장음표시 사용
571쪽
caude ducantur' is eae quidem disiceptationes quae aIω-gnitionem referuntur Vere a doctis imu hominibus describuntur. Quae vero referuntur ad agenta aut tu ossiciν disceptatione *ersantur, quo in genere quid rectum faciendumque sit, quaeratur, cui loco omnu virtutum m vitiorum eus Lapuἶiecta: aut in animorum aliqua permotione, aut gignenda, aut si anc tollen auetractantur. Huic Pueri subiectae sunt cohortationes, obiurgationes, conseiattones, miserationes, omniseque ad omnem animi motum G impulsio, γ,si ita res feret, mitigatio. '' Explicatu igitur hugoneribus ac modis disceptationu omnium, nihil sene ad rem Iertinet, si qua in re disicrepavit ab Antoni' Huisione nostra partitio. Eadem enim sunt membra in virqque disi ptationibus se aus ecus a me, atque ab illipartita ac distributa. ncad reliqua progrediar, meque a meum munus 'Τpensums reuocabo. Nam exilia locis, quos exposῖit Antonius, omnia aI quae G genera quaestionum arguo menta sumenda r sidat,sgeneribus aby loci magis erunt apti. quo non tam quia longum est, Pam quia perblia tuum, dici nihil est necesse. '' Ornatis imae sunt igitur orationes eae quae latissime vagantur, G apriuata acsingulari controuersia si adumuer eneris vim explicandam conferunt m conuerrunt,ut 'qui audiant, natura genere,
γniuersa re cognita, de singulis reis criminibus o litibus saluerepossint. Hanc adconsuetudinem exercitationis vos ad obsientes eu cohortatus . ntoniin,ati, a minutis angu siss concertatisnibus ad omnem vim ν, rutarems disserendi traducendosputauit. Quare no eu paucorum libellorum hoc munu , t 3 quiscrisi, uni de dicen i ratione,arbitrati sunt, nes Tusculam, atque huius ambulationis olemer
572쪽
dis AVD. T A L EXPLIC.diauae, aut nostrae pomeridianae si uis. Non rei oliιm acuenda nobιs, nesprocudenda lingua est se onerandum complendum spectus maximarum rerum s plurimarum suauitate,copia, rietate. J Nostra est enim si mogo nos
oratoressumus, si in ciuium disceptatiovibus,siis periculis, si in deliberationibus publicis adbibendi authoras cyprincises sumus) nostra es inquam omnis issaprudentiae doctrinaei ossessis: in quam homines quasi caduca at vacuam,
abun antes otio, nobis occupatis inuolauerunt ais etiam
aut irridentes oratorem, '' ut ille in sergia Socrates,cauillantur: aut aliquid de oratoris arte paucispraecipiunt libellis,eosi rhetoricos in stribunt: quasi non illasinthropria rhetorum quae ab i sem de iustitia e officio te riuitatibus in
siluendis oe regendis,de omni νium1,genis etiam de naturae ratione dicuntur. ' Que quoniam iam aliunde non
possumus. umen siunt nob/s ab is Esis, a suibus expetati
sumus dummodo illa ad hanc ciuilemmentiam, quo perti nent, quam intuentur,tran feramin: nes t ante dixi omnem teramus in his discenta rebus aetatem sed tam fontes vidi rimias quos nisi qui celeriter cognori nunquam cognsci omnino) tum quotiescunt UM erit, ex 's tantum, quantum resperet,bauriem M. Nam nes tam est acris aries ni naturis hominum in nrs,ut res tantas qui uam nissi monstrataspossit *iderer nestanta tamen In rebus obscuritas, ut eas non penitus acri vir Immo cernat δ moL a-Ilexerit. In hoc igitur tanto iami, immense campo cum liaceat oratori vagara libere, ais v cuns constiterit, consipi
573쪽
quidam 'lendor in verbis. Sit modo is qui dicet aut 'ibet,
institutus liberaliter educatione Actrinas pueri, Uret
studio, a natura adiuueturo in uniuersorum generum
infinitis disieptationibus exercitati, ornatis ossiripto res oratore que ad cognsendum imitandumque cognorit nae isse hauJ sane quemadmodum *erba Eruat issumi
net, a magistris istis requiret. Ita facili in rerum abun
dantia ad orationis ornamenta ine Euce, natura i asi mago tu exercitata labetur.
