장음표시 사용
541쪽
turalis non est sua actio; idest, agere, dc non agere, nec mi dus actionis, scilicet agere intense, vel remit se; sed hoc est agentis liberi: ex his amu matur maior sic . Unumquodque agens naturale natum est causare essectum sibi proprium. Madaequatum in passo; ubi passum est dispositum non habens cotrarium, sed res ipla ad extra & obi ectum ipsum est agens naturale, & Intellectus possibilis est passum, non habens dispositionem contraria isti conceptus; ergo tale obiectum causabit sibi adaequatum coceptum, sed Obiectum ex tra, per uos est unicum in re, & penitus indistinctum a parte rei; ergo causabit sibi unum conceptum adaequatum, Mnon duos conceptus;pr tere1 impossibile est idem omnino secundum eandem rationem in re, eme fundamentum con uenientiae, dc disconuenietiae: sed ita est,quod genus impo tat aliquid in re, in quo plures species conueniunt, & diis
rentia importat aliquid in re, in quo plures species differuli ergo de necessitate oportet, quod sit aliquid in re in quo istς species conueniunt,distinctum ab eo, in quo istae species disserunt, Λ arguatur sic; nihil idem penitus indistinctum iare, potest esse iundamentum conuenientiae, dc disconuenietiς, sed genus est iundamentum conuenientiae, differemtia disconuenientiae, ergo genus, Sc differentia non sunt om-9αus, O nino idem in re. Dicendum est ergo cum Doct. Subt. quod disserenti genus, & differentia quandoque sumuntur a distinctis rebus, insordum a quandoque a distinctis realitatibus quae tamen sunt una res. distinctis re- Nam ponendo pluralitatem formarum, S formas in homitas interda nee Terealiter diuersas , dicimus animal sumitur ab rid distitiαι - ἐ---Μ- ab anima sensitiva, & rationale ab anima intel-mtitatibus lectiva, de per consequens, genus de differentia sumuntur a sumuntur. distinctis rebus: quandoque autem sumuntur ab eadem re, sed a distinctis realitatibus formalibus,&quidditatiuis, sicuti albedo est una res non composita ex re, S re, quia tamenno est omnino simplex, est composita copositione Logicali, ex genere, de differentia,& compositione Metaphysicali ex realitate potentiali, & realitate actuali; nam color in albedine est una realitas potentialis, & persectibilis a realitate disgregati uilatis; quae importat realitatem actualem na.tam perficere realitatem coloris: istae autem sunt duae reali tates, id est,sor malitates,quae sunt una,de eade res; propterea
542쪽
es color destructa albedine remanet in nigredine3dico quoasic, ergo color separatur ab albedine, nego consequentiam, ratio est: quia illa dicuntur separabilia, quando unum potest existere propria existentiasne reliquo, sed ita est, quod
non potest existere albedo sine colore;cum ergo realitas co- . eloris non possit separati ab albedine, albedine rem adeate, neque a disgregati uitate, sequitur quod sunt eadem res; M. ratio est: quia quando prius non potest per se existere sinu posteriori , sequitur quod est idem re aluercuua posteriori, licet non idem formaliter, quidditatiue, & per Ospositum cum animal, siue anima sensitiva possit e ste sine anima inte, lactiva, ideo dicitur, quod res aqua sumitur animal, est distincta essentialiter a re, aqua sumitur rationalitas. Citi Raque sumatur genus 1 re diuersa, siue a diuersa realitate, ab ea, a qua sumitur differentia; Sequitur quod realitas, a qua sumitur genus, est in potentia respectu realitatis, a qua sumitur differentia , SI cum ex actu, de potentia fiat unum per se, sequitur quod conceptus speciei sit unum per se, ex quo sequitur etiam, quod genus nunquam praedicatur de differentia per se: quia unum non includitur quidditatiue, in primo modo in conceptu alterius, Z per consequens genus, de differentia sormaliter distinguuntur. quod confirmatur Per Auic. S. Met. suae, c. i. Vbi scribit, T licet genus,&d Terentia Predicentur de toto per se, non tam e significant totu per se. sed genus materiale, differentia folia rate; sed viniin, ne sign i scat partem speciei per modum totius, sicut materiale est extra formale, sic conceptus generis est extra rationem da seientiae. Obseruandum est iecundo, quod in his, via quibus genus, dc disserentia sumuntur ab alia, Malia te. non ibi uiri, genus , sic differentia distinguuntur socinaliter, verum etiam
