장음표시 사용
531쪽
T N hoc textu Auctor probat quod ita diuinis non possit e I se distinctio so uis, cuius ratio patet in litera, ad quam
dupliciter respondet: primo dicit , quod argumentum Fra 'supponit salsum, scilicet, quod formalitas dicatur a forma, nam supra negatum est: dictum est enim, quod sorma uno . modo dicitur de forma partis, alio modo de sorma totius :tertio modo de substantijs abstractis: qumo de sorma accidentali,vltimo de ratione conceptibili,5 a sorma hac postrema acceptione Ompta dicitur tantum formalitas argumen tum autem sup fiit,quod dicatur a forma primo modo, Mideo non concludit. Ceterum pro clariori dictorum inte, ligentia obseruandu est, quod formalitas si dicatur 1 sor ' , poma Dia non dicitur a forma partis,sed a forma totius qua aliquid haesis dieitur bet esse quidditatiui verum talis forma non dicitur uno mo- mustis m do: nam quaedam est ratio, & principium formale quiddita-dis. tiuum totale,& adaequatum,quaedam est principium formale, partiale, quo stilicet res habet esse formale,& quidditat, uiam partialiter. Exemplum primi, conceptus formalis demnitionis,ut animal rationale respectu hominis, est principiu, quo adaequate homo est homo ; pars autenr definitionis , ut animal, vel rationale est illud, quo partialiter homo est homo seu habet esse quidditatiuum partulei hoc declaratur ex sententia Arist. 7. Meta. tex. c. 3 3. ubi scribit,quod ratio, id est definitio habet partes, & sicut tota ratio se habet ad totam rem, sic pat tes rationis ad partes rei, definitio aute in quid-ditas adaequata definito, vel quidditatem talem adaequatami in portat. Formalitas igitursum itur, vel a forma explicante totam quidditate rei adaequate,veI partialiter. si aliquo mox, do sormali tas sumatur a sorma & sic patet,quod argumen tum nihil concludiri In secunda responsione inquit Auctorν esto quod formalitas dicatur a forma,adhuc n5 sequitur aro. ne gumentum,&adducit instantia in , quae patet in litera.
ithh di Ex qua responsione habemuς, quod ista coles uento est testabis lis bona, Socrates est sciens,crgo habet scientiam, sed non sequi hcts istis, rur a navit tiplicatione consequetis arguendo sic,Socrates na-ermo est plis bes phi res icieti as,ergo est plures scientes; & per cosequens res sileiae, a simili,baec cisnsequentia est bona, hoc habet essentiam,e
532쪽
n Formalit. Mag. t. Doct Paris asa
sto est essentiale, sed non valet a naultiplicatione consequentis, ad multiplicationem antecedentis, ut A & B sunt plura essentialia, ergo sunt pluresessentiae; vel Ahabet plura essentialia,crgo habet plures essentias. quae resporis o licet sit satis bonae tamen quia posset aliquis contra eam instare, dicendo, quod non arguitur a simili in ista secunda consequentia cum prima: nam in hac consequbntia, Socrates est sciens, ergo habet scientiam, arguitur a concreto ad abstractum, & ab effectu formali ad causam formalem; in secunda autem, scilicet in ista, A habet essentiam, ergo est essentiale, arguitur ab a stracto ad concretum, S 1 causa sormali ad eifectum formulem; item in prima arguitur a posteriori ad prius,& in secunda e conuerso.'Ideo posset aliter dici ad primam consequentiam prout hic optime notat Anto.Tromb. hoc est, quod in secunda consequentia fi plurificatione consequentis, ad plurificationem antecedentis non tenet consequentia per hoc medium, qui acina sequens est posterius antecedente: modo multiplicato posteriori non multiplicatur prius, seu non est