I Quintum caput digressionis est,ut orator rem de qua agitur,oratione dilatet,atq; amplificet aueendi aut minuendi grati quam laudem eloquentiae Cratfus s unimam ei se exist mat, sed tamen dialectice potvis est ascribenda, qua talis amplificatio, de qua nunc 'raecipit, ex locis daalecticis magis efficitur, quam ex rhetoricis ornamentis: verum siquide amplificatione commendat,quar. maxin Efit, cum orator in foro quaestionem spec Mem ad generalem reuocat, & in ea per dialecticos locos Jatis sine , agatur. 1 Ampli scatio adhibetur ad docendum, delectandum, mi vendun, s. d maxime ad mouendum, idque Cicero etiam in Partitionibus scribit: Sed amplificatio suanquam habet proprium locum, pe etiam primum, postreinum qu: dem sere semper, tamen reliquo cursit orationis adhibenda est,maximeq; clim aliquid aut confirmatum est, aut reprehensum. Itaque ad fidem quoq; vel plurimum valet: est enim amplificatio vehemens quaedam argumentatio,, tilla docendi causa sit a xc commouendi. 3 Laudare claros viros, & vituperare improbos no est simplicis utilitatis opus bi ait Fab. Naia cap. 4 Lb. tique R ingenium exercetur multiplici variat materia,&animus contemplatione recti pravique formatur: & multa inde cosnitio rerum veni exemplisq; quae sunt in omni genere caussarum potentis sina, iam tum infirmitur,cum res poscet, usurus. crassiisd istinguit tria genera locorum communium,quibus adiuvantur oratoriae amplificationes in tractandis ciuil ibus caussis: pr:oris generis stant sententiae generales,contra reos in vitia di peccata: ut si que pecularii; reum estro δε caulla confirmata generaliter in crimen peculatus inueharis. Secundi sunt communes sententiae pro reis ad deprecandam veniam. Tertii sunt theses,
quae Academicorum more in utramque partem disputantur,ut apud Ciceronem pro voluptate,contra voluptatem: Pro virtute, contra virtutem. 3 Haec alleg
ria dueitur ex iure ciuili,& verbis quidem eleganu est,sed tamen minime vera: licet enim unus,sc idem sapiens olim & eloquens fuerit, duae tamen artes semper suerunt, philosophia & eloquetia, quarum quidem usus persaepe coniunctus est, ut in his, qui utramque artem didicerint,sed vis & natura & praeceptiones distin guendae sunt. Neque verophilosopbia magis oratorum est,quam eloquet a phi-Iosophorum propria possessio. 6 Crassus a proximo capite digressonis digreditur in diuisionem quaestionis, in hypothesim S thesim, quae qualis sit, in alii
libris diximus,&utriusq; generis partes sum indit impersequitur. Dehac re' relatum est ad senatum,clim M.Regulus a Carthaginensbus dimissus est ea conditione,ut ipse rediret. nisi captiui Catethaginenses captiuis Romanis commutarentur. 8 Cum philosophi thesim disputant,in alienam possessionem non , ruunt it an e diximus) sed sito & proprio patrimonio utuntur: Crassi autem allegoria hanc habet sententiam : Philosophi dicunt quaestionena ad se pertinere,
574쪽
non totam quidem quaestionis doctrinam proponeres, sed primam & sum natantum diuisionem instar eorum, qui quum desundo aliquo aut silua litigant.