realiter, S essentialiter. NTertio obseruandum est, quod genus si esset idem sorma Genus est liter differentiae, vel e contra , tunc in definitione est et nuga- id foraratio; quod patet: quia vel illud idem animal, quod exprimi- litor disserentur in definitione dicendo, homo cilanimal rationale in lu- tia ditur in rationali, vel aliud; si idem, ergo bis ponitur, te mel in se, & semel in rationali, de ita erit nugatio; patet, quia urona S. rationein animalis pro animali, tunc animal erit sub-uantia animata sensibilis, si ponas rationem rationalis pro rationali, tunc rationale cu substatuta animata &c. dc ita pa-ι. Kk tet ma-
543쪽
Comm. R. P. F. Franc. Arret. OrZMin. de obstet manifesta nugatio: si aliud ; crgo quod est unum animal effet multa animalia, scilicet illud, quod est in rationali , Millud quod exprimitur, quod est ablurdum. Quarto obseruandum est quia dicitur quod genus, id esse Primo dicor serentia sunt primo diuersa; quia differunt plusquam gene Im M o. re quod primo diuersa sunt duobus modis. aliqua enim iunt ni primo diuersa ex omni parte, quae scilicet in nullo quid dita
tiue conueniunt ex parte utriusque extremi, viduae ultima
differentiae; aliqua vero sunt primo diuersa ex parte unius, ut genus, Δ differentia, scilicet animal. & rationale, animal enim non est primo diuersu quia includit corpus,substantiam, &ens quidditatiue; sed rationale in nullo conuenit quid ditatiue, & maxime si rationale sumatur ab ultima rea litate: quia ergo genus,& differentia non sunt primo diu - 1 a ex parte utriusque extremi, hinc est, quod erunt idem rea' liter,& distincta fornialiter; quomodo autem lint idem rea liter dictum est lii pra. quod scilicet sunt idem realiter ratio ne terti j, in quo realiter identificantur.
Obseruandum est quinto, quod nugatio in desinitionibus si genus includeretur formaliter in differentia in tolli non
potest penes diuersum modum concipiendi,aut predicandi. eo modo, quo dicitur , quod in hac propositione albedo est color albus, euitatur nugatio; quia albedo ratione colori&dicitur semel quidditatiue, & ratione sui denominatiue, da ita penes diuersum modum dicendi, & praedicandi nugatio tollitur: in proposito autem non sie: quia idem bis dicere
tur quidditatiue; nam si rationale includat quidditatiue animal, si dicatur, homo est animal rationale, animal dicetur quidditati vh de homine semel in se, S: iterum quidditatiue mediante rationali, & ita bis dicetur quid litatiue animal. Ex proposi- Sexto Obseruandum est pro solutione sophismatis, quoati dis per quando dicit Auctor,quod ex propositionibus per se non se- seno siepinu quuntur propositiones per se, hoc est, ut docet hic Trom
tur pro sese bella: quia propositiones per se non conuertuntur, ut dixi ti essetae. Driis supra: nam in primo modo dicendi per se, praedicatum est caula subiccti; si autem couertens emet etiam per se, tunc subiectum conaersae esset causa praedicati;& ita daretur circulus in causis per se,'eodem modo sumptis; bc si dicatur, nonne ex duabus praemissis per se, sequitur conclusio per lain demonstratione, ut dicendo, omne animal rationale est
544쪽
In Formalit. Mag. t recti Doct. Paris asy
ri sibile, omnis homo est animal rationale; ergo omnis homo risibilis, clarum est, quod haec conclusio est per se, SI tamen sequitur ex propositionibus,quae sunt per se ; ergo pati ratione sequitur, homo per se est animal, homo per se est rationalis, ergo rationale est per se animal. dico, quod tac pro positionibus per se, non sequitur conclusio per se in eodem genere causae,& in eodem modo perseitatis: quia tunc daretur circulus in causis, quod improbatum est supra ex Aristot. Primo Poster.& ideo ista quae est per se,omnis homo est risibilis, bc si tequatur ex praemissis per se, non sequitur in eodemodo perseitatis: praeterea conclusio nullo modo est causa Perse praemissarum, sed bene praemissae sunt causae per se vin
xitatis conclusionis, S concitis io earum effectu S.
