장음표시 사용
121쪽
AD c. nERENNIUM III. 9 22. 69oos impetrare. tium: quem senatus damnarit, quem p0pulus damnarit, quem milium existimulio damnari
eum vos sententiis vestris abs0luuiis3'Tradustitio est, qua su est, uti, eum idem verbum ex brius ponatur, non non offendat animum, sed ei iam
eoneiuniorem rationem reddat, o puem: qui nihil habet in illa tueundius viiii, is cum virtute vitam ii potest e Mere.' item: eum hominem appellas, qui si fuisset 0, numquam tum crudeliter i minis vitam petisset ui erui inimiens ergo inimicum sic ut esses, Muit, ut ipse sibi reperiretur inimidus γ' item 'ilivit in sine divitis esse tu vero virtutem praefur divitiis nam si veses divitias cum virtute Comparare, vix satis idonea tibi videbuntur divitiae, quae virtutis pedisequae sint.' X 2100dem genere est XOrnationiS, Cum idem verbum ponitur Diodo in hae modo in ultera re, o modo: cuream rem tam Studiose curas, quae tibi multus dabit eurus 3 item: nam amari iucundum est, Si Curetur, ne quid insit amari. item: veniam ad vos, si mihi senatus et veniam. in his quattuor generibus XOrnatio- Iium, quae adhue PropOSit Sunt, non inopia Verborum fit, ut ad idem verbum redeatur saepius, sed inest festivitas quaedam, quae facilius auribus diiudieari quam verbis demonstrari poteSt. Contenti est, eum e contrariis rebus ratio consei 15tur, hoc paeto: habet adsentatio iucunda prinoipia, eadem exitus amarissimos adfert.' item: inimicis te lacabilem, amicis ineXorabilem praebes.' item: in otio tumultuaris, in tumultu es otiosus in re frigidissima cales, in ferventissima friges tacit cum puS St, elamus eum tibi loqui convenit, obmuteseis; deS, abeSSevis abe S reVerti cupis in paeo bellum quaeritas, in bello pacem desideras in contione de virtute loqueris, in proelio prae ignavia tubae sonitum perferre non poteS.'lio genere si distinguemus Orationem, et graVe et Ornati poterimUS SSe.
Exclamatio est, quae conficit significationem doloris anu indignationis alicuius per hominis aut urbis aut loci aut rei cuiuspiam compellationem, hoc modo: te nunc adloquor, Africane, cuius mortui quoque nomen plen-
122쪽
dori ad odori est civitati tui larissimi nepotes suosansmine aluerunt nimieorum crudelitatem.' item: operfidiosa Fregellae, quam facile celere Vestro Ontabuistis, ut, cuius nitor urbi Italiam nuper inlustravit, eius nunc vix fundamentorum reliquiae remaneant.' item:
bonorum insidiatores latrocinia, Vitam innocentissimi cuiusque petistis tantamne ex iniquitate iudiciorum vestris calumniationibus adsumitis facultatem y hac exornatione si loco utemur raro et cum rei magnitudo postulare videbitur, ad quam volemus indignationem animum
auditoris adduCemUS. Interrogati non omni graViS Si neque Con inna, Sed haec, quae, Cum enumerat Sunt ea, quae ObSunt Causae ad Versariorum, Onfirmat Uperiorem rationem, hoc pacto: cum igitur hae omnia faeeres dioeres, administrares, Utrum animo sociorum ab re publica removebas et abalienabas an non et utrum aliquem exornari oportuit, qui istaec prohiberet a fieri non sineret,
16 Ratiocinatio est, per quam ipsi a nobis rationem posci-mUS, qua re quidque dieamus, et crebro nosmet a nobis petimus unius cuiusque propositionis Xplanationem Onos huius modi: maiores nostri si quam unius peccati mulierem damnabant, simplici iudicio multorum male ficiorum convictam putabant quo pacto quam impudicam iudicarant, eam veneficii quoque damnatam Xistimabant quid ita quia necesse St eam, quae VIImeorpus addixerit turpissimae cupiditati, timere multos. quos istos Virum, parentes, ceteros, ad quo Videt sui dedecoris infamiam pertinere quid postea quo tantOpere timent, O nedeSSe St, ut, quoquo modo OSSit, veneficio petat cur quia nulla potest honesta ratio retinere eam, quam magnitudo pessunt facit timidam, intemperantia audacem, natura muliebris inconsideratam.
