장음표시 사용
171쪽
vatus propter injuriam sibi illatam , recurrere non possit ad Judices , ubi nimirum desunt testes ; ergo ipsi licitum est, injuriam illatam, authoritate propria vindicare.
Nego consequentiam. Tunc enim pa- rnter ferenda est illa injuria ; imb nemo potest authoritate privata, iniuriam ill tam ulcisci sine detrimento Reipublicae, si, te imminenti vitae propriae periculo , sine felicitatis aeternae jactura , sine legum ,
tum Divinarum , tum Humanarum contempte. Hinc periculosa est , tum in fide, .dm ii. societatς civili, quorumdam opi- qui contendunt, licitum esse interi u ere eum, qui Vel alapa nos percussit, vel publice calumniatus est. Haec enim opinio patientiam , humilitatem , manis siletudinem dc charitatem , in Clitistiano tum cordibus extinguit.. Objicies. a'. Honor anteponendus est vitae; ergo si quis calumniando, hono-- .ar nostrum eripere velit , licite potest nobis intersi. i.
Nego anteced. in . Tum quia honor erreptiis restitui p est , non item sita et tum maximἡ c uit; detractor verum hono- rem eripere ninn pc test: at occisor vitam
irreparabiliter eripit. Hinc falsa est, in-isana, & a diabolo i 1vecta vulgatis haec Ποmus UL H
172쪽
1 o b o P. ALIS. persuasio ; fama es vita anteponenda.
Objicies denique. Principibus licitum est , bello publico confligere ei ergo priuatis licitum est , bellum privatum gerere.
Esto antecedens , nego consequentiam.
Disparitas est : quia dum Princeps bellum suscipit, agitur de bono publico procurando : at dum privati inter se pugnant, non agitur de bono publico , imo exinde sequitur Reipublicae detrimentum. Praeterea , non agitur de Vero bono privato , ut constat ex dictis. Dixi autem , esto: quia justa tantum de causa, eaque gravi, Principibus licitum est bellum gerere.
Vito forti fugere nonnunquam licitum est. Vir namque forti S agere tenetur , secundum id , quod boni pubFci ratio postulat: atqui boni public I o non- . nunquam postulat, It vir io. tis fugiat. Periculum enim nonnunquam est evidens,& nulla spes affulget futurae ritilitatis, auet oloriae: verbi gratia , si Dux exercitiis hostibus sit longe inferio, , boni namque publici ratio postulat , ut Dux ille , hoc , in casu fugiat, seipsum , suosque milites patriae servando ; proindeqiae , &c. Ubi notabis, viro forti nunquam esse licitum .,
173쪽
MORALIS. III quibus utile est ac gloriosum occul ubere , vel pro patria , vel pro religione : quia tunc rectae rationi consentaneum est , periculis sese exponere. Partes potestativae fortitudinis , cum in- integralitibus confunduntur , & quatuor numerantur , scilicet magnificentia , patientia , fiducia & perseverantia. Per magnificentiam, roboratur animus , ne propter sumptuum multitudinent , ab execuistione difficilium deterreatur. Per patien- . tiam , firmatur animus , adversus incommoda , quae passim occurrunt in difficilium . executione. Per fiduciam accenditur animus . ad aggrediendas res difficiles. Per perseverantiam , firmatur animus , contra molestiam , ex operis diuturnitate nasia
Quoniam in bello praesertim sulget actus fortitudinis ; ideo nonnulla hic subjungi solent, circa bellum. Qui autem plura scire voluerit , circa praescias argumentum , legat eximium Grossi scriptuna, cujus hic est titulus , de jure belli 2 pacis. Bellum describi potest , pugna unius Reipublicae cum alia. Pax obtinenda , de bet esse causa finalis proxima belli , sicut docuit Sanebis Augustinus, in epistola ad
174쪽
i x M. O R A L I s. Bonifacium ε, & ut ostendit Cicero, Omciorum libro tertio. Principes, vel Respublicae, stant cauta efficientes belli. Cum enim bellum sit publicum , & propter botuam publicum suscipiatur, debet habere causam essicientem publicam. Hinc I'. Si Princeps bellum lusciperet, ob privatum suum comis modum , ita ut exinde nulla redundaret in subditos utilitas ; tunc hoc is so bellum esset illegitimum. Hinc ΣΝ . Si Dux exercitus ita se gereret, ut bellum protraheret eo fine , ut diutius frueretur aut horitate sibi commissa; tunc habendus esset, tanquam infensiissiimus generis humani hostis. Bellum duplex distinguitur, deffensivum & aggressivum. Bellum deffensivum licitum esse dictitat lumen naturale imo ut ait Tullius in Miloniana , hoc & ratio doctis, Sc necessitas Barbaris, & mos gentibus & feris ipsa natura praescribit, ut vim omnem semper quacumque Ope possint, a capite, a vita sua propulsent. Idem statuit Sanctus Ambrotas , in ossiciis , bellum aggressivum multis in cassibus licitum esse, constat ex Sancto Augustino ,
quaestiohe decima , super Iosue : quod confirmari potest his Apostoli verbis, in
epistola ad Romanos ', non sine causa gladiam portat , s loquitur de Principe) :
175쪽
Minister enim es Dei, vindex in Dam ei,' qui male agit.' Nota porro, facienda non esse mala moralia, ut eveniant bona ; sed fieri posse mala physica , ut eveniant bona moralia.