Septimo obseruandum est,quod aliquod est necessarium,& tamen dicitur esse per accidens: quia ut dicit Commento tor primo Phyc. com. 66. Privatio concurrit ad generationem necessatio, de tamen respectu compositi est principium Per accidens, modo sicut est incompositione reali, quod ex
aliquo per accidens necessiario tamen requisito) sit,& generatur illud , quod est per se, ita in compolito rationli, ex his quae s uni per se potest sequi illud, quod est per accidens: quia non est maior ratio, quod ex per accidens sequatur perse dictum per accidens tamen) sit necessiarium: quam quod ex per se sequatur per accidens necessarium, sicut est in prinposito.
EUi contra praedicta arguatur iterum negando distinctionem formalem in iuuinis sic: Nulla essentia di uina distinguitu ormaliter abessentia diunna, fatemitas
i essentia diuina, sty similiter filiatio,bonitas Vientia,
oesicis alijs: igiturpaternitas non dι linguitu ormaliter A essentia diuina, consequentia esi formalis in quarto primae maior eri istorumsermanetantium; quia nihil ed linguitur ex natura rei, ε formalitere minor scaths-lica, ergo conclusi o vera, quod tropositum, conseque
tia non seccat nec in materia nec infinia . Restonditur,
545쪽
9wm. R p. F. Franc. Arret. d. Miu. de obsquod nec isse Systogismus, nec omnes tales similes malent ex eo, quod non regulatur per dui de omni, mel de nulli, ita quod fiat distributio in termino, mel extra terminum,
in numero, mel extra numerum, . tunc maior erit fassa in proposita, . a nobis negata non concesse, vide licet i la, nihil quod e t essentia diuina distinguitur fr- maliter, m ex natura rei ab essentia diuina, breuiter in omnibus talibus Sysiogi is in propositione, quae e i de nulla, debet poni, nihil quod e II, in propositione, luclen de onmi, debet poni, omne quod e l. C O M M E N T. XXIX.
do fat. PRO intellectu huius solutionis obseruandum est , quod distributio intermino tunc fit, quando terminus diuiditur, Je numeratur in pluribus quatum ad suurn formale si gnificatum, quae diuisio, S numeratio termino singulari ropugnat, & maxime si uni uoce teneatur: distributio aute ex tra terminum fir,quando terminus distributus non solum distribuitur, quantum ad signi Matum formale, sed etia quantum ad sapposita,quar connotat,& concernit, Pue sunt extra conceptum formalem, de proprium termini columnia is dias tribuit,ut dicendo, omnis horam currit aergo ille homo currit, est desiti : butio in termino, sed dicendo omnis homo c s-rit, ergo Socrates, S Plato currunt, est distributio extra terminum. distributio in numero sit dicendo, omnes homines currunt ergo isti homineS currunt, 1ed extra numerum,OInnes homines currunt, ergo i ste homo, Si iste homo caet. currunt; ex quo sequitur quod nulla ni distributio in termino, vel extra terminum, dicendo, nulla est entia diuina, quia essentia diuina , est terminus discretus, Sc singularis S magis singularis, quam hic homo, vel Socrates; quia Socrates habet naturam, quae indiuiduatur per aliquod accidentale,
quod est proprietas indiuidualis sibi adueniens, sicut actus Potentiae: essentia autem diuina est de se, hetae, de per nihil tibi adueniens cst singularis: imo est singularitas quaedam , quae est actus rurus,& sistiplicissimus includens in se simpli-
546쪽
cissimam actualitatem, ex quo sequitur, quod non potest in diuiduari per aliud. non potest itaq, talis terminus disti ibui pro suo principali significato, neque pro aliquo connotato.