in rem praesentem eunt, S in iudie. um ramum aliquem aut furculum a ferunt,
qui repraesentet in uerium iundum aut svluam : itaq; in parte tanquam in totorem rindicant. 7 Academici quaestioneni finitam obtinent. Nam Philo Ac demicus Philosophus eam in scholis exercet, sed eam ip:ain obtinent lacinia, id est euitermeque tam accurate disputant,quam ipsi oratores in soro. Metaphoraiumpta est ab his, qui vestem aliquam extrema tantum parte retinent. Io Thess ει hypothesis communes habent ambigendi species: utraq; enim ad cognitio peni,vel ad actionem refertur. Atq; haec partitio fluxit ex antiqua partitione a tium in duo genera, Notu Πκρ. & πενκπκu . haec igitur quae ab Academicis de quaestione praeterni issa sunt, Crassus per sub ectas species via Sordine explicatriai inritio θεορnπκM est, Si me virtus per se cxpetenda, an propter aliquam utilitatem A Cic. lib.3.de Rinib. & lib. 1.de Legib. ait virtutem per se & propter se expetendam esse, detractis omnibus emolumentis, qu a nihil sit virtute mestu aut pulchrius. is Quaestio πρωπ es , Sitne sap:enti capessenda Respubl. I lato lib. i.de Republ. ait stilosophum metu panae cogi ad capessendam Rempublicani ne improborum hominum dominationi subiiciatur que qu. dem parva eii maxima hunc vero nec pecunia duci, nec honore, c a nee auarus fr, nec ambitiosus. Iabro autem 7. ait Philosophos ad capessendam Rempub.cogendos esse & vicissim ab adi:one rerum ad cognitionem reuocandos. i3 Sapientia persecta in humano genere nullaest, mediocris & adumbrata aliqua est, quo do dicimus in Graecia suisse septem sapientes , , Romae Catonem aut Lae- Lib. i. O e. li . m. Lege Cic.lib. .de Oisc. I Sapientia ut ait Cicero) est diuinarum de humanai una rerum, causarumq; quibus hae res constant, cognitio & scientia. Lib. i. d. R. is Quemadmodum medicus ait Plato aegrotis, sic philosophus ciuibus suis
de Republ. is Homines doctissimi de maximis rebus in ph: losophia d: ueniatiunt,quia veritas in profundo demersa iacet, de Opin: onibus tenetur, non certa scientia, Cic.docet in. Acad . 19 Siue consuetudine a longo usu v. itus paratur ut censet Aristoteles: ea potest desuptudine amitti, siue diuina gratia hominibus datur rivult Plato calublata,virtus quoque ipsa tollitur. io Aristotel. lib.3. de Republ.ciuium pancm maximam definit non numero, sed v riure, cui quod utile est, id ius est. M Socrates in Gorgia & Critone negati ullum esse iniurias ulcis die tuas quidem,quod Praeceptu , ere Christianum est. ii Crassus a doctrina quaestion: stat bitur adi uum institutum, S excrcriationem locorum communium commendat ad cop am & ornatum Orationis. 13 Allud te ad ancillas, quae punia a matronis accePta ut lanae vel lini manipulos interdit ni interani sunt, i aliud agant, posteaque redeunt ad muneris sui perfunctionem:
qua similitudine pen uiri Crassi dicitur, munus i plum dicendi de elocutione, quod paulisper interna: si , te3Pl caret doctrinam ma aestionis: Crassus igitur rodit ad praeceptum reuocadae qu estion a finive ad infin. tam,quod item positum est lib. 1.de Orat. & in Partit.orat. di in Orat Perte i. - Forensis εἰ politicus orator adiuuatur quidem a ph.lol liua, quia ut recte ait Crastus I b.i. nequesne multa perira latione omnisi rerum publ. ne'; sine legum,moris, urris cientia,neq; natura hominu incoΘnita ac moribus, in tus iPss rebus sat s callide ,e
575쪽
philosophum, cum ce moribus, aut de Reptaut de natura & rebus occultis praecipit. in alienam poti eis ne inuolare, sed in suo potius regno & patrimonio consistere. 2s Caduca post essio eli, quaei vero domino excidit aut morte, aut alio quouis modo,& incidit in eu qui minime sperabat ut in principem vel fiscum,magnatos,in secundos haeredes,m alteru legatariumsen cohaerede iure accrescendi. in usui patorem. r6 Socrates in Gorgia Platonis, iure & merito cauillatur Sirridet oratores siti temporis,qui in foro iustitiam no exerceret sed specie iustiti esum ni iniustitiam. ι' Crallus tandeconcludit praecipua digreisionis huius tam longae capita, Quod philosophia sit oratorii,Quod & citd & celeriter ab or toribus percipienda se, Quod Ornatus sit in rebus si verbis, Quod eloquetia in locis communibus exercenda sit, sed in primo illo capite videtur iniuriam sic re philo ophis,a quibus a t oratorem reru icientia spoliata esse: nihil enim plialosophi oratoribus furati 'unt,sed id quod suum ellet, conteruarui: in altero redia admonet, ut orator politicus cito philosophiam discat: neq; enim ad eam potest penitus a)h. rescere, Sciuiles caussas agere, quae totu hominem requirunt. Detere o diximus,rhetoricum ornatum non esse in rebus,sed in verbis. Quod verbad quartum attinet,disputatio locorum communium dialectica facultate maxime in nrtitur.Summa igitur digressionis est oratore ciuilium caussaru, no modo verbis eloquente&ornatu, sed multo magis remi scientia eruditu estis oportere.