necelli ipsum multiplicati : quia stante unitate in priori po test esse pluralitas in posteriori, sicut apparet in substantia, Maccidente: nam ab unica substantia pollunt esse plura accidella; non solum propria,sed etiam communia; hoc etiam putet in causa,& causato in uniuei sali,& particulari: nam cum unitate cause uniuersalis,stat pluralitas effectuum,& inseriorum; cum igitur essentia sit prior eo, quod dicitur essentiale. non solum in inferendo, sed etiam in essendo sintelligendo per essentiale in diuinis, illud quod imitatur essentia diuinam in modo essendi,& prςdicadi,ut simi intelligere,& velle,&c. ut docet Do t. Subt. in quot.quaest. I. sequitur quod etsi plurificentur essentialia in diuinis, tamen non multiplicatur eses entia, & ita non valet, lunt plura essentialia, erEo plures ei
Ulterius pro prima consequentia obseruandum est, quod e
concretum denominatiuum significans formam accidenta- ,
lem, significat ipsam conmotando Iuppositum habens ipsam formam, suppositum aute est prius forma, ideo tale concre- tale cisis ctum denominatiuum nunquam plurificatur ad formae acci- ea L m dentalis plura sicationem, nisi ratio suppositi plurificetur, ς' ebureddo α' patet in exemplo de habente plures scietias: non enim dici' positum. tur plures scientes, etsi habeat Plures scientias: quia cum plu- quomodo ... Ii rifica-
533쪽
rificatione formarum accidentaIium stat unitas suppositi habentis formas, & ideo conlequentia non valet a plurificati ne formae ad plurificationem concreti importantis formam, gula Sco. S connotantisippositum; Vnde est regula sic quod a multiplicatione abstractorum no sequitur multiplicatio cona torum nisi multiplicentur supposita, atque adeo arguendo 1 concreto denominatiuo ad ipsam sormam denominante licet arguatur a posteriori ad prius, quantu ad formale significatum concreti denomii ratiui, tamen quantum ad connintatum ipsius concrcti arguitur a priori ad posterius ita ex duplici medio, negatur prima consequentia, tum quia comcretum importat formam,& concretum non plurincatur ad
sormae plurificatione, nisi plurificetur suppositum. tum quiae plurificato posteriori non est necesse plurificari prius: prima regula est Doct. Subi in quol. quaest. I I-& regula 2. habetuz
. Sed contra istam responsionem in statur ex Scoti doctrina
quod quoties dicitur unum, toties dicitur ens per se. Unum autem diuiditur in quantitatem, qualitatem, & substant iam, ergo de ens diuiditur in substantiam,quantitatem qualitatem , ergo quot sunt ista in numero, tot sumentia per se, M per consequens bene sequitur a pIurificatione inferiorii plurificatio superioris: quia ista sunt inseriora, & ens est superius , similiter rex hoc sequitur a plurificatione abstractora plurificatio concreti: nam qualitas S quantitas sunt sorua abstractς,5 ad ipsarum multiplicationem sequitur multiplicatio entis,quodest concretum. Rel pondeo,& dico, quod utilli lam quando Mot. dicit , quod multiplicatio inseriorum non i iis inserisu seri multipIicationem prioris, non loquitur de inferioribus no Uert mut in recta linea praedicamentali,& essentialiter ordinatis:qui tiplicatione in his bene valet consequentia, sunt duo homines, ergo iunt prioris, quo- duo animali a , et si sunt duo animalia, ergo duo entia; sed in- modo intelli telligit de posterioribus non ordinatis in eode Praedicamen gitur, to, vi sunt accidentia respectu substantiae, quae lunt posteriora substan i ia,& ab ipsa dependenti in istis enim non sequitura multiplicatione posteriorum muItiplicatio Prioris, ut non sequitur, Franciscus habet plures scientias, ergo Franciscus est plures scientes- Ad aliud dico, quod lubstantia, quantistas ,-Qualitas, sunt bcne formae abstractae, sed ens non estiario
534쪽
suppositum, ideol multiplicatio te istarum formarum bene 1 equitur muItiplicatio entis quia ens non cst suppositum, tamen non sequitur, habet plures paternitates, ergo est plures patres: quia pater est suppositum , aliquando tamen naec consequentia tenet de materia, ut inquit Mauritius in margine, &praecise in creaturis, & hoc, quando id, quod ponitur in consequente, numeratur in antecedente, ut patet in hoc exemplo, esto quod hic sint duo homines,quorum unus