Hinc bellum geri potest sine malo morali, quamvis fieri non possit sine malis physicis.
At, inquies , qui gladium acceperint, gladio peribuni; ergo signum est , bellum geri non posse , sine malis moralibus. Nego con 'uentiam. Nam illi tantum prpprie loquendo , gladium accipere dicuntur, qui sine ulla authoritate legitima,
in caeterorum sanguinem armantur : Princeps autem , vel Respublica , legitimam habet authoritatem , nec, proprie loquendo , gladium accipit, sed habet. Quaeres autem , I an viro Christiano licita sit militaris professio 3 Respondeo, professionem militarem , nec malam esse, nec religionis Christianae sanct irati contrariam , dummodb milites suis rith fungantur ossiciis , & neminem authoritate privata vexent. Responsio con- , firmatur authoritate Sancti Joannis Baptistae, qui consultus a militibus, circa ea, quae erant a sturi, ipsos a conditione sua non deterruit, sed hortatus est, ut suis - essent contenti stipendiis.
176쪽
37 MORALI s. Quaeres, Σ'. an in bello stratagematibus uti liceat λUt re ondeam , nota stratagemata duplicis esse generis , eluctabilia , quae adhibita diligentia , vitari possunt vocantur in fidice & ineluctabilia, quae nulla cautione vitari possunt , quales essent . aquae sontales , veneno infectae.. Res ndeo , 1'. licere insidiis uti in bello , ut patet exemplo Iosue , cuI mandavit Deus, ut insidiis deciperet habitantes Hai. Hinc rith Plutarchus , ubi in bello Leonida pellis non attingit, opor tvulpinam assumere. Respondeo , a v. non licere uti strata- gematibus secundae speciei: quia , inquit 'Sanctus Ambrosius , quaedam sunt bello rum jura , vel inter ipsos hostes servanda :scilicet jus gentium postulat ut quae sunt communia, possint omnibus prodesse, Mnemini noceant. . t CAt, inquies contra priorem responsionem . non licet alios decipere 3 ergo, M. Distinguo antecedens. In commermo, contractibus & pactis, concedo. .Non licet hostes decipere , si bellum sit justum,
De temperantia. Temperantia , est virtus
177쪽
voluptatum , quae percipiuntur, gustu praesertim & tactu ; unde voluptates gustus &tactsis temperandae , dici possunt ejus objectum. Dixi autem , gustu praesertim ct risu r quia facilius contingere potest excessus in ejusmodi voluptatibus , quam in iis, quae percipiuntur alio modo.