' Vo Catulus, 29 j imm rtales, inquit, quantam rerum
varietatem, quantam vim, quantam copiam brasse complexu: es, quantisique ex angusti oratorem educere o Ius es, oe in maiorum Ikorum regno collocare . Namque
illis veteres doctores authoresque dicenssi nullum genus EF putationis a se alienum putes e accepim , semperque esse , in omni orationis ratione versatos ex quibus Eleus Hippias, cum Oh iam veni et,maxima illa quinquen nati celebritate ludorum, gloriatus est cuncta pene sente Craecis , nihil es vlla in arte rerum omnium, quod ipsinsciret nec solkm has artes, quibus liberales Lyrinae a
que ingenuae continerentur, Geometriam, Imusicam, lit rarum cognitionem, oepoetarum,atque ista quae de naturis
rerum, quae de hominum moribus,quae de Rebsublicis diacerentur seu annulum quem haberet,pallium quo amiactus βccos quibus indutus est,sesia manu confici se Scilicet nimu hic quidem estprogresus, se ex eo jsi est conis ctura facilis, quantum sibi illi ipsi oratores depraeclarissimis
576쪽
Quid de Prodico si is, quid de Thrasemacho Chalcedonio,
de Protagora Abderita loquar quorum unusquisivluri- mkm temporibus ilia etiam de natura rerum G disseruit, scripsit. J Ipsi isse Leontinus seorgias, quoiatram tDato Ἐoluit philosephosuccubuit orator, qui aut non enuictus unquam a Socrate, nequesermo ille Flatonis verus esse avisi si victu eloquentior videlicessuit c in disertior Socrates, ,ut tu Vpesta opiosior oe melior orator fedhic in illo ipse Flatonis libro,de omni me quaecunque in disceptationem quaestionemi vocaretur,st copiosis me dicturum esse
profiteturriffssprinceps ex omnibus ausita est in conuentu Poscere qua de re quH vellet au ire, ' cui tantus honos habiatus est a Craecia seu ut ex omnibus, Delphis non inaurata statua,sta aureastitueretur. 61, j,quos nominauimul tispraetereasummi dicendi victores,vno te oresuerunt.