quid quam veneficii damnarant putabant impudicam
quoque neceSSario qua re quia nulla facilius ad id maleficium causa quam turpis amor et intemperans libido
commovere potuit tum cuius mulieris animus esset Or- ruptuS eiu CorpuS RStum esse non putaverunt quid Θin viris idemno observabant minime. uic ita 'via
123쪽
AD C. HERENNIUM II l. 23 - 2A. Tlviros ad unum quodque malendium in Isto stupiditates impellunt, mulieres ad omniu malesidia cupiditas una
duo it. item: bene maiores comparaverunt, ut neminem regem, quem armis cepissent, vita privarent
quid ita quia, quam i bis si iunii saeuitatem dedisset,
iniquum erui in eorum supplicio e insumere, quos cadum s luna paulo ante in amplissimo statu conlocarat quid quod exercitum ei uti duxit desino meminisse quid ita quia iri s iis est, qui de vici0ria contendunt, eost si is putare; qui victi sunt, eos homines iudicure, ut possit bellum si titudo minuere, pacem humanita augere. iit ille, si vicisset, num idem fecisset non pr0suem tam sapiens fuisset cur igitur ei parcis quia talem stultitiam contemnere, non imitari consuevi.' aeo Xornatio ad sermonem Vehementer adcommodata est et nimiam nuditoris retinet attentum cum Venustate Sermonis tum
Sententia est ratio sumpta de Vita, quae aut quid sit iniit quid esse oporteat in vita, breviter ostendit, hoc pact0: difficile est primum Virtutes reVereri, qui semper secunda fortuna sit usus. item: liber is est existimandus, qui nulli turpitudini servit.' item: egens neque estis, qui non satis habet, et is, cui satis nihil potest esse.'item: optima vivendi ratio est eligenda eam iucundam consuetudo reddet. huius modi sententiae simpliee non Sunt improbandae, propterea quod habet brevis expositio, si rationis nullius indiget, magnam delectationem Sed
illud quoque probandum est genus sententiae, Uod Confirmatur subiectione rationis, hoc pacto: Omnes bene vivendi rationes in virtute sunt conlocandae, Propterea quod sola Virtus in sua potestate est, Omnia praeter eam subiecta sunt sub fortuna dominationem. item: qui fortunis licuius inducti amicitiam eius secuti sunt, ei simul a fortuna dilapsa est, devolant omnes eum enim receSSit ea res, quae fuit Consuetudinis causa, nihil supere St, qua re OSSint in amicitia teneri. sunt item sententiae, quae dupliciter efferuntur hoc modo sine ratione: errant, qui in prosperis rebus Omnis impetus fortunae se putant fugisse sapienter cogitant, qui temporibus seeundis casus adversos reformidant. cum a 25
124쪽
tione, hoc pacto: qui adulescentium peccatis ignosci putant Oportere, falluntur, propterea quod aetas illa non os impedimento bonis studii8; at ei sapienter uolunt,
qui adulescenti maXime a Stigant, ut, quibus virtutibus omnem Vitam tueri possint, ea in aetate maturissima velint comparare.' Sententia interponi rare convenit, ut rei actores, non Vivendi praeceptore Videamur esse: cum ita interponentur, multum adferent ornamenti et necesse est animo comprobet eam tacitus auditor, eum ad causam videat adeommodari rem certam ex Vita et
