De estherae libro et ad eum quae pertinent vaticiniis et psalmis libri tres quos scripsit Ioannes Anselmus Nickes De libro estherae cum excursu de chananaeorum scytharumque deis

321쪽

- 302 ergo verbum viri iddem prorsus. quod femina luminis . pirgo lucida, quo quidem nomine haud scio an

nullum ad Iunae naturam aptius excogitari poluerit ). Vt Romani lumen et lux . sic Chananaei lumen masculum distinguere et semineum solebant. alterum dicebantras vel 'N, alterum MN vel MN. Hanc formam posteriorem conservatam videmus in mNπ N h. e. femina meis. pirgo lucida. Sed ab hoc loco haud alienum videtur esse solis nomen ex Planare, quod huic lunae appellationi omni ex parte respondet. Solis vel Dionysi commune apud Aegyptios nomen erat 'Om K, Ο ρ-ος. Quod iddem quoniam apud Scrthas in verbo 'On-οσυρ-ος occurrit, haud sane dubium est, quin Semiticis ex linguis originem habuerit. Haud ergo. ut arbitror, erravero, si Osirem nihil aliud quam N V, N h. c. pirum luminis. Mirum lucidum esse duxero. Scytharum autem Ongosyrus h. e. spoliator homo lucidus, Omnino vi do-tur congruere cum Gadastariae h. e. spoliatrice femina lucida . cuius nomen in Punicis monumentis inventum est.

Sequitur. ut de alio lunae nomine dicamus, quod primo scythae adhi huerunt. postea ab eis raraces et Macedones receperunt. Est igitur nomen Zara. quod Graeci vel Zαρα vel Zαρητις scripserunt vel Ζαρίνα vel Semitae autem vel m3 vel, immutata ultima littera. . - Η postremum Zares. uxoris Amanis nomen, in Hebraico Estherae libro scriptum vid mus . tamdem autem hoc verbum vim habet . quam

h. e. Proles, eamdem Prorsus, quam Graecum κουρη VH

κορη puella virgo libera Proserpina). Gesentum n

i Ghiringhello, qui reteroquin de libris historicia antiqui foe

geris praeclare seripsit, Gesenti auctoritate videtur esse adductus, ut p. 542. Estherae nomini stellae vim subiiciendam putaret. 2ὶ Cie. nat. deorr. 2, 24. Cerere nati nominati sunt Liber istius

322쪽

- 303 quo Astartae nomen illud, neque Zares vere probeque

interpretatum esse non miror. Quamquam enim Gra corum testimonio constat Persas solem lunam Μιτρα nomine nuncupasSe eosque huius deae cullum recepisse ab Assyriis Arabibusque i): tamen illo nomina de quibus diximus et nata a Persarum lingua et prosecta ad Chananaeos assirmavit. Denique apud Hebraeos luna nomen obtinuit Manai λὶ vel ut magis placet Manaist. Huic enim verbum masculinum quoddam subiiciendum est, ex quo sol vel lupi vel itari nominatus ost. Hoc quidem solis nomen Aman et homo habuit Mardochaeo adversarius et mons illo in Asia. Alterum autem Ainmon et ex Hebraicis et ex Graecis Latinisque scriptoribus satis notum est. Ut solis nomina: ,N. γλιος ελ-εH1 Gλ-ηνη sol, ps , ZA, Ian-us, Sonn- . apud Hebraeos. Graecos. Latinos, Germanosque paulum quiddam inter se disserunt: sic etiam quattuor illis gentibus communia sunt vocabula: D, μήν, men-sis, Men-a, Min-erva, Mon-d. MOn-at, quae omnia ad lunam pertinent.