sit tantum Logicus , 5 alter tantum Grammaticus, tunc a
ruendo sic, in istis hominibus siunt pIures scientia Iergo sunt plures scientes , consequentia tenet de materia: quia id quod ponitur in consequente, id est ly scientes, numeratur in antecedente, scilicet in ly hominibus. Sed adhuc probatur dupliciter, i in diuinis non possit esse distinctio sormalis, tum quia omnis relatio in diuinis, aut est communis,ut identitas,aequalitas,& simi Iitudo a aut hypos in ica,ut paternitas, quae coinpetit patri,& filiatio, quς compe
tit soli filio, & spiratio pauiua, quae est propria spiritui salvcto. Sed relatio ista, scilicet distinctio formalis, neutra istarum est, ergo nullo modo ponitur in diuinis ι tum etiam, quia quae distinguuntur in superiori, distinguuntur in inseriori, sed distinctio formalis est superior ad realem, & est entialem distinctionem ; ergo quae distinguuntur formaliter, distinguuntur realiter, & essentialiter, sed in diuinis non datur distinctio realis, de essentialis inter attributa, ergo neque formesi Ad primum dico, quod assumit falsum, scilicet, quod omnis relatio in diuinis sit communis, vel hypostatica: quia ibi ratio activa, nec est spiratio communis, quia non conuenit tribus; nec hypostatica, quia non constituit personam; atque ita argumentum procedit ab insuilicienti; dico secundo , quia verum est, quod istae relationes non sunt in diuinis fundamentaliter, scilicet distinctio formalis,& ex natura rei, sed sunt ibi formaliter ς prior tamen responsio est melior.
Ad secundum dico, quod minor est falsa, distinctio enim Distinctis
sormalis est inserior, & realis superior, de ideo quando di-'formatismncitur, distinguuntur reaIiter, ergo formaIiter, arguitur a su- ess superior periori. ad inferius negatiud, & est ac si diceretur, non sunt ad res int. idem realiter, ergo non sunt idem sormaliter; dico secun- essentias dido, quod aliud est esse luperius , aliud est esse commu nius, sitne onm. vel in
535쪽
vel in plus se habens; concedo ergo, quod distinctio sedi malis est quid communius, sed non est superius, atque adeo argumentum non valet; dico tertio, quod illa, quae distim untur sormaliter, &sunt quidditates. distingulantur revliter, Sc essentialiter, ut homo & equus sinit quidditates, Mformaliter distinguuntur, ergo distinguuntur realiter, S et sentialiter: in illis autem,quς non sunt quidditates,sed quid ditatis, ut homo, & risibile; nam licet nomo sit quidditas risibilita tamen non est quidditas, sed quidditatis passio, in his non valet distinguuntur sormaliter, ergo realiter, essentialiter .
T E X T V S. . Π H Ices, quod nihil est ponendum in diuinis, nisi quod
habetur a ratione naturali, mel a fide, mel a sacra scriptura , vel ab aliquo Auctore authentico ased istaefo malitates non habentur ab Hiquo istorum, quod debeant poni in diuinis, ergo non sunt ponendae. COMMENT XLLHAec Auctoris instantia potest confirmari per Dionysium in libro de diuinis nominibus, ubi inquit: Non est audendum dicere, vel cogitare de supersubstantiali S Occulta diuinitate, praeterea, quae nobis per sacras scripturas de Deo diuinitus sunt expressa & capite 3. inquit: Circa db ultra musteria, n*n sunt plura, quam Sancti soluerunt, ast renda. Praeterea communis schola Doctorum non videtur ponere istas formalitates, imo Diuus Augustinus licet pini uerit distinctionem inter essentiam, & relationem, tamen . . n eo modo negauit distinctionem inter essentialia, . lib. de Trinit. pH dicens: Filius non est eo Verbum quo sapien itia, sed eo sapientia, quo essentia; S in eodem lib. capite S.