Partes subjectivae temperantiae numerantur quatuor, duae scilicet circa volup- rates gustus , abstinentia nimirum & sobrietas; duae vero, circa voluptates tactus,
nempe castitas & pudicitia. Abstinentia modum ponit cibis; sobrietas autem , potui. In hoc porro versantur hae virtutes. I Q. Ne vel in quantitate , vel in qualitate peccemus. 2'. Ne ultra famem& sitim, cibum potumve capiamus. 3'. Ne avide sumamus, si adsint; & ne nimium anxie expectemus , si desint. Circa sobrietatem , multa sunt praecepta , tum in Scriptura Sacra, tum apud Sanctos Patres , tum in Conciliis Oecumenicis. Nimirum sic loquitur Scriptura Sacra , vinum ingreditur blande , sed in novissimo mordebit ui coluber , ct sicut regulus venenum diffundet. Quod attinet ad Sanctos Patres & Concilia Oecumenica , usum vini vix concedunt, praesertim juvenibus , nisi sit aqua valde dilutum, dc solummodb propter ventriculi dabilit H iiij
178쪽
176 M o R A L I s. ' tem , Vehementerque insurgunt in Christi
Ministros , qui ebriosis , seu iis, qui habitum ebrietatis contraxerunt , veniam facile concedunt in poenitentiae Tribunali. Quod si solum rationis dictamen consulere voluerimus , tam horrendum vitium fugere poterimus, si ad sequenr diligentet attendamus. Primum usum ii n0deratum vini, memoriae nocere ; quarenus ii imirum motum perturbatum excitat a sanguine exinde namque fit, ut humo A s , a quibus pendet membranularum flexi litas, paulatim dimentur. Secundum , vires corporis immoderato vini usu paulatim infringi ; ut patet ex eo , quod luccelsu tim-poris , contremiscant artus. blaesia fiat lingua : quia scilicet chilus incisgestus cum sanguine permiscetur. Tertium, part m rartareosam vini, paulatim adhaerescere parti concavae vasorum sanguiferorum ,& successu temporis , sanguinis circuitum perturbare , & nonnunquam impedire ;hinc apoplexia , hydropi sis , calculus,
Castitas triplex distinguitur , virginalis , conjugalis & vidualis , de quibus. fise tractat Samstus Augustinus , in libris de virginitate , de bono conjugii , & de
Pudicitia moderatur quaecumque per
179쪽
tinent ad oblecta externa ; qualia sint colloquia , cantilenae, &c.. Casthatem & pudicitiam servare ac so Vere poteris. I'. Sobrietate & abstinentia , hoc enim modo cupidinis faces extinguntur. 2'. Exercitatione moderata: quia tunc mens alid detorquetur. 3'. Fugiendo spe jacula , in quibus corruptela sensim auribus & oculis ebibitur. 4'. Abstinendo se lectione pravorum librorum, quo nomine , non solum intelligo eos, in quibus vitiiuri contra cast talem apertEsuadelut & laudatur ; sed eos etiam , in quibus vitium exhibetur sub aliqua specie honesti , qualia sunt tum veterum , tum
recentiorum varia carmina , narrationes
Iabulosae, cantilenae: per hanc enim lectior m paulatim nascitur in vitium propenuo. o. denique. Vitando privatam Conluetudinem , cum personis diversi se--xus; neque enim sumus Samsone fortiores, Davide sanctiores, & Salomone sa
l'artes potentiales temperantiae multae numerantur, quarum praeci uae sunt, continentia , humilitas , mansuetudo , modestia , studi'sitas, eutrapelia , sea urba nitas & simplicitas. Continentia , est habitus resistendi motibus concupiscentiaeaci obscoena. sollicitantis. Humilitas, eae Hu
180쪽
i 8 M o A:L I s. habitus vilitatem suam & infirmitatem , dictis & factis ingenue profitendi: haec virtus spectatur a Sanctis Patribus, tanquam caeterarum basis & fundamentum. Hinc virtutem hanc saepissime commendat
sapiens ; hinc etiam sic loquitur ipse Christus r Discite a me, quia mitis sum Ohumliis corde. Mansuetudo , Ast virtus irae . moderatrix ; sicut clementia . desiderium vindit e moderatur. Studio- tas, est habitus , qui moderatur cognoicendi desiderium , praesertim dum agitur de cognitionibus sterilibus & inanibus. Eutrapelia,
seu urbanitas, est virtus, quae non tantum
ludis & jocis modum imponit, sed etiam
esticit, ut nostra consuetudo grata sit Scutilis iis omnibus, quibus clim vivimus. Simplicitas , est virtus , quae corporis cutitum honeste moderatur. Partes integrantes temperantiae num
rantur duae, honestas & verecundia. Hynestas, ut hac accipitur , est voluntatis propensio , in decus consentaneum ; decus autem , seu decorum , est id omne , quod dictorum & factorum moderationi est conforme. Verecundia in eo differt a modestia, quod per modestiam caveatur, ne quid inhonesthim dicatur , aut agatur : VC-recundia verb , seu pudor, sit habitus aversandi quaecurnque gerunIur, aut ps