Iam aliud ex lunae nominibus nullum quod sciam reliquum est nisi quod est ab Herodoto traditum scythicum illud 'Αρ Αιπασα '. 0uoniam Graecorum Dianae

tanta tamque arcta cum AmaZOnibus coniunctio cognatioque suit, ut cum illis etiam ipsum nomen Amaronis commune haberet: Scythica Dianae et Amagonis nomina credo. ut rite illustrentur, inter se coniungi oportere. Herodotus autem Amazonem a Scythis Οιορπατα nu et Libera filia j, quod in Libera s Proserpina servant, in Libero

non item. 1 Herodi. 1, 13l. Xenoph. Cyrop. 7, 5, 53.2ὶ Ex vocabulum NMω-α, II. Maee. 1, 13, illud quidem videtur rege ortum. 3 Herodi. 4, io.

323쪽

- 304 cupari ait, quod nomen iddem ac Graecum ἀφοκτόνος

valeat. οἰὸρ enim apud eos significare Mirum. πατα autem interscere i . Verba quidem πασα et παυσα, quae sunt in αρτῆ πασα et οἰορ-πατα, inter se convenire ac congruere. nemo est . quin Videat. Etenim ut litteras σσ

hraicae gentes n et V, Est autem magnus apud Iudaeos Verborum παττα, numeruS. Veluti rinu , nnn, II n ,

non tu, rim, nrta, quae quidem apud eos omnia propriam vel disiungendi vel discindendi vim habent vel dissolvendi vel dirumpendi vel frangendi; quaeque apud Scythicos Idumaeos quin translatam interficiendi significationem habuerint, dubitari nequit. Iam vero si nomina illa inter se apta et convenientia fiunt. Cuius vocis οἰορ singularis est, eiusdem necesse est αρτ-ιμ mse Pluralem. Ex quo necessario non οἰορ sed vel a ολτ voIαρτ fuisse singularem sequitur φὶ. Hoc autem vocabulum . quum Miri vim habeat. cum Hebraeo haec est enim vocis prima sorma. non Potest esse non cognatum. Atqui ui N et nari eadem sunt omnino. Iam

vero nisi in liquidis discrimen inter illa: naes et nneso' 'ρτ, nullum est. Hae autem litterae ex eo ipso nominatae sunt, quod sunt natura sua instabiles ac suxae. Ex quo emcitur, plane inter Idumaicum vel si mavis inter Scythicum MN et Iudaicum UaN nihil interesse. Sed qui rerum philologicarum haud nimis sunt periti. ita quidem si litterarum commutationes ex arhitrio sacere liceat, ex omnibus fieri omnia existimabunt. Et profecto mo eum esse fateor, qui Omnibus rebus etiam sabulosis maiorem fidem quam eiusmodi demonstrandi

324쪽

- 305 artificiis adhibendam esse putem. Neque Vero rerum

nostrarum tam amantes esse Volumus. ut non libenter demonstrationem nostram pateremur labefactari, nisi

confirmare eam lingua Hebraica voluisset ipsa. 0uae quod pro era H sormam n N pl. n ) conservavit alteram . quid aliud declarat, nisi ne tertiam quidem mes absurdi vel insoliti habere quidquam. Significat ergo

Omripalta hominis, Artimpassa hominum interfectriacem. Deae autem spoliatrici hanc rite appellationem deberi, ex natura atque origine eius perspici potest. Graecorum vero illud si quis ab 'Asa τιμ. πασα, ductum, cultum autem eius deae a Scythicis Chananaeis ad illos fluxisse voluerit, non impediam i). Ac luna dea quihus sit a Chananaeis nuncupata nominibus. 8atis a nobis explicatum arbitror. Quoniam autem hunc locum breviter ac strictim tractare voluimus: illud quod diximus. GSe nomen quodque lunae deae a veteribus impositum . significare quidem Poluimus, demonstrare non item: nisi sorte in eo quaedam demonstratio est, quod

lunae nomina omnia ex eis quae solis erant Propria manarunt. Veterum autem testimonia de hac re accuratamque argumentalionem qui desiderat, ex uoversii libro assumat, qui de Phoenicibus ab eo est inscriptus . Iam de eis locis quaerendum est, ubi a Chananaeis Amalecitisque deae lunae delubra ac sana dedicata sunt. Antiquissimum et inde a primis Abrahami temporibus celebratum sanum erat in ea regione . quae a Graecis Latinisque Arabia deserta nominata est. Quod quum e set in ea urbe Positum, quae modo ab Amalecitis modo ab Israelitis modo etiam a Moabitis oecupata fuit: γω