inquit, quod non est aliud Deo esse, de subsistere, sed bene l ta est aliud Deo esse, de patrem esse
536쪽
D Reuiter dico, suod sic u ex una de necessario, m al tera de contingenti, infertur una de contingenti exprimo priorum, ita quod ibi ea bona consequentia; ita dico,
quod ex una credita, oe ex alia naturaliter cognita, per
bonam consequentiamsotest inferri una credita ; modosic ea, quod credimus , m catholice confitemur, quod essentia diuina est communicabilis,-de facto communicatur tribus personis, sty efii absolutissima; paternitas autem
nec est communicabilis, nec communicatur, nec est ens abs tutum, i propositioni addomnam aliam naturaliter euidentem,quod quandorumque aliquasi e habent,quod aliquid conuenit uni ex natura rei sectaseo opere intellectus,' quod non conuenit alter est ibi istinctio ex natura rei, quando et num est absolutum a parte rei formaliter, et quid Datiue,s aliud non, o sformaliter relatiuum, ista dicunt distinctas formalitates, i fietis ima propositioni adde praecedentem, oe realiter concludes, i in diuinis suntIL- resformalitates,'confirmaturper L. August. dicentem, g, alio pater est stabo pater spater, quia pater est esse bia diuina,sed est pater paternitatelex hoc clarum est,quod . t iussinctio inter essentiam druinam,s paternitatem,st' sic de alijs dicendum est. Item Hilarim de Trinit. icit, quod non es est creaturam voluntas, si potestaN. C o M M E N T. XLII.
ποῦ X hoc textu haec ratio elicitur,quandocumque aliqua sic ita se habent, quod unum est formaliter, & quidditatiuE a solutum , Λ aliud formaliter, SI quidditatiud relatiuum, illa distinguuntur inter se sormaliter, haecPropositio est naturaliter nota cuicumque concipienti quid sit absolutum, quidve
537쪽
relatiuum, sed essentia diuina est formaliter,& quidditatiuε absoluta: quia si essentia diceretur ad aliud, iam non ellet ad se per D. August. . de Trin. M paternitas est mimaliter, Mquidditatiuo ad aliud, ergo essentia,& paternitas distinguim-tur formaliter, atque ita negatur, quod ex cum his,quς fide tenemus,non debeant poni huiusmodi lormaliter in diuinis. Di res,lade Sed ultra liqc ostendo, quod haec positio elicitur ex scri-
pluris factis, a sanctis doctoribus, &comm hit
formau ma ticis doctoribus, qui rationabiliter de dium is loquuti sunt. mnis. Et primo elicitur ex scripturis sacris: nam ad Romam I n-quit D. Paulus. Inuisibileta Dei per ea quae facta sunt intenς-cta conspiciuntum quaero an ista inuisibilia, sint essentialia, vel personalia, si essentialia, tunc habentur multa essentialia
conspecta, dc non ficta per intellectum,quod est propositst: personalia vero esse non possunt: quoniam ista secundum
D Augustinum M Hilarium, non conceduntur plura in neu tro genere, personae enim sunt plures, dil non plura, pranet quam quod ex creaturis cognitis cognosci non possunt naturaliter diuinae personae. Praeterea ad Roman. a. inquit,
Diuus Paulus. o altitudo diustiarum sapientiς, S scientiae Dei, &caei. aut D. Paulus idem intelligit per sapientiam, de scientiam, oc tunc inutilis est repetitio, Mit alliquo modo noidem de sic propositum. Deinde, idest ad Corinth.:2. Jcri bitrir. Ea quae sunt Dei nullus nouit, nisi hyicitus Dei, idest Spiritus lanctus, ex quo habetur, quod Spiritus sanctus pm-Iacognoscit in tuuiue in Deo, de omniat lia sunt ibi ex na- tura rei: Subinde ad Roman. a. dicitur quod benisnitas Dei, ad poenitentiam adducit illum, qui in nunm iram eius in m rigat, de sic respectu eluinem, Deus innchab et benignitutem, respectu cuius postea habet ira, ergo necessario oportet, ista in Deo aliqualiter distingui ex natura rei, atque ita habetur propositum.