Ex quibus intelligi potest,itast rem habere,ut tu crasse H-riu,Oratorisi nomen apud antiquos in Paecia maiore qua
dam vel copia, γAgloria florui te. ' Quo quidem magis du
bito, tibiae plus laudis,an Craecis vituperationis essetribuendum sumam: cum tu in alia lingua ac moribus natus, occupati ima in ciuitate ,ve riuatorum negotyspene omnibus,vel orbis terrae procuratione, ac 2mmi imper'gubernatione strictus , tantam vim rerum cognitionem comprehenderis, eamjomnem cum eius quι consillio m oratione in ciuitate valeat, scientia ais exercitatione sonaris: illi nati hi steris,ar entesi his udrs,otio τero di fluentes,non modo nibi acquisierint,sed ne relictum quidem tradiatum msuum construauerint. ' Tum 6 su Mum hac, inquit, una catuli re, sed in aljs etiam compluribus ,δsr
577쪽
IN IIL DE ORAT άiminutae. iam tu existimas' cum Uset Hi pocrates ille Cousfuisse tum alios medicos qui morbu, alios qui vulnera bus alios qui oculu mederentur' Num Ceometriam Euia clide aut Archimede,' num musicam Samone aut ristoxeno, num ipso literas Aristophane aut Cassima cho tractante,tam discerptosuisse, ut nemo genus uniuer
sum complecteretur,ais ut alius abamsibipartem, in qua elaboraret eponeret' quidemsaepe hoc audiui δε patrem risicero meo,nostros quos homines qui excellere sapientiae gloria vellent,omnia, quae quidem tum haec riuitas nosset ,solitos esse complenti. meminerant illi Sext. Aelium,
. vero Manuum nos etiam vidimus transiverso ambu
, cantem foro: suod erat insigne, eum qui id facere facer a ciuibus omnibus consili sui copiam. ad quos olim m ita ambulantes, insibosidentes ami ,sic adibatur, non siimvlia iure ciuili asseos, verum etiam desilia collicanda, e fundo emendo,de agro colendo, e omni denique aut olficio, aut negotio referretur. Haec fuit Sub. GOD illius veteris, ' haec T. oruncani V hae roauigeneri mei Scipionispmdentissimi hominis sapientia, qui omnes Pontifices maximy2erui, ut A eos de omnibus lumis at 3 humanis rebus re ferretur: θά-1, ω iu senatu, m apud qopulum, in caussis amicorum, domi militiae costium syum emipr sabant '' Qui enim M. Catoni praeter hancpolitissimam doctrinam transmarinam atque a ventitiam defuit' num quia ius ciuile dissicerat, causto non dicebat' aut quivolerat iacere, iuris stantiam negligebat ar viros: renere in laborauit,Gr praestitit. Num propter hanc expriuatorum negotiys collimgratiam tardior in Repubi capessenda fuit Nemo apud populumfortior, nemo mel orsenator, Idem
578쪽
facise optimus imperator: ' άenique nihil in hae riuitate temporibus lilius sciri Viuepotuit, quod ille non cum inauestigarit oescierat,tum etiam conseri rit. ' Nunc comtra plerique ad honores adipi sienis ad Rempublicam
gerendam nudi veniunt als inermes, nuda cognitione re rum,nulla sentia ornati. Sin aliquu excessit unus e mutitis, sensi si unum aliquid afri,ut bellicam virtutem,aut usum aliquem militarem reae sane nunc quidem obsole uerunt) aut iuris sentiam, ne eius quidem niuersi nam
pontificium quoden coniunctum,nemo aestit. aut eloque tiam, quam in clamore, cor in verborum cursepositamputant. omnium vero bonarum artium, Lnique virtutum ipsarum Focietatem cognationemque non norunt. Sed ut ad Graecos referam orationem, quibus carere in hoc quiarim sermonis genere non posumus nam ut virtutis a no-
sris, sic doctrinaesunt ab illa exempla repetenta Dum
fuisse dicuntur uno tempore i quisapientes oe haberentur,oe vocarentur. ' hs Omnespraeter Milesitum Nalem ciuitatibusΝispraefuerunt. V Quis gomorquem ilia tempori bus, aut cuius eloquentialiteris infructior fur1se traditur, quam Pisistrati, qui primus Homeri libros confusos antea, HLI'osuisse ilicitur, ut nunc habemus. 'Τ Non fuit i e qui Lm ciuibuspias utitu edita eloquentioliruit, ut literis rictima jpraestaret. ' ui Pericles' de cuius Acindi copia sic accepimus, ut suum contra voluntatem ibentensum loquereturproslutepatria ,stuerim tamen idipsium quassi e contra populares homines iaceret, 'pulare omnibus