325쪽

- 306 graphi in eam opinionem inciderunt, ut plures in ea terra et urbes huius deae et sana fuisse suspicarentur. 0uum autem urbs illa quidem a dea nomen reperisset. dea autem ipsa pluribus nominibus uteretur: fieri non potuit, quin urbs eadem temporibus aliis aliter nominaretur. Quare factum est . ut rerum geographicarum scriptores vel in illo ipso errore confirmarentur vel traducerentur in alios. Varia autem huius urbis nomina haec sunt: Asrha Ih-Carnaim. Astharoth. mesthara. Bosor. Bosorra, s Bosria. Bostra). Carna. Duae quamvis vehementer inter se discrepare videantur . tamen censeo omnia unam ad urbem referri oportere. Cuius sententiae quae sint rationes. quam brevimime Potero.

Primum igitur Astharcth-Carnaim. quae ex Astarta cornuta nominata est . iam aetate Abrahami urbs erat in Arabia deserta posita et a Raphaeis vel condita vel certe inculta et eadem deae illi consecrata i). Iam vero sine controversia nihil disserebat inter hanc urbem et eam . quae Moysis tempore simpliciter appellabatur Astharoth. Propterea quod in regno Basan magnitudine et celebritate a Bethsan erat proxima et ob eam ipsam Causam antiqua, quodque in eadem Arabiae parte sita. subiecta Ogis imperio Raphaei. eidemque deae erat d dicata in. Porro autem Bees haram aliam esse urbem quam Astharoth. duabus de causis videtur negandum.

et quod Mn a h. e. GH nou rna iddem est ac fa--m Astharotk vel feminae lucidae. Et quod nomina illa scriptores sacri promiscua adhibuerunt. Iosue enim urbem Beretharam nuncupat, ita dicens: Filiis quoque Gerson Lmitici generis dedis de dimidia tribu Manasse

326쪽

- 307 confugii cisitates. Gaulon in Basan et mesthara eum suburbanis suis. ciuitates duas t). Paralipomenon autem scriptor eamdem nominat Astaroth. quum dicit: Filiis autem Gersom de cognatino dimidiae tribus Manasse. Gaulon in Basan et suburbana eius et Astharoth cum suburbanis suis λὶ. Νeque vero potest non iddem esse

non possum, qui MXI et 'irra: h. e. locus munitus inter se nihil disserro putavit. Est enim hoc urbis nomen omnino itidem quod π)x n 2 h. e. fanum Zarae. PuELDe. Liberae. Astartae. Νam pro scripturam ali ram esse MN. ex ipsis libris sacris haud dissicile est cognoscere. Primum enim litterarum et x magna est pronuntiationis similitudo summaque coniunctio. Deinde ero solis nomen masculinum ' x, quod Zarae ut Liber Liberae respondet. scriptum exstat apud Iesaiam: Confusi sunt et erubuerunt omnes. simul abierunt in confusionem fabricatores h. o. serpi Liberi β). Quum autem nomina illa, de quibus dicimus. minime inter se discrepent. scriptores sacri altero pro altero solent uti. Erant enim Israelitis, qui hominem inviti interfecerant. trans Iordanem constitutae ad confugiendum urbes tres: Bosor in deserto, Ramoth in Galaad. Gaulon in Basan. Atque hae ipsae etiam Levitis attributae sunt. Qua quidem in re itidom illud observandum est. Levitico generi

signatas urbes esse eas, quae vel ad illud usque tempus in hostium potestate essent . vel non sine maximai Ios. 21, 27. 2 I. Parall. 6, 56. V. et LXX. Ti. . 3ὶ Amos I. 12. Ier. 49, 13. 22.4ὶ Ies. 46, 16. Quoniam in Ps. 48, 15. plane iddem nomen est, haud scio an sit ad eumdem deum Liberum reserendum. Tyri autem nomen urbis, nae, vel Viae, ducendum non a rupibus aut a saris, sed ab hoc deo, qui idem Menari, reae urbis dicebatur.