Secundo elicitura sanctis Doctoribus,& primo est aut noritas Dionys. de diuinis nominibus capite V. ubi loquens de Viuina alteritate dicit: Nise autem ipsam diuinam alterita- em , non variationem quum tam super inconners bilis identitatis suspiciemur, sed unitiuam, id est mulat Phee iormatio ' nem, & multiformes, multae iscunditates Omnino proce 'bones. Secunda auctoritas est D.Anselmi Monolog.cap ri
538쪽
se dicentis. Planum est rationem certd habenti summum Spiritum sanctum non idcirco sui memorem esse, aut sis intelligere, quia se amat, sed ideo te amare, quia sui meminit, A se intelligit. 'Tertia aut horitas est. D. August. 7. de Trin. cap. 6. dicentis, quod alio pater est; & alio pater est pater; quia pater est et Gentia diuina, sed est pater paternitate; Uei upro intelligentia huius autoritatis obseruandium est, quod essentia diuina est principium formale quo, unum quodquc Duplex essin diuinis habet esse simpliciter, quod non solum est verum in diuinis de si appositis , sed etiam de omnibus alijs; patern :tas auteni P cipium siue relatio personalis est principium formale, quo suppost D cie quo. tum est suppositum. ex quo sequitur, quod sit quaeratur, de principio, quo pater est, & habet esse quid ditatiuum, S cssentiale, respondetur, quod pater per essentiam habet esse quidditatiuum, dcessentiate; sed si qtueratur, quo pater est Pater, & habet esse personale, respondetur quod paternitate est paterue ex quo insertur distinctio sormalis inter ista scilicet inter paternitatem;& essentia; quia illud quod est principium quo fornaci te in supposito respectu esse essentialis, distinguitur formaliter ab eo, quod non est sic principita quo, sed paternitas, & essentia sunt huiusmodi, ergo distinguutursormaliter.' arta autoritas est D. Hilari j de Trinit. 8. di centis, quod non cilicit creaturam voluntas, sed potestas e go est distinctio inter voluntatem, S potestatem. Sed pro intelligentia huius authoritatis obserua dum est, quod potestas, S omnipotentia idem sunt,quae dicunt respectiam ad creaturas, qui respectus immediate indatur in omnipotentia, deinde in volitione, postea in voluntate, postremo in essentia radicaliter. Hinc Hilarius volens explicare fundamentum propinquum istius respectus dixit non efficitereaturam voluntas, sed potestas. Vnde omnes iste sunt ve' epotesta, orae, omnipotentia Dei essicit creatura, volitio Dei essicit ani' omnimipilamam, voluntas creat animam, S essentia essicit animam. in Deo sunt Sed omnipotentia, seu potestas, ut principium immedia- idem. tum, voluntas ut principium mediatum, & essentia radicaliter, hoc voluit Hilarius. C terum ex hac Hilarij autoritate de cius explicatione, videtur posse inserri, * datur in Deo potentia executi ira, quae tamen ab Scot. negatur in Deo; dico quod ista potestas, non est potentia executi ua: quia potestas,uci omnisolentia Pro substrato nihil aliud est,quam vin
539쪽
Comm. R. P. F. Franc Arret. Ord. Irin . de Olfluntas. Tertio dico, quod haec positio habetur ab omnibus Doctoribus; qui de diuinis rationabiliter loquuti sunt: quia