18 Contrarium idem fere est, quod contentio. contrarium est, quod ex rebus diversis duabus alteram breviter et fauilo confirmat, hoc paulo: nam qui suis rationibus inimicus fuerit semper eum quo modo alienis rebus amicum fore pere83 item: nam quom in iniuitia perfidio Sum O DOVOriS, eum qua re putes inimicitias cum fido tenere posse aut qui privatus intolerabili superbia fuerit, eum Commodum et Ognoseontem sui fore in potestate qui speres et qui in sermonibus et OnVentu amicorum verum dixerit numquam, eum sibi in contionibus credas a mendacio temperaturum 3 item: quos ex collibus deieci muS, Una ei in campo metuimus dimicare qui eum
plures erant, paucis nobis Xaequari non poterant, ei, POStquam audiore Sunt, metuimus, ne Sint superiores γ' 2 hoc exornationis genus breviter et Ontinuatis Verbis perfectum debet esse, et eum commodum est auditu propter
brevem et absolutam concluSionem, tum Ver Vehementer, id quod Opus est oratori, comprobat contraria re
et ex eo, quod dubium non est, Xpedit illud, quod est dubium, ut aut dilui non possit aut multo difficillimo
908Sit. 19 Membrum orationis appellatur res breviter absoluta sine totius sententiae demonstratione, quae denuo alio membro orationis exeipitur, o pacto: et inimico proderas' - id est unum, quod appellamus membrum; deinde hoc excipiatur oportet stero: et amicum laedebas.' ex duobus membris solis haec exornati poteStConStare, sed commodissima et absolutissima est, quae ex tribus constat. hoc pacto: et inimico prodera it
125쪽
AI C. HERENNIUM III 20 28 73 an eum laedebas ei lii, i ii ei sulebas. item nec rei publieae consuluisti de an eis r0suisti uec inimicis restitisti. Mikulus dieitur, eum singuli verbo intervallis dissimguuntur causa oratione hoc modo: aerimonia, voco, i illuadversarios perterruisti. item: inimie , invidia, iniuriis,p0tentia, perfidiu sustulisti. inter huius generis ei illius sui eri iris vehementium t e interest illud tardius et ii-rius venit, i , erebrius et celerius pervenit: itaque in illo genere e rem itione brachii ei e intortione dexterae
gladium ad ei pus adferri, in h0e autem erebro et
celeri et pus volnere consauciari videtur. C, tinuatio si denso equentatio verborum cum ab G solutione sententiarum ea utemur e modissime tripui titi, in sententia, in contrario, in conclusione in sententia hoc aet0: ei non multum potest besse fortuna, qui sibi firmius in virtute quam in casu praesidium conlocavit.' in contrario hoc modo: nam si qui spei non multum conlocari in casu, quid St, quod ei magnopere casus besse possit γ' in Onelusione hoc pacto: quodsi
in eos plurimum fortuna potest, qui suas rationes Omnis in casum Contulerunt, non sunt Omnia committenda Ortunae, ne magnum nimis in nos habeat dominationem.' in his tribus generibus ad continuationis vim de frequentatio necessaria est, ut infirma saeuitas Oratoris videatur, nisi sententium et contrarium et Conclusionem si quentibus efferat verbis; sed alias quoque non Umquam non alienum est, tametsi nece SSe non St, eloqui res aliquas per liuius modi continuationes.