327쪽

- 308 contentione ab illis in posterum possent defendi. Νam ad expugnandam Ramoth-Galaad, quot hella Israelitae

Iudaeis coniuncti et quibus incommodis gesserint. SuPra a nobis explicatum est. Pietatis vero Idumaeorum ac religionis vehementer intersuit, urbem Bosor in ipsorum potestate esse. Sed ut ad rem propositam redeamus, in urbe Bosor duo sunt. quae diligenter animadvertenda esse Pulo; unum, suisse eam urbem in sinibus tribus Manasse i); alterum est, quod ea non ipsi tribui Ruhon. sed . ex ea qui propter eaedem fugerent, conceMa est. Moyses enim hanc rem ita instituit, ut in regione, quae trans Iordanem est. 8uum quaeque tribus asylum haheret. Itaque Graeci eum, qui ad hanc rem pertinet. locum rectissime interpretati sunt: Τοτε ἀφώρισε Mωυσης

ἐν Γαλααδ τῶ Γαδδι, καὶ τ , Γαυλων εU Βασαν τω Mανασση ,- j. 0uoniam autem ex Perspicuis illustranda obscuriora sunt. dubium non est . quomodo

Iosue locum huius simillimum δὶ intelligi voluerit. Τribus igitur Manasse finibus suis utrumque et suum ipsius et Rubenis refugium continebat. Ex quo intelligi debet, vera scriptoris verba et integra esse haec: Filiis quoque Gerson, Leuisici generis dedit de dimidia tribu Manasse

confugii ciuitates, Gaulon in Basan et mestharam cum suburbanis suis, cisitates duas M), illa autem quae S

I os. 13, 31. I. Parall. fi, Ti. 7, 37.2ὶ Deut. 4, 41. fis.1 m. 20, 8. Et trans Iordanem eontra orientalem plagam le-richo statuerunt: Bosor, quae sita est in eampestri solitudine, pro tribu Ruben, ΠΣ ete. ita praep. propter, ratione GL rei ha

bita, v. Gesen. R. h. v.

328쪽

quuntur esse immulata: De tribu Ruben, utira Iordanem contra Iericho cisitates refugii. Bosor in solitudine. Nisor et Iaser et Iethson et Mephaath, cipitales quaι uor cum suburbanis suis i). Νam haec verba: cis lares refugii Bosor in solitudine. interposita esse. Praeter ea quae iam diximus, et virgulae Origenianae deci rant et urbium numerus quattuor. Adscripta autem ea quidem a quodam lectore sunt. qui sententiam loci superioris. IOs. 20, 8. minus assecutus erat. Eis autem inter auctoris verba receptis, quum urbes quinque cum numero illo quattuor valde discreparent, correctores orblicae artis non nimis periti non verba ista inculcata, sed

hraicis ex libris sustulerunt δὶ . Rubenis igitur in Mana sae finibus asylum tribus nominibus. I. Parall. 6. 56.

Astharoth. Ios. 21, 27. Bees hara. Deut . autem 4. 43. et Ios. 20, 8. Bosor. 'xa, appellatum videmus; ex quo perspici oportet nominum varietati unam subesse eamdemque urbem. His quidem explicatis, supervacaneum est planius exponere, Bosor in solitudine eodem fuisse quo Astharoth loco positam, eamque nomen hahere a U- hera, quae eadem Astarta dicebatur. Quapropter minime eSt mirandum, quod eadem urbs a Libera Bosor vel B SOrra nominata est. 0uocirca Graecus interpres Hebraicum maea utrisque locis et Ies. 34. 6. 63. l. Ier. 48. 24. Βοσόρ, et Gen. 36. 33. I. Parall. l. 44. Βοσορρα reddidit rectissime. Celerum iddem et ex glossemate BPParet, quod I. Macc. 5, 26. ad nomen Bοσορρα, adscriptum est, και Βοσορ, et ex eo quod paullo Post, V. 28. eadem urbs