licet non omnes explicite ponant hanc distinctione forma- Iem in Deo,omnes tamen eam implicite supponunt, licet ea explicite non explicent: nam semper Doctoi es conati sunt de Deo unum attributum per aliud tamque per notius demonstrare; vel ergo ipsi intendunt idem per idem totaliter demostrare quod est absurdum, aut fugiunt ad entia rationis, Mtunc negotiantur circa conceptus proprios, de non circa Deum. Praeterea antiqui Doctores, impugnant Philos phos, quia posuerunt Deum esse principium creaturam tantum per intellectium de non per voluntatem; si ergo in Deo est tantum intellectus, de nulla est penitus distinctio ex natura rei inter intellectum Sc voluntatem, ipsi cum Philosophis coincidunt; aut si aliquid aliud ab intellectu poniit esse prin-fipium creaturarum, ipsi concedunt pi opositum. Pr tere, ipsi disputantes, an essentia diuina sit principium productivum verbi sub aliqua ratione attribulati,dicunt quod ipsa sola sine aliquo attributo, non est principium productivum, quod nihil esset dictu , si nulla ex parte rei esset distinctio imter ea. Deinde omnes Doctores concedunt, quod demon strabilis est diuina necessitas, de aeternitas, dc tamen circa in
finitatem laborant multum; qui labor esset inanis,nisi aliqua distinctio esset, Inter necessit*tem, aeternitatem , ic infinita tem ; vel si essent penitus idem: subinde omnes Theolo concedunt quod talius producitur per intellectum, S non per voluntatem, Spiritus sanctus vero per voluntatem,S Roper intellectum, ergo omnes implicite ponunt a parte rei aliquam distinctionem inter voluntatem, S intellectum; atque adeo omnes implicite ponunt istam distinctionem. Ad auctoritatem D. August. dico, quoniam ens diuidit uxin absolutum, S respectivum) quod intentio D. Augustin. suit, quod filius non est eo verbum, quo sapientia, quia Verbum est per respectiam,sapientia vero per absolutum; sed eo est sapientia,quo essentia: quia vir una que absOIutum, non tamen eo simpliciter,& omnibus modis,ita quod identitas est in ratione sor mali absoluti,non in ratione formali essentiae, dc sapienti. e: praeterquam quod ex hac auctoritate habemus
propositum, quod scilicet in diuinis datur distinctio formalis, Ialtem inter essentiam, S relationem.
540쪽
rentia non participat genus nec econtra, tamen non rei
liter dis inguinitur, igitur si c. probatur etiam ratione 2 quia in definitione esset nugatio. Et si arguatur in tertia Agura sic: omnis homo formaliter est animaI, omnis homo formaii ter est rationalis, ergo rationale formaliter est animal restondetur breuiter, quod licet ex necessarijs nunquasquatur nisinecessarium, tamen expropositionibus per se ηοη sequuntur propositiones per se, nec ex proposition bus formaΛίω quid litatiuis , sequunturi positiones firmales, m quid litati . twCOMMENT. XLIII. . ΡRo huius textus explicatione aliqua obseruanda sunt,
primo Obseruandum est, quod non benE dicitur, quod genus, de differentia important eandem rem, de eandem rea in litatem , & quod eadem res omnino nata sit causare diuer sinu ceptus, 3c per consequens, quod genus , dc differen' Gretis es diftia habeant tantum diuersos conceptus, prout arrinat Mis ferentia nectus Thom. Egidius Aureo: & Henr. de Gand. Nam eadem dum diuem res nata est causare conceptum proprium, dc adaequatum in cooeptas intellectu possibili, quia unumquodque agens naturale, sed diuerses natum est causare effectum proprium, Sc adequatum sibi,in realitases passo disposito, cum agens naturale agat secundum ultimu portant dvirtutis suae quia esto,quod non producat effectum sibi ade parte rei. quatum, sequitur quod persectiorem poterit producere; occum illa imperfectio, dc inad uatio non proueniat ex indispositione passi, quia illud ponitur susticienter dispositu percarentia contrarii indisponentis; ergo prouenit, quia agens ' non agit secundum ultimum suae virtutis,dc per consequenserit liberum , dc non naturale, quia in Poteitate agentis naturalis