sit hicctum ,&ra se sonent; hominem,lcrisibile,& arguo sic. Magis di stinguitur homo a risibilitate, quam homo ab homine, at homo ab homine ratione distinguitur, ergo homo a risibilitate in alio gradu distinctionis rationis distinguitur, quod est contra Vos , qui dicitis, quod homo, & risibilitas distinguuntur realiter. Praeterea si cns, dc unum distinguuntur perime, lectum, cum distinctio per intellectum sit iucundarum intentionum , ens ergo Sc unum erunt tecundae intentiones ,& per consequens cum metaphysica sit de ente, cuius Propria passio est vuuin ut etiam ipsi tenent) metaphysica erit ictentia rationis, ee secundarum intentionum, dc uc Patet euasionem Thomistatum esse nullam.
59쪽
isto probatur idem auctoritate Tleologicae quia certum e l, quod ess xitia diuina a supposito, pu-- ta a patre, filio non est alia essentialiter, O
re aliter; quia si hoc, tam esset pluralitas rerum in diuianis, quod est haereticum, in tamen conceditur, quod ibi ect diuersitas formalis: patet; quia pater dicitur ada ierum, stacet ad filium, oe filius ad patrem, mi men non gicitur essentia ad aliis ; quia quod ad aliud dicitur , fecundum B. Augustinum de Trinit. lib. r. capit. primo non eri essentia, sty debet intelligi form Iiter, ergo cum identitate res , stalis di Zinfiiofrm
CIrca hanc literam duo sunt videnda. Primum. An in ut
diuinis sint plures res. Secundum. Quomodo ista Propositiones sint verae essentia est pater, S: pater est essentia. Quantum ad primum, breuiter dico, quod res a capitur dupliciter, nimirum notionaliter, S essentialiter , in diuinis est tantum una res essentialis, sunt tamen tres res t 'notionales, scilicet pater, filius, & spiritus sanctus: quod Apatet auctoritate D. Augustini in lib. de doctrina Christianaz Res quibus fruendum est, sunt Pater, Filius, & Spiritus Sanctus, ecce tres res notionales, & haec una summa res, ecce .nes .n ires una essentialis. ,
Pro di lutione secundae dubitationis sunt aliqua notan AEda 1 Primo notandum est, quod praedicatio est triplex, scili' Praeditatiocet formalis, identica, dcessentialis. sormalis est dupleX, est triplar. s. quaedam est formalis quidditativa, & est quando subiectium formati, uincludit praedicatum in sua ratione formati,ut homo est ani, tua, c, efmal rationale: quaedam in formalis denominatiua per se,ut sentialis.
60쪽
Praediratio formalis edrequirat.
quando praedicatum est de ratione formali subiecti, S: habet modum qualis, Pt hostis est lationalis, S sorba alis denominatiua per accidens, & est quando praedicatum habet rati nem qualis, & cu in hoc, est extra conceptum formalem sa biecti, ut homo est risibilis; Deus est clemens; Deus est b nu*S c Praedicatio identica est quando alterum, vel ambo extrema sunt infinita formaliter, uel permissiue Exemplum primi: Essentia diuina est paternitas. Exemplum secundi. Essentia diuina est bonitas. Exemplum terti j. Humanitas est entitas. Praedicatio ementialis, siue substantialis, quarreperitur tantum in diuinis, est illa, in qua extrema important, S denotant consubstantialitatem, & originem,ut hae 3
Propositio. Filius est de substantia patris ue sed de hoc insta
Secundo notandum est, quod ad praedicationem propriis sormalem requiritur; quod vin mque extremum, scilicet subiectum ,& praedicatum, accipiantur in concreto, nam praedicatio sormalis dicitur illa, in qua praedicatum dicitur de subiecto per modum formae, at omne concretum signi ficat per modum formae insormantis, vel saltem dantis efferri quo sequitur; quod maxima est differentia inter has propositiones . Deus est pater. Pater est Deus. Ementia est pater pater est e sentia, nam primae duae propositiones sunt formales; licet secunda sit mrmatior prima; quia in ea ita, telligitur quasi superius, vel quasi commune praedicari Perla defuis suppositis: Praedicatio autem formatior est,quando commune praedicatur de minus communi, uel quasi misnus communi,quam e contra, ut formatior est ista. Homo est animal, quam ista animal est homo, ut patet ex Doctore Subtili in I. sent. distin. . quaest. 2. Obieruandum eli tamen , quod licet haec proposi lio, Pater est Deus, sit mr malis, non est tamen propridquidditatiua: Nam praedicatio quidditativa est duplex, scilicet proprie quidditativa, de habet duas conditiones, Icilicet quod praeditatum sit de quidditate subiecti, & quod subiectam dicat unum per te conceptum: Alia est extensiue quid ditativa, est quando praecise habet unam conditionem & haec licet sit quidditativa, noli tamen est per se primo modo: ita est in proposito; quia licet Deus sit de quidditate patris, tamen pater non dicit unum per se conceptum, logichol nisi λ . E loquen-