quia terminus talis non est capax distributionis: cum nihil ' distribuatur, nisi sit uniuersale, quod opponitur summae sin- gularitati, quemadmodum est essentia diuina. Et ira non fit 'distributio intermino in se, neque etiam extra terminum, quia talis terminus, i. essentia diuina, est luna me singularis. Ex quibus omnibus sequitur, i syllogismus, in quo assumitur ista propositio, omnis essentia diuina, vel nulla essentia diuina non regulatur per dici de omni, vel de nullo sed syllog inaus, qui sic regularetur, quemadmodum euet iste, nihil, quod est essentia diuina distinguitur lormaliter ab essentia diuina,paternitas est essentia,diuina, ergo δccpropositio maior assumpta est salsa,neque a formaligantibus cst unquam concessa.
Dhuc circa praedicta incidunt duae d cultates,quarumprima est, quod ex eo, quod dictum est,quod a tributam duinis distinguuntur a se inuicem, CT ab essen
tia diuinas maliter. Ideo quaeritur, virum quondet at- tributum habeat propriam infinitatem formaliter distin - Biam as infinitate diuinae essentiae,cumpraedicatio multu de
altero, siti vera per identitatem, ut dictum es. Restonde. breuiter, quod omnia A luta communia tribus Zersonis habent propriam infinitatem formaliter .inctam ab in imitate diuinae essentiae, verum est tameit,quod omnia sunt infinita rassicaliter ab essentia diuina, licet nou frmaliter, octi tum est.
547쪽
. - Comm. R. P. F. Franc. Arret.Org. Min. ge Ob Digressio de Otipd probat quadrupliciter, primo sic, quandocunque albi nitat2π- quid repugnat aliquibus per aliquam rationem formale ma-xributor m sis repugnat illi rationi, sed quod sint plura entia infinita in divinis uniuerso repugnat,& non niti per rationem infinitatis: quia SVm ιμ quod sint plura entia non repugnat,ergo ipsi infinitati magis p im' repugnat pluralitas, impossibile est ergo ponere multas inanitates in uniuerso, siue in Deo.
Confirmatur: quia tantum repugnat infinitas formaliter. infinitati sormaliter, quantum infinitas realiter infinitati rea liter, sed plures infinitates realiter non possitiat esse in Deo, ergo nec plures infinitates formaliter. Confirmatur secundo , quia Ansel. negauit plures Deos. quia Deus est illud quo maius excogitari non potest , sed iessent plures infinitates sormaliter, ei sent plura talia, quibus aliquod maius excogitari non posset, multi plicata aurem d finitione multiplicatur definitum; ergo essent plures Dij. Argum. Secundo arguit sic, si essent plures infinitates, vel est enicundum. ciusdem rationis, vel alterius non eiusdem, quia nullum tale multiplicatur in diuinis, nam tunc non citet certus numerustalium : si alterius rationis ergo necessario habent Ordinem,
sed ubi est ordo, ibi necessario est inaequalitas, ergo infinitates essent inaequales; quod est impossibile : quod una illaruni
Aetum. Tertio arguit sic: Inessetialiter ordinatis multiplicato prio itertium. ri, multiplicatur posterius; sed infinitas, δc existentia essentialiter ordinantur. infinitas est prior existentia essentialis' ter; ergo multiplicata infinitate multiplicatur existentia, Asic erunt multae existentiae in diuinis, quod est falsum. AEGnm. Quarto arguit sic: quaecuque sunt idem in posteriori,sunt quartum. idem in priori essentialitersomnia autem quae sunt in diuinis sunt realia,eadem realitate, quae est posterior infinitate ergo erunt infinita eadem infinitate, quod autem realitas sit pinsterior infinitate probat,quia de creatura in potentia, finitas potest demonstrari, realitas non, ergo finitas, & infinitas dicuntur per se de eo cuius sunt 3 sed omne praedicatum per se, est prius non per se. intra nais Sed quia Franciscus in hac positione cotradicit Sco. Ideo cis e Mo. pro solutione istarum rationum aliqua obseruanda sunt. Primo obseruandum est, i sicut essentia diuina est radix, dciundamentum omnium diuitiatum perfectionum,cum ab