Compar appellatur, quod habet in se membra ratio 20nis, de quibus ante diximus, quae constent X pari fere numero syllabarum hoc non dinumeratione nostra set iam id quidem puerile est sed tantum adferet usus et exercitatio facultatis, ut animi quodam SenSU par mem-li tui superiori resurre possimus, hoc modo: in proelio mortem parens oppetebat, domi filius nuptias Comparabat, haec omnia graves casus administrabant. item:
alii fortuna dedit selieitatem, huic industria virtutem
comparavit.' in hoo genere saepe fieri potest, ut non mPlane par numerus sit Syllabarum et tamen esse identur,
126쪽
si una aut otiam altera Syllaba est alterutrum brevius, cum in alter plures sunt, in altero longior aut longiores, lenior aut leniore Syllabae, ut longitudo aut plenitudo harum multitudinem alterius adsequatur et X-
Similiter cadens exornatio appellatur, eum in eadem constructione Verborum duo aut plura Sunt Verba, quae similiter isdem casibus efferuntur, hoc modo: hominem laudem egentem Virtutis, abundantem felicitatis 3 item: hui omnis in pecunia spes est, a Sapienti est animus remotus diligentia comparat divitias, neglegentia Or- rumpit animum, et tamen, cum ita Vivit, neminem praeso diluit hominem. Similiter desinens est, cum tametsi eaSUS non inSunt in Verbis, tamen similes exitus sunt, hoc pacto: turpiter audes facere, nequiter studes dicere vivis invidiose, delinquis studiose, loqueris odiose. item: audaciter territas, humiliter placas.' Haec duo genera, quorum alterum in Xitu Verborum, ulterum in casus Similitudine versatur, inter se vehementer conveniunt et ea re qui his bene utuntur, plerumque Simul ea conlocant in isdem partibus orationis id hoc modo facere oportet: perditissima rati est amorem petere, pudorem fugere diligere formam, neglegere famam. hie et a Verba, quae CaSus habent,
ad casus similis, et illa, quae non habent, ad similis
es, Adnominati est, cum ad idem verbum aut ad idem
nomen asseeditur cum mutatione unius aut plurium litterarum, ut ad res dissimilis similia verba adcommodentur. ea multis et variis rationibus conueitur attenuatione et CompleXione eiusdem litterae sic: hic, qui se magnifice iactat atque Ostentat, venit ante, quam Romam Venit; 'et ex contrario: hic, quos homines alea vincit, eos ferro
statim vincit; ' brevitate et productione eiusdem litterae hoc modo hunc avium dulcedo ducit ad avium; brevitate eiusdem littera hoc modo et eae contrario: hie
tametsi videtur esse honoris cupidus, tamen non tantum
curiam diligit, quantum Curiam; addendis litteris hoc pacto hic sibi posset temperare, nisi amori mallet Ob-
127쪽
AI C. HERENNIUM illi. 29 32. 75 temperare; demendis litteris sic: silen ines vitasset an quam Ieones, vitae tradidisse se; transferendis litteris sic: videte, iudices, utrum homini navo an vano ere dero malitis; btem: n0lo esse Inuitat ,r, ii videar redimiumr; ' mmmutandi lii, modi deligere portet, quem velis diligere. haec sunt udi minationes, quae in litterarum brevi ei mutatione aut productione ui transie tione uit aliquo huius m0da genere versantur. uni uim tatem aliae, quae non habent tam Propinquam in verbis
similitudinem et tamen dissimiles non sunt quibus degeneribus unum est huius modi: quid veniam, qui sim,
qua re venium, quem insimulem, cui pro Sim, quae Ostulem, brevi cognoscetis. nam hic est in quibus dum verbis quaedam similitudo non tam adsectata, quam illuc
superiores, ei tamen adhibenda non numquam alterum genus huius modi: demus operam, Quirites, ne Omnino patres conscripti circumscripti putentur.' haec adnominatio magis necedit ad similitudinem quam superior, Sed minus quam illae superiores, propterea quod non Ollam additae, sed uno tempore demptae quoque litterae Sunt.