iucundum videretur '' cuius in labras veteres comici etiam
quum illi maledicerent squod tum QAthenis feri liceret baporem habutasse dixerunt: tantam in eo a im fuisse, ut in
579쪽
eorum mentibus qui audissent, quasi aculeos quo am relinqueret. QAt hunc non declamator aliquis ad Ag Bam latrare ricuerat, si ut accepimus, ctaeomenius He naxagora virsummus in maximarum rerum scientia. stas hic doctrina,consibo,eloquentia excessens, quadraginta annos praesiuit Athenis, urbanis eodem tempore, ν dicis rebus. ' Quid Gratio'quid cibiades ciuitatibus fluis quidem non bovi, sedcerte LM ais eloquentes, nonne Socraticis erant dis inlationibus eruiti Quis Dionem Syracusium doctritam omnibus expolivit' non Flato'. inseum idem illi no linguae selbm, verum etiam animi ac vi tutum fer, ad liberandam patriam impulit, instruxit, armavit. liis te Igitur artibus hunc Diovem in lituit Plato,at s Jocrates clarissimum virum' ' Timotheum Cononis praenautissimi imperatorusilium,summum i um Imperatorem,hominems doctissimum aut alip P thaeo reus isse , Lysias Thebanis Epaminondam, haud Fio an Fummum Ῥarum unum omnis Vraeciae' aut Xenopho silaum' Τ' aut Philolaum Archytas Tarentinus' -' aut se Othagoras totam Idam veterem Italiae Craeciam, quae quondam magna vocitata est' Equidem non arbitror. Sic enim via Lo,unam quodam omnium rerum,quae essent homine μrussito dignae,ais eo qui in Repub. vellet ene erefuisse δε-ctrinam quam qui accepi ent jdem ingenio adpronuntiandum valuissent,oese ad cendum quos no repugnante natura deaesent eloquentia praestit m '' Ita1 me risoteles cum saxere Isocratem nobilitate discipulorum υideret,quodi μι- distulationes a caussis fresibus O ciuiliabus adinanem sermonis elegantiam transtulisset, mutauisrgente totam formam prope disti in uae, *ersumque
580쪽
so AVD. TAL. EXPLI Qqueniam de Philocteta pausi secus dixit. ille enim turpe situ ait esse tacere cum Barbaris: hic autem, quum I ocr tem pateretur dicere. Itas eruauit m illustrauit doctrinam
illam omnem, rerum , cognitionem cum orationes exercιta
tione coniunxit. ' vero hocfugit sapientis mum re gem Philinum, qui hunc Alexandro filio doctorem accierit, a quo eossem ille γ a sessi acc=eretpraecepta, loquenδ. Τ Nunsane qui volet,eumphilosophum qui copiam nobis rerum orationisi trada ferme qpellet oratorem bcet siue hunc oratorem,quem ego dico sapientiamfunctam ha bere eloquentiae,philosophum Vpessare mali non impossium dummodo hac constet,nes insiantiam eius qin rem norispil eam explicare dicendo non queat: nes institiam itibus cui res non siYpetat,verba non desint, esse laudandam quorum si alterumsit optantam, malim equidem in1' tam prudentiam, quam nultitiam loquacem. Sin quaeri
mus quid unum excellat ex Ommbus, docto oratoripalmae
tanda est: quem si patiuutur eundem esse philo phum,
Ablata controuersia ea sin eos disiungent, hoc erunt inferiores,qubdin oratore permo neu omnis illorumsilentia, Diphilosiphorum autem c Nitione non contiatio ista eb-quentia: quae quam is contemnatur ab eis, necesse insamen aliquem cumulum Abrum artibus afferre τideatur.
' me quum crassus dixisset,parumper oe ipse conticuit,m caeteru silentiumseu. Tum citia, quidem inquit, ira st,non possum queri quoJmihi Udeare abu 1uiddam. O non id quodsi qem i*utasse. Flus enim Aliquanto attubli,quam tibi essit tributum a nobis,ac denuntiatum. Sed certe hae parte uerunt tuae, de sita randa oratione *t dic res cir eras ine iam ingressu Atων quatuorpartes omnem