548쪽
ipsa emanent, M pullulei: omnes persectiones diuinae. Ista in-nnitas, quae insequitur immediath essentiam diuina, eli radix
Ac sundamentum omnis infinitatis, atque adeo infinitas fun- Vna truti damental is.& radicalis est tantum una; Infinitates alitein sor eli in Deo ramales plurificantur ad plurificationem periectionum attri- dissis iam h ut alium,S sicut perfectiones attributales transeunt in e sten nisau. tiam identice,& realiter,&manent secundum sua luiddita . - tes, & sormalitates, sic, quod non transeunt in ipsam secundum identitatem sormalem, ita omnes infinitates attribui ru transeunt in perfectam identitatem realem infinitatis essentiae, & manent distinctae modaliter, & ex natura rei. Secundo obseruandum est cum dicimus,quod attributa
sunt infinita formaliter propria infinitate , distincta sormaliter ab infinitate essentiae, loquimur de distinctione formalim modo, quo distinctio formalis inter modos intrinsecos reperiri potest ; nec intelligimus, quod sint infinita formaliter, i. qu id dicatiue, nec formaliter i. per aliqua formalitatem,
sed lunt infinita formaliter, i. sunt tales λrmalitates, quae ex natura sua habet, quod talis modus intrinsecus cas insequata Ex his res podeo ad rationes Francisci, oc ad primam dico, prima. p plura entia fiundamentaliter,dc radicaliter infinita esse non Possunt, nec plus concludit argumentum,& ideo rationi infinitatis radicalis repugnat plura entia esse in uniuerso, infinita radicaliter, & sundamentaliter, non tamen repugnat esse plures sormalitates modaliter infinitas 3 Ad primam confirmatione negatur a Tampium, scilicet, quod tantu repugnet infinitas formaliter, infinitati formaliter; quantum infinitas realiter infinitati realiter, nam plures infinitates formaliter transeunt in perfectam identitate realem cum radicali infinitate, a qua emananς,4 pullulanti quemadmodu oc attributa transeunt inperfecta idemitatem realem cu essentia diuina.
Duo autem infinita realiter,& sundamentaliter; unum non
transiret in identitatem alterius; quia non essent duo, S ideo repugnat, quod sint.
Ad secundam confirmatione dico, ς si essent infiniti Dii,
non essent unico Deo perfectiores, eo quod aequale, de inae quale sunt passiones quantitatis finitς. Ratio ergo probat co tra pluralitatem Deorum, sed non probat contra pluralitate perfectionum attributalium , quae cum hoc quod habet pro Priam infinitatem modes iter, habciat candem infinitatem ra
549쪽
dicalem, S fundamentalem; quae est infinitas essentiae dies nae: negatur ergo minor propositio, quod si essent plures in finitates sormaliter, essent plura, quibus aliquod maius e Cogitari non posset, nam omnia attributa licet habeant pro Priam infinitatem,sunt tamen eadem infinitateradicali ini nita, ut diximus. Et ideo non sunt plura infinita radicaliter. l. ς Ad secundam rationem admitto utrumque membruma: ' dico primcnquod istis infinitates formales sunt eiusdem ra 'tionis, dc ad improbationem, cum dicitur,quod nihil eius da rationis multiplicetur in diuinis. Dico quod veru est, quod
nullum tale multiplicatur realiter,ant formali ter,iamC mo daliter, & ex natura rei non in conuenit,& datur exemplum:
In diuinis sunt plures similitudines,sicut plures aequalitates, quae sunt eiusdem rationis,non obstante,quod illa in quibus fundantur similitudines sint alterius rationis: sicut plures Abedines sunt eiusdem rationis, licet homo , & Cygnus no sunt eiusdem rationis, similiter paternitas in homine, & in equo si tamen in equo ponatur paternitas in sunt eiusdem