329쪽

- 3l0 Βοσορ nuncupatur Φὶ. - BOstra deniquo vel Bosthra nihil aliud est nisi Becsth-a-ra, littera una immulata. altera omissa. Praeterea Eusebii ut Hieronymi testimoniis constat. Bosor in deserto ad orientalem partem Ierichus ciuitatem sacerdotalem et fugitivorum Bostram fuisse Arabiae metropolim ). Postremo ut unde prosecti sumus redeamus. Λstharoth Carnaim urbem maximam fuisse Arabiae Baianaeae δὶ eamque etiam Carnaeam di- clam esse . idem testatur Eusebius. Quod autem Iohi domum ibi monstrari ait, id ad Bosthram videtur Omnino quadrare M . Urbs autem eadem sit necesse est. quae ab Eusebio et Strahone maxima huius Arabiae laudatur. ab altero autem Carnaea, ab altero vel Carnavel Carana dicitur δὶ. Erat igitur una eademque urbs.

I, De hae re testem habemus egregium laeobum Nisibenum Syrum, cuius patria huic urbi proxima fuit. Praeelare igitur, Idumaei filii Esau, inquit, habitaverunt usque ac civitatem metor seu Bosra. Et cum perrenissent fili Israel usque ad Ca s-Gai-, barim seu Diabarim miserunt nuntios pacis civ restem Iavmaeorum, ut transire eis liceret per illorum terram; illi autem non permiserunt. Recedens igitur discessit illinc Israel eι transiena illaeta Idumaeorum confinia abstulit eis civitatem Bosra in deserto et separaverunt eam in eicitatem refugii securitatis. Oui autem persuaderι sibi δε- siderat , civitatem Bosra antea fuisse Idumaeorum fliorum Esau, attente audiat prophetam Iesaiam, quemadmodum viderit ille fametum glorifeatum proeliantem et venientem de Edom tractis vestibus suis ile Bosra. . . . Qui autem sibι non persuasset, quoa cinitas Boetor seu Bosra obediret Idumaeis in tributo servitutis, intriti stat id etiam si vult eae libro ereationis: Regnavit in Edom Iobab filius

330쪽

- 311 quae ut diversis nominibus appellata, sic otiam diversis vel regnis vel provinciis adscripta est. Scriptores enim sacri eam in solitudine, primi Maccabaeorum libri auctor collocat in Galaaditide. Strabo in Arabia, Fl. I sophus ad fines Arabiae. Eusebius denique in Arabia Baianaea ij. Qui autem urbis locum invenire aut definire volet, ab eo proficisci debebit. quod a Iordane ea quidem trium aut quattuor dierum spatio disiuncta erat . ah Adra autem millia passuum viginti quattuor ὶ. Atque hoc quidem Astartae fanum mihi videor, et ubi

situm fuerit et quomodo vocatum, ostendive. Erat huius deae sanum alterum in Chananaeorum urbe antiqua, quae cis Iordanem sila a Bethsan haud procul absuit. Ouum plurimae urbes deis dicatae. tum vero haec in Chananaeorum potestate remansit. Quare quum pluribus Israelitarum gentibus confinis esset. Et pluribus tribubus et Levitis assignata est. Quum autem

dea non uno tantum nomine nuncuparetur. etiam n

men urbis, quod ex illo manavit, vel eodem tempore vel cum hominum aetatibus commutatum est. Hebraei autem quum etiam in propriorum nominum varietate elegantiam quamdam orationis putarent inesse: eodem in libro eamdem hanc urbem nominibus appellarunt diaversis. Quae res a geographis haud animadversa, falsas Opiniones mullas turbulentosque errores genuit. Duod autem huius urbis nomina et rationes magis etiam De turbata sint. hoc est causae. quod duae fuerunt urbes eodem et sano et nomine coniunctae, quarum altera P sita in colle superior. altera ad eius radices inferior dicebatur. Sed priusquam ad rem ipsam aggrediamur. de Palaestinae geographia quiddam dicendum est. De rebus