tertium genus St, quod Versatur in casuum CommUtntione aut unius aut plurium nomi1iuni unius nominis Oemodo: Alexander Maeodo summo labore animum ad 31 virtutem a pueritia conformavit Alexandri virtutes per orbem terrae cum laude et gloria volgatae sunt Alexandrum Omne maxime metuerant, idem plurimum dilexerunt Alexandro si vita data longior esset, Oceanumnianus Maeedonum transvolasset. Varie hi Unum Omen in commutatione casuum Volutatum Si plura nomina casibus commutatis hoc modo facient adnominationem: Ti. Graechum rem publicam administrantem
prohibuit mali civis scelus et indigna nox diutius in eo
comm ari C. Graccho similiter occisio est oblata, quae virum rei publicae mantissimum subito de sinu civitatis eripuit Saturninum do captum malorum perfidia noscelus vita privavit tuus, o Druso, sanguis domesticos parietes et Voltum parentis aspersit Sulpicio qui paulo
ante Omnia concedebant, eum brevi spati non modo vivere, sed etiam sepeliri prohibuerunt.' haec tria proxima sagenera XOrnationum, quorum unum in similiter cadenti-
128쪽
bus, alterum in similiter desinentibus verbis, tertium in adnominationibus positum St, perraro Sumenda Sunt, cum in veritate dicimus, propterea quod non lineo videntur reperiri posse Sine elaboratione et Sumptione Operae; 23 eius modi autem studia ad delectationem quam ad veritatem videntur adcommodatiora qua re fides et gravitas et severitas Oratoria minuitur his Xornationibus frequenter conlocatis et non modo tollitur auctoritas idendi,
sod offenditur quoque in eius modi ratione, propterea quod os in his lepos et festivitas, non dignitas neque
pulcritudo qua re quae Sunt ampla atque pulcra, diu placere O88unt; quae lepida Sunt et concinna, it satietate adfiuiunt aurium sensum faStidiosissimum quo modo
igitur, si crebro his generibus utemur, puerili videbimur
elocutione delectari, item, si raro interseremus haS XOrnationes et in causa tota Varie dispergemus, commode luminibus distinctis inlustrabimus Orationem. 33 Subiectio est, eum interrogamus adverSurio aut quaerimus ipsi a nobis, quid ab illis aut quid contra nos dici possit, deinde subicimus id, quod oportet dici aut non Oportet , quod aut nobis adiuuionto futurum sit aut illis
obfuturum e contrario, hoc modo: quaero igitur, unde iste tam pecuniosus factus sit amplum patrimonium relictum est a patris bona venierunt hereditas aliqua Venit non potest dici, sed etiam a necessariis omnibus CXheredatus est praemium aliquod ex lite aut iudicio cepit non modo id non fecit, sed otium insuper ipse
grandi Sponsione victus est ergo si his rationibus loeupletatu non est, Sicut omnes videtis, aut isti domi nascitur nurum, aut inde non est licitum, pecunias cepit.'21 item: saepe, iudices, animum adverti multos aliqua ex honeSta re, quam ne nimiet quidem criminari possint, sibi praesidium potero; quorum nihil potest adversariussa ere: nam utrum ad patris virtutem confugiet ut eum vos iurati capite damnastis an ad Suam revertetUr vitam quam aut ubi honeste transactam nam hic quidem ante eulos vostros quo modo vixerit, Sciti OmneS. an cognato suo enumerabit, quibus vos conveniat Ommoveri ut hi quidem nulli sunt amicos proferet ut nemo e8t, qui sibi non turpe putet istius amicum nomi-
129쪽
ii: it i. item: credo, inimicum si nocentem putabas, in iudieiuna adduxisti non undemnatum necasu leges, quae id adero pr0hibent, veritus es ut ne eripias illi idem iudieasti eum ipse te veteris remistitiae common saceret, commotus es rei nihilo minus, sed etiam studi ,sius Oedidisti quid eum ubi pueri ad pedes Mutarentur, miserie trilia umtus es ut una patrem crudelissime sepultura qu0que a hibuisti. multum inest aerimonia rasti gravitatis in hac ex uati0ne, propterea quod cum quaesitum est, quid Ῥ0rteat, subiditur id non esse factum, qua re saeissime sit, ut exaugeatur indignitas negotii. X