rationis, licet homo Si equus sint alterius rationis. Atqua. i adeo etsi nihil unum, S idem, unius rationis, multiplice Crealiter in diuinis, potest tam en multiplicari, ex natura reri aut modaliter, ut dictum est. Dico secundo quod potest co cedi,quod tales infinitates sunt alterius rationis,quemam dum , 5 quidditates, quas insequuntur,sunt alternas rationis, distinctio enim formalis non sumitur, nisi a diuersis forma litatibus, S quidditatibus,cum autem istae infinitates no sint quid, c formales, nisi quidditate, & formalitate eoru MMini equuntur;sequitur quod talis distinctio erit inter ipsas in finitates, qualis est inter suas formalitates,quas insequutur atque adeo cum attributa sint alterius rabonis formalis, ainfinitates formales ipsorum erum alterius rationis: quae tarmen infinitates formales sunt una infinitas radicatis, & sun 'damentalis, cum ergo dicitur,si sunt alterius,5 alterius rationis, ergo habent ordinem; concedo quod habent eunde Oret dinem,quem habent quidditates, quas insequuntur, & cum infert,quod ubi est ordo, ibi neces lario est inaequalitas, hoc habet probare: nam inter personas diuinas ponimus ordi nem, dc tamen sunt aequales,inter ipsa attributa etiam pCni' mus ordinem, cum ordinate pullulent ab essentia diuina, Miamen unum aliud no excedit, ordo enim ponit inaequalita
550쪽
tem, quando est inter essentialiter diuersa, quod non contingit in proposito. Ad tertiam transeat maior, sed nego minorem. Existentia Ad tertia cnim est prior infinitate cum sit de quidditate Dei, & infinitas modus intrinsecus,& dato, quod infinitas sit prior adhuc nullum sequitur inconueniens; nam sicut ponimus plures infinitates sormales ex natura rei distinctas,& via ana tantum radicalem; ita poni mus plures existentias, ex n tu ra rei distincta svi unam radicalem,& sundamentalem. 'Ad quartam nego minorem: realitas enim est prior 4 nsi- Ad quatria. nitate, cum infinitas sit modus realitatis: & ad improbatio-Nem dico,quod de creatura in potentia, sicut non potest de monstrari realitas actualis, ita nec finitas actualis, sed latum in potentia, vel aptitudinatis,primo tamen creaturae compe
rit realitas, quam finitas,cum sit primo ens Si res quam sit sinitas Sed occurrit dubium. Nam ex his videtur, quod unuri infinitum possit excedi ab alio: quia certum est, quod essen via diuina, quae est radicaliter infinita seorsum accepta sine persectionibus attributalibus, non est ita perfecta sicut est simul cum ipsis,ex quo sequitur 'infinito posset fieri additio. Ad hoc dico, quod essentiae diuinae infinitae nulla fit addidi Essentiae di-rio intensiue,ex additione perlectionum attributali uni quia μμα attriin primo signo naturae,quo essentia est essentia, continet om buti siunes tales persectiones vi riualiter,& emineter schinistς per- fi additi' sectiones fluant ab estentia,tanquam a radice, S fundamento , M ab ipsa recipiant omnem suam persectionem, cuius sunt capaces, propter quod essentia diuina sine ipsis persectionibus attributalibus,est quodlibet istorum virtualiter, M
Sed adhuc sunt duo dubia, primum est, quia Scotus q. 3. Prologi videtur ponere unam latum infinitatem in diuinis,M in tractatu de primo principio, probat, quod est unicumens infinitum, & in a. dist. i. quςst. I.p. I. Item probat. Dic quod Doct. Subt. ponit in diuinis tantum unam infinitatem , 1. radicalem, S probat tantum virum ens esse infinitum radicaliter. Ponit tamen in d. s. I. q. 3.& s. in quolibet plures infini- tates formales: sed contra, S: est secundum dubium: ergo secundum istam positionem videtur quod in diuinis possint esse infinitae infinitates, si quaelibet persectio attributa lis est formaliter infinita: nego conuenientiam ; nam secundum