eodem genere, ut ad nostram quoque personam resera mus subiectionem, sic: nam quid me neere convenit, cum a tanta Gallorum multitudino ircumsederer 3 an Gniearem at ut cum parva manu tamen prodirem, locum quoque nimieissimum habebamus sederum in castris at neque subsidium, quod exspeetarem, habebam,
neque erat, qui Vitam produeeremus castra relinqUerem ni obsidebamur vitam militum neglegerem at eos videbar ea accepisse conditione, ut eos quoad possem, incolumis patriae et parentibus Conservarem. Ostium conditionem repudiarem a salus antiquior est militum quam impedimentorum.' eius modi Consequuntur identidem subiectiones, ut ex omnibus ostendi videatur, nihil potius, quam quod factum sit, faciundum
fui8Se. Iradatio est, in qua non ante ad consequens Verbum 25 deScenditur, quam ad Superius conscensum eSt, hoc modo:
nam quae reliqua spes manet libertatis, si illis et quodlibet, licet, et quod ieet, possunt, et quod OSSUnt, audent, et quod audent, adiunt, et quod faciunt, Vobis
molestum non est3 item: non sensi Oe et non UaSi, neque Suasi et non ipse statim facere coepi, neque fa Cere coepi et non perseei, neque perfeci et non probavi.'item: Asricano virtutem industria, virtus gloriam, gloria aemulos comparavit.' item: imperium Graeeino
fuit penes Atheniensis, Atheniensium potiti sunt paruatae, Spartiatas superavere Thebani Thebanos Macedone vicerunt, qui ad imperium Graecia brevi tempore adiunxerunt Asiam bello subactam. habet in se quen 35
130쪽
dum leporem Superioris cuiu8que crebra repetiti Verbi, quae propria Si huius exornationis.
Definitio est, quae rei alicuius proprias amplectitur potestates breviter et abSolute hoe modo: maiestas rei publicae est, in qua continetur dignitas et amplitudo civitatis. item: iniuriae Sunt, quae aut utSatione Orpus aut convitio auris aut aliqua turpitudine vitam cuius piam violant. item: non est ista diligentia, sed avaritia, ideo quod diligentia est adcurata OnSerVnti Suorum; avaritia iniuriosa appetitio alienorum.' item: non est ista fortitudo, sed temeritas, propterea quod fortitudo est contemptio laboris ot periculi cum ratione utilitatis ot
siderata dolorum perpessione gladiatoria perieulorum US-ceptio. haec ideo commoda putatur exornatio, quod Omnem rei cuiuspiam vim et potestatem ita dilucide pro ponit et breviter, ut neque pluribus Verbis portuisse diei videatur seque brevius potuisse dici putetur. 26 Transitio vocatur, quae cum ostendit breviter, quid dictum sit, proponit item brevi quid consequatur, hoc pacto: in parentem cuius modi fuerit, habetis; nunc paren qualis exstiterit, considerate. item: mea in istum beneficia cognovistis; nunc, quo modo iste mihi gratiam rettulerit, accipite. prosei hae aliquantum Xornatio ad duas res nam et quid dixerit commonet et ad reliquum comparat auditorem.
3s Coi rectio est, quae tollit id, quod dictum est, et pro eo id, quod magis idoneum videtur, reponit, hoc pacto: quod si iste suos hospites rogasset, immo adnuis Set modo, facile ho perfici posset. item: nam postquam isti Vicerunt, atque adeo victi Sunt eam quo modo Victoriam
appellem, quae Victoribus plus calamitatis, quam boni dederit 3 item: o virtutis comes invidia, quae bono Sequeri plerumque atque adeo insectaris i commovetur lio genere animus auditoris res enim communi Verbo elata tantum modo dicta videtur antea, post ipsiu Orn- tori correctione magis idonea fit pronuntiatio. non igitur satius est dicet aliquis ab initio, praesertim cum Scribas, ad optimum et lectissimum verbum devenire γ' D8t eum non 8 Satius, si commutati, verbi id erit